Tóm tắt luận án Tiến sĩ Giáo dục học: Tổ chức dạy học theo quan điểm sư phạm tương tác ở trường Tiểu học

Chia sẻ: Nguyen Minh Cuong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:34

Thêm vào BST

Báo xấu

51
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận án nhằm đề xuất các biện pháp tổ chức dạy học theo quan điểm sư phạn tương tác nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường Tiếu học thông qua một số môn học cụ thể. Để nắm chi tiết nội dung nghiên cứu mời các bạn cùng tham khảo luận án.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận án Tiến sĩ Giáo dục học: Tổ chức dạy học theo quan điểm sư phạm tương tác ở trường Tiểu học

Bé gi¸o dôc vμ ®μo t¹o Tr−êng ®¹i häc s− ph¹m hμ néi ---------- NguyÔn thÞ thanh h»ng Tæ chøc d¹y häc theo quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c ë tr−êng tiÓu häc chuyªn ngμnh: lý luËn vμ lÞch sö gi¸o dôc m· sè: 62.14.01.01 TÓM TẮT luËn ¸n tiÕn sÜ gi¸o dôc häc Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: 1. pgs. Ts. Phã §øc Hoµ 2. ts. Tõ §øc V¨n Hμ néi - 2010
Công trình được hoàn thành tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Người hướng dẫn khoa học: Phản biện 1: Phản biện 2: Phản biện 3: Luận án được bảo vệ tại Hội đồng cấp nhà nước luận án Tiến sĩ họp tại trường Đại học Sư phạm Hà Nội Vào hồi … ngày … tháng … năm 2010 Có thể tìm hiểu luận án tại: - Thư viện Quốc gia Việt Nam; - Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
Më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi 1.1. TiÓu häc lμ bËc häc nÒn t¶ng, bËc häc ®Çu tiªn cã nhiÖm vô chuÈn bÞ c¬ së ban ®Çu vÒ ®¹o ®øc, trÝ tuÖ, thÓ chÊt, thÈm mÜ vμ c¸c kÜ n¨ng c¬ b¶n cho c¸c bËc häc kÕ tiÕp. ChÝnh v× vËy, ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc gãp phÇn n©ng cao chÊt l−îng d¹y vμ häc trong nhμ tr−êng tiÓu häc l¹i cμng ®ßi hái m¹nh mÏ h¬n. LuËt Gi¸o dôc (2005) ®· nªu râ: “Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc tiÓu häc ph¶i ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh, phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng líp häc, m«n häc; båi d−ìng ph−¬ng ph¸p tù häc, rÌn luyÖn kÜ n¨ng vËn dông kiÕn thøc vμo thùc tiÔn; t¸c ®éng ®Õn t×nh c¶m, ®em l¹i niÒm vui, høng thó häc tËp cho häc sinh.” 1.2. Thùc tÕ ®· cho thÊy, gi¸o dôc hiÖn nay ch−a ®¸p øng kÞp víi nh÷ng ®ßi hái chuyÓn biÕn cña x· héi. Ph−¬ng ph¸p d¹y häc vÒ c¬ b¶n vÉn theo lèi truyÒn thô mét chiÒu, ®ßi hái ng−êi häc ph¶i ghi nhí m¸y mãc, kh«ng ph¸t huy ®−îc t− duy phª ph¸n, t− duy s¸ng t¹o vμ tinh thÇn tù häc ë ng−êi häc. 1.3. HiÖn nay, ®Ó ®¸p øng ®−îc nhu cÇu ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc, quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c ®· vμ ®ang ®−îc c¸c nhμ khoa häc, c¸c nhμ gi¸o quan t©m nghiªn cøu øng dông, coi ®ã lμ mét h−íng tiÕp cËn d¹y häc, ®−êng h−íng s− ph¹m n¨ng ®éng, th©n thiÖn. Tuy ®ã lμ mét quan ®iÓm d¹y häc cßn ch−a phæ biÕn ë ViÖt Nam, nh−ng l¹i lμ mét trong nh÷ng quan ®iÓm d¹y häc mang l¹i hiÖu qu¶ cao vμ kh¸ phæ biÕn ë c¸c n−íc tiªn tiÕn. Do tÝnh chÊt cßn míi mÎ nªn viÖc vËn dông nã ®óng ®¾n ®ßi hái ph¶i nghiªn cøu, thö nghiÖm vμ ®iÒu chØnh cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tr−êng tiÓu häc n−íc ta hiÖn nay. 1.4. ViÖc nghiªn cøu vËn dông quan ®iÓm d¹y häc nμy ®· ®−îc tiÕn hμnh trong vμi n¨m gÇn ®©y ë ViÖt Nam, chñ yÕu trong khu«n khæ ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n ph¸t triÓn gi¸o dôc ë c¸c cÊp häc cao hoÆc gi¸o dôc ng−êi lín. ë tiÓu häc nh÷ng nghiªn cøu nμy nãi chung ch−a mang l¹i kÕt qu¶ cô thÓ, cÇn ph¶i ®−îc tiÕp tôc vμ ph¸t triÓn cã tÝnh môc ®Ých h¬n. 1.5. ViÖc ¸p dông quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c vμo d¹y häc tiÓu häc, dùa trªn nh÷ng tiªu chÝ phï hîp víi ®Æc ®iÓm t©m lý nhËn thøc løa tuæi häc sinh tiÓu häc lμ viÖc lμm phï hîp vμ ®óng ®¾n trong giai ®o¹n hiÖn nay ®Ó gãp phÇn ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc, h−íng häc sinh tíi c¸c ho¹t ®éng häc tËp chñ ®éng, s¸ng t¹o chèng l¹i thãi quen häc tËp thô ®éng gi¸o ®iÒu, n©ng cao chÊt l−îng d¹y häc ë tiÓu häc, phï hîp víi tinh thÇn häc tËp trong mét tr−êng häc an toμn, th©n thiÖn. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng c¬ së lÝ do nªu trªn, chóng t«i chän ®Ò tμi nghiªn cøu: “Tæ chøc d¹y häc theo quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c ë tr−êng tiÓu häc”. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu §Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p tæ chøc d¹y häc theo quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c nh»m n©ng cao chÊt l−îng d¹y vμ häc trong nhμ tr−êng tiÓu häc th«ng qua mét sè m«n häc. 3. Kh¸ch thÓ vµ ®èi t−îng nghiªn cøu 3.1. Kh¸ch thÓ nghiªn cøu Qu¸ tr×nh d¹y häc trong nhμ tr−êng tiÓu häc. 3.2. §èi t−îng nghiªn cøu 1
Mèi quan hÖ t−¬ng t¸c gi÷a gi¸o viªn- häc sinh vμ m«i tr−êng d¹y häc 4. Gi¶ thuyÕt khoa häc NÕu c¸c biÖn ph¸p tæ chøc d¹y häc theo quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c ®−îc x©y dùng vμ thùc hiÖn b»ng nhiÒu h×nh thøc ho¹t ®éng häc tËp, trong m«i tr−êng th©n thiÖn vμ ®a d¹ng vÒ th«ng tin, trong quan hÖ hîp t¸c vμ khuyÕn khÝch vai trß chñ ®éng cña häc sinh th× sÏ dÉn ®Õn kÕt qu¶ häc tËp cao h¬n so víi ®iÒu kiÖn d¹y häc th«ng th−êng. 5. NhiÖm vô nghiªn cøu 5.1.X¸c ®Þnh c¬ së lý luËn cña viÖc d¹y häc theo quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c, ph©n tÝch thùc tr¹ng vμ ®iÒu kiÖn d¹y häc theo quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c trong nhμ tr−êng tiÓu häc hiÖn nay. 5.2.§Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p tæ chøc d¹y häc theo quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c ë tr−êng tiÓu häc. 5.3. Tæ chøc thùc nghiÖm d¹y häc theo quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c trong nhμ tr−êng tiÓu häc ®Ó kiÓm chøng gi¶ thuyÕt khoa häc cña luËn ¸n. 6. Ph¹m vi, giíi h¹n cña ®Ò tµi 6.1.Giíi h¹n néi dung §Ò tμi tËp trung nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p tæ chøc d¹y häc theo quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c ë tr−êng tiÓu häc. 6.2. Giíi h¹n ®Þa bμn §Ò tμi triÓn khai nghiªn cøu ®iÒu tra trªn c¸c gi¸o viªn tiÓu häc ë c¸c tØnh(thμnh phè): Khu vùc miÒn B¾c: Hμ Néi, Ninh B×nh, H−ng Yªn, H¶i D−¬ng. Khu vùc miÒn Trung : Thanh Ho¸, NghÖ An. Khu vùc miÒn Nam: Trμ Vinh, CÇn Th¬. Thùc nghiÖm ®−îc tiÕn hμnh víi c¸c nghiÖm thÓ lμ häc sinh líp 4, 5 c¸c tr−êng tiÓu häc: Th¨ng Long (quËn Hoμn KiÕm, Hμ Néi), ThÞnh LiÖt (quËn Hoμng Mai, Hμ Néi) vμ Thanh B×nh (ph−êng Thanh B×nh, thμnh phè Ninh B×nh) 6.3.Thêi gian: N¨m häc 2007- 2008, 2008- 2009. 6.4.M«n häc tiÕn hμnh thùc nghiÖm: M«n TiÕng ViÖt líp 4 (ph©n m«n TËp lμm v¨n); M«n TiÕng ViÖt líp 5 (ph©n m«n TËp lμm v¨n), M«n LÞch sö vμ §Þa lÝ líp 4 (ph©n m«n §Þa lÝ líp 4). 7. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 7.1.Nhãm c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu lÝ luËn: thu thËp, ®äc vμ xö lÝ c¸c tμi liÖu cã liªn quan ®Õn ®Ò tμi nghiªn cøu. 7.2.Nhãm c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu thùc tiÔn: ®iÒu tra b»ng anket, quan s¸t, chuyªn gia, thùc nghiÖm s− ph¹m, nghiªn cøu ®iÓn h×nh (Case study)… 7.3.Ph−¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc: hÖ sè t−¬ng quan Paerson vμ phÇn mÒm SPSS 17.0 ®Ó ph©n tÝch kÕt qu¶ ®iÒu tra thùc tr¹ng vμ xö lý kÕt qu¶ thùc nghiÖm. 8. LuËn ®iÓm cÇn b¶o vÖ vµ ®ãng gãp míi cña luËn ¸n 8.1. LuËn ®iÓm cÇn b¶o vÖ S− ph¹m t−¬ng t¸c ®ßi hái ph¶i tæ chøc d¹y häc ë tiÓu häc ph¶i thÝch øng víi häc sinh tiÓu häc, häc chÕ ë tr−êng tiÓu häc, m«i tr−êng giμu th«ng tin, kh¶ 2
n¨ng häc tËp hîp t¸c vμ chñ ®éng cña häc sinh còng nh− mèi quan hÖ s− ph¹m mang tÝnh nh©n v¨n. S− ph¹m t−¬ng t¸c ®−îc tæ chøc vμ thùc hiÖn ®óng ®¾n sÏ mang l¹i kÕt qu¶ häc tËp cao vμ nhiÒu lîi Ých s− ph¹m kh¸c trong sù ph¸t triÓn cña ng−êi häc nh− tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, tÝnh s¸ng t¹o, tinh thÇn hîp t¸c vμ kh¶ n¨ng hoμ nhËp víi m«i tr−êng. S− ph¹m t−¬ng t¸c cho dï cã gi¸ trÞ s− ph¹m cao song kh«ng ph¶i lμ quan ®iÓm duy nhÊt hiÖu qu¶ trong d¹y häc ë tr−êng tiÓu häc. Nã mang l¹i hiÖu qu¶ thùc sù vμ kh¸c biÖt nÕu gióp ng−êi häc vËn hμnh tãi −u bé m¸y häc vμ gióp ng−êi d¹y ph¸t huy ®−îc tÝnh chñ ®éng, tÝch cùc cña ng−êi häc. 8.2. §ãng gãp míi cña ®Ò tμi • LuËn ¸n b−íc ®Çu ph¸t triÓn mét sè vÊn ®Ò lý luËn cña quan ®iÓm SPTT vμo d¹y häc tiÓu häc dùa trªn viÖc t×m hiÓu vμ ph©n tÝch nh÷ng thuËn lîi cña quan ®iÓm SPTT; trªn c¬ së ®ã lμm phong phó h¬n lý luËn vÒ t−¬ng t¸c cña DenmomÐ vμ M. Roy b»ng c¸ch bæ sung m«i tr−êng trõu t−îng vμo thùc tÕ d¹y häc tiÓu häc ë ViÖt Nam. • Trªn c¬ së t×m hiÓu ®iÒu tra thùc tr¹ng c¸c quan hÖ t−¬ng t¸c trong d¹y häc tiÓu häc hiÖn nay tõ gãc nh×n cña SPTT, luËn ¸n ®−a ra nh÷ng nhËn xÐt vÒ nh÷ng thuËn lîi vμ khã kh¨n khi sö dông SPTT trong giê lªn líp ë tr−êng tiÓu häc nh»m kh¼ng ®Þnh tÝnh kh¶ thi cña viÖc vËn dông SPTT trong d¹y häc tiÓu häc ë n−íc ta. • LuËn ¸n ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p tæ chøc d¹y häc theo quan ®iÓm SPTT phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tiÔn d¹y häc tiÓu häc ë n−íc ta; tõ ®ã x¸c ®Þnh c¸c ®iÒu kiÖn phï hîp cho d¹y häc theo quan ®iÓm SPTT trong nhμ tr−êng tiÓu häc nh»m gãp phÇn n©ng cao chÊt l−îng d¹y häc ë c¸c líp cuèi cÊp. 9. CÊu tróc cña luËn ¸n Ngoμi phÇn më ®Çu vμ kÕt luËn, luËn ¸n gåm 3 ch−¬ng: Ch−¬ng 1: C¬ së lý luËn vμ thùc tiÔn cña d¹y häc theo quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c Ch−¬ng 2: BiÖn ph¸p tæ chøc d¹y häc theo quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c ë tr−êng tiÓu häc Ch−¬ng 3: Tæ chøc thùc nghiÖm d¹y häc theo quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c 3
Ch−¬ng 1 C¬ së lý luËn vμ thùc tiÔn cña d¹y häc theo quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c 1.1. Tæng quan vÒ vÊn ®Ò d¹y häc theo quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c D¹y häc theo quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c ®· vμ ®ang ®−îc c¸c nhμ khoa häc trªn thÕ giíi vμ ViÖt Nam quan t©m nghiªn cøu vμ cã nh÷ng c¸ch vËn dông kh¸c nhau 1.1.1. Trªn thÕ giíi ViÖc t×m kiÕm c¸c ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc hiÖu qu¶, ®−îc hiÓu lμ “gi¶ng d¹y cã sù t−¬ng t¸c”, ®· cã mét lÞch sö l©u dμi, b¾t ®Çu tõ nöa cuèi thÕ kØ tr−íc. Nç lùc t×m ra c¸c biÖn ph¸p ®¸ng tin cËy nh»m t×m ra ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y nh− vËy ®· ®−îc Ýt nhÊt ba thÕ hÖ c¸c nhμ nghiªn cøu ph¸t huy. C¸c ph¹m trï ph©n tÝch t−¬ng t¸c Flanders hay FIAC ®−îc coi lμ ph−¬ng ph¸p quan s¸t sù t−¬ng t¸c trªn líp häc næi tiÕng nhÊt vμ cã thÓ ®−îc coi nh− cha ®Î cña c¸c ph−¬ng ph¸p hiÖn ®¹i, ®−îc ph¸t triÓn t¹i §¹i häc Minnesota cuèi nh÷ng n¨m 1950. Nghiªn cøu vÒ d¹y häc t−¬ng t¸c ë tiÓu häc mang tÝnh øng dông, c¸c nhμ khoa häc gi¸o dôc ë v−¬ng quèc Anh, Galton (1980) ®· sö dông quan s¸t vμ tiÕn hμnh cã tÝnh hÖ thèng ®Ó t×m hiÓu vÒ sù t−¬ng t¸c diÔn ra trong líp tiÓu häc vμ giíi thiÖu hÖ thèng c¸c lo¹i h×nh øng xö cña c¶ HS vμ GV. Trong 2 n¨m (1999-2001) dù ¸n SPRINT- dù ¸n Nghiªn cøu vÒ d¹y häc t−¬ng t¸c ë tiÓu häc víi sù hç trî vÒ tμi chÝnh tõ phÝa Héi ®ång Nghiªn cøu X· héi vμ Kinh tÕ (ESRC) ®· nghiªn cøu vÒ nh÷ng hiÓu biÕt cña GV tiÓu häc vÒ d¹y häc t−¬ng t¸c vμ viÖc sö dông ph−¬ng ph¸p d¹y häc t−¬ng t¸c trªn líp. Ngoμi c¸c t¸c gi¶ trªn, ph¶i kÓ ®Õn nh÷ng nghiªn cøu cña nhãm t¸c gi¶ thuéc ViÖn §¹i häc §μo t¹o Gi¸o viªn (IUFM) ë Greonoble (Ph¸p) nh− Guy Brousseau, Claude Comiti, M.Artigue, R. Douady, C. Margolinas. GÇn ®©y nhÊt, c«ng tr×nh nghiªn cøu t¹i trung t©m nghiªn cøu gi¸o dôc quèc tÕ (CERI)- Paris, nhãm nghiªn cøu cña hai nhμ gi¸o dôc ng−êi Canada Jean-Marc Denomne vμ Madeleine Roy ®· nghiªn cøu vμ thùc nghiÖm thμnh c«ng ®−êng h−íng tæ chøc d¹y häc míi trong ho¹t ®éng s− ph¹m víi tªn gäi lμ “S− ph¹m t−¬ng t¸c”. C¸c t¸c gi¶ ®· nghiªn cøu viÖc häc cña con ng−êi dùa trªn quan ®iÓm sinh häc, ph©n tÝch kÜ c¬ së thÇn kinh nhËn thøc (bé m¸y häc) cña con ng−êi dùa trªn hÖ thÇn kinh cña hä, coi ng−êi häc nh− lμ mét bé m¸y häc mμ ë ®ã chøa ®ùng c¸c ho¹t ®éng cña hÖ 4
thÇn kinh tiÕp nhËn nh÷ng th«ng tin tõ m«i tr−êng. YÕu tè m«i tr−êng ®−îc hai t¸c gi¶ m« t¶ mét c¸ch toμn diÖn vμ phong phó (m«i tr−êng vËt chÊt, m«i tr−êng tinh thÇn, m«i tr−êng bªn ngoμi vμ m«i tr−êng bªn trong) mμ tr−íc ®©y, trong lý luËn d¹y häc, c¸c ®iÒu kiÖn nμy ch−a ®−îc quan t©m vμ ®¸nh gi¸ ®óng møc ¶nh h−ëng cña chóng ®Õn viÖc tæ chøc ho¹t ®éng s− ph¹m cña GV. 1.1.2. ë ViÖt Nam C¸c nhμ gi¸o dôc häc ViÖt Nam nh− NguyÔn Ngäc Quang, §Æng Vò Ho¹t, NguyÔn Ngäc B¶o, Hμ ThÞ §øc, Vâ Quang Phóc… ®· nh×n thÊy tÝnh chÊt nhiÒu nh©n tè cña ho¹t ®éng d¹y häc (cÊu tróc ba nh©n tè: D¹y- Néi dung- Häc), x¸c nhËn mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a yÕu tè D¹y vμ Häc. Tuy nhiªn, vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ nh− ch−a bao qu¸t hÕt chøc n¨ng vμ cÊu tróc cña tõng yÕu tè, ch−a lμm râ c¬ chÕ cña sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c yÕu tè- thμnh phÇn thuéc cÊu tróc ho¹t ®éng d¹y häc vμ nh÷ng ¶nh h−ëng cña m«i tr−êng t¸c ®éng lªn qu¸ tr×nh ®ã nªn cßn gÆp khã kh¨n trong qu¸ tr×nh d¹y häc nãi chung. MÆc dï ®· cã nh÷ng nghiªn cøu vÒ s− ph¹m t−¬ng t¸c, nh−ng chóng ta còng nhËn thÊy nh÷ng nghiªn cøu vÒ s− ph¹m t−¬ng t¸c, ®Æc biÖt lμ d¹y häc t−¬ng t¸c trong nhμ tr−êng tiÓu häc cßn h¹n chÕ. V× vËy viÖc nghiªn cøu tæ chøc d¹y häc theo quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c trong nhμ tr−êng tiÓu häc, ®Æc biÖt lμ trong bèi c¶nh ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc ë ViÖt Nam hiÖn nay lμ mét viÖc lμm cã ý nghÜa lý luËn vμ thùc tiÔn s©u s¾c. LuËn ¸n øng dông nh÷ng nghiªn cøu vÒ quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c cña c¸c t¸c gi¶ Jean-Marc Denomne vμ Madeleine Roy vμ lÊy ®ã lμm c¨n cø ®Ó tiÕp cËn nghiªn cøu vÊn ®Ò tæ chøc d¹y häc theo quan ®iÓm nμy ë tr−êng tiÓu häc. 1.2. Néi dung c¬ b¶n cña s− ph¹m t−¬ng t¸c 1.2.1. C¸c kh¸i niÖm cña s− ph¹m t−¬ng t¸c a. Kh¸i niÖm vÒ s− ph¹m t−¬ng t¸c Trong phÇn nμy, t¸c gi¶ kÕ thõa quan ®iÓm cña t¸c gi¶ Jean-Marc DenommÐ vμ Madeleine Roy vÒ kh¸i niÖm s− ph¹m t−¬ng t¸c nh− sau : S− ph¹m t−¬ng t¸c lµ c¸ch tiÕp cËn ho¹t ®éng d¹y häc, ®Æc biÖt nhÊn m¹nh c¸c mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a ba nh©n tè ng−êi häc, ng−êi d¹y vµ m«i tr−êng trong ho¹t ®éng s− ph¹m. b. CÊu tróc cña s− ph¹m t−¬ng t¸c 5
CÊu tróc cña s− ph¹m t−¬ng t¸c lμ sù thÓ hiÖn vai trß, vÞ trÝ cña ng−êi häc, ng−êi d¹y, m«i tr−êng vμ t−¬ng t¸c cña ba yÕu tè nμy. * Ng−êi häc : ý thøc tr¸ch nhiÖm cïng víi sù høng thó, sù tham gia lμ ba hμnh vi kh«ng thÓ thiÕu ®−îc ®Ó ng−êi häc häc thùc sù vμ ®Ó ®¶m nhiÖm vai trß ng−êi thî chÝnh trong viÖc thùc hiÖn ph−¬ng ph¸p häc cña m×nh, người học lμ t¸c nh©n chÝnh cña viÖc häc cña chÝnh m×nh vμ tù gióp m×nh v−ît qua c¸c rμo c¶n ®Ó ®i tíi thμnh c«ng. * Ng−êi d¹y: ®Ó lμm mét ng−êi h−íng dÉn hoμn h¶o, ng−êi d¹y ho¸ th©n trë thµnh ng−êi lËp kÕ ho¹ch, kÌm cÆp, t¹o ®iÒu kiÖn cho ng−êi häc ®Ó cïng ng−êi häc thùc hiÖn kÕ ho¹ch häc. * M«i tr−êng: Mçi ng−êi ®Òu cã tÝnh c¸ch riªng ®Æc tr−ng bëi khÝ chÊt, di truyÒn vμ sù gi¸o dôc, thªm vμo ®ã lμ m«i tr−êng mμ ho¹t ®éng s− ph¹m ®ang diÔn ra. TËp hîp c¸c yÕu tè m«i tr−êng ®ã sÏ ¶nh h−ëng ®Õn ho¹t ®éng häc vµ ho¹t ®éng d¹y cña c¸c chñ thÓ theo hai chiÒu h−íng thuËn lîi hoÆc kh«ng thuËn lîi. Tuy nhiªn ng−êi d¹y vμ ng−êi häc còng cã thÓ thay ®æi ®−îc m«i tr−êng cña hä. §iÒu nμy thÓ hiÖn sù t¸c ®éng t−¬ng hç gi÷a ng−êi d¹y, ng−êi häc víi m«i tr−êng. C¸c t−¬ng t¸c trong d¹y häc : T−¬ng t¸c ®−îc nhÊn m¹nh ®Æc biÖt trong SPTT lμ quan hÖ hai chiÒu gi÷a ng−êi d¹y- ng−êi häc- m«i tr−êng. Cã thÓ nãi ba t¸c nh©n nµy lu«n quan hÖ víi nhau sao cho mçi t¸c nh©n ho¹t ®éng vµ ph¶n øng d−íi ¶nh h−ëng cña hai t¸c nh©n kia, liªn tôc c¸c t−¬ng t¸c qua l¹i : ng−êi häc ph¶n øng- ng−êi d¹y ®iÒu chØnh vµ tiÕp tôc ng−êi häc ph¶n øng l¹i- ng−êi d¹y ®iÒu chØnh cho ®Õn khi vÊn ®Ò kÕt thóc. Sơ đồ m« h×nh ho¸ nh÷ng t¸c ®éng cña ba yÕu tè ng−êi d¹y, ng−êi häc, m«i tr−êng: Ng−êi häc Ng−êi d¹y M«i tr−êng 6
c. §Æc tr−ng cña s− ph¹m t−¬ng t¸c - S− ph¹m t−¬ng t¸c ®Ò cao vai trß cña ng−êi häc, vai trß cña ng−êi d¹y, vai trß cña m«i tr−êng cña ng−êi häc vµ ng−êi d¹y. Qu¸ tr×nh s− ph¹m diÔn ra trªn c¬ së mét nÒn t¶ng v÷ng ch¾c dùa trªn b¶n chÊt tù nhiªn cña ba yÕu tè : ng−êi d¹y- ng−êi häc- m«i tr−êng. HÖ thèng thÇn kinh gióp con ng−êi t− duy ®−îc vμ ng−êi häc sö dông mét c¸ch thÝch ®¸ng hÖ thÇn kinh cña m×nh ®Ó tiÕp nhËn kiÕn thøc. Ng−êi häc häc theo c¬ chÕ vËn hμnh cña bé m¸y häc cña chÝnh m×nh. Ng−êi d¹y thùc hiÖn nhiÖm vô truyÒn ®¹t kiÕn thøc cho ng−êi häc qua viÖc gióp ®ì ng−êi häc sö dông tèt nhÊt hÖ thÇn kinh cña hä nh»m ®¹t ®−îc kiÕn thøc míi. - Qu¸ tr×nh s− ph¹m h−íng sù tËp trung vµo ng−êi häc. Ng−êi häc häc víi hÖ thÇn kinh cña chÝnh hä, lμ t¸c nh©n chÝnh cña viÖc häc. Ng−êi d¹y ®ãng vai trß ng−êi h−íng dÉn, ®Þnh h−íng ho¹t ®éng gi¶ng d¹y tuú theo ng−êi häc, cã tÝnh ®Õn hÖ thÇn kinh cña ng−êi häc. §iÒu nμy ®−îc ng−êi d¹y cô thÓ ho¸ trong môc tiªu, ph−¬ng ph¸p, c¸ch thøc ®¸nh gi¸... trong kÕ ho¹ch gi¶ng d¹y cña m×nh. Trong s− ph¹m t−¬ng t¸c, ng−êi d¹y cÇn vËn dông s− ph¹m høng thó, s− ph¹m hç trî vμ s− ph¹m thμnh c«ng nh»m gióp ng−êi häc thμnh c«ng. - NhÊn m¹nh t¸c ®éng tÝch cùc gi÷a ng−êi häc, ng−êi d¹y vµ m«i tr−êng cña hä. S− ph¹m t−¬ng t¸c ®−a ra mét ®Þnh h−íng s− ph¹m c¬ b¶n trong ®ã ®¸nh gi¸ mét c¸ch ®Çy ®ñ vai trß cña ng−êi häc, ng−êi d¹y vμ m«i tr−êng xung quanh hä còng nh− viÖc ®Æc biÖt quan t©m tíi mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a ba nh©n tè nμy. ChÝnh sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a ba t¸c nh©n lμm diÔn ra ho¹t ®éng s− ph¹m t−¬ng t¸c. TÊt c¶ nh÷ng t−¬ng t¸c qua l¹i hai chiÒu gi÷a ng−êi d¹y, ng−êi häc, m«i tr−êng ®Òu nh»m môc ®Ých hç trî vμ cã lîi cho viÖc häc vμ viÖc d¹y. Cã thÓ nãi, mét bμi gi¶ng kh«ng cã t−¬ng t¸c th× kh«ng ph¶i lμ s− ph¹m t−¬ng t¸c. Tuy nhiªn, sù t−¬ng t¸c kh«ng cã nghÜa ®¬n thuÇn lμ ®Æt ra c¸c c©u hái, sù t−¬ng t¸c chØ cã khi ng−êi häc cè g¾ng vËn hμnh bé m¸y häc ®Ó ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh häc. Nh− thÕ sù t−¬ng t¸c thÓ hiÖn b»ng ho¹t ®éng, ph¶n øng, ®iÒu chØnh vμ t¸i ®iÒu chØnh, nã kh«ng chØ dõng l¹i ë lêi nãi mμ cßn chuyÓn nh÷ng g× kh«ng b»ng lêi. 7
1.2.2. C¬ së sinh lý häc thÇn kinh cña viÖc häc theo quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c a. M« t¶ bé m¸y häc Bé m¸y häc lμ hÖ thÇn kinh. Nã lμ c¬ së cña viÖc häc ë mçi con ng−êi. S− ph¹m t−¬ng t¸c xem xÐt hÖ thÇn kinh trªn quan ®iÓm häc mμ kh«ng theo quan ®iÓm sinh häc. * CÊu tróc cña bé m¸y häc bao gồm C¸c gi¸c quan: Thị gi¸c- ThÝnh gi¸c- Khứu gi¸c- Vị gi¸c- Xóc gi¸c (cơ học, đau, nhiệt độ, tư thế) Nơ ron thần kinh N·o: N·o bß s¸t – N·o ®éng vËt cã vó – N·o người * Qu¸ tr×nh vËn hµnh cña hÖ thÇn kinh ( bé m¸y häc) c¸c S¬ giai ®o¹n ®å ho¸ cña ho¹t qu¸ ®éng tr×nh cña nhËn bé m¸y thøc häc Giác quan Tiếp thu Thần kinh Ngoại biên Nơ ron Nhận, truyền Hệ thần kinh Não bò sát Chấp nhận, Thần kinh Não loài ĐV có vú từ chối trung ương (Não người) Nhận, xửlý, Phải T Trái lưu giữ thông tin Th«ng tin sau khi ®−îc ®ãn nhËn bëi gi¸c quan sÏ ®−îc c¸c n¬ron dÉn truyÒn tíi hÖ thÇn kinh trung −¬ng. T¹i ®©y th«ng tin ®−îc truyÒn th¼ng ®Õn vïng limbic (rμo c¶n thø nhÊt). Khi v−ît ®−îc rμo c¶n thø nhÊt, th«ng tin ®−îc truyÒn tiÕp ®Õn b¸n cÇu n·o ph¶i- n¬i tiÕp nhËn vμ chøa ®ùng nh÷ng th«ng tin hçn hîp (gåm th«ng tin nhËn ®−îc tõ bªn ngoμi (c¶m gi¸c nh÷ng kÝch thÝch bªn ngoμi) vμ th«ng tin ®· ®−îc l−u tr÷ (nh÷ng tr¶i nghiÖm, kinh nghiÖm- c¸i mμ ng−êi häc ®· cã.) Th«ng tin tõ b¸n cÇu n·o ph¶i ®Ó tíi ®−îc b¸n cÇu n·o tr¸i (qu¸ tr×nh chuyÓn tõ c¸i kh«ng ®ång nhÊt sang c¸i 8
®ång nhÊt), chóng ph¶i v−ît qua rμo c¶n thø hai ®ã lμ tr¹ng th¸i “T”. Tr¹ng th¸i “T” ®¹t ®−îc khi ng−êi häc t×m ®−îc mèi quan hÖ gi÷a th«ng tin nhËn ®−îc víi nh÷ng g× ®· biÕt. Cuèi cïng khi ®· v−ît qua ®−îc tr¹ng th¸i “T”, th«ng tin sÏ ®−îc b¸n cÇu n·o tr¸i xö lÝ (®äc tªn hoÆc ®−a ra kiÕn thøc míi). §©y lμ c¬ chÕ hoạt động cña bé m¸y häc ë tÊt c¶ nh÷ng ng−êi häc bëi mçi chóng ta ®Òu ®−îc t¹o ho¸ ban cho mét hÖ thÇn kinh ®Ó sèng vμ häc tËp. Tuy nhiªn, n·o ng−êi vÒ mÆt sinh häc gièng nhau nh−ng bé m¸y häc mçi ng−êi kh¸c nhau. VËn dông linh ho¹t ®Ó ¸p dông vμo qu¸ tr×nh d¹y häc lμ yÕu tè quan träng gióp ng−êi d¹y thμnh c«ng. b. VËn dông bé m¸y häc vµo qu¸ tr×nh d¹y häc VËn dông bé m¸y häc vμo trong qu¸ tr×nh d¹y häc ®èi víi c¶ ng−êi d¹y vμ ng−êi häc ®Ó cã c¸ch xö lý phï hîp víi ho¹t ®éng cña hÖ thÇn kinh sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao trong d¹y häc. §©y lμ ®iÓm ®éc ®¸o cña ho¹t ®éng SPTT. * C¸c gi¸c quan Sö dông nhiÒu gi¸c quan, tăng cường độ sử dụng một gi¸c quan, ng−êi häc cã ®iÒu kiÖn tÝch luü mét l−îng lín nh÷ng tr¶i nghiÖm c¶m gi¸c, ®iÒu ®ã t¹o thuËn lîi cho hä khi häc nh÷ng kiÕn thøc trõu t−îng. * Vïng limbic N·o cæ lµ vïng trung khu cña høng thó. Nã t¸c ®éng vµo bÊt cø viÖc häc nµo, kÝch thÝch ng−êi häc mong muèn tiÕp nhËn, tõ bá hoÆc buéc ph¶i chÊp nhËn kiÕn thøc ®ã. * B¸n cÇu ®¹i n·o vµ chøc n¨ng thø ba Qu¸ tr×nh häc ®−îc hoμn thμnh trong bé n·o, n¬i mμ b¸n cÇu ph¶i vμ b¸n cÇu tr¸i thùc hiÖn vai trß võa riªng biÖt l¹i võa bæ sung cho nhau. §Ó ng−êi häc häc víi bé m¸y cña m×nh, ng−êi d¹y lµ ng−êi h−íng dÉn ng−êi häc trong qu¸ tr×nh häc cña hä b»ng c¸ch t«n träng c¸c chøc n¨ng cña bé n·o ë ng−êi häc vµ còng ®i theo con ®−êng häc cña ng−êi häc Nh− vËy, quan ®iÓm vÒ SPTT ®−îc x©y dùng trªn c¬ së khoa häc v÷ng ch¾c cña ngµnh khoa häc thÇn kinh nhËn thøc vµ ®−îc øng dông vµo khoa häc gi¸o dôc. §©y lμ 9
nh÷ng lý luËn cã ®Çy ®ñ søc thuyÕt phôc vμ nh− lμ mét sù chØ dÉn cho ng−êi häc trong ho¹t ®éng häc còng nh− ng−êi d¹y trong ho¹t ®éng d¹y c¸ch thøc ho¹t ®éng hiÖu qu¶ b»ng c¸ch tu©n theo quy luËt ho¹t ®éng tù nhiªn cña hÖ thÇn kinh con ng−êi. c. Quy tr×nh ho¹t ®éng tiÕp nhËn kiÕn thøc theo quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c Dùa vμo b¶n chÊt cña viÖc häc theo quan ®iÓm SPTT chóng t«i ®−a ra quy tr×nh ho¹t ®éng tiÕp nhËn kiÕn thøc theo quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c nh− sau: C¸c c¬ øng xö, quan thô Vïng B¸n cÇu hμnh vi c¶m c¶m limbic ®¹i n·o gi¸c HÖ thÇn kinh trung −¬ng Trước hết, ng−êi dạy sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p, ph−¬ng tiÖn d¹y häc gióp người học lÜnh héi ®−îc nhiÒu th«ng tin nhÊt vÒ ®èi t−îng häc tËp v× ng−êi häc b¾t ®Çu viÖc häc b»ng c¸c gi¸c quan ®Ó c¶m gi¸c, tri gi¸c hiÖn t−îng häc tËp (nhiÖm vô häc tËp) vμ mong muèn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò häc tËp ®−îc ®−a ra. Sau khi kÝch thÝch vμo gi¸c quan cña ng−êi häc, nh÷ng th«ng tin ng−êi häc tiÕp nhËn ®−îc sÏ ®−îc truyÒn lªn n·o (hÖ thÇn kinh trung −¬ng). T¹i ®©y ng−êi d¹y cÇn gióp häc sinh kÝch thÝch vμ “më” ®−îc vïng limbic cho th«ng tin vÒ nhiÖm vô häc tËp v−ît qua b»ng c¸ch t¹o ra c¸c t×nh huèng kÝch thÝch sù tß mß cña HS, t¹o nªn sù høng thó, ®éng c¬ muèn kh¸m ph¸, t×m hiÓu ë ng−êi häc. TiÕp sau ®ã, th«ng tin truyÒn qua b¸n cÇu ®¹i n·o- n¬i xö lý th«ng tin vμ HS cÇn ®¹t tr¹ng th¸i “T” ®Ó ®−a ra kiÕn thøc míi. §©y lμ b−íc khã kh¨n GV cÇn t−¬ng t¸c víi HS ®Ó biÕt HS cßn thiÕu d÷ kiÖn g× hay th«ng tin ch×a kho¸ gióp t×m ra c©u tr¶ lêi cho nhiÖm vô häc tËp vμ kh¬i gîi ®Ó HS ph¸t hiÖn ra th«ng tin cßn thiÕu, bæ sung vμ tù t×m ra tri thøc míi. Sau khi HS t×m ra tri thøc míi (kh¸i niÖm, c«ng thøc, quy t¾c…) GV gióp HS kh¸i qu¸t ho¸ nh÷ng kiÕn thøc ®ã, gióp c¸c em s¾p xÕp kiÕn thøc ®· lÜnh héi ®−îc vμo 10
trong vèn kiÕn thøc cña m×nh, HS lμ ng−êi vËn dông nh÷ng kiÕn thøc míi ®ã vμo thùc tiÔn. Trong qu¸ tr×nh vËn dông tri thøc míi, HS tiÕp tôc xem xÐt, ®¸nh gi¸, ®iÒu chØnh hμnh ®éng cña m×nh sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt vμ ®¹t chuÈn mùc. 1.3. §Æc ®iÓm t©m lý cña häc sinh tiÓu häc vµ kh¶ n¨ng vËn dông SPTT TiÓu häc lμ bËc häc nÒn t¶ng, gi¸o dôc tiÓu häc lμ mét kh©u quan träng vμ c¬ b¶n trong toμn bé hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n. ChÝnh v× vËy, trong bèi c¶nh hiÖn nay, d¹y häc trong nhμ tr−êng tiÓu häc cμng ®ßi hái m¹nh mÏ sù ®æi míi vμ ph¸t triÓn bÒn v÷ng, gãp phÇn thiÕt thùc vμo viÖc thùc hiÖn tèt môc tiªu n©ng cao d©n trÝ, ®μo t¹o nguån nh©n lùc vμ båi d−ìng nh©n tμi cho ®Êt n−íc. C¸c nhμ t©m lý häc vμ gi¸o dôc häc, b»ng nh÷ng c«ng tr×nh cña m×nh, ®· kh¼ng ®Þnh r»ng, hiÖn nay, trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ngμy cμng ph¸t triÓn, sù tiÕn bé cña khoa häc kÜ thuËt, khoa häc x· héi, sù bïng næ th«ng tin..., kh¶ n¨ng nhËn thøc cña häc sinh tiÓu häc ngμy nay ph¸t triÓn h¬n so víi häc sinh cïng ®é tuæi tr−íc ®©y. §©y lμ mét trong ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh d¹y häc hiÖn ®¹i. Nã cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi d¹y häc tiÓu häc : D¹y häc ph¶i dùa vμo n¨ng lùc nhËn thøc ®· ®−îc ph¸t triÓn vμ ®ång thêi l¹i lμm cho nã ph¸t triÓn cao h¬n n÷a, nh− vËy b¶n th©n d¹y häc l¹i cã tiÒn ®Ò míi ®Ó tiÕn hμnh tr×nh ®é cao h¬n. Do ®ã viÖc gi¶ng d¹y ë tiÓu häc nÕu ®−îc tiÕn hμnh phï hîp víi ®Æc ®iÓm t©m sinh lý cña HS sÏ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ vÒ mÆt trÝ tuÖ còng nh− toμn bé nh©n c¸ch nãi chung : HS sÏ høng thó häc tËp, sÏ x©y dùng ®−îc niÒm tin vμ n¨ng lùc b¶n th©n. Qu¸ tr×nh d¹y häc tiÓu häc b¶n th©n nã lμ qu¸ tr×nh ®−îc tæ chøc ®Æc biÖt theo mét ch−¬ng tr×nh , mét kÕ ho¹ch nh»m thùc hiÖn tèt môc ®Ých d¹y häc ®Ò ra. §ã lμ ph¶i vâ trang cho HS tiÓu häc hÖ thèng tri thøc khoa häc ch©n chÝnh, ph¶n ¸nh nh÷ng thμnh tùu hiÖn ®¹i cña khoa häc, kÜ thuËt vμ v¨n ho¸ ; ph¶i dÇn dÇn gióp cho ng−êi häc cã thãi quen suy nghÜ, lμm viÖc mét c¸ch khoa häc. Th«ng qua ®ã dÇn dÇn gióp HS h×nh thμnh c¬ së thÕ giíi quan khoa häc, nh÷ng phÈm chÊt vμ t×nh c¶m cao quý, c¸c chuÈn mùc hμnh vi ®¹o ®øc ; tøc lμ h×nh thμnh kiÓu nh©n c¸ch x· héi ®ßi hái. §iÒu ®ã ®ßi hái mçi GV ph¶i kh«ng ngõng t×m kiÕm nh÷ng ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc hiÖn ®¹i, tiªn tiÕn, nh÷ng ®−êng h−íng s− ph¹m tÝch cùc, n¨ng ®éng ; nh÷ng h−íng tiÕp cËn d¹y häc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng häc tËp cho HS, phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña gi¸o dôc tiÓu häc hiÖn nay. SPTT víi nh÷ng ®Æc tr−ng ®· tr×nh bμy ë trªn cho thÊy ®©y lμ mét h−íng tiÕp cËn d¹y häc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña ng−êi häc v× nã phï hîp víi d¹y häc nãi chung vμ d¹y häc tiÓu häc nãi riªng. 11
HS tiÓu häc ë løa tuæi cßn nhá võa kÕt thóc løa tuæi mμ ho¹t ®éng vui ch¬i lμ ho¹t ®éng chñ ®¹o, b−íc sang giai ®o¹n häc tËp lμ ho¹t ®éng chñ ®¹o nªn cßn ham thÝch c¸c ho¹t ®éng, sù tËp trung chó ý cßn kÐm. Trong khi ®ã, ho¹t ®éng häc trong SPTT ®−îc tæ chøc b»ng c¸c ho¹t ®éng. Ng−êi häc tù lùc vËn hμnh bé m¸y häc cña m×nh tõ viÖc tri gi¸c ®èi t−îng häc tËp ®Õn xö lý c¸c th«ng tin trªn bé n·o ®Ó t×m ra tri thøc míi. Trong qu¸ tr×nh ®ã, ng−êi häc ph¶i tù m×nh ho¹t ®éng vμ chØ b»ng ho¹t ®éng víi ®èi t−îng häc tËp cô thÓ th× ng−êi häc míi cã kh¶ n¨ng nhËn thøc ®−îc néi dung häc tËp. Do ®ã, SPTT rÊt phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña HS tiÓu häc vμ ®−îc c¸c em dÔ dμng ®ãn nhËn. Ng−êi häc trong SPTT còng ®−îc rÌn luyÖn ph−¬ng ph¸p tù häc. Bëi v× trong SPTT ng−êi häc lμ t¸c nh©n chÝnh cña viÖc häc. Trªn c¬ së hiÓu râ c¬ chÕ vËn hμnh cña bé m¸y häc, ng−êi häc häc ®−îc c¸ch häc vμ tù häc víi bé m¸y häc cña m×nh. VÊn ®Ò nμy ®−îc chóng t«i ®¸nh gi¸ lμ mét khÝa c¹nh rÊt nh©n v¨n cña quan ®iÓm nμy. HS tiÓu häc cßn non nít, ch−a cã sù tù gi¸c häc cao nh− ë ng−êi lín, nh−ng hiÖn nay c¸c em cßn ®ang ph¶i chÞu nhiÒu søc Ðp tõ viÖc häc hμnh. SPTT gióp cho GV hiÓu ph¶i t«n träng bé m¸y häc tËp cña mçi HS, hiÓu thÕ nμo lμ thêi ®iÓm thÝch hîp ®Ó c¸c em tiÕp thu bμi. MÆt kh¸c gióp c¸c em cã ®−îc niÒm vui trong häc tËp tõ ®ã tù gi¸c häc tËp vμ ®Õn víi viÖc häc tËp mét c¸ch tù nhiªn, tù nguyÖn dÇn ®i ®Õn vui mμ häc. SPTT dùa trªn sù t−¬ng t¸c qua l¹i gi÷a ng−êi häc, ng−êi d¹y vμ m«i tr−êng. Ba yÕu tè nμy t¸c ®éng qua l¹i vμ ¶nh h−ëng lÉn nhau. ChÝnh trong qu¸ tr×nh ®ã ng−êi häc t−¬ng t¸c víi ng−êi d¹y, t−¬ng t¸c víi m«i tr−êng vμ ng−êi häc t−¬ng t¸c lÉn nhau. Nh− thÕ ng−êi häc ®· phèi hîp viÖc häc cña c¸ nh©n víi ho¹t ®éng cña tËp thÓ, h×nh thμnh ë hä kÜ n¨ng häc tËp hîp t¸c ®Ó hoμn thμnh nhiÖm vô häc tËp. HS tiÓu häc ch−a ®−îc trang bÞ kÜ n¨ng lμm viÖc tËp thÓ thËm chÝ cßn ch−a ®−îc trang bÞ kÜ n¨ng lμm viÖc c¸ nh©n, ®iÒu nμy dÉn ®Õn c¸c em cßn kÐm tù tin khi gi¶i quyÕt c¸c nhiÖm vô häc tËp, th−êng chê c« gi¸o chØ dÉn chi tiÕt míi d¸m lμm bμi. SPTT gióp c¸c em kh¶ n¨ng t−¬ng t¸c víi GV, víi c¸c b¹n vμ víi chÝnh b¶n th©n m×nh, tõ ®ã t¨ng thªm kh¶ n¨ng tù tin cña c¸c em trong häc tËp ®Ó v−ît qua ®−îc c¸c nhiÖm vô häc tËp. MÆt kh¸c, trong qu¸ tr×nh t−¬ng t¸c cña HS vμ GV, d−íi ¶nh h−ëng cña m«i tr−êng, ng−êi dạy vμ người học cïng ®iÒu chØnh ph−¬ng ph¸p d¹y vμ ph−¬ng ph¸p häc cña m×nh t¹o nªn sù thÝch øng víi nhau ®em l¹i hiÖu qu¶ d¹y vμ häc tèt h¬n. Sù ®iÒu chØnh ®ã thÓ hiÖn ng−êi d¹y vμ ng−êi häc ®· thùc hiÖn viÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ l¹i chÝnh ph−¬ng ph¸p, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña m×nh. §iÒu nμy chøng tá SPTT mang l¹i sù tÝch cùc chñ ®éng cho c¶ ng−êi häc vμ ng−êi d¹y, kÕt qu¶ ®−îc ph¶n håi nhanh chãng, ng−êi d¹y cã c¬ héi ®iÒu chØnh nhanh chãng ph−¬ng ph¸p d¹y, ng−êi häc còng 12
cã c¬ héi ®iÒu chØnh nhanh chãng ph−¬ng ph¸p häc gióp cho kÕt qu¶ d¹y häc ®−îc n©ng cao. SPTT cã thÓ ¸p dông ®−îc trong qu¸ tr×nh d¹y häc ë c¸c bËc häc, cÊp häc theo c¬ chÕ häc tËp ®· ®−a ra ë trªn. Tuy nhiªn, ë tõng cÊp häc tuú thuéc vμo ®Æc ®iÓm t©m sinh lÝ vμ nhËn thøc cña HS mμ cã sù kh¸c nhau thÓ hiÖn møc ®é thùc hiÖn ë tõng giai ®o¹n cña c¬ chÕ häc tËp theo quan ®iÓm SPTT. Nh− chóng ta ®· biÕt, qu¸ tr×nh nhËn thøc cña HS lμ qu¸ tr×nh trong ®ã, häc sinh víi t− c¸ch lμ chñ thÓ ph¶n ¸nh thÕ giíi kh¸ch quan vμo ý thøc cña m×nh, n¾m ®−îc b¶n chÊt c¸c quy luËt cña nã, vËn dông c¸c quy luËt nμy ®Ó lμm biÕn ®æi nã. V× vËy, cã thÓ nãi r»ng qu¸ tr×nh nhËn thøc víi nh÷ng b−íc nhÈy vät tõ nhËn thøc c¶m tÝnh sang nhËn thøc lÝ tÝnh vμ tõ nhËn thøc sang thùc tiÔn, chØ cã thÓ ®¹t hiÖu qu¶ ®−îc nÕu nh− HS ph¸t huy ®−îc tÝnh tù gi¸c, tÝch cùc, ®éc lËp trong ho¹t ®éng nhËn thøc. H¬n n÷a, qu¸ tr×nh nhËn thøc ®ã ®−îc hoμn thμnh cßn nhê sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a thÇy vμ trß, gi÷a d¹y vμ häc. TÝnh tù gi¸c nhËn thøc thÓ hiÖn ë chç : ý thøc ®−îc ®ñ môc ®Ých, nhiÖm vô häc tËp ; cã ý thøc trong viÖc lÜnh héi tri thøc, rÌn luyÖn kÜ n¨ng, kÜ x¶o, cã ý thøc trong viÖc l−u tr÷, g×n gi÷ th«ng tin ®· tiÕp nhËn ®−îc ; cã ý thøc trong viÖc vËn dông nh÷ng ®iÒu ®· häc, vμ cuèi cïng lμ cã ý thøc tù kiÓm tra, tù ®¸nh gi¸ toμn bé qu¸ tr×nh häc tËp cña b¶n th©n. TÝnh tÝch cùc nhËn thøc : Theo mét sè t¸c gi¶ d−íi gãc ®é triÕt häc quan niÖm r»ng, tÝnh tÝch cùc nhËn thøc thÓ hiÖn th¸i ®é c¶i t¹o cña chñ thÓ nhËn thøc ®èi víi ®èi t−îng nhËn thøc. NghÜa lμ, tμi liÖu häc tËp ®−îc ph¶n ¸nh vμo n·o häc sinh vμ ®−îc chÕ biÕn ®i, ®−îc hoμ vμo vèn kinh nghiÖm ®· cã cña chóng vμ ®−îc vËn dông linh ho¹t vμ s¸ng t¹o, vμo c¸c t×nh huèng kh¸c nhau nh»m c¶i thiÖn hiÖn thùc vμ c¶i t¹o b¶n th©n. D−íi gãc ®é t©m lý häc, c¸c t¸c gi¶ kh¸c nhau cho r»ng HS nãi chung vμ HS tiÓu häc nãi riªng tån t¹i víi t− c¸ch lμ mét c¸ nh©n trong ho¹t ®éng nh©n c¸ch cña nã. V× vËy, ho¹t ®éng nhËn thøc ®−îc tiÕn hμnh trªn c¬ së huy ®éng c¸c chøc n¨ng nhËn thøc, t×nh c¶m vμ ý chÝ ; trong ®ã, chøc n¨ng nhËn thøc ®ãng vai trß chñ yÕu, cßn c¸c chøc n¨ng kh¸c ®ãng vai trß hç trî. C¸c yÕu tè nμy cã mèi quan hÖ qua l¹i h÷u c¬ víi nhau t¸c ®éng vμ thóc ®Èy nhau t¹o nªn c¸i gäi lμ m« h×nh t©m lý ho¹t ®éng nhËn thøc. M« h×nh nμy cã ®Æc ®iÓm lμ lu«n biÕn ®æi t¹o nªn rÊt nhiÒu d¹ng kh¸c nhau tuú theo c¸c t×nh huèng cô thÓ mμ HS ph¶i thùc hiÖn. Sù biÕn ®æi nμy cμng mÒm dÎo bao nhiªu, cμng linh ho¹t bao nhiªu th× HS cμng dÔ thÝch øng víi c¸c nhiÖm vô nhËn thøc kh¸c nhau bÊy nhiªu. ChÝnh sù biÕn ®æi liªn tôc bªn trong cña m« h×nh t©m lý c¸c ho¹t ®éng nhËn thøc ®Æc tr−ng cho tÝnh tÝch cùc nhËn thøc cña ng−êi häc. Sù biÕn ®æi ®ã cμng linh ho¹t, cμng n¨ng ®éng bao nhiªu th× cμng thÓ hiÖn tÝnh tÝch cùc nhËn thøc 13
bÊy nhiªu. Sù biÕn ®æi liªn tôc nμy ®−îc thÓ hiÖn ra bªn ngoμi b»ng hiÖu qu¶ c«ng viÖc. Theo chóng t«i, kÕt qu¶ häc tËp cña HS lμ th−íc ®o tÝnh tÝch cùc cña c¸c HS ®ã. TÝnh ®éc lËp nhËn thøc cña HS tiÓu häc ®−îc ®Æc tr−ng ë chç, c¸c em tù ph¸t triÓn ra c¸c vÊn ®Ò vμ tù b¶n th©n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. ë ®©y, chóng ta muèn ®Ò cËp ®Õn n¨ng lùc tæ chøc, tù ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng nhËn thøc cña HS nh»m biÕn kinh nghiÖm cña loμi ng−êi thμnh vèn kinh nghiÖm cña b¶n th©n, còng nh− biÕt vËn dông vμo thùc tiÔn theo môc ®Ých ®· ®Ò ra. Ba phÈm chÊt t©m lý cÇn thiÕt nãi trªn cã liªn quan mËt thiÕt víi nhau. TÝnh tù gi¸c lμ c¬ së, lμ nÒn t¶ng ®Ó h×nh thμnh tÝnh tÝch cùc ; tÝnh tÝch cùc trong qu¸ tr×nh ®−îc lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn sÏ h×nh thμnh tÝnh ®éc lËp. Nh− vËy tÝnh ®éc lËp ®· chøa ®ùng trong nã tÝnh tù gi¸c vμ tÝnh tÝch cùc. C¸c phÈm chÊt nμy cña HS ®−îc h×nh thμnh vμ ph¸t triÓn d−íi vai trß chñ ®¹o cña GV. Mét sè Ýt t¸c gi¶ quan niÖm r»ng, nh÷ng phÈm chÊt t©m lý ®¸ng quý nμy ch−a cã ë HS tiÓu häc. Song thùc tÕ ®· chøng minh, phÇn lín nh©n c¸ch con ng−êi khi tr−ëng thμnh b¾t ®Çu ®−îc h×nh thμnh ngay tõ løa tuæi tiÓu häc. Tuy nhiªn ba phÈm chÊt nμy ë HS tiÓu häc h×nh thμnh ch−a râ nÐt, thiÕu tÝnh æn ®Þnh nªn vai trß chñ ®¹o tæ chøc, h−íng dÉn vμ ®iÒu khiÓn cña ng−êi GV tiÓu häc lμ v« cïng cÇn thiÕt. TÝnh c¸ch nμy kh«ng ph¶i tù nhiªn mμ cã mμ nã ®−îc h×nh thμnh th«ng qua c¸c ho¹t ®éng nhËn thøc. Ng−êi GV ph¶i t¹o ra c¸c t×nh huèng s− ph¹m kh¸c nhau, c¸c hoμn c¶nh cã vÊn ®Ò ®Ó kÝch thÝch sù høng thó häc tËp cho HS ®Ó tõ ®ã c¸c phÈm chÊt nμy ®−îc h×nh thμnh. ChÝnh trong qu¸ tr×nh ®ã, d¹y häc theo quan ®iÓm SPTT ®· gãp phÇn kh«ng nhá ®Õn sù h×nh thμnh nμy. Cã thÓ nãi, c¨n cø vμo nh÷ng −u ®iÓm cña viÖc d¹y häc theo quan ®iÓm SPTT, c¨n cø vμo ®Æc ®iÓm nhËn thøc cña HS tiÓu häc, chóng ta thÊy r»ng viÖc ¸p dông quan ®iÓm SPTT vμo d¹y häc tiÓu häc, dùa trªn nh÷ng tiªu chÝ phï hîp víi ®Æc ®iÓm t©m lý nhËn thøc løa tuæi HS tiÓu häc lμ viÖc lμm phï hîp vμ ®óng ®¾n trong giai ®o¹n hiÖn nay. 1.4. Thùc tr¹ng c¸c quan hÖ t−¬ng t¸c trong d¹y häc tiÓu häc hiÖn nay tõ gãc nh×n cña SPTT 1.4.1.Môc ®Ých, ®èi t−îng, ph−¬ng ph¸p, néi dung nghiªn cøu : Chóng t«i ®· tiÕn hμnh ®iÒu tra trªn 1069 c¸n bé vμ GV tiÓu häc t¹i c¸c tØnh: Hμ Néi, H−ng Yªn, H¶i D−¬ng, Ninh B×nh; Thanh Ho¸, NghÖ An; Trμ Vinh vμ CÇn Th¬. Néi dung ®iÒu tra gåm c¸c vÊn ®Ò nh− sau: NhËn thøc cña GV vÒ quan ®iÓm SPTT ( bao gåm nhËn thøc cña GV vÒ SPTT, nhËn thøc cña GV vÒ tÇm quan träng cña c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè trong qu¸ tr×nh d¹y häc) vμ viÖc vËn dông quan ®iÓm SPTT vµo viÖc d¹y häc ë tiÓu häc hiÖn nay nh− thÕ nµo (bao gåm møc ®é kÕt 14
hîp c«ng t¸c gi¸o dôc cña GV vμ c¸c lùc l−îng kh¸c, nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn kÕt qu¶ häc tËp cña HS, nh÷ng thuËn lîi vμ khã kh¨n khi sö dông SPTT trong giê lªn líp ë tiÓu häc, kh¶ n¨ng vμ nhu cÇu häc tËp cña HS, nh÷ng ph−¬ng ph¸p GV th−êng sö dông ®Ó g©y høng thó cho HS trong giê häc, nh÷ng ph−¬ng tiÖn ®−îc sö dông ®Ó hç trî cho bμi gi¶ng, møc ®é t×m hiÓu c¸c mÆt t©m lý HS trong c¸c ho¹t ®éng s− ph¹m cña GV tiÓu häc.) Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra: sö dông anket, quan s¸t, ®μm tho¹i, pháng vÊn. 1.4.2. KÕt qu¶ ®iÒu tra: KÕt qu¶ ®iÒu tra thùc tr¹ng ®−îc chóng t«i ph©n tÝch th«ng qua hÖ thèng 10 b¶ng biÓu. D−íi ®©y lμ mét sè th«ng tin c¬ b¶n nhÊt. B¶ng 1.1: Kh¶o s¸t møc ®é nhËn thøc vÒ SPTT ë GV tiÓu häc MiÒn Møc MiÒn B¾c MiÒn Nam C¶ n−íc Trung ®é TT TØ TØ TØ TØ nhËn Sè Sè Sè Sè lÖ lÖ lÖ lÖ thøc phiÕu phiÕu phiÕu phiÕu % % % % Kh«ng 1 45 9,6 21 16,8 55 11,9 121 11,4 ®óng §óng, 2 ch−a 164 34,3 64 51,2 218 46,6 446 41,7 ®ñ §óng, 3 268 56,1 40 32 194 41,5 502 46,9 ®ñ 2 1.5 Miền Bắc 1 Miền Trung 0.5 Miền Nam Cả nước 0 ND- ND- ND- ND- ND- NH-Nd NH-PP NH-MT NH-HT NH-ĐG H×nh 1.2 : NhËn thøc cña GV tiÓu häc vÒ tÇm quan träng cña c¸c MQH gi÷a c¸c yÕu tè trong qu¸ tr×nh d¹y häc 15
3 2.5 2 Miền Bắc 1.5 Miền Trung 1 Miền Nam Cả nước 0.5 0 1 2 3 4 5 1. Hs ph¸t huy ®−îc tÝnh tÝch cùc, cã nhiÒu c¬ héi cho Hs béc lé kh¶ n¨ng b¶n th©n 2. KÝch thÝch høng thó häc tËp vµ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña Hs 3. Hs ghi nhí vµ vËn dông ®−îc tµi liÖu 4. T¹o ®iÒu kiÖn cho Hs gióp ®ì nhau trong häc tËp 5. Hs tù tin tr×nh bµy c¸c vÊn ®Ò tr−íc ®¸m ®«ng H×nh 1.5: Thùc tr¹ng thuËn lîi khi sö dông SPTT trong giê lªn líp cña GV TiÓu häc 1.7 1.65 1.6 Mi?n B?c 1.55 1.5 Mi?n Trung 1.45 Mi?n Nam 1.4 1.35 C? nư?c 1.3 1.25 1 2 3 4 1. GV khã kiÓm so¸t trong qu¸ tr×nh d¹y häc 2. HS gÆp khã kh¨n trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng häc tËp 3. N¨ng lùc SP cña GV cßn h¹n chÕ ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng t×nh huèng x¶y ra trong qu¸ tr×nh d¹y häc 4. Khã kh¨n trong viÖc thiÕt lËp mèi quan hÖ gia ®×nh- nhµ tr−êng-x· héi H×nh 1.6: Thùc tr¹ng khã kh¨n khi sö dông SPTT trong giê lªn líp cña GV TiÓu häc 1.4.3. C¸c nhËn xÐt: Sau khi ®iÒu tra, ph©n tÝch vμ xö lÝ sè liÖu thu ®−îc, chóng t«i b−íc ®Çu cã mét sè c¸c kÕt luËn sau: 1/ GV tiÓu häc hiÖn nay ®· cã nh÷ng hiÓu biÕt ban ®Çu vÒ quan ®iÓm SPTT còng nh− cã ý thøc sö dông nh÷ng ph−¬ng tiÖn d¹y häc ®Ó t¹o nªn mét líp häc 16
“t−¬ng t¸c”, mét mèi quan hÖ “t−¬ng t¸c” nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng häc tËp cña HS song ®©y vÉn chØ lμ nh÷ng nhËn thøc mang tÝnh chÊt c¶m tÝnh. 2/ GV tiÓu häc ®Æc biÖt lμ ë nh÷ng vïng gÆp khã kh¨n vÉn tån t¹i mét bé phËn kh«ng nhá ch−a thùc sù cã nh÷ng hiÓu biÕt s©u s¾c, thÊu ®¸o vμ ®Çy ®ñ vÒ b¶n chÊt cña d¹y häc t−¬ng t¸c, tÇm quan träng cña c¸c mèi quan hÖ trong qu¸ tr×nh d¹y häc ®Æc biÖt lμ d¹y häc theo quan ®iÓm SPTT, do ®ã, viÖc sö dông quan ®iÓm SPTT trong d¹y häc tiÓu häc sÏ cßn gÆp nhiÒu h¹n chÕ. 3/ Møc ®é kÕt hîp c«ng t¸c gi¸o dôc cña GV tiÓu häc víi c¸c lùc l−îng kh¸c nhau trong x· héi vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ. VÉn cßn nh÷ng lùc l−îng mμ GV cho r»ng kh«ng cÇn kÕt hîp hay kh«ng thÓ kÕt hîp, ch¼ng h¹n nh− c¸c c¬ së kinh tÕ. §iÒu nμy cho thÊy kh¶ n¨ng x· héi ho¸ gi¸o dôc cña chóng ta cßn h¹n chÕ, gi¸o dôc cã nh÷ng n¬i ch−a ®−îc quan t©m ®óng møc, GV cßn bã hÑp trong ph¹m vi líp m×nh, tr−êng m×nh thËm chÝ cã n¬i mèi quan hÖ víi Phßng GD&§T, Së GD&§T vÉn cßn láng lÎo. §iÒu nμy còng cho thÊy GV ®¸nh gi¸ ch−a cao vμ ch−a ®Çy ®ñ yÕu tè m«i tr−êng trong mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè Ng−êi d¹y- Ng−êi häc- M«i tr−êng. §Ó c¶i thiÖn ®−îc vÊn ®Ò nμy kh«ng chØ n»m ë phÝa GV mμ cÇn cã sù ñng hé cña c¸c lùc l−îng kh¸c trong x· héi. 4/ GV tiÓu häc hiÖn nay ch−a thùc sù hiÓu râ nh÷ng khã kh¨n vμ thuËn lîi khi hä sö dông SPTT trong giê lªn líp ë tiÓu häc. Nh÷ng nhËn ®Þnh cña hä ®«i khi cßn mang tÝnh chÊt c¶m tÝnh, m¬ hå, ®iÒu nμy cho thÊy viÖc vËn dông quan ®iÓm SPTT lμ ch−a phæ biÕn vμ th−êng xuyªn. ChÝnh v× vËy hä ®¸nh gi¸ ch−a chÝnh x¸c vμ ch−a cã ý thøc t×m hiÓu vÒ kh¶ n¨ng vμ nhu cÇu häc tËp cña HS m×nh còng nh− ý thøc vÒ c¸c biÖn ph¸p ®Ó g©y høng thó cho HS trong giê häc, sö dông nh÷ng ph−¬ng tiÖn d¹y häc ®Ó hç trî cho bμi gi¶ng còng nh− t×m hiÓu c¸c mÆt t©m lý cña HS trong c¸c ho¹t ®éng s− ph¹m cña m×nh. 5/ Kh¸i niÖm “ d¹y häc theo quan ®iÓm SPTT ” cßn rÊt míi mÎ ®èi víi GV tiÓu häc. CÇn cã sù båi d−ìng c¶ vÒ lÝ luËn còng nh− kÜ n¨ng cho GV nÕu muèn ¸p dông quan ®iÓm nμy trong d¹y häc. Trªn thùc tÕ, GV tiÓu häc hiÖn nay còng ®· Ýt nhiÒu sö dông mét sè ho¹t ®éng s− ph¹m mang tÝnh t−¬ng t¸c song míi chØ tËp trung ë mét sè ho¹t ®éng quen thuéc, dÔ vËn dông, mÆt kh¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ, c¬ së vËt chÊt cña mçi vïng miÒn kh¸c nhau dÉn ®Õn viÖc ¸p dông cßn nhiÒu h¹n chÕ. ChÝnh v× vËy, båi d−ìng cho GV mét c¬ së lý luËn v÷ng ch¾c vÒ vÊn ®Ò nμy còng nh− c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn mang tÝnh thùc tÕ cao míi gióp hä v−ît qua trë ng¹i vμ dÇn dÇn míi tiÕp cËn ®−îc quan ®iÓm nμy. 17
Ch−¬ng 2 BiÖn ph¸p tæ chøc d¹y häc theo quan ®iÓm s− ph¹m t−¬ng t¸c ë tr−êng tiÓu häc 2.1. Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh c¸c biÖn ph¸p tæ chøc ho¹t ®éng d¹y häc t¨ng c−êng tÝnh t−¬ng t¸c ë tiÓu häc. 2.1.1. §¶m b¶o tÝnh d©n chñ vµ nh©n v¨n trong d¹y häc. - T«n träng vμ kiªn tr× víi ng−êi häc, cho ng−êi häc cã ®ñ thêi gian ®Ó b¸n cÇu ph¶i hoμn thμnh c«ng viÖc cña m×nh- thu thËp ®ñ th«ng tin, c¸c vÝ dô cô thÓ, kh¸m ph¸ nh÷ng luång suy nghÜ míi, chÊt vÊn gîi ý, liªn t−ëng h×nh ¶nh. - C¸c ho¹t ®éng d¹y häc lu«n t«n träng, chó ý tíi tõng kh¶ n¨ng tiÕp nhËn cña häc sinh. NhiÒu bμi tËp cã c¸c ®¸p ¸n më t«n träng ý kiÕn cña c¸c em. §éng viªn häc sinh huy ®éng vèn sèng, vèn hiÓu biÕt tõ nhiÒu nguån ®Ó hoμn thμnh ®−îc nhiÖm vô häc tËp. 2.1.2. §¶m b¶o tÝnh võa søc chung vµ tÝnh võa søc riªng trong d¹y häc. - Cã tÝnh kh¶ thi, dÔ ¸p dông vμ triÓn khai réng r·i ë cÊp tiÓu häc. C¸c bμi tËp, c¸c ho¹t ®éng trong c¸c nhãm biÖn ph¸p cã tÝnh kh¶ thi, dÔ ¸p dông vμ triÓn khai réng r·i ë c¸c néi dung häc tËp ë tiÓu häc. - C¸c ho¹t ®éng häc tËp ph¶i hÊp dÉn, phï hîp víi ®Æc ®iÓm t©m lý cña HS tiÓu häc. HÖ thèng c¸c bμi tËp, c¸c ho¹t ®éng lu«n lu«n cã sù thay ®æi c¸c lo¹i h×nh ho¹t ®éng, kh«ng g©y nhμm ch¸n cho c¸c em, huy ®éng ®−îc nhiÒu c¸c gi¸c quan tham gia. 2.1.3. §Ò cao vai trß tù gi¸c, tÝch cùc ®éc lËp cña ng−êi häc. - Gióp HS tÝch cùc, tù gi¸c häc tËp b»ng c¸ch ph¶i biÕt lμm thÕ nμo ®Ó biÕn môc tiªu cña m«n häc thμnh ®éng lùc cña c¸ nh©n. Nh÷ng bμi tËp, ho¹t ®éng ®−a ra ph¶i trªn tinh thÇn tõ nh÷ng nhu cÇu hiÓu biÕt cña c¸c em sao cho khi ®−a ra mét bμi tËp, mét ho¹t ®éng lμ HS ph¶i hμo høng víi nhiÖm vô ®ã, tham gia nhiÖt t×nh, tÝch cùc, høng thó vμ tù gi¸c. 2.1.4. X©y dùng m«i tr−êng häc tËp an toµn, th©n thiÖn. - T¹o ®−îc bÇu kh«ng khÝ vui vÎ, cëi më, th©n thiÖn ®Ó g©y høng thó, chÕ biÕn néi dung cho phï hîp víi ®èi t−îng trªn c¬ së khai th¸c kinh nghiÖm cò cña ng−êi häc, lùa chän ph−¬ng tiÖn vμ ph−¬ng ph¸p phï hîp víi ®èi t−îng vμ néi dung d¹y 18