zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Kinh Tế - Quản Lý

» Kinh tế học

Sự phù hợp của chính sách ngoại thương và chính sách kinh tế vĩ mô đối với nông nghiệp part 1

Chia sẻ: Pham Duong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Báo xấu

80
lượt xem 19
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tiềm năng kinh tế nông nghiệp chưa được biến thành hiện thực trong nhiều quốc gia có mức thu nhập thấp rất lớn. Những khả năng công nghệ ngày càng thuận lợi hơn, nhưng những cơ hội kinh tế cần phải có để nông dân tại các quốc gia này có thể biến tiềm năng này thành hiện thực vẫn còn xa vời. - Theodore W. Schultz, sự biến dạng những động cơ khuyến khích nông nghiệp..

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sự phù hợp của chính sách ngoại thương và chính sách kinh tế vĩ mô đối với nông nghiệp part 1

Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Nieân khoaù 2003-2004 Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp SÖÏ PHUØ HÔÏP CUÛA CHÍNH SAÙCH NGOAÏI THÖÔNG VAØ CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ ÑOÁI VÔÙI NOÂNG NGHIEÄP. Tieàm naêng kinh teá noâng nghieäp chöa ñöôïc bieán thaønh hieän thöïc trong nhieàu quoác gia coù möùc thu nhaäp thaáp raát lôùn. Nhöõng khaû naêng coâng ngheä ngaøy caøng thuaän lôïi hôn, nhöng nhöõng cô hoäi kinh teá caàn phaûi coù ñeå noâng daân taïi caùc quoác gia naøy coù theå bieán tieàm naêng naøy thaønh hieän thöïc vaãn coøn xa vôøi. - Theodore W. Schultz, söï bieán daïng nhöõng ñoäng cô khuyeán khích noâng nghieäp.. Cho tôùi gaàn ñaây, caùc taùc phaåm veà phaùt trieån chöa quan taâm nhieàu ñeán taùc ñoäng cuûa chính saùch ngoaïi thöông vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi nhöõng cô hoäi kinh teá coù saün cho caùc nhaø saûn xuaát noâng nghieäp. Moät lyù do cho vaán ñeà naøy laø söï ñònh höôùng theo töøng khu vöïc vaø haïn heïp cuûa pheùp phaân tích chính saùch noâng nghieäp trong thôøi gian qua; moät lyù do khaùc laø quan nieäm sai laàm phoå bieán cho raèng noâng nghieäp chæ ñoùng moät vai troø haïn cheá trong phaùt trieån kinh teá. Muïc tieâu chính cuûa chính saùch phaùt trieån kinh teá trong haàu heát nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån laø tieán haønh coâng nghieäp hoùa moät caùch nhanh choùng. Tuy nhieân, trong vieäc thuùc ñaåy neàn coâng nghieäp noäi ñòa moät caùch tích cöïc, nhieàu quoác gia ñaõ laøm bieán daïng caùc ñoäng cô khuyeán khích veà giaù caû gaây baát lôïi cho noâng nghieäp, laøm giaûm ñaùng keå nhöõng taùc ñoäng tích cöïc cuûa chính saùch ñaàu tö coâng coäng coù chuû ñònh hoã trôï nghieân cöùu noâng nghieäp vaø khuyeán noâng, phaùt trieån cô sôû haï taàng noâng thoân, nhöõng hoaït ñoäng tieáp thò haøng xuaát khaåu noâng saûn. Keát quaû laø saûn löôïng noâng nghieäp thaáp hôn möùc ñaùng leõ ñaõ ñaït ñöôïc trong moät cô caáu khuyeán khích trung hoaø hôn, söùc mua thöïc cuûa daân cö khu vöïc noâng thoân giaûm xuoáng, vaø ña soá trong nhöõng quoác gia naøy ñaõ traûi qua moät raøng buoäc ñaùng keå veà phía caàu ñoái vôùi taêng tröôûng kinh teá. Chính saùch phaùt trieån vaø nhöõng ñoäng cô khuyeán khích trong noâng nghieäp: Trong nhieàu naêm, tyû phaàn cuûa noâng saûn trong toång saûn löôïng cuûa nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån ñaõ giaûm xuoáng. Maëc duø söï dòch chuyeån cô caáu naøy laø keát quaû taát R. M. Bautista & A. Valdeùs 1 Bieân dòch: Xinh Xinh Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp nhieân cuûa phaùt trieån kinh teá, nhöng caùc chính saùch nhaán maïnh ñeán coâng nghieäp hoùa moät caùch nhanh choùng- thöôøng laø baèng nhöõng coâng cuï thay theá nhaäp khaåu, ít nhaát laø ban ñaàu - ñaõ thuùc ñaåy tieán trình dòch chuyeån cô caáu naøy. Nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån ñaõ thuùc ñaåy nhöõng ngaønh coâng nghieäp caïnh tranh vôùi nhaäp khaåu thoâng qua thueá nhaäp khaåu cao vaø caùc bieän phaùp haïn cheá nhaäp khaåu ñònh löôïng. Hoï cuõng ñaõ cung caáp ngoaïi teä cho vieäc nhaäp khaåu nhöõng haøng hoùa tö baûn vaø nguyeân lieäu lieân quan vôùi caùc ñieàu kieän raát thuaän lôïi. Chính saùch thay theá nhaäp khaåu cuûa nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån khaùc nhau veà thôøi haïn, tính toaøn dieän vaø cöôøng ñoä. Trong moät vaøi nôi, ñaùng chuù yùù nhaát laø Haøn Quoác vaø Ñaøi Loan, chieán löôïc phaùt trieån trôû thaønh höôùng ngoaïi ôû giai ñoaïn ban ñaàu cuûa quaù trình coâng nghieäp hoaù vaø khuyeán khích xuaát khaåu caùc saûn phaåm cheá taïo coâng nghieäp thaâm duïng lao ñoäng. Vaøo thaäp nieân 70, söï nhaán maïnh dòch chuyeån sang nhöõng haøng hoùa xuaát khaåu thaâm duïng kyõ naêng, voán vaø coâng ngheä, vaø chính phuû baét ñaàu giaûm vieäc baûo hoä coâng nghieäp, chaáp nhaän tyû giaù hoái ñoaùi thöïc teá hôn, vaø phaùt trieån cô sôû haï taàng xuaát khaåu. Tuy nhieân, noùi chung cheá ñoä ngoaïi thöông vaãn coøn mang tính baûo hoä maïnh nhöõng ngaønh coâng nghieäp caïnh tranh nhaäp khaåu. Trong giai ñoaïn ñaàu tieân cuûa quaù trình thay theá nhaäp khaåu, nhöõng quoác gia naøy höôùng veà baûo hoä nhöõng ngaønh coâng nghieäp nheï. Sau ñoù, hoï taäp trung vaøo nhöõng ngaønh coâng nghieäp thöôïng nguoàn ñoøi hoûi lao ñoäng coù kyõ naêng , voán ñaàu tö lôùn, vaø coâng ngheä tieân tieán hôn. Ñaây laø tröôøng hôïp ôû haàu heát caùc nöôùc Chaâu Myõ La Tinh trong suoát nhöõng thaäp nieân 50 vaø 60 vaø ôû nhieàu nöôùc chaâu AÙ vaøo thaäp nieân 60 vaø 70. Vaøo thaäp nieân 70 nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån ñaõ baét ñaàu nhaän ra giaù trò cuûa vieäc xuaát khaåu haøng cheá taïo coâng nghieäp vaø ñaõ trôï caáp ñoái vôùi moät soá haøng coâng nghieäp xuaát khaåu. Tuy nhieân, caùc khoaûn trôï caáp naøy khoâng buø ñaép ñöôïc moät caùch ñaày ñuû nhöõng thieân leäch chung baát lôïi cho xuaát khaåu, vaø moät vaøi khoaûn khuyeán khích chæ ñöôïc thöïc hieän neáu nhöõng nhaø saûn xuaát haøng xuaát khaåu söû duïng nhaäp löôïng nhaäp khaåu. Nhöõng nhaø saûn xuaát haøng noâng saûn xuaát khaåu ôû trong tình traïng thaäm chí coøn xaáu hôn. Hoï khoâng nhaän ñöôïc baát kyø moät khoaûn trôï caáp naøo, vaø haàu heát noâng saûn phaûi chòu thueá xuaát khaåu (ñöôïc aùp duïng moät caùch roõ raøng hoaëc ngaàm aån thoâng qua chính saùch giaù cuûa caùc hoäi ñoàng tieáp thò nhaø nöôùc)1. Thieân leäch öu ñaõi ñoâ thò trong R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 2 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp caùc chính saùch cuûa caùc quoác gia ñang phaùt trieån cuõng coù xu höôùng giöõ giaù thöïc phaåm thaáp (Lipton,1982), vôùi keát quaû laø möùc tieàn löông chung ñöôïc duy trì ôû möùc thaáp vaø caùc xí nghieäp coâng nghieäp coù theå thu huùt lao ñoäng töø noâng nghieäp vôùi chi phí thaáp. Theâm nöõa, nhöõng nhaø saûn xuaát noâng saûn phaûi traû giaù cao hôn cho caùc nhaäp löôïng töø coâng nghieäp nhö phaân boùn, thuoác tröø saâu, vaø nhöõng coâng cuï canh taùc do chuùng ñöôïc baûo hoä nhôø saûn xuaát trong nöôùc. Trôï caáp cho nhöõng nhaäp löôïng trong noâng nghieäp chæ buø ñaép moät phaàn nhoû cho nhöõng nhaø saûn xuaát noâng nghieäp do nhöõng möùc giaù noâng saûn ñöôïc ñònh thaáp moät caùch nhaân taïo. Ngoaøi nhöõng taùc ñoäng tröïc tieáp ñoái vôùi nhöõng ñoäng cô khuyeán khích saûn xuaát noâng nghieäp, caùc bieän phaùp haïn cheá nhaäp khaåu haøng coâng nghieäp laøm giaûm caàu ñoái vôùi haøng nhaäp khaåu vaø vì vaäy giaûm giaù ngoaïi teä. Ñieàu naøy laøm cho giaù nhöõng haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông tính theo noäi teä giaûm so vôùi giaù cuûa nhöõng haøng hoùa khoâng theå ngoaïi thöông vaø moät caùch giaùn tieáp khoâng khuyeán khích saûn xuaát haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông . Trôï caáp xuaát khaåu haøng cheá taïo coâng nghieäp coù cuøng taùc ñoäng veà maët ñònh tính gioáng ñoái vôùi tyû giaù hoái ñoaùi (vì raèng chuùng coù xu höôùng gia taêng cung xuaát khaåu ); thueá xuaát khaåu noâng saûn coù taùc ñoäng ngöôïc laïi. Khu vöïc noâng nghieäp ñaëc bieät deã bò toån thöông bôûi caùc bieán daïng trong tyû giaù hoái ñoaùi thöïc bôûi vì saûn löôïng noâng nghieäp cuûa nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån coù xu höôùng coù theå ngoaïi thöông cao, cho duø noù ñöôïc saûn xuaát bôûi nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån coù thu nhaäp cao nhö Chileâ ( ñöôïc thaûo luaän trong chöông 9 cuûa taøi lieäu naøy) hoaëc laø nhöõng quoác gia coù thu nhaäp thaáp nhö Zaire (chöông 5). Khoâng coù gì ñaùng ngaïc nhieân, töï do hoùa ngoaïi thöông vaø quaûn lyù tyû giaù hoái ñoaùi thöïc döôøng nhö laø coù taùc ñoäng tích cöïc ñoái vôùi saûn xuaát noâng nghieäp hôn laø saûn xuaát phi noâng nghieäp (nhö ñaõ ñöôïc chæ ra trong chöông 8 baøn veà Ac-hen-ti-na). Tyû giaù hoái ñoaùi thöïc cuõng coù theå bò aûnh höôûng bôûi söï maát caân baèng trong taøi khoaûn ñoái ngoaïi cuûa quoác gia. Thaønh phaàn khoâng theå beàn vöõng trong thaâm huït taøi khoaûn vaõng lai – ví duï do vieäc vay möôïn nöôùc ngoaøi quaù nhieàu – ñöôïc duøng laøm cô sôû ñeå baûo veä tyû giaù hoái ñoaùi ñöôïc ñònh giaù cao, ñöôïc minh hoïa bôûi kinh nghieäm cuûa Phi lip pin sau cuù soác giaù daàu naêm 1973-1974 vaø naêm 1978-1980 (chöông 6). Moät yeáu toá nöõa coù theå laøm cho tyû giaù hoái ñoaùi taêng leân laø caên beänh Haø lan – noù ñöôïc mang teân naøy do kinh nghieäm cuûa Haø lan vôùi vieäc phaùt hieän ra khí ñoát töï nhieän. Caên beänh naøy xuaát hieän khi coù söï phaùt trieån buøng noå trong moät haøng hoùa coù R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 3 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp theå ngoaïi thöông laøm giaûm khaû naêng sinh lôïi cuûa vieäc saûn xuaát nhöõng haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông khaùc baèng caùch tröïc tieáp ñaët giaù cao ñeå thu huùt nguoàn löïc khoûi chuùng. Caên beänh Haø lan thöôøng ñeà caäp ñeán caùch thöùc theo ñoù vieäc chi tieâu vaø söï dòch chuyeån nguoàn löïc lieân quan ñeán söï phaùt trieån moät taøi nguyeân thieân nhieân aûnh höôûng ñeán neàn kinh teá quoác gia (Corden vaø Neary 1982). Chöông 4 thaûo luaän söï buøng noå daàu löûa vaøo thaäp nieân 70 aûnh höôûng ñeán neàn kinh teá Ni-gieâ-ri nhö theá naøo, trong khi chöông 3 xem xeùt kinh nghieäm cuûa Coâ-lum-bia vôùi söï phaùt trieån nhanh choùng caø pheâ trong thôøi kyø 1975-1979. ÔÛ ñaây caàn phaân bieät giöõa tyû giaù hoái ñoaùi danh nghóa, tyû giaù hoái ñoaùi hieäu duïng vaø tyû giaù hoái ñoaùi thöïc. Tyû giaù hoái ñoaùi danh nghóa ñeà caäp ñeán giaù töông ñoái cuûa hai ñoàng tieàn- thí duï , soá ñôn vò noäi teä treân moãi ñôn vò ngoaïi teä. Tyû giaù hoái ñoaùi hieäu duïng laø möùc tyû giaù hoái ñoaùi danh nghóa (hay chính thöùc) ñöôïc ñieàu chænh thueá vaø trôï caáp lieân quan ñeán ngoaïi thöông, ñoù laø soá ñôn vò noäi teä thöïc söï ñöôïc traû bôûi nhaø nhaäp khaåu hoaëc nhaän ñöôïc bôûi nhaø xuaát khaåu cho moãi ñôn vò ngoaïi teä. Baèng caùch ñieàu chænh tyû giaù hoái ñoaùi danh nghóa hoaëc thueá hoaëc trôï caáp trong ngoaïi thöông, chính phuû coù theå thay ñoåi tyû giaù hoái ñoaùi hieäu duïng cho baát kyø loaïi haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông naøo so vôùi caùc loaïi haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông khaùc vaø vì vaäy aûnh höôûng ñeán khaû naêng sinh lôïi töông ñoái (thí duï, xem chöông 6 veà Phi-lip-pin vaø chöông 7 veà Pakistan). Tyû giaù hoái ñoaùi thöïc laø giaù töông ñoái cuûa hai haøng hoùa, ñöôïc bieåu hieän baèng tyû leä giaù noäi ñòa cuûa haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông treân giaù cuûa haøng hoùa khoâng theå ngoaïi thöông. Tyû giaù naøy thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå ño löôøng lôïi nhuaän töông ñoái trong vieäc saûn xuaát haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông so vôùi haøng hoùa khoâng theå ngoaïi thöông. Thoâng thöôøng chính phuû thay ñoåi tyû giaù danh nghóa ñeå ñieàu chænh tyû giaù hoái ñoaùi thöïc (Valdeùs vaø Siamwalla 1988). Tuy nhieân hai tyû giaù naøy khoâng töông öùng 1-1. Neáu giaù ôû nöôùc ngoaøi vaø caùc bieän phaùp haïn cheá ngoaïi thöông ñöôïc giöõ khoâng ñoåi, taùc ñoäng cuûa moät söï thay ñoåi trong tyû giaù hoái ñoaùi danh nghóa ñoái vôùi tyû giaù hoái ñoaùi thöïc seõ phuï thuoäc vaøo caùch giaù cuûa haøng hoùa khoâng theå ngoaïi thöông thay ñoåi ñaùp laïi nhöõng chính saùch kinh teá vó moâ ñöôïc thöïc hieän. Vì vaäy, chính saùch tieàn teä vaø chính saùch thu chi ngaân saùch cuûa moät quoác gia, vieäc vay möôïn nöôùc ngoaøi, vaø vieäc quaûn lyù tyû giaù hoái ñoaùi danh nghóa coù theå aûnh höôûng ñaùng keå ñeán tyû giaù hoái ñoaùi thöïc vaø do ñoù aûnh höôûng ñeán khaû naêng mang laïi lôïi nhuaän cuûa vieäc saûn xuaát haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông. R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 4 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp Taùc ñoäng tröïc tieáp cuûa chính saùch ngoaïi thöông ñoái vôùi giaù töông ñoái: Nhö nhöõng thaûo luaän tröôùc ñaây chæ ra, baát kyø phaân tích naøo veà taùc ñoäng cuûa chính saùch ngoaïi thöông ñoái vôùi giaù töông ñoái ñeàu phaûi phaân bieät giöõa haøng hoùa coù theå nhaäp khaåu vaø haøng hoùa coù theå xuaát khaåu, vaø giöõa haøng cheá taïo coâng nghieäp coù theå xuaát khaåu vaø haøng noâng saûn coù theå xuaát khaåu . ÔÛ möùc toång goäp, thieân leäch veà giaù cuûa moät cheá ñoä ngoaïi thöông taïo thuaän lôïi hoaëc gaây baát lôïi cho saûn xuaát haøng hoùa coù theå xuaát khaåu so vôùi haøng hoùa coù theå nhaäp khaåu coù theå ñöôïc theå hieän bôûi tyû leä cuûa tyû giaù hoái ñoaùi hieäu duïng cuûa haøng xuaát so vôùi tyû giaù ñoù cuûa haøng nhaäp. Neáu tyû leä naøy nhoû hôn 1, quoác gia naøy ñang thuùc ñaåy saûn xuaát haøng hoùa coù theå nhaäp khaåu so vôùi haøng hoùa coù theå xuaát khaåu, maø ñieàu naøy coù xu höôùng laøm giaûm quy moâ ngoaïi thöông. Neáu tyû leä naøy lôùn hôn 1, giaù ñang öu ñaõi ñoái vôùi saûn xuaát haøng xuaát khaåu vaø baát lôïi cho haøng thay theá nhaäp khaåu, vaø vì vaäy khaû naêng ngoaïi thöông gia taêng. Tyû leä baèng 1 cho thaáy raèng khoâng khuyeán khích xuaát khaåu cuõng nhö nhaäp khaåu vaø ñoäng cô khuyeán khích töông ñoái cho vieäc baùn haøng noäi ñòa vaø xuaát khaåu laø “trung hoøa” (Bhagwati 1987). Thöôùc ño cuûa möùc thieân leäch ngoaïi thöông toång hôïp naøy ñöôïc söû duïng trong chöông 6 ñeå chöùng minh baèng tö lieäu veà söï phaân bieät giaù yeáu daàn trong chính saùch ngoaïi thöông ôû Phi-lip-pin baát lôïi cho nhöõng nhaø saûn xuaát haøng xuaát khaåu trong suoát giai ñoaïn 1950-1980. Trong vieäc theå hieän nhöõng taùc ñoäng tröïc tieáp cuûa cheá ñoä ngoaïi thöông ñoái vôùi caùc ñoäng cô khuyeán khích saûn xuaát giöõa nhöõng haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông, nhöõng öôùc löôïng veà tyû leä baûo hoä danh nghóa ñöôïc söû duïng moät caùch roäng raõi trong nhöõng taøi lieäu thöïc nghieäm. Tyû leä naøy chæ möùc ñoä maø giaù noäi ñòa cuûa moät saûn phaåm vöôït quaù giaù trò ngoaïi thöông töï do cuûa noù (ñoù laø giaù trò cuûa noù khi khoâng coù caùc bieän phaùp haïn cheá ngoaïi thöông) hoaëc laø giaù bieân giôùi, ñöôïc ñaùnh giaù theo tyû giaù hoái ñoaùi chính thöùc. Tyû leä baûo hoä hieäu duïng seõ cung caáp moät thöôùc ño chính xaùc hôn, vì noù coù tính ñeán vieäc baûo hoä hoaëc tröøng phaït do vieäc ñònh giaù nhöõng nhaäp löông trung gian , nhöng raát khoù öôùc löôïng tyû leä naøy vôùi caùc döõ lieäu haïn cheá coù saün ôû haàu heát caùc quoác gia ñang phaùt trieån. Daãu sao, cô caáu baûo hoä seõ khoâng thay ñoåi ñaùng keå neáu chi phí cho nhöõng nhaäp löôïng trung gian ñöôïc bao goàm trong phaân tích, bôûi vì R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 5 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp nhöõng nhaäp löôïng nhö vaäy chieám tyû phaàn nhoû trong giaù trò cuûa saûn löôïng noâng nghieäp vaø bôûi vì “haàu heát trôï caáp nhaäp löôïng noâng nghieäp” laø döôùi möùc bieân teá ( Krueger, Schiff, vaø Valdeùs 1988,258). Chính saùch thay theá nhaäp khaåu cuûa caùc quoác gia ñang phaùt trieån daãn ñeán moät cô caáu khuyeán khích voán phaân bieät choáng laïi nhöõng nhaø saûn xuaát haøng xuaát khaåu vaø saûn xuaát saûn phaåm sô caáp. Trong soá nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån ôû Chaâu AÙ, Baêng- la- ñeùt vaø Phi-lip-pin coù tyû leä baûo hoä danh nghóa ñoái vôùi vieäc saûn xuaát caïnh tranh nhaäp khaåu cao hôn nhieàu so vôùi saûn xuaát xuaát khaåu; vaø keå töø ñaàu thaäp nieân 70, caùc saûn phaåm cheá taïo coâng nghieäp xuaát khaåu cuûa hoï ñöôïc höôûng möùc baûo hoä tröïc tieáp lôùn hôn saûn phaåm noâng nghieäp xuaát khaåu (chöông 10). Taùc ñoäng giaù tröïc tieáp cuûa chính saùch ngoaïi thöông cuûa caùc quoác gia ñang phaùt trieån cuõng khaùc nhau trong phaïm vi noâng nghieäp .Theo nhöõng keát quaû nghieân cöùu gaàn ñaây cuûa Ngaân Haøng Theá Giôùi ( Krueger, Schiff, vaø Valdeùs 1988), caùc noâng saûn xuaát khaåu quan troïng nhaát thì “khoâng ñöôïc baûo hoä” (bò ñaùnh thueá) naëng hôn nhöõng löông thöïc thöïc phaåm chuû yeáu – coù leõ do mong muoán töï tuùc veà löông thöïc thöïc phaåm vaø söï deã daøng veà maët chính trò vaø haønh chính cuûa vieäc ñaùnh thueá vaøo caây troàng xuaát khaåu thöông maïi so vôùi caây löông thöïc ñeå toàn taïi. Nhieàu quoác gia ñang phaùt trieån - ñaëc bieät laø nhöõng quoác gia coù möùc thu nhaäp cao nhö Chi leâ, Haøn Quoác, vaø Ma-lai-xi-a- ñaõ baûo hoä saûn xuaát löông thöïc thöïc phaåm thoâng qua caùc bieän phaùp haïn cheá ngoaïi thöông. Hai bieán soá maø caùc nhaø kinh teá chính trò hoïc thöôøng söû duïng ñeå giaûi thích söï khaùc nhau trong vieäc baûo hoä noâng nghieäp giöõa caùc quoác gia ñang phaùt trieån laø thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi vaø tyû phaàn cuûa noâng nghieäp trong toång saûn löông noäi ñòa (GDP) (Anderson 1986).2 Ngöôøi ta nhaän thaáy raèng nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån thu nhaäp thaáp, maø nhöõng khu vöïc kinh teá khaùc ñoùng goùp chæ moät löôïng nhoû ñoái vôùi toång soá saûn xuaát, coù nhu caàu ñaùnh thueá noâng nghieäp nhieàu hôn. Treân chính tröôøng ñoái vôùi vieäc baûo hoä, taàng lôùp nhöõng nhaø coâng nghieäp taäp trung ôû thaønh thò, ñöôïc giaùo duïc toát hôn vaø vôùi soá löôïng ít hôn, coù theå vaän ñoäng haønh lang ñoái vôùi chính phuû moät caùch coù hieäu quaû hôn so vôùi nhöõng nhaø noâng tuy ñoâng hôn nhöng soáng phaân taùn. Khi quoác gia trôû neân giaøu hôn vaø nhöõng ngaønh coâng nghieäp noäi ñòa ñöôïc môû roäng, thì thueá noâng nghieäp trôû neân ít caàn thieát, vaø vieäc toå chöùc moät cuoäc vaän ñoäng chính trò nhaèm ñeà xuaát nguyeän voïng cuûa noâng daân trôû neân deã daøng hôn. R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 6 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp Theâm nöõa, ngöôøi coâng nhaân thaønh thò ít coù khaû naêng choáng ñoái giaù noâng saûn cao hôn khi thu nhaäp cuûa hoï gia taêng. Moái quan heä daøi haïn naøy chæ ñöôïc khaúng ñònh moät phaàn trong nghieân cöùu cuûa Ngaân Haøng Theá Giôùi, nghieân cöùu naøy so saùnh möùc baûo hoä danh nghóa cho hai nhoùm caây löông thöïc caïnh tranh nhaäp khaåu chính vaø saûn phaåm ñöôïc xuaát khaåu trong 16 quoác gia ñang phaùt trieån suoát giai ñoaïn 1975-1979 vaø 1980-1984. Chæ coù 9 trong soá 16 saûn phaåm trong 2 nhoùm theå hieän möùc baûo hoä bình quaân vaøo naêm 1980-1984 cao hôn 1975-1979. Treân toång theå, döôøng nhö chính saùch giaù caû chuyeân bieät trong töøng khu vöïc suoát nöûa ñaàu thaäp nieân 80 ñaõ khoâng caûi thieän ñöôïc “cô hoäi kinh teá”, nhö giaùo sö Schultz ñeà caäp chuùng trong lôøi töïa ñaàu chöông naøy. Nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån ñaõ theo ñuoåi nhöõng kieåu baûo hoä noâng nghieäp khaùc nhau. Thí duï, Haøn quoác phaân bieät ñoái xöû gaây baát lôïi cho noâng nghieäp vaøo ñaàu thaäp nieân 70, nhöng roài chuyeån sang baûo hoä vaøo suoát giai ñoaïn giöõa thaäp nieân 80. Söï dòch chuyeån naøy ñöôïc quy laø do “nhöõng khoù khaên xaõ hoäi vaø chính trò lieân quan ñeán söï ñieàu chænh nguoàn löïc giöõa caùc khu vöïc” cuøng vôùi söï dòch chuyeån nhanh choùng trong lôïi theá so saùnh ôû Haøn quoác töø noâng nghieäp sang coâng nghieäp (Honma vaø Hayami 1987,59). Ngöôïc laïi, Ma-lai-xi-a ñaùnh thueá raát naëng nhöõng nhaø saûn xuaát caây troàng xuaát khaåu (cao su vaø daàu coï), hoï chuû yeáu khoâng phaûi goác ngöôøi Malai ( Jenkins vaø Lai 1989), nhöng laïi baûo hoä nhöõng nhaø noâng saûn xuaát gaïo coù quyeàn löïc chính trò ngöôøi Maõ-lai. Nhöõng chính saùch giaù noâng saûn ôû Sri-Lan-ka ban ñaàu töông töï vôùi nhöõng chính saùch giaù ôû Ma-lai-xi-a. Cho tôùi giöõa nhöõng naêm 70, Sri-Lanka ñaùnh thueá vaøo nhöõng nhaø saûn xuaát caây troàng coâng nghieäp raát thaønh ñaït (traø vaø cao su) ñeå taøi trôï cho nhöõng chi tieâu xaõ hoäi lôùn cuûa noù. Chi phí chính trò töông ñoái nhoû bôûi vì nhöõng ñoàn ñieàn traø vaø cao su söû duïng moät soá löôïng ít coâng nhaân, chuû yeáu laø ngöôøi Tamil. Cuøng luùc nöôùc naøy baûo hoä saûn xuaát gaïo, ñöôïc thoáng trò bôûi ngöôøi Sin-ha-li coù aûnh höôûng lôùn veà maët chính trò. Khi thaëng dö töø caùc vuï traø baét ñaàu giaûm vaø nguoàn löïc töø nhöõng boä phaän khaùc cuûa neàn kinh teá khoâng ñuû buø ñaép söï suùt giaûm naøy, nhöõng nhaø chính trò ôû Sri-Lanka phaûi “döïa vaøo chi tieâu baèng caùch chòu thaâm huït vaø nhöõng caùch thu xeáp nhanh khaùc” (Bhalla 1988,90). Cuoái cuøng moät cuoäc khuûng hoaõng kinh teá xaûy ra tieáp theo vaø vaøo naêm 1997 Sri-Lan-ka phaûi chaáp nhaän moät chieán löôïc töï do hoùa. R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 7 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp Nhöõng taùc ñoäng giaùn tieáp cuûa giaù coù theå quy laø do söï bieán daïng tyû giaù hoái ñoaùi: Nhö ñaõ ñeà caäp tröôùc ñaây, chính saùch ngoaïi thöông vaø chính saùch kinh teá vó moâ cuõng coù theå coù taùc ñoäng giaùn tieáp ñeán nhöõng ñoäng cô khuyeán khích noâng nghieäp do söï roái loaïn maø caùc chính saùch naøy taïo ra trong tyû giaù hoái ñoaùi thöïc. Duø thöôøng khoâng coù chuû ñònh , nhöõng taùc ñoäng giaùn tieáp coù theå coù aûnh höôûng ñeán ñoäng cô khuyeán khích saûn xuaát lôùn hôn caùc bieän phaùp can thieäp chuyeân bieät theo khu vöïc cuûa chính phuû, nhöng ngöôøi ta hieåu bieát raát ít veà chuùng. Moät soá nhöõng nghieân cöùu treân phaïm vi quoác gia trong taøi lieäu naøy söû duïng phaân tích caân baèng toång quaùt döïa vaøo moâ hình neàn kinh teá môû nhoû3 ñeå chöùng minh raèng thueá nhaäp khaåu ñaùnh treân haøng nhaäp khaåu daãn ñeán moät söï gia taêng theo tyû leä trong giaù noäi ñòa cuûa haøng hoùa coù theå nhaäp khaåu so vôùi haøng hoùa noäi ñòa vaø moät caùch giaùn tieáp daãn ñeán suït giaûm trong tyû giaù hoái ñoaùi thöïc vaø trong giaù töông ñoái noäi ñòa cuûa haøng hoùa coù theå xuaát khaåu. Töông töï , thueá xuaát khaåu khoâng nhöõng laøm giaûm moät caùch tröïc tieáp giaù noäi ñòa cuûa haøng hoùa coù theå xuaát khaåu, maø coøn giaùn tieáp gia taêng tyû giaù hoái ñoaùi thöïc vaø giaù noäi ñòa cuûa haøng hoùa coù theå nhaäp khaåu (Lerner 1936), trong khi ñoù trôï caáp xuaát khaåu coù taùc ñoäng ngöôïc laïi. Quy moâ cuûa nhöõng taùc ñoäng giaùn tieáp naøy phuï thuoäc vaøo möùc ñoä coù theå thay theá giöõa haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông vaø haøng hoùa noäi ñòa trong saûn xuaát vaø trong tieâu duøng. Yeáu toá naøy ñöôïc goïi laø thoâng soá möùc ñoä taùc ñoäng. ÔÛ AÙc-hen-ti-na, Chi-leâ, Coâ -lum-bia, Ni-gieâ- ri-a, Peâ-ru, Phi-lip-pin vaø Zai-re, möùc baûo hoä maïnh nhöõng saûn phaåm coâng nghieäp ñaõ ñaùnh moät möùc thueá giaùn tieáp ñaùng keå leân haøng noâng nghieäp caïnh tranh nhaäp khaåu vaø saûn xuaát xuaát khaåu (Valdeùs). Thueá quan vaø caùc bieän phaùp haïn cheá ñònh löôïng ñoái vôùi haøng nhaäp khaåu coâng nghieäp, cuõng nhö trôï caáp ñoái vôùi haøng xuaát khaåu coâng nghieäp, cuõng daãn ñeán söï ñònh giaù quaù cao tyû giaù hoái ñoaùi thöïc, trong khi thueá xuaát khaåu noâng saûn coù taùc ñoäng buø ñaép, ngoaïi tröø tröôøng hôïp caàu nöôùc ngoaøi khoâng co giaõn. Kinh nghieäm cuûa Phi-lip-pin cho thaáy aûnh höôûng quan troïng cuûa caùc bieän phaùp haïn cheá ngoaïi thöông ñoái vôùi tyû giaù hoái ñoaùi thöïc ( chöông 6). Söï thaâm huït khoâng theå beàn vöõng trong taøi khoaûn ñoái ngoaïi laø moät nguoàn nöõa cuûa söï ñònh giaù quaù cao tyû giaù hoái ñoaùi trong caùc quoác gia ñang phaùt trieån. Vì theá caùc R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 8 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp chính saùch kinh teá vó moâ coù aûnh höôûng ñeán caùn caân thanh toaùn thì cuõng aûnh höôûng ñeán tyû giaù hoái ñoaùi thöïc. Khi doanh thu xuaát khaåu daàu ôû Ni-gieâ-ri-a gia taêng vaøo thaäp nieân 70, chi tieâu cuûa chính phuû gia taêng maïnh, chính saùch tieàn teä trôû neân coù tính môû roäng vaø laïm phaùt baùm theo saùt goùt. Vì tyû giaù hoái ñoaùi danh nghóa ñöôïc giöõ coá ñònh hoaëc thaäm chí cho taêng daàn daàn (chöông 4), tyû giaù hoái ñoaùi thöïc cuûa ñoàng naira cuûa Ni-gieâ-ri-a leân giaù ñaùng keå. Suoát thaäp nieân 70, nhieàu quoác gia nhaäp khaåu daàu hoûa trong phaàn cuûa theá giôùi ñang phaùt trieån chuû yeáu döïa vaøo voán nöôùc ngoaøi ñeå buø ñaép cho nhöõng khoaûn thaâm huït lôùn trong taøi khoaûn vaõng lai trong suoát thaäp nieân 70. Ñoái vôùi moät soá quoác gia, nguoàn taøi trôï töø beân ngoaøi vôùi soá löôïng lôùn daãn ñeán vaán ñeà khoù khaên trong vieäc traû goác vaø laõi nôï vay raát nghieâm troïng. ÔÛ Phi-lip-pin, söï gia taêng quan troïng vay möôïn nöôùc ngoaøi cuøng vôùi chính saùch kinh teá vó moâ môû roäng keøm theo ñaõ laø nguyeân nhaân taïo ra khoaûng moät phaàn ba möùc ñònh giaù quaù cao ñöôïc öôùc tính cuûa tyû giaù hoái ñoaùi thöïc trong suoát giai ñoaïn töø 1975-1980 (chöông 6). Coâ-lum-bia cuõng traûi qua moät söï leân giaù ñaùng keå tyû giaù hoái ñoaùi thöïc, tröôøng hôïp naøy do haäu quaû cuûa caên beänh Haø lan maø ñaát nöôùc naøy khoâng theå cheá ngöï ñöôïc töø naêm 1975 ñeán 1983. Caên beänh naøy gaén vôùi söï phaùt trieån buøng noå caø pheâ trong giai ñoaïn 1975-1979, mang laïi söï gia taêng ñaùng keå trong thaâm huït chính phuû, trong cung tieàn teä vaø moät söï suït giaûm maïnh trong giaù noäi ñòa cuûa haøng hoùa coù theå ngoaïi thöông khoâng phaûi caø pheâ so vôùi giaù cuûa haøng hoùa khoâng theå ngoaïi thöông. Chính phuû coù thieân höôùng chi tieâu bieân teá cao ñoái vôùi haøng hoùa phi ngoaïi thöông, haäu quaû laø chi tieâu cuûa chính phuû taêng leân nhanh choùng, ñaëc bieät töø naêm 1978 ñeán naêm 1983 vaø giuùp taïo ra dö caàu ñoái vôùi haøng hoùa khoâng theå ngoaïi thöông laøm cho giaù töông ñoái cuûa chuùng taêng leân. Söï ñònh giaù quaù cao tyû giaù hoái ñoaùi do caû caùc bieän phaùp haïn cheá ngoaïi thöông chuyeân bieät theo khu vöïc laãn do thaâm huït khoâng theå beàn vöõng trong taøi khoaûn ñoái ngoaïi, ñaõ taïo ra taùc ñoäng giaùn tieáp tieâu cöïc ñoái vôùi giaù cuûa noâng saûn coù theå ngoaïi thöông chuû yeáu trong nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån (Kruger , Schiff, vaø Valdeùs 1988). Nhöõng öôùc löôïng cuûa caùc taùc ñoäng giaù naøy thay ñoåi töø giaù trò trung bình thaáp 4,3% vaø 9,5% cho giai ñoaïn 1975-1979 vaø 1980-1984 cuûa Ma-lai-xi-a ñeán giaù trò cao nhaát laø 66% vaø 89% cho cuøng caùc giai ñoaïn töông öùng ôû Gha-na. Nhieàu quoác R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 9 Hieäu ñính: Quang Huøng
Chöông trình Giaûng daïy Kinh teá Fulbright Phaùt trieån Noâng thoân Söï phuø hôïp cuûa chính saùch ngoaïi thöông Baøi ñoïc vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi noâng nghieäp gia ñang phaùt trieån, ñaëc bieät laø nhöõng quoác gia coù möùc thu nhaäp thaáp, ñaõ duy trì nhöõng möùc khoâng baûo hoä toång theå cao (nhöõng taùc ñoäng giaùn tieáp vaø tröïc tieáp) cho caû caùc caây troàng xuaát khaåu vaø thöïc phaåm caïnh tranh vôùi haøng nhaäp khaåu. Thaät ñaùng ngaïc nhieân, trong vaøi tröôøng hôïp, nhöõng taùc ñoäng giaù giaùn tieáp lôùn hôn raát nhieàu so vôùi möùc baûo hoä danh nghóa tröïc tieáp. Hôn nöõa, trong nhieàu tröôøng hôïp möùc baûo hoä tröïc tieáp döông ñoái vôùi caây löông thöïc thaáp hôn taùc ñoäng veà giaù giaùn tieáp aâm coù theå quy cho söï ñònh giaù quaù cao tyû giaù hoái ñoaùi. ÔÛ Phi-lip-pin, söï kieåm soaùt nhaäp khaåu vaø ngoaïi hoái thònh haønh coù taùc ñoäng tröïc tieáp ñoái vôùi giaù cuûa saûn phaåm noâng nghieäp noäi ñòa lôùn hôn taùc ñoäng ñoái vôùi giaù cuûa saûn phaåm phi noâng nghieäp trong suoát giai ñoaïn 1950-1961 (chöông 6). Cuøng luùc ñoù, taùc ñoäng giaùn tieáp cuûa söï ñònh giaù quaù cao tyû giaù hoái ñoaùi thöïc goùp phaàn ñaùng keå vaøo söï giaûm giaù cuûa noâng saûn so vôùi giaù cuûa haøng hoùa noäi ñòa. Khi chính saùch ngoaïi thöông trôû neân töï do hôn vaøo nhöõng thaäp nieân 1960 vaø 1970, taùc ñoäng gaây bieán daïng ñoái vôùi ñoäng cô khuyeán khích noâng nghieäp giaûm moät caùch töông öùng. Tuy nhieân nhöõng thieân leäch gaây baát lôïi cho saûn xuaát noâng nghieäp thuùc ñaåy bôûi chính saùch vaãn coøn cao trong giai ñoaïn 1975 ñeán 1980, laøm giaûm giaù saûn phaåm noâng nghieäp noäi ñòa 20 % so vôùi haøng phi noâng nghieäp vaø 12% so vôùi haøng hoùa noäi ñòa. Thieân leäch naøy laø do söï thaâm huït ngoaïi thöông nhieàu nhaèm baûo veä söï ñònh giaù quaù cao tyû giaù hoái ñoaùi, ñieàu naøy taêng cöôøng taùc ñoäng giaûm giaù haøng hoùa quoác teá vaøo cuøng thôøi ñieåm. Keát quaû laø giaù noâng saûn töông ñoái ôû Phi-lip-pin giaûm moät caùch maïnh töø giöõa thaäp nieân 70 ñeán ñaàu thaäp nieân 80. ÔÛ Peâ-ru, nhöõng taùc ñoäng giaùn tieáp vaø tröïc tieáp cuûa vieäc baûo hoä coâng nghieäp gia taêng vaø söï kieåm soaùt giaù noâng saûn trong suoát giai ñoaïn 1969-1970 (so vôùi 1964- 1968) ñaõ laøm giaûm chæ soá giaù saûn xuaát ñoái vôùi noâng saûn xuaát khaåu vaø caây löông thöïc caïnh tranh nhaäp khaåu laàn löôït laø 38% vaø 28% (chöông 2). Tuy nhieân caùc bieän phaùp töï do hoùa ngoaïi thöông ñöôïc chaáp nhaän vaøo 1970-1982 haï thaáp thueá quan töông ñöông ñoàng nhaát töø 133% xuoáng 91% vaø laøm lôïi cho nhöõng nhaø saûn xuaát noâng nghieäp baèng caùch gia taêng giaù noäi ñòa cuûa saûn phaåm xuaát khaåu cuûa hoï (34%) vaø caây löông thöïc caïnh tranh nhaäp khaåu (22%). Nhö chuùng ta ñaõ chæ ra, nhöõng taùc ñoäng giaù giaùn tieáp cuûa chính saùch ngoaïi thöông vaø chính saùch kinh teá vó moâ ñoái vôùi nhöõng ñoäng cô khuyeán khích saûn xuaát noâng R. M. Bautista & A. Valdeùs Bieân dòch: Xinh Xinh 10 Hieäu ñính: Quang Huøng

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.