Tài liệu Giáo dục địa phương tỉnh Hà Tĩnh lớp 7

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:56

Thêm vào BST

Báo xấu

226
lượt xem 27
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu Giáo dục địa phương tỉnh Hà Tĩnh lớp 7. Cuốn tài liệu gồm 8 chủ đề, với nội dung xoay quanh đặc điểm tự nhiên, truyền thống, lịch sử, văn hoá, kinh tế, xã hội, môi trường, hướng nghiệp,… của tỉnh Hà Tĩnh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tài liệu Giáo dục địa phương tỉnh Hà Tĩnh lớp 7

U BAN NHÂN DÂN T NH HÀ TĨNH S GIÁO D C VÀ ÀO T O Nguy n Qu c Anh (T ng Ch biên) – Ph m Quỳnh (Ch biên) Nguy n Vi t Hùng – Nguy n Ng c Hà – Lương Minh Tân Nguy n Th Trang Thanh – Nguy n Th Thu Thu TÀI LI U GIÁO D C A PHƯƠNG T NH HÀ TĨNH L P 7 1
HƯ NG D N S D NG TÀI LI U LOGO M U − Xác nh nhi m v , v n h c t p h c sinh c n gi i quy t. – K t n i v i nh ng i u h c sinh ã bi t. – Nêu v n nh m kích thích tư duy, t o h ng thú i v i bài h c. LOGO HÌNH THÀNH KI N TH C Cung c p thông tin liên quan n ch và các ho t ng h c t p, giúp h c sinh khai thác, chi m lĩnh ki n th c m i. LOGO LUY N T P G m các câu h i, bài t p, nhi m v , ho t ng c ng c , rèn luy n các kĩ năng g n v i ki n th c v a h c. LOGO V N D NG − M R NG S d ng các ki n th c, kĩ năng ch c gi i quy t các tình hu ng trong th c ti n, liên h m r ng x lí các v n liên quan g n v i a phương. 2
L I NÓI U Các em h c sinh l p 7 yêu quý! Trên tay các em là cu n Tài li u Giáo d c a phương t nh Hà Tĩnh l p 7. Cu n tài li u g m 8 ch , v i n i dung xoay quanh c i m t nhiên, truy n th ng, l ch s , văn hoá, kinh t , xã h i, môi trư ng, hư ng nghi p,… c a t nh Hà Tĩnh. Dư i s hư ng d n c a th y, cô giáo và s ng hành c a ngư i thân, b n bè, các em hãy tích c c tìm hi u, tr i nghi m hi u bi t thêm v nơi mình sinh s ng, ng th i thêm yêu và g n bó v i quê hương. Chúc các em có nh ng gi h c, ho t ng th t vui v và b ích! Cu n tài li u s ng hành cùng các em trong su t năm h c l p 7, hãy yêu quý và gi gìn c n th n nhé! CÁC TÁC GI 3
M CL C Ch 1. S hình thành và phát tri n c a t nh Hà Tĩnh 5 Ch 2. Tài nguyên thiên nhiên Hà Tĩnh 13 Ch 3. Ti m năng phát tri n kinh t bi n t nh Hà Tĩnh 21 Ch 4. Ví. Gi m Ngh Tĩnh 26 Ch 5. Văn hoá m th c Hà Tĩnh 29 Ch 6. Nhà văn, nhà thơ tiêu bi u c a Hà Tĩnh 34 Ch 7. Ho t ng c a H i Ch th p Hà Tĩnh 40 Ch 8. Phòng, ch ng thiên tai và c u n n Hà Tĩnh 45 4
CH 1. S HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRI N C A T NH HÀ TĨNH Sau khi tìm hiểu chủ đề này, em sẽ: – Nêu ư c s hình thành c a t nh Hà Tĩnh; – Trình bày ư c quá trình phát tri n c a t nh Hà Tĩnh qua các th i kì l ch s ; – Nêu ư c vai trò và m t s óng góp c a t nh Hà Tĩnh trong quá trình phát tri n t nư c. Hình 1.1. Toàn c nh thành ph Hà Tĩnh B c nh trên là toàn c nh thành ph Hà Tĩnh sau 30 năm tái l p t nh và phát tri n (1991 – 2021). Trung tâm t nh l ã và ang vươn lên tr thành m t ô th hi n i, phát tri n m nh m . Quá trình hình thành và phát tri n t nh Hà Tĩnh như th nào? Hà Tĩnh ã t ư c thành t u và óng góp như th nào trong s nghi p d ng nư c và gi nư c c a dân t c? 1. S thay i ơn v hành chính c a t nh Hà Tĩnh qua các th i kì l ch s Trong su t chi u dài l ch s , vùng t Hà Tĩnh ã nhi u l n i u ch nh a gi i hành chính và thay i tên g i. 5
Th i Hùng Vương, Hà Tĩnh thu c b C u c, m t trong 15 b c a nư c Văn Lang. Th i B c thu c, u th k VI, nhà Lương i C u c thành c Châu. Cu i th k VI, nhà Tuỳ l i i c Châu thành Hoan Châu. Năm 607, c Châu nh p vào Nh t Nam. Năm 622, nhà ư ng i qu n Nh t Nam thành châu Nam c, r i c Châu, n năm 627 l i i thành Hoan Châu. Tên Hoan Châu ư c gi nguyên cho n cu i B c thu c. Năm 1375, nhà Tr n chia l i ơn v hành chính phía nam, trong ó vùng t Ngh An – Hà Tĩnh ư c chia thành b n l : Nh t Nam, Ngh An B c, Ngh An Trung và Ngh An Nam. Mi n Hà Tĩnh có l tương ng v i hai l Ngh An Nam (g m Hương Sơn, c Th , Nghi Xuân, Can L c ngày nay) và Nh t Nam (g m các huy n Th ch Hà, C m Xuyên và th xã Kỳ Anh ngày nay). Th i thu c Minh, t Hà Tĩnh thu c ph Ngh An, có 5 huy n thu c ph và 2 châu. Năm huy n tr c thu c ph là: Nha Nghi (huy n Nghi Xuân), Phi L c (huy n Can L c và m t ph n huy n Th ch Hà), Chi La (huy n c Th ), C (huy n Hương Sơn), Th Hoàng (huy n Hương Khê). Hai châu là Nam Tĩnh và Ng c Ma. Châu Nam Tĩnh là mi n nam Hà Tĩnh g m b n huy n: Hoàng Hà (m t ph n huy n Th ch Hà), Bàn Th ch (m t ph n huy n Th ch Hà), Kỳ La (huy n C m Xuyên), Hà Hoa (huy n Kỳ Anh). Châu Ng c Ma là mi n tây Hà Tĩnh v thư ng lưu sông Ngàn Sâu, Ngàn Ph . Th i Lê Sơ, năm 1428, nhà nư c chia c nư c ra làm 5 o: ông, Tây, Nam, B c và H i Tây. o H i Tây là vùng t phía nam g m Thanh Hoá, Ngh An, Tân Bình (Qu ng Bình, b c Qu ng Tr ) và Thu n Hoá (nam Qu ng Tr , Th a Thiên – Hu ). Dư i o v n gi nguyên các ơn v tr n, l , ph , huy n, châu, xã. t Hà Tĩnh lúc b y gi thu c ph Ngh An, o H i Tây. Năm 1469, vua Lê Thánh Tông chia c nư c thành 12 th a tuyên, dư i có ph , châu, huy n, xã, thôn, s , trang, sách… Hà Tĩnh thu c th a tuyên Ngh An, g m 2 ph v i 6 huy n: ph c Quang có 4 huy n: La Sơn ( c Th ), Thiên L c (Can L c), Nghi Xuân (Nghi Xuân), Hương Sơn (Hương Sơn và Hương Khê); ph Hà Hoa có 2 huy n: Th ch Hà (Th ch Hà), Kỳ Hoa (Kỳ Anh và C m Xuyên). Th i Nguy n, năm 1831, vua Minh M nh th c hi n c i cách hành chính quy mô toàn qu c chia c nư c làm 30 t nh. T nh Hà Tĩnh ra i trên cơ s tách hai ph Hà Hoa và c Th c a tr n Ngh An l p thành m t t nh riêng. 6
ây là l n u tiên trong l ch s , tên Hà Tĩnh xu t hi n như m t ơn v hành chính c p t nh tr c thu c tri u ình trung ương. Ngày 27/12/1975, Qu c h i phê chu n vi c h p nh t hai t nh Hà Tĩnh và Ngh An thành t nh Ngh Tĩnh. Sau 15 năm h p nh t, ngày 16/8/1991, Qu c h i quy t nh chia tách t nh Ngh Tĩnh thành hai t nh Ngh An và Hà Tĩnh. Hi n nay, t nh Hà Tĩnh có 1 thành ph tr c thu c t nh, 2 th xã và 10 huy n g m: thành ph Hà Tĩnh, th xã H ng Lĩnh, th xã Kỳ Anh và các huy n Nghi Xuân, c Th , Hương Sơn, Hương Khê, Vũ Quang, Can L c, Th ch Hà, L c Hà, C m Xuyên, Kỳ Anh. ? Trình bày s thay i c a ơn v hành chính Hà Tĩnh qua các th i kì l ch s . 2. S thành l p t nh Hà Tĩnh Th i Nguy n, năm 1831, vua Minh M nh EM CÓ BI T? th c hi n cu c c i cách hành chính quy mô toàn Năm 1853, vua T cb qu c, chia c nư c làm 30 t nh. T nh Hà Tĩnh ra t nh Hà Tĩnh em ph c Th i trên cơ s tách hai ph Hà Hoa và c Th nh p vào Ngh An và l y ph c a tr n Ngh An l p thành m t t nh riêng. ây Hà Thanh l p thành m t o g i là l n u tiên trong l ch s , danh xưng Hà Tĩnh là o Hà Tĩnh. n năm 1875, sau khi quay l i tên g i hành xu t hi n là m t ơn v hành chính tr c thu c chính là t nh Hà Tĩnh thay cho tri u ình. Vùng Hà Tĩnh lúc b y gi có 02 ph tên g i là o, t nh thành Hà (ph Hà Hoa và ph c Quang), 06 huy n Tĩnh d i v xã Trung Ti t (Hương Sơn, La Sơn, Thiên L c, Nghi Xuân, (Thành ph Hà Tĩnh ngày nay) Th ch Hà, Kỳ Hoa). Là m t a phương nh , và ư c s a sang l i. Năm 1881, nên T ng c Ngh An kiêm nhi m c t nh Hà t nh thành ư c xây d ng l i kiên c b ng g ch và á ong. Tĩnh g i là T ng c An – Tĩnh, dư i có Tu n Thành xây theo ki u Vô – băng, ph , B chính và Án sát. V quân i, có ch c trong hào có nhi u sen nên Lãnh binh ch huy b n v quân. Tu n ph Hà ngư i ta còn g i thành Hà Tĩnh Tĩnh u tiên là Binh b Th lang Nguy n Danh là “Liên Thành” t c “Thành Giáp. Sen”. 7
Hình 1.2. C a H u thành Hà Tĩnh xưa, nay là ư ng Lý T Tr ng S ki n thành l p t nh Hà Tĩnh năm 1831 có ý nghĩa l ch s to l n, là bư c ngo t trong ti n trình l ch s Hà Tĩnh, kh ng nh vùng t này ã phát tri n và tr thành m t ơn v hành chính tr c thu c chính quy n Trung ương, sánh ngang v i các t nh trong c nư c. ? 1. Trình bày s ki n thành l p t nh Hà Tĩnh. 2. Phân tích ý nghĩa c a s ki n thành l p t nh Hà Tĩnh. 3. Hà Tĩnh trong dòng ch y l ch s dân t c 3.1. Hà Tĩnh trong phong trào u tranh giành và b o v c l p dân t c Th i B c thu c có cu c kh i nghĩa c a Mai Thúc Loan (quê huy n L c Hà) ch ng l i nhà ư ng. Th i quân ch , Cao Minh H u quê huy n Can L c ã giúp Lê Hoàn ánh tan quân xâm lư c nhà T ng sông Hương i – B ch ng, H i Dương,… u th k XV, nhân dân Hà Tĩnh EM CÓ BI T? ã tham gia các cu c kh i nghĩa c a Vào năm 1425, khi cu c ng T t, ng Dung ch ng gi c Minh kh i nghĩa Lam Sơn ch ng gi c xâm lư c. Trong cu c kh i nghĩa Lam Minh g p khó khăn, Lê L i ã Sơn, vùng t Gia (huy n Hương quy t nh kéo quân di chuy n Sơn) ư c ch n làm m t trong nh ng căn vào vùng t Gia (t c Hương c chi n lư c quan tr ng, là “ t ng Sơn, Hà Tĩnh ngày nay) l p chân” c a nghĩa quân Lam Sơn. Vùng t căn c . Bi t tin Nguy n Tu n Hà Tĩnh ã óng góp cho nghĩa quân Thi n t p h p nhân dân kh i Lam Sơn nh ng danh tư ng tiêu bi u nghĩa vùng núi Hương Sơn, Lê như: Nguy n Tu n Thi n (huy n Hương L i ã tìm n chiêu quân, k t 8
Sơn), Nguy n Biên ( huy n Can L c, nghĩa anh em. Sau ó c hai cùng sau d i vào huy n C m Xuyên), Lê Bôi gi t ng a tr ng, c t tóc ăn th (huy n c Th ),… dư i g c th c , th hi n quy t tâm ng lòng cùng nhau ánh gi c ngo i xâm. Nguy n Tu n Thi n ã l p ư c nhi u chi n công trong kh i nghĩa Lam Sơn. Tiêu bi u là chi n th ng Gia p tan 2 v n quân Minh do T ng binh Tr n Trí và tư ng Lý An ch huy t i c a sông Khu t Giang (c a Hói N m) và c a sông Ph b n Gia (Sơn Tân). Hình 1.3. G c th s tích, xã Sơn Phúc (nay là xã Kim Hoa), huy n Hương Sơn – d u tích kh i nghĩa Lam Sơn Hà Tĩnh Trong cu c kháng chi n ch ng quân xâm lư c nhà Thanh cu i th k XVIII do Quang Trung – Nguy n Hu lãnh o, nhi u ngư i con Hà Tĩnh ã tr thành nh ng chi n binh tinh nhu , nh ng tư ng sĩ thao lư c, tiêu bi u như: Nguy n Thi p, Ngô Văn S , Phan Văn Lân (huy n Can L c); Dương Văn Tào (huy n C m Xuyên), H Phi Ch n (huy n Th ch Hà),… Hà Tĩnh luôn i u trong các phong trào u tranh giành n n c l p, t do cho T qu c. Trong kháng chi n ch ng th c dân Pháp, Hà Tĩnh là m t trong nh ng trung tâm c a phong trào C n Vương, cao trào Xô Vi t Ngh – Tĩnh,... Hà Tĩnh cũng là m t trong b n t nh c a c nư c giành ư c chính quy n u tiên trong Cách m ng tháng Tám năm 1945. Trong kháng chi n ch ng M , c u nư c, Hà Tĩnh v a là h u phương, v a là ti n tuy n. Toàn t nh n r phong trào “Thanh niên ba s n sàng”, “Ph n ba m ang”, s n xu t gi i, chi n u và ph c v chi n u gi i. 9
Nhi u a danh g n v i nh ng chi n công vang d i c a tu i tr Vi t Nam trong cu c kháng chi n ch ng M , c u nư c, tiêu bi u như Ngã ba Ð ng L c. ây là a i m ghi d u s hi sinh c a Ti u i thanh niên xung phong mư i n anh hùng v i kh u hi u “s ng bám c u, bám ư ng, ch t kiên cư ng dũng c m”. Hình 1.4. Ngã ba ng L c, th tr n ng L c, huy n Can L c ? Nêu óng góp c a nhân dân Hà Tĩnh trong s nghi p giành và b o v c l p dân t c. 3.2. Hà Tĩnh v i truy n th ng hi u h c Hà Tĩnh n i ti ng v i truy n th ng hi u h c, óng góp cho nư c nhà nhi u danh nhân văn hoá ki t xu t, nhi u lãnh t cách m ng tiêu bi u. Ch tính t th i Tr n n th i Nguy n, Hà Tĩnh có t i 148 v i khoa, i n hình như: Nguy n Hoành T , Nguy n Huy Oánh, Nguy n Nghi m, Dương Trí Tr ch, Phan Bá t, Trương Qu c D ng, Nguy n Văn Trình, Ng y Kh c n, ng Văn Ki u, Phan ình Phùng, Nguy n Kh c Niêm… Ngoài ra, còn có các danh nhân n i ti ng như Nguy n Bi u, Nguy n Thi p, Lê H u Trác, Nguy n Huy T ; Nguy n Huy H , Nguy n Du, Phan Huy Chú, Phan Huy Ích, Nguy n Công Tr ,… Hà Tĩnh cũng là quê hương c a các T ng Bí thư Tr n Phú, Hà Huy T p, chi n sĩ cách m ng Lý T Tr ng cùng nhi u nhà cách m ng tiêu bi u c a Ð ng,... 10
Hà Tĩnh cũng là quê hương c a nhà khoa h c Hoàng Xuân Hãn, nhà toán h c Lê Văn Thiêm, nhà văn hoá Nguy n Kh c Vi n, các nhà thơ Xuân Di u, Huy C n, danh ho Nguy n Phan Chánh, các nhà s h c Phan Huy Lê, Hà Văn T n, Ðinh Xuân Lâm,... Nh ng truy n th ng t t p ó là ng l c tinh th n to l n các th h ngư i Hà Tĩnh hôm nay và mai sau ti p t c phát huy, quy t tâm xây d ng quê hương ngày càng giàu m nh, văn minh. ? K tên nh ng danh nhân tiêu bi u c a Hà Tĩnh trong ti n trình l ch s dân t c. 3.3. Hà Tĩnh trong công cu c xây d ng t nư c t nư c t sau năm 1975 Sau khi t nư c th ng nh t, c bi t là giai o n 30 năm tái l p t nh (1991 – 2021), Hà Tĩnh ã t ư c nhi u thành t u v kinh t – xã h i. Hi n nay, Hà Tĩnh ang t p trung m i ngu n l c, t o bư c t phá trong phát tri n công nghi p, ng th i phát tri n nông nghi p toàn di n g n v i quá trình ô th hoá. Môi trư ng u tư ư c c i thi n, Hà Tĩnh nhanh chóng tr thành t nh thu hút và tri n khai ư c nhi u d án công nghi p l n, nh t là d án Khu liên h p luy n thép và c ng Sơn Dương do T p oàn Formosa (Ðài Loan) u tư v i s v n giai o n 1 g n 9 t USD, là d án FDI l n nh t c nư c tính n năm 2008. Hình 1.5. C ng Sơn Dương, th xã Kỳ Anh 11
Khu kinh t Vũng Áng th xã Kỳ Anh tr thành trung tâm công nghi p quy mô l n c a khu v c và c nư c v i các s n ph m ch l c: gang thép, i n năng, xăng d u, c ng nư c sâu, công nghi p ph tr ,... Hình 1.6. Khu kinh t Vũng Áng, th xã Kỳ Anh ? Nêu m t s thành t u c a Hà Tĩnh trong s nghi p xây d ng t nư c. 1. V ư ng th i gian v quá trình thay i a gi i hành chính c a Hà Tĩnh qua các th i kì l ch s . 2. Nêu nh ng óng góp c a Hà Tĩnh trong ti n trình l ch s dân t c. 1. Sưu t m m t s tranh, nh v s phát tri n c a Hà Tĩnh t sau khi tách t nh t năm 1991 n nay. 2. Tìm hi u v nh ng tri n v ng c a khu kinh t Vũng Áng (th xã Kỳ Anh). 12
CH 2. TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN HÀ TĨNH Sau khi tìm hiểu chủ đề này, em sẽ: – Nêu ư c m t s thu n l i và khó khăn v i u ki n t nhiên i v i phát tri n kinh t – xã h i c a a phương; – Trình bày ư c hi n tr ng khai thác và s d ng tài nguyên thiên nhiên Hà Tĩnh; – xu t ư c m t s gi i pháp khai thác, s d ng h p lí tài nguyên thiên nhiên a phương. Hình 2.1. Cánh ng lúa Hà Tĩnh Hà Tĩnh n m trong vùng B c Trung B , có thiên nhiên a d ng t mi n núi n ng b ng ven bi n. Tài nguyên thiên nhiên mang l i nh ng thu n l i và khó khăn gì i v i phát tri n kinh t c a Hà Tĩnh? Hi n tr ng khai thác và s d ng tài nguyên thiên nhiên t nh Hà Tĩnh như th nào? 13
1. Tài nguyên thiên nhiên i v i phát tri n kinh t a. Thu n l i Hà Tĩnh là t nh có a hình a d ng g m vùng núi, trung du, ng b ng và bi n, trong ó i núi chi m g n 80% di n tích t nhiên. a hình Hà Tĩnh h p và d c, nghiêng d n t Tây sang ông. Phía Tây là vùng núi, k ti p là mi n i bát úp r i n d i ng b ng nh h p và cu i cùng là các bãi cát ven bi n. Tài nguyên t Hà Tĩnh khá a d ng, cùng v i khí h u nhi t i m gió mùa t o i u ki n thu n l i cho phát tri n nông nghi p v i cơ c u cây tr ng a d ng: cây ăn qu , cây công nghi p, cây lương th c và các lo i cây tr ng khác. Hà Tĩnh có m ng lư i sông ngòi khá dày c. Toàn t nh có trên 30 con sông l n nh v i chi u dài trên 400 km, tr lư ng nư c t 9 – 10 t m3/năm. Các con sông này là ngu n cung c p nư c chính cho s n xu t nông nghi p và ph c v nhu c u sinh ho t. H th ng các sông ra bi n t o thành các vùng nư c l r ng kho ng 6 000 ha, thích h p nuôi tr ng thu h i s n như tôm, cua, cá, nhuy n th và nuôi tr ng rong bi n. Di n tích r ng c a Hà Tĩnh 333 040 ha, trong ó r ng t nhiên là 217 777 ha, r ng tr ng là 115 264 ha. ng th c v t Hà Tĩnh r t a d ng, phong phú v i 2 993 loài th c v t và 1 095 loài ng v t có xương trong ó có nhi u loài quý, hi m ư c ưu tiên b o v như: Lim, Táu, Sao la, Mang l n, Voi, Vư n má tr ng, Trĩ sao, Gà lôi, c bi t có nhi u loài quý hi m có tên trong Sách Vi t Nam. Hà Tĩnh có Vư n Qu c gia Vũ Quang và Khu b o t n thiên nhiên K G là a bàn sinh s ng c a hàng ngàn loài ng, th c v t. Năm 2019, Vư n Qu c gia Vũ Quang ã ư c công nh n danh hi u Vư n di s n ASEAN. Hà Tĩnh có nhi u lo i khoáng s n, ch y u là các khoáng s n làm v t li u xây d ng thông thư ng. Ngoài ra, còn có các lo i khoáng s n áng chú ý như qu ng s t Th ch Khê (tr lư ng kho ng 544 tri u t n), nư c khoáng N m Ch t (Nư c S t) Sơn Kim, huy n Hương Sơn (nhi t t 70 – 80oC, ch a nhi u khoáng ch t) và nhi u lo i khoáng s n ư c dùng làm nguyên li u cho nhi u ngành công nghi p và xây d ng. 14
b. Khó khăn a hình c a Hà Tĩnh phân hoá ph c t p. khu v c mi n núi phía Tây, a hình b chia c t m nh, t d c, gây khó khăn cho giao thông v n t i và s n xu t nông nghi p. Th i ti t Hà Tĩnh kh c nghi t, là nơi h ng ch u nhi u thiên tai như bão, lũ quét, ng p úng, h n hán, gió phơn (gió Lào),… Khí h u nhi t i m gió mùa là i u ki n d ch b nh có cơ h i phát tán r ng. N ng nóng kéo dài cũng làm tăng hi n tư ng h n hán và xâm nh p m n, nh hư ng n s n xu t nông nghi p. Hình 2.2, 2.3. H n hán trên ru ng lúa Hà Tĩnh Hà Tĩnh có nhi u lo i khoáng s n v i tr lư ng nh l và phân tán. M qu ng s t có tr lư ng l n nh t, nhưng n m sâu dư i th m l c a gây khó khăn cho vi c khai thác. Tài nguyên sinh v t c a t nh a d ng và phong phú. Tuy nhiên th m nh v tài nguyên sinh v t c a t nh chưa ư c phát huy. Bên c nh ó, tài nguyên r ng Hà Tĩnh ang b suy gi m ch y u do: cháy r ng, chuy n i m c ích s d ng r ng, phá r ng, khai thác r ng trái phép,… ? D a vào thông tin và ki n th c ã h c, em hãy: 1. Nêu c i m chính c a tài nguyên thiên nhiên Hà Tĩnh. 2. Trình bày nh ng thu n l i và khó khăn c a tài nguyên thiên nhiên i v i phát tri n kinh t Hà Tĩnh? 2. Khai thác và s d ng m t s tài nguyên thiên nhiên Hà Tĩnh a. Khai thác tài nguyên t V i di n tích t feralit l n và i u ki n khí h u nhi t i m gió mùa, s n xu t nông nghi p Hà Tĩnh thu n l i cho phát tri n nhi u loài cây tr ng, v t nuôi có giá tr . 15
T ng di n tích t t nhiên c a t nh Hà Tĩnh năm 2020 là 599 445 ha, trong ó t s n xu t nông nghi p là 138 771 ha, chi m 23,15% di n tích t t nhiên c a toàn t nh. Di n tích t tr ng cây hàng năm là 93 266 ha, t tr ng cây lâu năm là 45 505 ha. Ngành tr ng tr t v i các cây tr ng chính là lúa, l c và cây ăn qu . Di n tích tr ng lúa chi m 49,5% di n tích t s n xu t nông nghi p, chi m 73,6% di n tích t tr ng cây h ng năm và có xu hư ng ngày càng gi m. M c dù di n tích tr ng lúa gi m trong nh ng năm qua, nhưng năng su t lúa và s n lư ng lúa v n tăng lên do ngư i dân ã chú tr ng u tư ng d ng ti n b khoa h c công ngh , i m i gi ng và kĩ thu t canh tác, nâng cao năng su t và ch t lư ng s n ph m i v i các lo i cây tr ng ch y u c a t nh. Nh ng a phương có di n tích và s n lư ng lúa cao nh t trong t nh là huy n C m Xuyên, Can L c, c Th ,… B ng 2.1. Hi n tr ng s d ng t Hà Tĩnh năm 2020 Năm 2020 Ch tiêu lo i t S lư ng Cơ c u (%) (nghìn ha) T ng di n tích t nhiên 599,4 100,0 I. t nông nghi p 498,9 83,4 1. t s n xu t nông nghi p 138,8 23,3 – t tr ng cây hàng năm 93,3 15,6 + t tr ng lúa 68,7 11,5 + t tr ng cây hàng năm khác 24,6 4,1 – t tr ng cây lâu năm 45,5 7,7 2. t lâm nghi p 352,2 58,8 3. t nuôi tr ng thu s n 5,5 0,9 4. t làm mu i và nông nghi p khác 2,4 0,4 II. t phi nông nghi p 88,0 14,5 III. t chưa s d ng 12,5 2,1 (Ngu n: Niên giám th ng kê t nh Hà Tĩnh năm 2020) 16
Trong nh ng năm qua, nhi u a phương Hà Tĩnh ã khuy n khích nông dân chuy n i di n tích tr ng lúa kém hi u qu sang tr ng cây ăn qu , cây công nghi p và hoa màu; ưa nh ng gi ng cây tr ng có giá tr kinh t cao thay th nh ng lo i cây tr ng năng su t, ch t lư ng th p. Trên th c t nhi u lo i hoa màu cho năng su t cao như ngô, u, l c,… góp ph n tăng hi u qu kinh t , nâng cao thu nh p cho ngư i dân, góp ph n c i t o, b o v t, nh t là nh ng vùng t x u, b c màu. Phát tri n các cây tr ng có giá tr thành vùng s n xu t quy mô l n, mang l i hi u qu cao như cam, bư i, chè,… tr ng rau, cây th c ph m trên t cát v i công ngh cao. Hình 2.4. Tr ng dưa lư i trên t hoang Hình 2.5. Tr ng cam huy n hoá xã Th ch Trung, Hương Khê thành ph Hà Tĩnh Hình 2.6. Tr ng bư i huy n Hình 2.7. Tr ng chè th tr n Hương Khê Tây Sơn, huy n Hương Sơn 17
? D a vào b ng s li u và thông tin, em hãy: 1. Nh n xét hi n tr ng s d ng t nông nghi p Hà Tĩnh. 2. Tài nguyên t Hà Tĩnh ã ư c khai thác như th nào? b. Khai thác tài nguyên nư c Hình 2.8. C a Kỳ Ninh Hình 2.9. C a Sót Hà Tĩnh có ngu n nư c phong phú nh h th ng sông su i h p khá 3 dày c. Toàn t nh có 348 h ch a có t ng dung tích ch a trên 1,55 t m , 494 tr m bơm và 86 p dâng, trong ó h ch a nư c Ngàn Trươi (huy n Vũ Quang) có dung tích là 775 tri u m3, là h l n nh t c a Hà Tĩnh và là 1 trong 3 h ch a nư c l n nh t Vi t Nam. Ngu n tài nguyên nư c d i dào ang ư c khai thác ph c v cho ho t ng s n xu t nông nghi p. EM CÓ BI T? H K G là h nhân t o l n th hai c a Hà Tĩnh. H ư c xây d ng t năm 1976 và hoàn thành vào năm 1980. H có chi u dài 30 km v i 1 p chính và 3 p ph , dung tích 345 tri u m3. Ch c năng chính c a h là cung c p nư c cho s n xu t nông nghi p, i u ti t lũ. H là m t ph n c a khu b o t n thiên nhiên có a d ng sinh h c cao. V i phong c nh p, h K G còn là i m du l ch n i ti ng Hà Tĩnh. Hình 2.10. p chính h K G , xã C m M , huy n C m Xuyên 18
Các con sông Hà Tĩnh v i c i m ng n và d c, có nhi u l i th xây d ng các nhà máy thu i n. Nhi u nhà máy thu i n v i công su t trung bình và nh ã ư c xây d ng các huy n mi n núi như thu i n Hương Sơn, thu i n Ngàn Trươi,… Hà Tĩnh có 9 tuy n sông v i t ng chi u dài 437 km. H u h t các sông nh , nên ti m năng phát tri n giao thông thu không nhi u. T ng chi u dài khai thác cho giao thông thu trên a bàn t nh g n 250km, trên các sông: Sông La, Sông Nghèn, Sông Rào Cái, Sông Ngàn Sâu, Sông Ngàn Ph ,… Bên c nh ó, v i l i th v ao, h , ngh nuôi tr ng thu s n Hà Tĩnh phát tri n. Hi n nay, di n tích nuôi tr ng thu s n Hà Tĩnh có 7 500 ha v i nhi u mô hình nuôi cá cho hi u qu kinh t cao. ? D a vào thông tin và ki n th c ã h c, em hãy: 1. K tên các ngành/ngh s d ng tài nguyên nư c Hà Tĩnh. 2. Nêu m t s phương th c khai thác tài nguyên nư c Hà Tĩnh. c. Khai thác tài nguyên khoáng s n Khoáng s n Hà Tĩnh khá a d ng, có h u kh p các huy n trong t nh, t vùng ven bi n n vùng trung du mi n núi, g m có: S t, titan, than á, các lo i v t li u xây d ng,… trong ó m s t Th ch Khê (huy n Th ch Hà) qua thăm dò, kh o sát có tr lư ng kho ng 544 tri u t n (l n nh t ông Nam Á). ? D a vào thông tin và ki n th c ã h c, em hãy: 1. K tên các ngành s d ng tài nguyên khoáng s n Hà Tĩnh. 2. Mô t ho t ng khai thác khoáng s n Hà Tĩnh. 3. Suy thoái tài nguyên thiên nhiên Vi c khai thác ngu n tài nguyên khoáng s n m t m t cung c p ngu n nguyên li u cho ngành công nghi p và xây d ng, góp ph n phát tri n kinh t – xã h i nhưng m t khác quá trình khai thác, ch bi n gây ô nhi m môi trư ng và làm c n ki t ngu n tài nguyên không tái t o. Tình tr ng khai thác khoáng s n trái phép như t, cát làm v t li u xây d ng v n ang di n ra m t s nơi trên a bàn t nh. Vi c khai thác cát trái phép và tác ng c a t nhiên ã làm cho t canh tác 2 bên b sông b xói l . 19
Hình 2.11. Ô nhi m môi trư ng Hình 2.12. Khai thác, ch bi n á nư c gây ô nhi m môi trư ng M t s sông, h trên a bàn t nh có d u hi u ô nhi m do ho t ng x ch t th i sinh ho t và ch t th i t ho t ng s n xu t chưa qua x lí ho c x lí chưa t quy chu n vào ngu n nư c. ? D a vào thông tin và ki n th c ã h c, em hãy: 1. Trình bày m t s bi u hi n c a suy thoái tài nguyên thiên nhiên Hà Tĩnh. 2. Nêu h u qu c a suy thoái tài nguyên thiên nhiên. 3. xu t m t s bi n pháp s d ng h p lí và b o v tài nguyên thiên nhiên Hà Tĩnh. 1. Mô t m t trong nh ng phương th c khai thác tài nguyên thiên nhiên a phương. 2. D a vào b ng 1, em hãy nh n xét v cơ c u s d ng t nông nghi p năm 2020 c a Hà Tĩnh. 1. Tìm hi u phương th c khai thác tài nguyên t ho c nư c a phương em. 2. Tìm hi u nh ng gi i pháp b o v tài nguyên thiên nhiên mà a phương em ã và ang th c hi n. 20