BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
PHẠM THỊ ÚT
§æI MíI Sö DôNG T¦ LIÖU TRONG d¹y häc
lÞch sö VIÖT NAM Tõ THÕ KØ X §ÕN GI÷A THÕ KØ XIX
ë TR¦êNG trung häc phæ th«ng
(QUA THùC NGHIÖM S¦ PH¹M ë THµNH PHè H¶I PHßNG)
Chuyên ngành: Lí luận và phương pháp dạy học lịch sử
Mã số: 9.14.01.11
TÓM TẮT
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
HÀ NỘI, 2024
Công trình được hoàn thành tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
Người hướng dẫn khoa học:
1. TS Nguyễn Văn Ninh
2. TS Hoàng Thanh Tú
Phản biện 1: PGS.TS Nguyễn Tất Thắng
Trường Đại học Sư phạm– ĐH Huế
Phản biện 2: PGS.TS Nguyễn Mạnh Hưởng
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
Phản biện 3: TS Nguyễn Thị Duyên
Trường Đại học Vinh
Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Trường họp tại Trường
Đại học Sư phạm Hà Nội vào hồi …..giờ … ngày … tháng… năm…
Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện:
Thư viện Quốc Gia Hà Nội
Thư viện Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ
LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
1. Phạm Thị Út (2015), Một số biện pháp sư phạm sử dụng tư liệu
lịch sử gốc trong dạy học LSVN thời kì trung đại ở trường ĐH. Tạp
Chí Khoa Học – ĐH Hải Phòng Số 13 năm 2015.
2. Phạm Thị Út (2017), Vai trò của công nghệ trong giáo dục tương
lai. Tạp Chí Khoa Học – ĐH Hải Phòng Số 25 năm 2017.
3. Phạm Thị Út (2018), Sử dụng Tư liệu gốc trong kiểm tra , đánh
giá môn Lịch sử ở trường THPT (Khi dạy về triều đại Lý – Trần).
Tạp chí Khoa học – ĐH Hải Phòng số 27 tháng 3 năm 2018.
4. Nguyễn Thị Bích, Phạm Thị Út, Conducting Experimental
Activities in the Museum of Ho Chi Minh road for Highschool
students in Ha Dong – Ha Noi, Comperency – Based learning and
teacher education, University of educatio publishing house, 2019
5. Phạm Thị Út (2021), Tổ chức cho HS tự học thông qua Tư liệu
lịch sử phần Lịch sử Việt Nam từ TK X đến TK XV) (Lịch sử lớp
10). Tạp chí Giáo dục, tháng 4 năm 2021.
6. Phạm Thị Út (2022), Sử dụng Tư liệu trong dạy học Lịch sử nhằm
phát huy năng lực nhận thức và tư duy cho HS lớp 10. Tạp chí GD,
tháng 5 năm 2022.
7. Phạm Thị Út, Rèn luyện kĩ năng thực hành thông qua việc sử dụng
tư liệu cho sinh viên sư phạm chuyên ngành lịch sử, khoa Ngữ văn
– KHXH trường ĐH Hải Phòng. Tạp chí GD, số 9, tháng 5/2023.
1
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
1.1. Thực hiện Nghị quyết số 29 - NQ/TW của Hội nghị lần thứ 8 Ban
Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa XI về đổi mới căn bản,
toàn diện giáo dục và đào tạo, ngày 26 tháng 12 năm 2018, Chương trình giáo
dục phổ thông (CTGDPT) Tổng thể và CTGDPT môn Lịch sử đã chính thức
được thông qua. CTGDPT 2018 nhấn mạnh mục tiêu khuyến khích HS tự học và
học tập suốt đời. Sử dụng tư liệu (TL) trong dạy học lịch sử (DHLS) được xem
như một biện pháp góp phần thực hiện mục tiêu đó.
1.2. Lịch sử là một môn học có vai trò quan trọng trong việc giáo dục nhân
cách HS, tuy nhiên hiện nay vẫn còn nhiều học sinh (HS) chưa thích học hoặc
HS cũng chỉ quan tâm đến các môn học định hướng thi cử mà chưa đầu tư thời
gian, ý thức học tập, xem môn lịch sử chỉ là một phụ, các phương phương pháp
dạy học (PPDH) chưa phù hợp. Từ thực tế đó đặt ra cho GV nhiệm vụ cần phải
thay đổi, đổi mới PPDH trong đó việc chú trọng sử dụng TL trong DHLS đang
được các GV rất quan tâm. Điều này là hoàn toàn phù hợp và đáp ứng mục tiêu
của của CTGDPT môn Lịch sử 2018 là tăng cường sử dụng các loại tư liệu
nhằm phát triển năng lực, phẩm chất của người học.
1.3. Quán triệt mục tiêu, định hướng chung của Đảng, Nhà nước về đổi
mới giáo dục trong Chương trình 2018, đổi mới DHLS ở trường THPT được
thực hiện theo hướng coi trọng sử dụng TL: tư liệu vật chất, tư liệu thành văn, tư
liệu hình ảnh – hình vẽ, tư liệu ghi âm, ghi hình… Việc sử dụng các loại TL
không chỉ trong dạy học bài nội khóa trên lớp, trong chuỗi các hoạt động khởi
động, khám phá kiến thức mới, luyện tập, vận dụng mà còn có thể sử dụng trong
tự học ở nhà và trong kiểm tra, đánh giá (KTĐG) và hoạt động ngoại khóa.
1.4. Lịch sử Việt Nam từ thế kỉ X đến giữa thế kỉ XIX là giai đoạn lịch sử
quan trọng trong tiến trình phát triển của lịch sử dân tộc. Đây là giai đoạn hình
thành và phát triển rồi dần khủng khoảng, suy vong của các triều đại phong kiến
dân tộc. Nguồn TL về giai đoạn lịch sử này cùng vô cùng phong phú, phản ánh
nhiều mặt tình hình chính trị, kinh tế, xã hội, ngoại giao, các cuộc kháng chiến
chống ngoại xâm oanh liệt để bảo vệ nền độc lập dân tộc.
2
Xuất phát những từ lí do trên, chúng tôi chọn vấn đề “Đổi mới sử dụng tư
liệu trong DHLS Việt Nam từ thế kỉ X đến giữa thế kỉ XIX ở trường THPT (Qua
thực nghiệm sư phạm ở thành phố Hải Phòng)” làm đề tài luận án Tiến sĩ
chuyên ngành Lí luận và Phương pháp dạy học bộ môn Lịch sử.
2. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của đề tài
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là quá trình đổi mới sử dụng TL trong
DHLS Việt Nam từ thế kỉ X đến giữa thế kỉ XIX ở trường THPT, trong đó tập
trung vào các biện pháp sư phạm để sử dụng TL.
2.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về lí luận và phương pháp dạy học: Luận án không đi sâu nghiên cứu lí
luận về TL mà tập trung tìm hiểu việc sử dụng TL trong DHLS để đề xuất các
biện pháp đổi mới sử dụng TL trong DHLS Việt Nam từ thế kỉ X đến giữa thế
kỉ XIX ở trường THPT.
- Về nội dung kiến thức áp dụng: Luận án nghiên cứu nội dung kiến thức
lịch sử Việt Nam từ thế kỉ X đến giữa thế kỉ XIX của chương trình hiện hành cũng
như chương trình SGK 2022 ở trường THPT để vận dụng vào việc đề xuất các
biện pháp sử dụng TL trong DHLS ở trường THPT.
- Về địa bàn khảo sát, thực nghiệm sư phạm:
+ Luận án tiến hành điều tra, khảo sát thực trạng sử dụng TL trong DHLS
ở các trường THPT trên phạm vi toàn quốc.
+ Tiến hành TNSP từng phần và toàn phần các biện pháp đổi mới sử dụng
TL trong dạy học Lịch sử Việt Nam từ thế kỉ X đến giữa thế kỉ XIX trong bài
nội khóa và hoạt động ngoại khóa ở thành phố Hải Phòng.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu.
Trên cơ sở khẳng định vai trò, ý nghĩa của việc sử dụng TL, luận án đề
xuất một số các biện pháp sư phạm để đổi mới sử dụng TL trong dạy học lịch
sử Việt Nam từ thế kỉ X đến giữa thế kỉ XIX ở trường THPT.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích trên, luận án thực hiện các nhiệm vụ cụ thể sau:
- Nghiên cứu lí luận về vấn đề sử dụng TL trong dạy học nói chung trong
dạy học lịch sử nói riêng.
