Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Dược học: Nghiên cứu đặc điểm thực vật, thành phần hóa học và tác dụng sinh học của hai loài tầm gửi Taxillus chinensis (DC.) Dans. và Macrosolen tricolor (L.) Dans.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> BỘ Y TẾ<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI<br /> <br /> VŨ XUÂN GIANG<br /> <br /> NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT, THÀNH PHẦN<br /> HÓA HỌC VÀ TÁC DỤNG SINH HỌC CỦA HAI LOÀI<br /> TẦM GỬI TAXILLUS CHINENSIS (DC.) DANS. VÀ<br /> MACROSOLEN TRICOLOR (L.) DANS.<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ DƯỢC HỌC<br /> Chuyên ngành : DƯỢC HỌC CỔ TRUYỀN<br /> Mã số<br /> : 62.72.04.06<br /> <br /> Hà Nội, năm 2014<br /> <br /> Công trình được hoàn thành tại:<br /> - Bộ môn Dược liệu - Trường Đại học Dược Hà Nội.<br /> - Viện Hóa học, Viện Hóa sinh biển, Viện Sinh thái và Tài nguyên<br /> sinh vật - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam.<br /> - Bộ môn Dược lý - Trường Đại học Y Hà Nội.<br /> Người hướng dẫn khoa học:<br /> 1. GS., TS. Phạm Thanh Kỳ.<br /> Phản biện 1:<br /> Phản biện 2:<br /> Phản biện 3:<br /> Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp trường<br /> họp tại Trường Đại học Dược Hà Nội<br /> vào hồi<br /> <br /> giờ<br /> <br /> ngày<br /> <br /> tháng<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại:<br /> - Thư viện Quốc gia Việt Nam.<br /> - Thư viện Trường Đại học Dược Hà Nội.<br /> <br /> năm<br /> <br /> .<br /> <br /> A. GIỚI THIỆU LUẬN ÁN<br /> 1. Đặt vấn đề<br /> Họ Tầm gửi là một họ lớn gồm khoảng 40 chi, 1400 loài phân bố<br /> chủ yếu ở vùng nhiệt đới, cận nhiệt đới, một số ít ở vùng ôn đới. Thành<br /> phần hóa học của họ Tầm gửi có nhiều lớp chất có hoạt tính sinh học<br /> như các flavonoid, các hợp chất phenolic và các pentacyclic triterpen,<br /> coumarin, saponin, acid hữu cơ, chất béo, đường khử, steroid,<br /> polysaccharid…<br /> Cho đến nay những công bố về thành phần hóa học và tác dụng sinh<br /> học của các loài tầm gửi trên thế giới còn rất ít. Để góp phần tìm hiểu<br /> thành phần hóa học và một số tác dụng sinh học của một số loài tầm<br /> gửi đang được dùng theo kinh nghiệm dân gian ở một số địa phương,<br /> chúng tôi thực hiện đề tài “Nghiên cứu đặc điểm thực vật, thành phần<br /> hóa học và tác dụng sinh học của hai loài tầm gửi Taxillus chinensis<br /> (DC.) Dans. và Macrosolen tricolor (L.) Dans.”<br /> 2. Mục tiêu của luận án<br /> - Mô tả đặc điểm thực vật, thẩm định tên khoa học, xác định đặc điểm<br /> vi học loài tầm gửi ký sinh trên cây Gạo (Taxillus chinensis (DC.)<br /> Dans.) và loài tầm gửi ký sinh trên cây Na (Macrosolen tricolor (L.)<br /> Dans.).<br /> - Nghiên cứu thành phần hóa học của 2 loài tầm gửi trên.<br /> - Xác định độc tính cấp và một số tác dụng sinh học (tác dụng chống<br /> oxy hóa, bảo vệ gan, tác dụng chống viêm, tác dụng ức chế một số<br /> dòng tế bào ung thư) của 2 loài tầm gửi trên.<br /> 3. Những đóng góp mới của luận án<br /> 3.1. Về thực vật<br /> Đã xác định tên khoa học của 2 loài tầm gửi nghiên cứu và mô tả<br /> chi tiết đặc điểm hình thái thực vật, đặc điểm vi học 2 loài này.<br /> 3.2. Về hóa học<br /> Đã chiết xuất, phân lập được từ 2 loài nghiên cứu 13 hợp chất và<br /> tất cả đều xác định được cấu trúc hóa học. Trong đó, có 2 hợp chất mới<br /> <br /> lần đầu phân lập được từ tự nhiên, 4 hợp chất lần đầu tiên phân lập<br /> được từ chi Taxillus, 2 hợp chất lần đầu tiên phân lập được từ chi<br /> Macrosolen, 4 hợp chất lần đầu tiên phân lập được từ loài Taxillus<br /> chinensis kí sinh trên cây Gạo và 1 hợp chất từ loài Macrosolen<br /> tricolor ký sinh trên cây Na.<br /> 3.3. Về tác dụng sinh học<br /> - Không xác định được LD50 của dịch chiết tầm gửi loài Taxillus<br /> chinensis kí sinh trên cây Gạo và của Macrosolen tricolor ký sinh trên<br /> cây Na với liều cao nhất có thể cho chuột uống (300g/kg thể trọng<br /> chuột).<br /> - Đã chứng minh cao lỏng tầm gửi Taxillus chinensis kí sinh trên cây<br /> Gạo và Macrosolen tricolor ký sinh trên cây Na đều có tác dụng bảo<br /> vệ gan qua việc hạn chế tăng trọng lượng gan, hạn chế tăng hoạt độ<br /> enzym AST, ALT và hạn chế tổn thương đại thể và vi thể gan. Cao<br /> lỏng tầm gửi Taxillus chinensis có tác dụng chống oxy hóa qua việc<br /> làm giảm hàm lượng MDA.<br /> - Cao lỏng tầm gửi Taxillus chinensis ký sinh trên cây Gạo và<br /> Macrosolen tricolor ký sinh trên cây Na đều có tác dụng chống viêm<br /> cấp thông qua việc làm giảm thể tích chân chuột, giảm số lượng dịch rỉ<br /> viêm, giảm hàm lượng protein trong dịch rỉ viêm, giảm số lượng bạch<br /> cầu trong dịch rỉ viêm.<br /> - Đã chứng minh 3 hợp chất phân lập từ tầm gửi Taxillus chinensis ký<br /> sinh trên cây Gạo là quercitrin, catechin, quercituron có hoạt tính<br /> chống oxy hóa trên hệ DPPH, còn hợp chất (24s) - 24 - Ethylcholesta<br /> 5, 22 (E), 25 - trien - 3β - ol không có hoạt tính chống oxy hóa và cả 4<br /> hợp chất trên đều không có hoạt tính gây độc tế bào với 3 dòng tế bào<br /> ung thư thử nghiệm (Hep-G2,Lu,RD).<br /> Những kết quả trên là thông báo đầu tiên về tác dụng sinh học của 2<br /> loài tầm gửi nghiên cứu.<br /> 4. Ý nghĩa của luận án<br /> <br /> - Xác định tên khoa học của 2 loài tầm gửi nghiên cứu đã giúp cho kết<br /> quả nghiên cứu về hóa học và tác dụng sinh học được khẳng định rõ<br /> nguồn gốc.<br /> - Xác định đặc điểm vi học góp phần tiêu chuẩn hóa dược liệu.<br /> - Kết quả nghiên cứu về thành phần hóa học đã phát hiện 2 chất mới<br /> lần đầu tiên phân lập từ tự nhiên, những hợp chất lần đầu tiên phân lập<br /> từ chi Taxillus và chi Macrosolen nói chung và loài Taxillus chinensis,<br /> Macrosolen tricolor nói riêng.<br /> - Kết quả nghiên cứu về độc tính cấp và tác dụng sinh học góp phần<br /> giải thích kinh nghiệm sử dụng của người dân địa phương và là cơ sở<br /> khoa học mở ra triển vọng nghiên cứu đầy đủ hơn để có thể sử dụng<br /> rộng rãi dược liệu này trong cộng đồng.<br /> 5. Bố cục của luận án<br /> Luận án có 136 trang, gồm 4 chương, 37 bảng, 28 hình. Bố cục<br /> gồm các phần: Đặt vấn đề (2 trang); Tổng quan (32 trang); Nguyên vật<br /> liệu, trang thiết bị và phương pháp nghiên cứu (19 trang); Kết quả<br /> nghiên cứu (60 trang); Bàn luận (20 trang); Kết luận và kiến nghị (3<br /> trang). Danh mục các công trình đã công bố liên quan đến luận án (1<br /> trang). Luận án có 123 tài liệu tham khảo (10 trang) và 18 phụ lục.<br /> B. NỘI DUNG CỦA LUẬN ÁN<br /> Chương 1. TỔNG QUAN<br /> Đã tổng hợp và phân tích vị trí phân loại họ Tầm gửi<br /> (Loranthaceae). Tập hợp và trình bày một cách hệ thống các kết quả<br /> nghiên cứu từ trước tới nay về thực vật, thành phần hóa học và tác<br /> dụng sinh học, công dụng của chi Taxillus và chi Macrosolen trên thế<br /> giới và ở Việt Nam.<br /> Chương 2. NGUYÊN VẬT LIỆU, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 2.1. Nguyên vật liệu nghiên cứu<br /> <br />