1
PH N M ĐUẦ Ở Ầ
1. Tính c p thi t c a đ tài nghiên c uấ ế ủ ề ứ
Chính sách chi tr cho nhà qu n lý CTCP có vai trò quan tr ng đi v iả ả ọ ố ớ
vi c gi v ng s n đnh đi ngũ nhân s qu n lý ch ch t c a công tyệ ữ ữ ự ổ ị ộ ự ả ủ ố ủ
nh m h ng t i m t chi n l c phát tri n b n v ng cho doanh nghi p. Tuyằ ướ ớ ộ ế ượ ể ề ữ ệ
nhiên th c ti n Vi t Nam cho th y, m t s l ng l n các CTCP còn lúngự ễ ở ệ ấ ộ ố ượ ớ
túng khi xây d ng chính sách chi tr cho nhà qu n lý (bao g m vi c xác đnhự ả ả ồ ệ ị
m c đ cũng nh hình th c và ph ng th c chi tr ), d n đn nh ng h l yứ ộ ư ứ ươ ứ ả ẫ ế ữ ệ ụ
mang tính tiêu c c trong công tác đi u hành qu n lý doanh nghi p. Có khôngự ề ả ệ
ít nh ng nhà qu n lý tài gi i đc đào t o bài b n, chính sách chi tr c a cácữ ả ỏ ượ ạ ả ả ủ
CTCP đi v i h ch a th c s làm h g n k t lâu dài v i công ty. B i chínhố ớ ọ ư ự ự ọ ắ ế ớ ở
sách chi tr đó ch a ph n ánh m t cách minh b ch và phù h p v i nh ng giáả ư ả ộ ạ ợ ớ ữ
tr mà h t o ra cho doanh nghi p. Các chính sách chi tr hi n th i không gópị ọ ạ ệ ả ệ ờ
ph n vào vi c giúp h - nh ng nhà qu n lý c p cao ra nh ng quy t đnh khóầ ệ ọ ữ ả ấ ữ ế ị
khăn nh m gia tăng giá tr doanh nghi p trong dài h n mà thay vào đó làằ ị ệ ạ
nh ng quy t đnh an toàn và ch mang l i giá tr trong ng n h n – cái mà cácữ ế ị ỉ ạ ị ắ ạ
c đông có th th y ngay tr c m t.ổ ể ấ ướ ắ
Tr c xu th h i nh p kinh t m nh m hi n nay, các CTCP trên thướ ế ộ ậ ế ạ ẽ ệ ế
gi i nói chung và các n c châu Á nói riêng cũng đang ph i thi t k l i hớ ở ướ ả ế ế ạ ệ
th ng các chính sách chi tr cho nhà qu n lý m t cách phù h p h n v iố ả ả ộ ợ ơ ớ
nh ng tình hình bi n đng m i c a n n kinh t . T đó, g i m s c n thi tữ ế ộ ớ ủ ề ế ừ ợ ở ự ầ ế
cũng c n ph i xem xét l i h th ng chính sách chi tr cho nhà qu n lý t i cácầ ả ạ ệ ố ả ả ạ
CTCP Vi t Nam.ở ệ
Đã có nhi u công trình trong và ngoài n c nghiên c u v v n đ chiề ướ ứ ề ấ ề
phí đi di n và chính sách chi tr c t c trong CTCP. Tuy nhiên, nh ngạ ệ ả ổ ứ ữ
nghiên c u v chính sách chi tr thù lao, đãi ng đi v i nhà qu n lý chứ ề ả ộ ố ớ ả ủ
ch t doanh nghi p Vi t Nam l i ch a nhi u và ch a đc quan tâm đúngố ệ ở ệ ạ ư ề ư ượ
m c. ứ
Xu t phát t nh ng lý do trên, nghiên c u sinh đã l a ch n đ tàiấ ừ ữ ứ ự ọ ề
“Nghiên c u Chính sách chi tr cho nhà qu n lý c a các công ty c ph nứ ả ả ủ ổ ầ
Vi t Nam” ở ệ đ nghiên c u cho lu n án ti n sĩ. ể ứ ậ ế
2. M c tiêu nghiên c uụ ứ
Trên c s nghiên c u lý thuy t các mô hình chính sách chi tr cho nhàơ ở ứ ế ả
qu n lý trong các CTCP và th c tr ng xây d ng và áp d ng chính sách chi trả ự ạ ự ụ ả
cho nhà qu n lý c a các CTCP niêm y t t i Vi t Nam, tác gi lu n án đ xu tả ủ ế ạ ệ ả ậ ề ấ
mô hình và các gi i pháp nh m hoàn thi n chính sách chi tr cho nhà qu n lýả ằ ệ ả ả
trong các CTCP Vi t Nam.ở ệ
3. Đi t ng và ph m vi nghiên c uố ượ ạ ứ
2
Đi t ng nghiên c u:ố ượ ứ
Đi t ng nghiên c u c a lu n án t p trung vào nh ng ố ượ ứ ủ ậ ậ ữ v n đ lý lu nấ ề ậ
và th c ti n v chính sách chi tr cho nhà qu n lý ch ch t (nh ng thànhự ễ ề ả ả ủ ố ữ
viên trong ban đi u hành) trong các CTCP niêm y t trên TTCK Vi t Nam. ề ế ệ
Ph m vi nghiên c u:ạ ứ
Ph m vi nghiên c u v th i gian:ạ ứ ề ờ Giai đo n 2010 - 2017, đ xu t gi iạ ề ấ ả
pháp đn năm 2025ế
Ph m vi nghiên c u v không gian:ạ ứ ề M u nghiên c u là 269 CTCP niêmẫ ứ
y t t i S GDCK Thành ph H Chí Minh và S GDCK Hà N i và nghiênế ạ ở ố ồ ở ộ
c u tình hu ng chính sách chi tr cho nhà qu n lý ch ch t c a CTCP FPT.ứ ố ả ả ủ ố ủ
4. Nh ng đóng góp m i c a nghiên c uữ ớ ủ ứ
* Nh ng đóng góp m i v h c thu t và lý lu n ữ ớ ề ọ ậ ậ
Lu n án đã t ng h p và phân tích các lý thuy t v đi di n đ làm rõậ ổ ợ ế ề ạ ệ ể
h n xung đt l i ích gi a nhà qu n lý và ch s h u, t đó làm n i b t sơ ộ ợ ữ ả ủ ở ữ ừ ổ ậ ự
c n thi t ph i hoàn thi n chính sách chi tr cho nhà qu n lý c a các CTCP.ầ ế ả ệ ả ả ủ
Lu n án đã h th ng hóa và xác l p khung lý thuy t v chính sách chiậ ệ ố ậ ế ề
tr cho nhà qu n l c a các CTCP nh : (i) Vai trò, b n ch t c a chính sáchả ả ỷ ủ ư ả ấ ủ
chi tr cho nhà qu n lý; (ii) Các b ph n c u thành h th ng chính sách chiả ả ộ ậ ấ ệ ố
tr cho nhà qu n lý; (iii) Các mô hình chính sách chi tr nhà qu n lý c aả ả ả ả ủ
CTCP; (iv) Các y u t ch y u tác đng đn chính sách chi tr cho nhà qu nế ố ủ ế ộ ế ả ả
lý c a CTCP.ủ
* Nh ng đóng góp m i v th c ti n: .ữ ớ ề ự ễ
Lu n án đã phân tích kh o sát chi ti t th c tr ng chính sách chi tr choậ ả ế ự ạ ả
nhà qu n lý c a các CTCP niêm y t trên TTCK Vi t Nam trong giai đo n tả ủ ế ệ ạ ừ
năm 2010 đn năm 2017. Đng th i, Lu n án đã xây d ng, ki m đnh và đi uế ồ ờ ậ ự ể ị ề
ch nh mô hình nghiên c u v các y u t ch y u tác đng đn chính sách chiỉ ứ ề ế ố ủ ế ộ ế
tr cho nhà qu n lý c a các CTCP niêm y t trên TTCK Vi t Nam giai đo nả ả ủ ế ệ ạ
2011 – 2017. K t h p v i nghiên c u tình hu ng th c hi n chính sách chi trế ợ ớ ứ ố ự ệ ả
cho nhà qu n lý ch ch t trong ban đi u hành c a CTCP FPT và th c hi nả ủ ố ề ủ ự ệ
ph ng v n sâu chuyên gia v chính sách chi tr cho nhà qu n lý c a cácỏ ấ ề ả ả ủ
CTCP Vi t Nam. T đó, đa ra đc nh ng k t lu n đánh giá xác đáng v :ở ệ ừ ư ượ ữ ế ậ ề
(i) S tác đng c a các y u t đu vào đn chính sách chi tr cho nhà qu nự ộ ủ ế ố ầ ế ả ả
lý c a các CTCP niêm y t trên TTCK Vi t Nam trong giai đo n 2011 – 2017;ủ ế ệ ạ
(ii) Đánh giá v nh ng thành công, nh ng h n ch và nguyên nhân t o c sề ữ ữ ạ ế ạ ơ ở
th c ti n quan tr ng đ đ xu t gi i pháp hoàn thi n chính sách chi tr choự ễ ọ ể ề ấ ả ệ ả
nhà qu n lý c a các CTCP Vi t Nam.ả ủ ệ
Trên c s xác đnh rõ 4 m c tiêu và 4 nguyên t c khi xây d ng chínhơ ở ị ụ ắ ự
sách chi tr cho nhà qu n lý c a CTCP, lu n án đã đ xu t m t s nhóm gi iả ả ủ ậ ề ấ ộ ố ả
pháp ch y u nh m hoàn thi n chính sách chi tr cho nhà qu n lý c a cácủ ế ằ ệ ả ả ủ
3
CTCP Vi t Nam đn năm 2025.ở ệ ế
5. K t c u lu n ánế ấ ậ
Ngoài ph n m đu, k t lu n, ph l c, hình v và b ng bi u minhầ ở ầ ế ậ ụ ụ ẽ ả ể
h a, lu n án đc k t c u g m 4 ch ng:ọ ậ ượ ế ấ ồ ươ
Ch ng 1:ươ T ng quan tình hình nghiên c u và ph ng pháp nghiên c uổ ứ ươ ứ
Ch ng 2:ươ C s lý lu n và th c ti n v chính sách chi tr cho nhà qu n lýơ ở ậ ự ễ ề ả ả
c a các công ty c ph nủ ổ ầ
Ch ng 3:ươ Th c tr ng chính sách chi tr cho nhà qu n lý c a các công ty cự ạ ả ả ủ ổ
ph n Vi t Nam.ầ ở ệ
Ch ng 4:ươ Các đ xu t, khuy n ngh nh m hoàn thi n chính sách chi trề ấ ế ị ằ ệ ả
cho nhà qu n lý c a các công ty c ph n Vi t Nam.ả ủ ổ ầ ở ệ
CH NG 1: T NG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN C U VÀ PH NGƯƠ Ổ Ứ ƯƠ
PHÁP NGHIÊN C UỨ
1.1. T ng quan tình hình nghiên c u liên quan đn đ tài lu n ánổ ứ ế ề ậ
1.1.1. Các nghiên c u đi n hình v m i liên h gi a chi phí đi di n v iứ ể ề ố ệ ữ ạ ệ ớ
chính sách chi tr cho nhà qu n lý c a công ty c ph nả ả ủ ổ ầ
V n đ chi phí đi di n m c dù đã đc đ c p t khá s m trongấ ề ạ ệ ặ ượ ề ậ ừ ớ
nhi u tài li u khác nhau, tuy nhiên đây v n là m t n i dung đang đc bànề ệ ẫ ộ ộ ượ
lu n ph bi n và là thách th c l n đi v i ho t đng c a các công ty cậ ổ ế ứ ớ ố ớ ạ ộ ủ ổ
ph n (CTCP) trên th gi i nói chung và Vi t Nam nói riêng. Đi v i cácầ ế ớ ở ệ ố ớ
CTCP v i c c u s h u đa d ng, bên c nh vi c ph i tìm ki m các bi nớ ơ ấ ở ữ ạ ạ ệ ả ế ệ
pháp khuy n khích m nh đi v i các nhân s qu n lý ch ch t thì vi c h nế ạ ố ớ ự ả ủ ố ệ ạ
ch mâu thu n v l i ích gi a các nhà qu n lý và các c đông cũng là v n đế ẫ ề ợ ữ ả ổ ấ ề
ph c t p. M t chính sách chi tr đãi ng đi v i nhà qu n lý không t t sứ ạ ộ ả ộ ố ớ ả ố ẽ
t o ra m t s khuy n khích nh m t i đa hóa thu nh p hi n hành mà khôngạ ộ ự ế ằ ố ậ ệ
quan tâm đn thu nh p trong t ng lai. Th m chí, giá tr cho các c đông c aế ậ ươ ậ ị ổ ủ
công ty trong t ng lai có th b hy sinh b ng cách t o ra nh ng k t qu caoươ ể ị ằ ạ ữ ế ả
trong ng n h n. Trong nhi u nghiên c u ti p c n v v n đ chi phí đi di n,ắ ạ ề ứ ế ậ ề ấ ề ạ ệ
có th k đn m t s nghiên c u tiêu bi u bàn v m i liên h gi a chi phíể ể ế ộ ố ứ ể ề ố ệ ữ
đi di n v i v n đ chi tr cho nhà qu n lý c a CTCP, bao g m các nghiênạ ệ ớ ấ ề ả ả ủ ồ
c u n c ngoài nh : Jensen and Meckling (1976); Lucian Arye Bebchuk &ứ ướ ư
Jesse M.Fried (2003); Hongxia Li và Liming Cui (2003) hay các nghiên c uứ
trong n c nh : Hà Th Thu H ng (2007); Nguy n Ng c Thanh (2010); Thânướ ư ị ằ ễ ọ
Th Thu Th y và c ng s (2014).ị ủ ộ ự
1.1.2. Các nghiên c u đi n hình v mô hình chi tr cho nhà qu n lý côngứ ể ề ả ả
ty c ph nổ ầ
4
T i Vi t Nam, các nghiên c u đc l p v chính sách chi tr cho nhàạ ệ ứ ộ ậ ề ả
qu n lý trong các doanh nghi p nói chung và các CTCP niêm y t nói riêng cònả ệ ế
khá m i m , có ít nghiên c u xem xét v n đ này. Các nghiên c u ch y uớ ẻ ứ ấ ề ứ ủ ế
t p trung vào nghiên c u t ng m ng v n đ riêng r nh : v n đ ti n l ng,ậ ứ ừ ả ấ ề ẽ ư ấ ề ề ươ
ti n th ng c a ng i lao đng nói chung trong các doanh nghi p. Trong cácề ưở ủ ườ ộ ệ
nghiên c u liên quan tr c ti p đn v n đ này, có th k đn m t s cácứ ự ế ế ấ ề ể ể ế ộ ố
công trình nghiên c u ch y u sau đây: Bùi Xuân Chung (2009)ứ ủ ế ; Nguy n Vănễ
Thanh (2005); Alex Edmans, Xavier Gabaix, Tomasz Sadzik, Yuliy Sannikov
(2012); Hoàng Văn H i, Nguy n Anh Tu n và Nguy n Ph ng Mai (2011)ả ễ ấ ễ ươ ;
Tr n Kim Dung (2014).ầ
1.1.3. Các nghiên c u đi n hình v các y u t tác đng đn chính sáchứ ể ề ế ố ộ ế
chi tr cho nhà qu n lý công ty c ph nả ả ổ ầ
* Các nghiên c u v tác đng c a hi u qu ho t đng đn chính sáchứ ề ộ ủ ệ ả ạ ộ ế
chi tr nhà qu n lý ả ả
Các nghiên c u th c nghi m tr c đó cũng đã ch ra r ng có nhi u cácứ ự ệ ướ ỉ ằ ề
k t qu khác nhau v m i quan h gi a chính sách chi tr nhà qu n lý vàế ả ề ố ệ ữ ả ả
hi u qu ho t đng c a các công ty:ệ ả ạ ộ ủ
Các nghiên c u cho th y có s tác đng tích c c t hi u qu ho t đngứ ấ ự ộ ự ừ ệ ả ạ ộ
đn chi tr cho nhà qu n lý, bao g m: Usman Tariq (2010), Collins G. Ntim etế ả ả ồ
al (2015), Belliveau et al. (1996), Finkelstein and Boyd (1998) Hay Johnson
(1982).
Ng c l i, nghiên c a c a Brick et al. (2005) l i ch ra r ng có m tượ ạ ủ ủ ạ ỉ ằ ộ
m i t ng quan âm m nh gi a m c b i hoàn qu n lý và k t qu ho t đngố ươ ạ ữ ứ ồ ả ế ả ạ ộ
c a công ty. Cùng vi t v ch đ này, Zhou (2000) cũng đã nghiên c u cácủ ế ề ủ ề ứ
công ty Canada và phát hi n ra r ng m c chi tr cho các CEO thì có m iở ệ ằ ứ ả ố
liên h ng c chi u v i quy mô công ty và m c b i hoàn thì ph thu c nhi uệ ượ ề ớ ứ ồ ụ ộ ề
vào k t qu c a công ty.ế ả ủ
* Các nghiên c u v tác đng c a y u t qu n tr công ty đn chi trứ ề ộ ủ ế ố ả ị ế ả
cho nhà qu n lýả
Shah et al. (2009) đã phát hi n ra r ng thu nh p c a CEO là m t hàmệ ằ ậ ủ ộ
c a hi u qu ho t đng quy mô công ty, các bi n qu n tr công ty nh : Tàiủ ệ ả ạ ộ ế ả ị ư
năng c a CEO, S đc l p c a ban đi u hành, quy mô ban đi u hành, c uủ ự ộ ậ ủ ề ề ấ
trúc v n ch s h u (S l ng c phi u c a ban đi u hành/T ng s l ngố ủ ở ữ ố ượ ổ ế ủ ề ổ ố ượ
c phi u) và s đc l p c a h i đng ki m toán. ổ ế ự ộ ậ ủ ộ ồ ể
Berkema và Mejia (1998) cũng đã đi đn nh n d ng m t s các nhân tế ậ ạ ộ ố ố
quan tr ng tác đng đn m c đ chi tr cho các CEO các công ty này; baoọ ộ ế ứ ộ ả ở
g m: (i) L c l ng c nh tranh th tr ng (Market forces), (ii) C u trúc sồ ự ượ ạ ị ườ ấ ở
h u v n (Ownership Structure), C đông l n (blockholder). Và đc bi t, sữ ố ổ ớ ặ ệ ự
xu t hi n c a m t h i đng l ng th ng (remuneration committees).ấ ệ ủ ộ ộ ồ ươ ưở
5
* Các nghiên c u v tác đng c a c u trúc s h u v n đn chi tr choứ ề ộ ủ ấ ở ữ ố ế ả
nhà qu n lý ả
Shleifer và Vishny (1986) cho th y các CTCP v i c u trúc s h u t pấ ớ ấ ở ữ ậ
trung s có th nh h ng ng c chi u đn t ng m c chi tr cho nhà qu nẽ ể ả ưở ượ ề ế ổ ứ ả ả
lý.
Các k t qu nghiên c u th c nghi m v m c đ t p trung quy n sế ả ứ ự ệ ề ứ ộ ậ ề ở
h u cho th y m t m i quan h ng c chi u gi a s có m t c a các c đôngữ ấ ộ ố ệ ượ ề ữ ự ặ ủ ổ
chi ph i v i m c chi tr cho nhà qu n lý (Haid và Yurtoglu, (2006) trên thố ớ ứ ả ả ị
tr ng Đc và Mehran (1995) trên th tr ng Hoa K ).ườ ứ ị ườ ỳ
Theo quan đi m c a Anglo-Saxon, Lambert et al.ể ủ (1993) và Core et
al. (1999) đã ch ra r ng m c đ chi tr cho nhà qu n lý s th p h n khi nhàỉ ằ ứ ộ ả ả ẽ ấ ơ
qu n lý s h u t l v n cao h n trong CTCP.ả ở ữ ỷ ệ ố ơ
Roussel và Trepo (1999) quan sát th y r ng trong các công ty Pháp n iấ ằ ở ơ
mà các nhà qu n lý có kh năng quy t đnh v chính sách chi tr c a h , cácả ả ế ị ề ả ủ ọ
kho n ti n th ng th ng ít g n li n v i hi u su t c a công ty.ả ề ưở ườ ắ ề ớ ệ ấ ủ Barak et al
(2011) xác nh n m i liên h này cho th y b i th ng quá m c có nh h ngậ ố ệ ấ ồ ườ ứ ả ưở
x u đn giá tr c a công ty.ấ ế ị ủ
Hai tác gi Hongxia Li và Liming Cui (2003) ảđã ch ra các công ty cóỉ
ph n v n nhà n c Trung Qu c chi m càng cao thì m c đ tác đng càngầ ố ướ ở ố ế ứ ộ ộ
m nh m đn thu nh p c a ban đi u hành. T ng t , ạ ẽ ế ậ ủ ề ươ ự các tác gi Zhaoyangả
Gu, Kun Wang và Xing Xiao (2010) cũng đã ch r ng có m i quan h gi aỉ ằ ố ệ ữ
quy n ki m soát c a nhà n c v i chính sách chi tr cho ban đi u hành. ề ể ủ ướ ớ ả ề
1.1.4. Nh ng giá tr khoa h c và th c ti n lu n án đc k th a vàữ ị ọ ự ễ ậ ượ ế ừ
kho ng tr ng nghiên c uả ố ứ
Qua vi c t ng quan các công trình nghiên c u liên quan đn đ tài c aệ ổ ứ ế ề ủ
lu n án, cho th y còn m t s kho ng tr ng trong nghiên c u nh sau:ậ ấ ộ ố ả ố ứ ư
Th nh t, vi c ki m đnh các y u t tác đng đn chính sách chi trứ ấ ệ ể ị ế ố ộ ế ả
cho nhà qu n lý t i các CTCP niêm y t trên TTCK Vi t Nam là đòi h i thi tả ạ ế ệ ỏ ế
y u trong vi c giúp các DN xem xét xây d ng mô hình chi tr cho các nhàế ệ ự ả
qu n lý ngày càng phù h p h n v i th c ti n Vi t Nam.ả ợ ơ ớ ự ễ ệ
Th hai, các nghiên c u v chính sách chi tr cho nhà qu n lý trong cácứ ứ ề ả ả
CTCP Vi t Nam m i ch d ng l i các ph ng pháp phân tích đnh tính vàở ệ ớ ỉ ừ ạ ở ươ ị
mô t các khung lý thuy t c b n, ch a phát huy đc s c m nh c a lýả ế ơ ả ư ượ ứ ạ ủ
thuy t th ng kê và kinh t l ng.ế ố ế ượ
Th ba, Ch a có công trình nghiên c u chuyên sâu dành riêng cho chínhứ ư ứ
sách chi tr cho nhóm lao đng qu n lý c p đi u hành công ty đt trongả ộ ả ở ấ ề ặ
m i quan h v a xung đt và v a h p tác gi a HĐQT v i ng i qu n lýố ệ ừ ộ ừ ợ ữ ớ ườ ả
trong CTCP d a trên ti p c n t chi phí đi di n.ự ế ậ ừ ạ ệ
Xu t phát t nh ng kho ng tr ng nêu trên, lu n án t p trung nghiênấ ừ ữ ả ố ậ ậ