Tìm hiểu Ký sự truyền hình - Phần 1

Chia sẻ: Nguyenhoang Phuonguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

253
lượt xem 58
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ký sự phản ánh con người, sự kiện thông qua các thủ pháp nghệ thuật, sức mạnh của nó cũng là ở chi tiết. Việc chọn con người, sự kiện điển hình thông qua chi tiết có thật làm cho tác phẩm có sức truyền cảm mà không dùng các biện pháp điển hình hoá, nhân cách hoá của văn học. Trong ký sự, bố cục tuân theo lôgic của tình cảm, sự sáng tạo mà không tuân theo quy luật của tư duy thực tế. Con người, nhân vật trong ký sự không phải là sự tổng hợp chi tiết từ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tìm hiểu Ký sự truyền hình - Phần 1

KÝ S TRUY N HÌNH Ph n 1 1, Nh ng v n chung v ký 1.1, Ký s là gì? Ký s ph n ánh con ngư i, s ki n thông qua các th pháp ngh thu t, s c m nh c a nó cũng là chi ti t. Vi c ch n con ngư i, s ki n i n hình thông qua chi ti t có th t làm cho tác ph m có s c truy n c m mà không dùng các bi n pháp i n hình hoá, nhân cách hoá c a văn h c. Trong ký s , b c c tuân theo lôgic c a tình c m, s sáng t o mà không tuân theo quy lu t c a tư duy th c t . Con ngư i, nhân v t trong ký s không ph i là s t ng h p chi ti t t nhi u hoàn c nh khác nhau mà s l p lánh c a nó xu t phát t chính s ki n, con ngư i thông qua s ch n l c c a nhà báo. Năng l c thông tin c a ký s không ph i là s ki n mà là s trăn tr , suy ng m c a nhà báo hư ng t i m t tình c m cao p và ánh th c con ngư i tình c m cao p. Như v y, ký s là th lo i thu c ký báo chí, trong ó các nhân v t, s ki n ư c khái quát i n hình thông qua sáng t o c a nhà báo, mang n cho ngư i c s suy ng m và hư ng t i tình c m cao p. 1.2 Nh ng c i m chung c a th lo i ký Trong các th ký nói chung và trong ký truy n hình nói riêng, u có nh ng c i m sau: - Ký ph n ánh hi n th c thông qua vai trò cái tôi tr n thu t – nhân ch ng khách quan trư c hi n th c ư c ph n ánh và khách quan v i t t c i tư ng ti p nh n thông tin.
- Vi c xu t hi n cái tôi tr n thu t trong tác ph m ký là y u t c c kỳ quan tr ng. Nó giúp cho tác gi ký s có i u ki n ph n ánh hi n th c sinh ng hơn, có b dày và b n s c hơn. - Chính cái tôi tr n thu t là khâu n i các d ki n, m ra cho các th ký môi trư ng quan sát m i m trư c hi n th c, làm cho hi n th c ư c ph n ánh tr nên sinh ng, a di n và có h n hơn so v i hi n th c ư c trình bày các th lo i khác. - Ký có k t c u co giãn, linh ho t giàu ch t văn h c, t c i mk tc u này hi n th c ư c trình bày trong tác ph m thu c ký báo chí ư c hi n lên v i nhi u tình hu ng khác nhau, an xen nhi u m ng c a hi n th c v i nh ng màu s c, âm thanh, hoàn c nh, s ki n, con ngư i vô cùng phong phú. Bút pháp giàu ch t văn h c giúp cho tác gi trình bày m m m i, uy n chuy n có tính hình tư ng, tính thuy t ph c cao. - Ngôn ng c a ký mang tính t ng h p c a các lo i phong cách ngôn ng khác nhau, trong ó v a mang phong cách chính lu n và ngh thu t nên giàu hình nh, có s c bi u c m. - V i s k t h p khá nhu n nhuy n gi a ngôn ng báo chí và các phong cách ngôn ng khác t o cho ngư i vi t tác ph m ký trình bày và th m nh hi n th c ưu th hơn h n s gò ép b i l i văn thông t n v n ư c coi là c i mc a th lo i thông t n, l i văn ngh lu n chính tr - xã h i c a th lo i chính lu n. 1.3, Yên c u c a ký s truy n hình: - N m ch c yêu c u s n xu t c a tác ph m ký s truy n hình v i các th lo i khác. - Hình thành phong cách trong quá trình d ng và vi t l i bình c a ngư i sáng t o tác ph m. - Xác nh ch , tìm ra ý t và phát tri n theo tư duy c a mình. - Trong ký s truy n hình v a k t h p v i các y u t c a truy n ng n, ti u thuy t, i u tra, ph ng v n,... v a k t h p gi a tư duy tr u tư ng v i tư duy lôgic, tư duy khách quan, logic hình th c,...
- Cơ s ph n ánh ph i d a trên con ngư i, s vi c, hoàn c nh, tình hu ng u có th t và logic c a tác gi , l p lu n, lý l , lu n ch ng nêu lên lu n ph i phù h p v i quan i m c a xã h i. ây là “cái tôi” có th t, “cái tôi” ch ng ki n, “cái tôi” nhân ch ng, “cái tôi” i u tra. Như v y, trong ký s truy n hình, “cái tôi” ây là “cái tôi” tác gi , “cái tôi” nhân ch ng. - Ký s ph n ánh ngu i th t, vi c th t thông qua th pháp ngh thu t và s c m nh c a nó thông qua nh ng hình nh chi ti t nói v n i dung c a tác ph m vì khi ph n ánh m t s ki n, m t quan i m xu t phát t s ki n, s vi c, con ngư i có th t. - Ký s khác ngh thu t ch , nó không dùng phương pháp i n hình hoá mà thông qua nh ng s vi c, con ngư i i n hình, tiêu bi u hi u tính cách, hành vi c a con ngư i ó thông qua nh ng hành vi hi u tính cách c a con ngư i. - Trong ký s truy n hình, con ngư i không ph i là sư t ng h p các chi ti t mà nó ph n ánh nhi u s ki n khác nhau. Ví d : Ký chân dung ch t l c t nh ng s ki n, s vi c, hành ng c a h . Nhưng y u t quan tr ng nh t là s vi c, hành ng, hành vi c a h (c cái t t và cái x u) có ý nghĩa i v i xã h i như th nào? - Khi nói v tình c m, k c thiên nhiên hay con ngư i bao gi ngư i ta cũng ánh th c c nhân sinh quan và th gi i quan v i ý nghĩa là th c t nh con ngư i hành ng. - Hình nh và âm thanh trong ký s truy n hình có m i quan h bi n ch ng b sung cho nhau, nhưng hình nh thư ng ch ph n ánh “b n i” còn l i bình là th hi n “b sâu” nh m gi i thích nh ng gì hình nh chưa nói h t. 2, Phân bi t ký s truy n hình v i m t s th lo i khác Vi c khu bi t gi a ký s truy n hình và các th lo i khác trong cùng nhóm các th lo i báo hình là c n thi t b i vì gi a chúng có chung các th pháp, quy trình sáng t o, ch ng h n: tác gi , chi ti t, b c c,... Khi phân bi t c n ư c d a trên cơ s này.
2.1, Tác gi Trong ký s , tác gi không ch d ng l i vi c k mà còn có tính ch t suy ng m, b c l tư tư ng, tình c m c a mình sâu s c hơn so v i phóng s , bình lu n, ph ng v n. Trong ký s truy n hình giàu ch t tư li u và mang tính khoa h c, th hi n tư duy lôgic ch t ch , các nh n xét, ánh giá xác áng, l i bình i kèm hình nh th hi n nh ng c m xúc c a tác gi . th lo i phóng s , tác gi ch k l i s ki n, s vi c có con ngư i tham gia nhưng không i sâu vào chi ti t, hoàn c nh như ký s . 2.2, Chi ti t Chi ti t trong ký s thư ng hư ng t i vi c xây d ng hình tư ng và nó có s tác ng m nh m i v i tác gi . Ký s chú ý t i vi c kh c ho hình tư ng, con ngư i, s vi c. Ngoài ra, nó có các chi ti t t, nh ng hình nh áng nh . Chi ti t trong ký s là làm th nào xây d ng hình tư ng trong lòng khán gi . N u như các th lo i khác thư ng hư ng vào v n , nhân v t, s ki n, s vi c, c g ng gi i thích cho ngư i ta hi u v s ki n, s vi c ó. Chi ti t trong ký s có tác d ng giáo d c sâu s c i v i ngư i xem qua nh ng c ch , hành vi, thái c a nhân v t,... 2.3, B c c B n ch t c a ký s là tuân theo suy nghĩ, s liên tư ng và c m xúc c a tác gi . Suy nghĩ này quán xuy n trong quá trình sáng t o tác ph m. T ó, ngư i ta có s liên tư ng không gian, th i gian, tính cách, vi c làm suy nghĩ c a tác gi i v i s ki n, s vi c. Nh ng th lo i khác tuân theo quy trình l n lư t theo d ng k , còn ký s s d ng l i văn tr n thu t nhưng không “tu n t ”, l n lư t mà có th an xen cái hay, cái d , t o ra s mâu thu n giúp cho ngư i xem nh n th c con ngư i ó, s ki n, s vi c ó úng v i b n ch t c a nó.
B c c trong ký s không tuân th theo m t s th lo i khác như tin, ph ng v n, phóng s mà theo suy nghĩ, c m xúc, s liên tư ng c a tác gi , t ó ưa ra s so sánh con ngư i, s vi c. 2.4, Ch Ch tư tư ng c a các tác ph m ký s i vào cu c s ng tinh th n c a nhi u i n hình khác nhau, trong t ng giai o n, th i i m. Trong Tin t c s ki n, s vi c, ý ki n tr thành chi ti t mang tính b n ch t, còn ký s thiên v i s ng tinh th n, có tính ch t l p ghép (nhi u th i i m, nhi u hoàn c nh), nhưng l i có tính liên hoàn, s t ng k t, l p ghép t nhi u chi ti t, s ki n khác nhau. 2.5, Thông tin Trong ký s thư ng thông qua nh ng s ki n v i các chi ti t i n hình, tính cách, tình hu ng, hoàn c nh i n hình, làm toát lên n i dung và thông tin ó thư ng mang tính nhân văn sâu s c. Các th lo i khác mô t b n ch t c a s ki n, s vi c, ký thông qua s ki n, l y s ki n, s vi c làm toát lên n i dung. Ký kh c ho ư c y các nét i n hình, i sâu vào tính cách, s ki n, con ngư i c th và mang tính nhân b n. 2.6, Ngôn ng Ngôn ng trong ký s là ngôn ng ngh thu t nhưng s d ng ngôn ng hình tư ng, mang tính n d , ph n ánh n i tâm c a nhân v t, còn các th lo i khác thư ng s d ng ngôn ng tr n thu t, phân tích s ki n, s vi c. So sánh ký s và phim tài li u: - a s phim tài li u u có th g i là ký s . Tuy nhiên ký s không trùng v i phim tài li u trư c h t v t m c và dài. - Ký s có th ch vài phút, cũng có th có dài ngang t m v i phim tài li u. - Phim tài li u nói chung khác v i ký s ch nghiêng v góc kh o c u, nó trình bày m t cách logic nh ng v n xã h i, l ch s và tìm bi n pháp gi i quy t các v n ó.
T s phân tích trên có th i n khái ni m v ký s truy n hình như sau: Phim ký s truy n hình là th lo i báo chí truy n hình thu c nhóm chính lu n ngh thu t. Trong ó, các nhân v t, s ki n, s v t có th t, ư c kh c ho và khái quát thanh hình tư ng thông qua các phương pháp chính lu n ngh thu t nh m m c ích không nh ng thông tin mà còn t o ra c m xúc th m m sâu s c iv i khán gi . 3, Các d ng ký s truy n hình 3.1, Ký s mang tính phóng s D a trên cơ s m t ho c nh ng s ki n x y ra, mang ý nghĩa xã h i sâu s c, các ch t li u hình thành ký s bao g m c ch t li u c a phóng s . Tuy nhiên, trong ký s tác gi ph i vư t lên trên các s ki n không d ng l i vi c k l i s ki n mà còn ưa ra nh n xét, ánh giá, bình lu n v s ki n, s vi c ó. Ví d : Ký s “Ngư i lính xe tăng 390 ngày y” k l i s ki n mang tính l ch s và có ý nghĩa l ch s v b n ngư i lính lái xe tăng ti n vào Dinh cl p năm 1975. Nh ng thư c phim mang nhi u ch t phóng s , nh ng hình nh v chi n tranh, c nh vui m ng chi n th ng, nh ng c nh sinh ho t trong cu c s ng i thư ng c a ngư i lính năm xưa. Nhưng không ch d ng l i ó, nh ng thư c phim còn kh c sâu trong lòng khán gi hình tư ng nh ng ngư i lính C H . N u năm xưa h là lính lái xe tăng dũng c m ti n vào Dinh c l p, p tan thành lũy cu i cùng c a ch M – Ng y em l i c l p t do cho dân t c thì ngày nay trong cu c s ng i thư ng h v n làm vi c như b t c ngư i dân nào. i u ó âu ch có v y, ó là ni m tin vào cu c s ng, cu c s ng ch th c s có ý nghĩa khi ngư i ta bi t lao ng, c ng hi n và hy sinh. Trong hoàn c nh nào h v n tràn y ni m tin vào cu c s ng. ó là ý nghĩa sâu xa c a ký s “Ngư i lính xe tăng 390 ngày y”. Trong ký s phóng s , phim không ch d ng l i các chi ti t và cũng không ph n ánh toàn b , nhưng ngư c l i i sâu vào m t s chi ti t quan tr ng mang tính i n hình giúp ngư i xem suy nghĩ, phán oán sâu v s ki n, s vi c x y ra (t c nó mang s c thái c a s ki n, s vi c y).
Ví d : Ký s : Sóng th n, n bom, b t cóc... b ng nh ng chi ti t i n hình cũng cho khán gi c m nh n v s ki n. 3.2, Ký s v n Là lo i phim không c p t i m t s ki n c th mà là hàng lo t các s ki n t o thành m t v n nào ó, ư c ngư i xem truy n hình quan tâm. M i s ki n, con ngư i c th tr thành chi ti t ư c xâu chu i b ng m t ư ng dây mà trong ó ch ư c làm rõ b i chính nh ng chi ti t. Hơn n a, s suy ng m v các chi ti t này b c l rõ m c ích c a tác gi và tác ph m. Ví d : như ký s v các v n môi trư ng, v sinh an toàn th c ph m, c i cách hành chính,… Nguy cơ l n nh t c a ký s là sa vào thông tin. ó là s kéo dài m t cách v ng v c a phóng s , k l dài dòng v s ki n. M t ký s thành công ph i nh vào s liên tư ng, suy ng m sâu xa, mu n như v y phim ph i tìm c u t . Trong ký s v n , con ngư i lui l i tuy n sau, tác gi ưu tiên phân tích v n quan tr ng qua nh ng bi u hi n c th , ho t ng c a con ngư i và t p th c th . Vi c ti p thu m t kh i lư ng l n các s vi c, t ng h p các nguyên li u khác nhau cho phép nhà báo ti n hành cu c nói chuy n quy mô v nh ng v n c p bách. 3.3, Ký s chân dung Ký cho phép ta ph n ánh m t cách sinh ng, s c nét, d hi u, k p th i trư c s ki n, hé m hình nh m t con ngư i thú v , v nên chân dung m t t p th , k v sinh ho t, truy n th ng, tâp t c c a con ngư i m t vùng t. Cơ s c a ký chân dung là câu chuy n v con ngư i, v cu c s ng, ý ki n c a ngư i i tho i. Nhưng không ph i s ph n nào cũng có th là tài làm ký s , mà ch s ph n nào ph n ánh rõ nét nh t v th i i v hi n th c xã h i, v nhân cách, ý nghĩa c a nó trong t ng hoàn c nh c th m i có th là ch t li u làm ký s . Phân tích tính bi n ch ng c a cá th ó trong quá trình ho t ng c a t p th cho phép nhà
báo tìm th y quy lu t phát tri n, ưa ra nh ng bi n pháp gi i quy t mâu thu n, ý nghĩa c a s v n ng i lên. Tuy nhiên, ôi khi nhà báo quá say mê v i vi c k l i t m v ti u s nhân v t, dùng quá nhi u tư li u nhi u th i i m, giai o n khác nhau thì khó mà t o nên ư c b n s c riêng c a chân dung. Khi nói n ký s chân dung t c là i vào m t con ngư i ho c m t t p th nh m m c ích kh c ho hình tư ng ngh thu t, i n hình hoá tính cách mà không ph i b ng hư c u mà b ng ngư i th t, vi c th t. Trong ký s chân dung c n t p trung vào: - Con ngư i ó ph i là con ngư i có th c, th hi n b ng nh ng vi c làm, hành ng c th ư c th hi n trong i s ng m t lĩnh v c nào ó (s n xu t, lao ng, h c t p, nghiên c u khoa h c...) v nh ng v n chính tr , kinh t , văn hoá - xã h i. - N i dung ph n ánh là ph i t o nên i s ng n i tâm phong phú và nêu b t lên ư c s ph n cu c i có tính tiêu bi u. - Ph i có tính cách (ph m ch t): cái t t, cái x u. - Vi c làm c a con ngư i ho c t p th y có vai trò và nh hư ng gì trong i s ng xã h i. - Ngoài nh ng hình nh nói v m t nhân v t ho c nhóm t p th c a m t ơn v thì nh ng chi ti t trong phim là m ra các ý tư ng, v n g n ch t v i nhân v t, cu c i và s ki n c a h ph i ph n ánh ư c tính ch t c a th i i, hoàn c nh, i u ki n l ch s . - Trong phim ký s , l i bình r t quan tr ng, l i bình ph i mang tính bi u c m cao và ph i có s liên tư ng: quá kh – hi n t i – tương lai. Ví d : Nh ng thư c phim tư li u v : C H , i tư ng Võ Nguyên Giáp, các anh hùng d ng nư c, anh hùng trong lao ng s n xu t, chi n u,…. 3.4, Ký s mang tính du l ch
Ký s mang tính du l ch là m t trong nh ng hình th c c nh t c a th lo i chính lu n ngh thu t có ngu n g c là sách v và chuy n k c a nh ng ngư i ham thích du l ch. Ký s du l ch thư ng mang tính dư a chí, ph c v trong khoa h c - a linh nhân ki t, con ngư i,vùng t ho c vùng quê nào ó, gi i thi u t nư c, con ngư i, l ch s , truy n th ng và khái quát lên thành c ng ng c a vùng quê. Phim ký s mang tính du l ch giúp cho ngư i xem có m t tư duy, s nh n th c và hi u bi t v hoàn c nh, t nư c, con ngư i. Trong ó bao g m: ti n nghi, l ch s , văn hoá, truy n th ng, phong t c t p quán nh m khai thác ti m năng. Ví d : các phim gi i thi u v t nư c, con ngư i trong nư c và th gi i,…. Trong nh ng ký s du l ch thư ng xu t hi n “cái tôi” nhân ch ng, cái t i xúc ng trư c thiên nhiên, con ngư i, “cái tôi” suy tư, liên tư ng. Trong nhi u trư ng h p, “cái tôi” rung c m ó là tác gi . 3.5, Ký s Montage N n t ng c a ký s Montage là nh ng thư c phim tư li u nhi u th i kì, nhi u giai o n khác nhau. Nh ng tư li u này ư c s p x p theo trình t tư duy c a tác gi , t o ra nh ng ý nghĩa m i, tác ng m nh m n ngư i xem. M i th h nhìn l i tư li u b ng con m t c a mình, lý gi i ph i theo cách c a mình, có th là hoàn toàn khác v i ý quay phim ban u. Nhưng ó là lo i tác ph m mà ngu i làm phim hư ng t i. Cũng là m t tư li u nhưng qua Montage mà hư ng vào ý nghĩa khác, hình tư ng hoá, i n hình hoá mà trư c ó tư li u chưa làm ư c.