Tóm tắt Luận án tiến sĩ Kinh tế: Bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam

Chia sẻ: Huc Ninh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

52
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án hướng tới mục đích nghiên cứu một cách hệ thống các vấn đề lý luận cơ bản về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự cũng như thực tiễn áp dụng pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự, làm rõ yêu cầu và kiến nghị nâng cao hiệu quả bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam dưới góc độ là một chế định pháp luật.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án tiến sĩ Kinh tế: Bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam

DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 1. “Tại sao tổ chức bán đấu giá chuyên nghiệp không muốn bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự”(2013), Tạp chí Dân chủ pháp luật 7, 55. 2.“Cần có chế tài xử lý đối với khách hàng trúng đấu giá mà không nộp tiền mua tài sản, ký hợp đồng mua bán tài sản bán đấu giá”(2013), Tạp chí Nghề Luật, 5, 61. 3.“Cần có Đấu giá viên chuyên nghiệp để xây dựng tổ chức bán đấu giá chuyên nghiệp trong nền kinh tế thị trường”(2013),Tạp chí Nghề Luật, 6, 32. 4.“Một số những khó khăn, vướng mắc trong Nghị định số 17/2010/NĐ-CP về trình tự, thủ tục bán đấu giá tài sản và các văn bản hướng dẫn thi hành” (2015), Tạp chí Nghề Luật, 3, 64 5.“Góp ý dự thảo Luật đấu giá tài sản” (2015),Tạp chí Nghiên cứu lập pháp 15 (295), 39. 6. “Thực trạng đội ngũ Đấu giá viên và yêu cầu đặt ra trong công tác đào tạo, bồi dưỡng đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp” (2015), Tạp chí Nghề Luật 1, 59. 7. “Một số những bất cập trong thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở nước ta hiện nay và kiến nghị hoàn thiện pháp luật” (2016), Tạp chí Nghề Luật 3,6. 8.“Những yếu tố chủ quan tác động đến hoạt động bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam” (2016), Trang thông tin điện tử của Tạp chí Dân chủ - Pháp luật, Bộ Tư pháp 9. “Thực hiện đấu giá tài sản thi hành án dân sự của Chấp hành viên theo Luật đấu giá tài sản” (2017), số chuyên đề thi hành Luật ĐGTS, Tạp chí Dân chủ - pháp luật, 136 10. “Cơ hội và thách thức đối với nghề đấu giá tại Việt Nam khi Luật đấu giá tài sản có hiệu lực pháp luật”(2017), số chuyên đề thi hành Luật đấu giá tài sản, Tạp chí Dân chủ - pháp luật, 136 11.“Một số vướng mắc, bất cập trong thực tiễn thực hiện các quy định pháp luật về kê biên, xử lý tài sản thi hành án dân sự ảnh hưởng đến tiến độ đấu giá tài sản” (2018), Tạp chí Nghề Luật, 2,18.
1 MỞ ĐẦU Trong lịch sử phát triển đấu giá tài sản ở Việt Nam, tài sản đầu tiên được đưa ra bán đấu giá là tài sản thi hành án dân sự và trở thành loại tài sản đấu giá “truyền thống”.Việc đấu giá tài sản thi hành án dân sự không chỉ có ý nghĩa đơn thuần là “bán đấu giá” mà còn có ý nghĩa trong việc bảo đảm bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Toà án được thi hành trên thực tế, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các đương sự. Trong thời gian vừa qua, có rất nhiều tài sản thi hành án dân sự là bất động sản được đấu giá thành nhưng không bàn giao được tài sản cho khách hàng đã làm ảnh hưởng đến uy tín của tổ chức đấu giá và làm cho loại tài sản này ngày càng “ế ẩm” hơn trong nền kinh tế thị trường. Theo báo cáo công tác thi hành án năm 2017, tổng số việc đã kê biên, định giá lại và đấu giá nhưng không thành là 7.535 việc, trong đó số việc bán đấu giá từ 3 lần trở lên là 5.225 việc. 06 tháng đầu năm 2018 đấu giá tài sản kê biên vẫn còn là điểm nghẽn, toàn quốc có 5.603 việc tương ứng với số tiền là 7.144 tỷ 138 triệu 714 nghìn đồng đã kê biên, định giá nhưng chưa xử lý được, trong đó số việc bán đấu giá từ 3 lần trở lên là 3.911 việc. Có 628 vụ việc đã bán đấu giá thành nhưng chưa giao được tài sản cho người trúng đấu giá. Vì vậy, việc nhận diện và kịp thời hướng dẫn, tháo gỡ những “điểm nghẽn” trong công tác bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự là vấn đề hết sức cấp bách. Đặc biệt, trong bối cảnh hoạt động thi hành án dân sự cần phải giải quyết cấp bách nợ xấu của hệ thống Ngân hàng, tổ chức tín dụng để giữ vững ổn định, giảm tỉ lệ nợ xấu thì việc nhiều tài sản bán đấu giá không thành đã ảnh hưởng nghiêm trọng dẫn đến sự an toàn của hệ thống tín dụng, Ngân hàng, quyền lợi ích hợp pháp của người được thi hành án. Điều này dẫn đến mục tiêu bảo vệ quyền con người, quyền công dân trong lĩnh vực dân sự, kinh tế đã được đặt ra trong Nghị quyết số
2 48/NQ-TW ngày 24 tháng 5 năm 2005 về chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020 khó được thực hiện trên thực tế. Mặt khác, việc nhiều bản án, quyết định không thi hành được trên thực tế hoặc thi hành trong thời gian quá dài còn ảnh hưởng nghiêm trọng trong việc:“Xây dựng cơ chế bảo đảm mọi bản án của Tòa án có hiệu lực pháp luật phải được thi hành, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức khi tham gia giao dịch, thúc đẩy các quan hệ dân sự phát triển lành mạnh” theo đúng yêu cầu Nghị quyết số 49/NQ/TW ngày 2 tháng 6 năm 2005 của Bộ Chính trị về cải cách tư pháp đến năm 2020 đã đặt ra. Mặc dù pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự đã tập trung cao độ vào việc giải quyết những vướng mắc, bất cập trong việc đấu giá tài sản thi hành án dân sự để bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp của các chủ thể tham gia nhưng kết quả đấu giá tài sản thi hành án dân sự cũng không mấy khả quan, tiến độ đấu giá tài sản thi hành án dân sự vẫn kéo dài, lượng án tồn đọng vẫn cao không mang lại hiệu quả như mong đợi. Về học thuật, mặc dù trong thời gian qua vấn đề bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự đã được quan tâm, có nhiều công trình nghiên cứu thể hiện dưới dạng đề tài khoa học, luận án, luận văn, sách, bài đăng tạp chí chuyên ngành, hội thảo bình luận, đánh giá liên quan đến bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự với những góc tiếp cận khác nhau. Mỗi cách tiếp cận về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự đều có những điểm mạnh nhưng cũng có hạn chế nhất định. Tuy nhiên, hiện nay chưa có một công trình nào tiếp cận nghiên cứu chuyên sâu và tổng thể bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở cấp độ luận án tiến sĩ dưới cả góc độ lý luận, pháp luật và thực tiễn áp dụng, đặc biệt là những quy định mới về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự trong Luật thi hành án dân sự, Luật đấu giá tài sản cũng như các văn bản
3 hướng dẫn thi hành. Góc tiếp cận theo hướng nghiên cứu chuyên sâu và tổng thể về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự có thể kết nối và khắc phục được sự tản mạn trong các công trình nghiên cứu hiện nay về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự, cho phép luận chứng được các yêu cầu, giải pháp, kiến nghị có tính cơ bản, lâu dài để hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự. Để tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong công tác thi hành án dân sự, nâng cao hiệu quả công tác thi hành án, giải quyết căn bản tình trạng án tồn đọng, nghiên cứu sinh đã chọn đề tài “Bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam” làm đề tài luận án. Luận án hướng tới mục đích nghiên cứu một cách hệ thống các vấn đề lý luận cơ bản về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự cũng như thực tiễn áp dụng pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự, làm rõ yêu cầu và kiến nghị nâng cao hiệu quả bán đấu giá tài sảnthi hành án dân sự ở Việt Nam dưới góc độ là một chế định pháp luật. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu tập trung vào một số vấn đề lý luận về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự, thực trạng pháp luật, thực tiễn áp dụng pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam, có sự so sánh, đối chiếu với các quy định trước đây trong lịch sử pháp luật Việt Nam cũng như các quy định về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự của một số nước trên thế giới, từ đó đưa ra các yêu cầu và giải pháp nâng cao hiệu quả bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam. Các nội dung trong Luận án được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận đúng đắn, khoa học của chủ nghĩa Mác- Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước và pháp luật. Bên cạnh đó còn sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học chuyên ngành phù hợp khác như: phân tích, chứng minh, so sánh, diễn giải và phương pháp xã hội học, khảo sát thực tế, thống kê để làm sáng tỏ những vấn đề nghiên cứu.
4 Những đóng góp mới về khoa học của Luận án gồm: Thứ nhất, Luận án đã hệ thống và bổ sung, làm sâu sắc các vấn đề lý luận về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự gồm khái niệm, đặc điểm bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ; phân tích và lý giải cơ sở khoa học của việc xây dựng pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ; xây dựng các nội dung cơ bản điều chỉnh pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ; Thứ hai, Luận án đã tổng hợp, phân tích có hệ thống thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam; từ đó tập trung đánh giá được những hạn chế, tồn tại và nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại trong thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự . Thứ ba, Luận án xây dựng và hoàn thiện cơ chế bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam có hiệu quả phù hợp với Luật đấu giá tài sản, cơ chế thị trường, thông lệ quốc tế trên cơ sở đưa ra 05 yêu cầu đề hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam và đề xuất 04 nhóm kiến nghị hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam. Ngoài phần mở đầu, tổng quan về vấn đề nghiên cứu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, Luận án được trình bày với kết cấu gồm 03 chương như sau: Chương 1. Những vấn đề lý luận về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự Chương 2. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam. Chương 3. Yêu cầu và kiến nghị hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam.
5 TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1. Đánh giá sự liên quan của các công trình đã công bố đến đề tài: “Bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam” Một là, về sự liên quan của các công trình đã công bố liên quan đến lý luận về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam Các công trình được công bố liên quan đến lý luận về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự chưa có công trình nào nghiên cứu một cách đầy đủ, chuyên sâu về khái niệm, đặc điểm, cơ sở khoa học, nội dung điều chỉnh của pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự. Từ đó, cho phép nhận diện bản chất của bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự so với các loại tài sản được đưa ra đấu giá khác. Các công trình cũng chưa kết nối được lịch sử quy định pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự cũng như chưa phản ánh sâu sắc vấn đề bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự theo quy định của pháp luật ở nước ngoài. Hai là, về sự liên quan của các công trình đã công bố liên quan đến thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam Liên quan đến các công trình được công bố chưa có công trình nào nghiên cứu đầy đủ và chuyên sâu về thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam. Đặc biệt, chưa có công trình nào luận giải được đầy đủ, chính xác những điểm tích cực và những bất cập, vướng mắc về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự trên phạm vi toàn quốc từ năm 2014 đến năm 2018 khi Luật thi hành án dân sự năm 2014 được sửa đổi, bổ sung và Luật đấu giá tài sản năm 2016 có hiệu lực thi hành.
6 Ba là, về sự liên quan của các công trình công bố liên quan đến yêu cầu và kiến nghị hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam. Một số công trình đã nêu ra yêu cầu và giải pháp nâng cao hiệu quả bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam, ở những góc độ nhất định, tuy nhiên những giải pháp, kiến nghị này còn nhỏ lẻ đối với từng trường hợp cụ thể mà chưa có công trình nào đưa ra tổng thể, đầy đủ các yêu cầu và kiến nghị nâng cao hiệu quả bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam. 2. Hệ thống các vấn đề thuộc phạm vi nghiên cứu Thứ nhất, về vấn đề lý luận về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự Luận án tiếp tục làm rõ khái niệm bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự, đặc điểm của bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự, luận giải các cơ sở khoa học để xây dựng pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự, xác định những nội dung cơ bản mà pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự cần điều chỉnh. Thứ hai, về thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam Phân tích, đánh giá thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng về bán đấu giá thi hành án dân sự ở Việt Nam để có cái nhìn khái quát nhất pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự. Từ việc phân tích, đánh giá thực tiễn áp dụng pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự để nhận diện và làm rõ những hạn chế, bất cập, lý giải nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại trong pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự. Thứ ba, về yêu cầu và kiến nghị hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam
7 Các kiến nghị hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự được đề ra trên cơ sở lý luận về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự, đánh giá thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự; làm rõ những yêu cầu đặt ra đối với việc hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự, đưa ra những kiến nghị cụ thể để hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự . 3. Câu hỏi nghiên cứu, hướng tiếp cận, giả thuyết nghiên cứu và dự kiến các kết quả nghiên cứu Bằng việc đặt ra và trả lời các câu hỏi nghiên cứu ở từng nội dung, xác định hướng tiếp cận và chứng minh các giả thuyết nghiên cứu, dự kiến kết quả nghiên cứu của đề tài Luận án thu được: Thứ nhất, hệ thống hóa và hoàn thiện cơ sở lý luận về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự. Đây chính là cơ sở lý luận để nghiên cứu sinh đề xuất các yêu cầu, kiến nghị hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự và tìm ra cơ chế bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự phù hợp với nền kinh tế thị trường ở Việt Nam. Thứ hai, đánh giá một cách khách quan, toàn diện về thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam hiện nay, trên cơ sở đó tạo cơ sở thực tiễn cho việc đề xuất các yêu cầu, kiến nghị hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam. Thứ ba, đưa ra được các yêu cầu hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam và các kiến nghị hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam nhằm nâng cao hiệu quả bán đấu giá loại tài sản này ở Việt Nam một cách bền vững.
8 CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ BÁN ĐẤU GIÁ TÀI SẢN THI HÀNH ÁN DÂN SỰ 1.1. Khái niệm, đặc điểm bán đấu giá tài sản 1.1.1. Khái niệm bán đấu giá tài sản Hiện nay có khá nhiều các khái niệm về bán đấu giá tài sản và được nghiên cứu từ nhiều góc độ khác nhau xuất phát quan điểm lập pháp, trình độ phát triển kinh tế ở mỗi quốc gia. Ở Việt Nam, bên cạnh khái niệm “bán đấu giá tài sản” còn có nhiều công trình đưa ra khái niệm về “đấu giá tài sản”. Khi xem xét khái niệm đấu giá tài sản và bán đấu giá tài sản dưới góc độ là quan hệ mua bán thì nội dung của hai khái niệm này không có gì khác nhau về bản chất : “Bán đấu giá tài sản là quá trình người có tài sản thực hiện các thủ tục đưa tài sản ra đấu giá công khai tại tổ chức đấu giá theo trình tự, thủ tục luật định. Người có tài sản đấu giá được lựa chọn tổ chức đấu giá để thực hiện việc bán tài sản. Phải có ít nhất 02 tham gia đấu giá và người tham gia đấu giá có giá trả cao nhất hoặc ít nhất bằng giá khởi điểm là người trúng đấu giá. Thông qua tổ chức đấu giá, người có tài sản đấu giá chuyển quyền sở hữu, bàn giao tài sản cho người mua được tài sản đấu giá theo quy định của pháp luật”. 1.1.2. Đặc điểm bán đấu giá tài sản Bán đấu giá tài sản có đặc điểm cơ bản sau: - Quan hệ bán đấu giá tài sản được xác lập giữa bên bán và bên mua thông qua một tổ chức đấu giá trung gian; - Tổ chức có chức năng bán đấu giá phải là cá nhân, pháp nhân được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp phép hoạt động đấu giá; - Tài sản đấu giá là tài sản được đưa đấu giá bắt buộc theo quy định của pháp luật và tài sản của tổ chức, cá nhân tự nguyện đưa ra đấu giá;
9 - Bán đấu giá tài sản được tổ chức theo nguyên tắc công khai, tuân theo hình thức, phương thức, trình tự, thủ tục luật định; - Có ít nhất hai người tham gia đấu giá và người trúng đấu giá phải là người trả giá cao nhất, người đầu tiên chấp nhận giá. 1.2. Khái niệm, đặc điểm bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự 1.2.1. Khái niệm bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự. Không chỉ ở Việt Nam mà hầu hết các quốc gia trên thế giới đều đưa tài sản thi hành án dân sự ra bán đấu giá công khai như Pháp, Đức, Mỹ, Nhật Bản, Singapo... Bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự là một trong các loại tài sản bắt buộc phải đưa ra đấu giá với mục đích để bảo đảm thi hành án. Do đó, bản chất của bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự sẽ mang bản chất của bán đấu giá tài sản nói chung và mang những bản chất riêng có đối với loại tài sản này. Khi nghiên cứu về khái niệm bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự, nghiên cứu sinh thấy rằng khái niệm này có thể được xem xét dưới nhiều góc độ khác nhau nhưng chưa có công trình nghiên cứu một cách đầy đủ, chuyên sâu về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự dưới góc độ là một hệ thống quy phạm pháp luật. Hệ thống quy phạm pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự là tổng thể các quy định pháp luật điều chỉnh quan hệ phát sinh giữa các chủ thể trong quá trình bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự để thực hiện thủ tục trước khi đưa tài sản ra đấu giá, thủ tục đấu giá, thủ tục sau đấu giá nhằm bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các chủ thể trong hoạt động bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự. Thông qua tổ chức đấu giá, quan hệ mua bán tài sản giữa người có tài sản đấu giá và người trúng đấu giá tài sản phát sinh. Người mua được tài sản là người trả giá cao nhất hoặc ít nhất bằng giá khởi điểm và được bàn giao tài sản, bảo vệ về quyền sở hữu, sử dụng tài sản sau khi hoàn tất thủ tục thanh toán theo quy định của pháp luật.
10 1.2.2. Đặc điểm bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự Đặc điểm của bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự trước tiên sẽ mang đặc điểm của bán đấu giá tài sản nói chung (mục 1.1.2) và mang những đặc điểm riêng: - Cơ sở pháp lý để thực hiện bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự dựa trên bản án, quyết định có hiệu lực thi hành của các chủ thể có thẩm quyền xét xử; - Người có thẩm quyền đưa tài sản thi hành án dân sự ra bán đấu giá không phải là chủ sở hữu tài sản mà là một chủ thể có thẩm quyền tổ chức thi hành án dân sự được Nhà nước trao quyền; - Tài sản thi hành án dân sự được đưa ra đấu giá phải được kê biên, định giá theo trình tự, thủ tục luật định của pháp luật thi hành án dân sự; - Trình tự, thủ tục bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự mang tính cưỡng chế Nhà nước. 1.3. Cơ sở khoa học của việc xây dựng pháp luật bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự (i) Thi hành nghĩa vụ dân sự, bảo đảm hiệu lực thi hành của bản án, quyết định; (ii) Bảo vệ quyền con người của các chủ thể trong giai đoạn THADS; (iii) Bảo đảm tài sản được đưa ra bán đấu giá tuân theo các quy luật giá trị, cạnh tranh, cung - cầu. 1.4. Nội dung về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự 1.4.1. Tài sản thi hành án dân sự đưa ra bán đấu giá Nghiên cứu quy định của pháp luật về thi hành án dân sự ở một số các quốc gia cho thấy tài sản thi hành án dân sự được đưa ra đấu giá phải là tài sản được phép giao dịch, không bị cấm kê biên theo quy định của pháp luật thi hành án dân sự hoặc không được đưa ra đấu giá theo quy định của pháp luật, bảo đảm chuyển giao quyền sở hữu, quyền sử dụng hợp pháp cho người mua được tài sản.
11 1.4.2. Chủ thể trong bán đấu tài sản thi hành án dân sự Về lý luận thì chủ thể trong bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự sẽ có các chủ thể tham gia vào quan hệ đấu giá tài sản và chủ thể đặc thù trong thi hành án dân sự. Chủ thể có thẩm quyền bán đấu giá phải là tổ chức đấu giá, người có quyền điều hành phải là Đấu giá viên. 1.4.3. Trình tự, thủ tục bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự Một quốc gia có trình tự, thủ tục bán đấu giá thi hành án dân sự sớm lấy lại được tiền, tài sản cho người được thi hành án được đánh giá là một quốc gia có một hệ thống pháp luật thực thi có hiệu quả. Để hoạt động bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự được thực hiện công khai, minh bạch và có hiệu quả đòi hỏi phải có trình tự, thủ tục bán đấu giá tài sản phải được pháp luật quy định đầy đủ, chặt chẽ ở cả 03 giai đoạn: giai đoạn trước đấu giá, giai đoạn thực hiện đấu giá và giai đoạn sau đấu giá tài sản thi hành án dân sự. 1.4.4. Quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm pháp lý của các chủ thể trong bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự Pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự phải quy định đầy đủ quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm pháp lý của chủ thể trong bán đấu giá nói chung, các chủ thể đặc thù trong bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự nói riêng. Các chủ thể này chỉ có riêng trong quan hệ pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự và có những quyền đặc thù nhất định: quyền nhận tài sản của người được thi hành án; quyền nhận lại tài sản thi hành án dân sự của người phải thi hành án; quyền của người đồng sở hữu với người phải thi hành án. 1.4.5. Bảo đảm hoạt động bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự 1.4.5.1. Cơ chế quản lý, kiểm sát, xử lý vi phạm hoạt động đấu giá tài sản thi hành án dân sự cần tập trung, thống nhất một đầu
12 mối, xử lý nghiêm minh những vi phạm trong hoạt động bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự. 1.4.5.2. Trình độ, đạo đức nghề nghiệp của các chủ thể có thẩm quyền trong bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự là nhân tố quan trọng trong việc bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự được thực hiện công khai, minh bạch, đúng trình tự thủ tục. 1.4.5.3. Thù lao dịch vụ đối với tài sản thi hành án dân sự phải phù hợp, động viên, khuyến khích tổ chức đấu giá tài sản thực sự tâm huyết, có trách nhiệm làm gia tăng giá trị tài sản trong việc bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự. 1.4.5.4. Cơ chế phối hợp với các cơ quan liên quan trong bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự như: Văn phòng công chứng, cơ quan quản lý đất đai, Ban chỉ đạo thi hành án, cơ quan Công an phải chặt chẽ, quy định rõ trách nhiệm mới bảo đảm thực hiện hoạt động bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự thực sự có hiệu quả.
13 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VỀ BÁN ĐẤU GIÁ TÀI SẢN THI HÀNH ÁN DÂN SỰ Ở VIỆT NAM 2.1. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về tài sản thi hành án dân sự được ra bán đấu giá, chủ thể trong bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự 2.1.1. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định về tài sản thi hành án dân sự được đưa ra bán đấu giá Pháp luật thi hành án dân sự ở Việt Nam đã có quy định khá đầy đủ về tài sản kê biên để đấu giá nhưng trong thực tiễn áp dụng đã gặp vướng mắc đối với việc xác định quyền sử dụng đất nào được kê biên để đưa ra đấu giá để bảo đảm thi hành án; vướng mắc khi tài sản kê biên là quyền sử dụng đất đưa ra đấu giá có sự chênh lệch về diện tích kê biên thực tế và diện tích được ghi trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Những vướng mắc bất cập này đã làm cho tài sản thi hành án dân sự đã bị kê biên, định giá nhưng tổ chức đấu giá từ chối đấu giá hoặc đã đấu giá thành nhưng không thể chuyển giao quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản cho người mua. 2.1.2. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định về chủ thể trong bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự Ưu điểm trong quy định về chủ thể có thẩm quyền bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam là quy định tương đối đầy đủ các chủ thể. Tuy nhiên, trong thực tiễn áp dụng đã nổi lên những bất cập: (i) Thiếu quy định về thẩm quyền của Thừa phát lại và văn phòng Thừa phát lại về kê biên, định giá và đưa tài sản ra đấu giá; (ii) Pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự hiện hành chưa xác định được người có tài sản đấu giá trong thi hành án dân sự.
14 2.2. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định pháp luật về trình tự, thủ tục bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự Đánh giá các quy định của pháp luật về trình tự, thủ tục bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự cho thấy pháp luật thi hành án dân sự ở Việt Nam đã quy định được các thủ tục trước khi đấu giá, thủ tục đấu giá và thủ tục sau đấu giá. Tuy nhiên, trong quá trình áp dụng các quy định pháp luật liên quan đến trình tự, thủ tục bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự vẫn tồn tại nhiều vướng mắc, bất cập. 2.2.1. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định pháp luật về trình tự, thủ tục các hoạt động trước khi tiến hành bán đấu giá thi hành án dân sự còn vướng mắc trong việc lựa chọn tổ chức thẩm định giá ngoài địa bàn nơi có tài sản kê biên; bất cập trong việc thực hiện các quy định về Chấp hành viên tự xác định giá khởi điểm tài sản kê biên để đưa ra đấu giá; bất cập trong thực tiễn áp dụng các quy định về định giá lại tài sản kê biên để đưa ra đấu giá; thủ tục, tiêu chí lựa chọn tổ chức đấu giá để đấu giá tài sản thi hành án dân sự còn hình thức, chưa khách quan, minh bạch; thiếu quy định các giấy tờ pháp lý cơ bản mà Châp hành viên cần phải cung cấp cho tổ chức đấu giá trước khi ký kết hợp đồng dịch vụ đấu giá tài sản thi hành án dân sự. 2.2.2. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định pháp luật về trình tự, thủ tục các hoạt động để tổ chức đấu giá tài sản thi hành án dân sự cũng còn nhiều bất cập như: việc ký kết hợp đồng dịch vụ đấu giá tài sản thi hành án dân sự còn chưa xác định đúng về chủ thể, thời hạn ký kết, thời hạn thực hiện hợp đồng…; việc xây dựng quy chế, thủ tục thông báo, đăng ký tham gia đấu giá đối với tài sản thi hành án dân sự vẫn còn nhiều kẽ hở, hạn chế khách hàng tham gia đấu giá, tạo cơ hội thông đồng, dìm giá…; thủ tục tổ chức cuộc đấu giá tài sản thi hành án dân sự vẫn còn một số những bất cập: về bước giá, hình thức, phương thức đấu giá chưa bảo
15 đảm nguyên tắc đấu giá lên, chưa thể áp dụng được hình thức đấu giá trực tuyến vào bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự. 2.2.3. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định pháp luật về trình tự, thủ tục tiến hành các hoạt động sau khi bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự trong trường hợp đấu giá thành cho thấy: Khó bàn giao được tài sản theo đúng thời hạn luật định; kinh phí tổ chức bàn giao cưỡng chế tài sản cho người trúng đấu giá theo quy định của pháp luật vẫn còn hạn hẹp; chưa có quy định cụ thể người phải thi hành án phải chịu trách nhiệm pháp lý gì khi cố tình, gây cản trở không bàn giao tài sản thi hành án dân sự cho người mua được tài sản đấu giá? Chấp hành viên, cơ quan thi hành án dân sự khi tài sản thi hành án dân sự không bàn giao được cho mua được tài sản đấu giá có được áp dụng chế độ phạt cọc theo quy định của Bộ luật dân sự năm 2015 hay không? Trong trường hợp bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự không thành thì thủ tục giảm giá bị phụ thuộc ý chí chủ quan của Chấp hành viên làm kéo dài tiến trình xử lý tài sản; đặc biệt chưa thể thực hiện bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự theo thủ tục rút gọn. 2.3. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng quy định pháp luật về quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm pháp lý của các chủ thể trong bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự Quyền, nghĩa vụ của tổ chức đấu giá, Đấu giá viên còn nhiều bất cập, thiếu quy định về quyền nghĩa vụ của người đăng ký tham gia đấu giá.Có sự bất bình đẳng trong quy định của pháp luật khi người được thi hành án muốn nhận tài sản thi hành án dân sự thì phải chờ sau lần giảm giá thứ hai trở đi mà không có người tham gia đấu giá, trả giá hoặc bán đấu giá không thành mới có quyền nhận tài sản. Còn người phải thi hành án được quyền nhận lại tài sản trước cuộc bán đấu giá 01 ngày làm việc ở tất cả các lần đưa tài sản ra đấu giá. Pháp luật thi hành án dân sự hiện hành chưa có quy định đồng sở hữu chung được tham gia vào việc định giá tài sản, lựa chọn tổ
16 chức thẩm định giá, tổ chức đấu giá tài sản đối với tài sản chung bị kê biên để đưa đấu giá. 2.4. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về bảo đảm hoạt động bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam 2.4.1. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về điều kiện tiêu chuẩn, đào tạo, bồi dưỡng Đấu giá viên chưa phù hợp, hạn chế một số lượng lớn các học viên muốn theo học nghề đấu giá; có tới hơn 40% Đấu giá viên tại Việt Nam được cấp chứng chỉ hành nghề đấu giá nhưng lại chưa qua lớp đào tạo nghề đấu giá tại Học viện Tư pháp. 2.4.2. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về đạo đức nghề nghiệp Đấu giá viên, thù lao dịch vụ đấu giá tài sản thi hành án dân sự vẫn còn nhiều bất cập mặc dù đã có quy tắc đạo đức nghề nghiệp đối với Đấu giá viên nhưng chưa có Hiệp hội đấu giá để giám sát thực hiện Quy tắc đạo đức nghề nghiệp Đấu giá viên. Thù lao dịch đấu giá còn thấp, chưa phù hợp với bản chất, mục đích của hoạt động đấu giá, chưa khuyến khích được các tổ chức đấu giá thật sự công tâm để tìm ra các phương án bán tài sản với giá cao nhất. Nếu như Đấu giá viên không sống được bằng nghề thì sẽ tìm cách trục lợi, thông đồng, dìm giá trong quá trình đấu giá tài sản và việc vi phạm đạo đức nghề nghiệp là điều khó tránh khỏi. 2.4.3. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về cơ chế quản lý, xử lý vi phạm, kiểm sát hoạt động bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự cho thấy khá nhiều vướng mắc: Cơ chế quản lý hoạt động bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự còn yếu và thiếu; hoạt động thanh tra, kiểm tra xử lý vi phạm hành chính trong bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự còn thiếu kiên quyết, mức xử phạt thấp, nhiều hành vi vi phạm chưa có căn cứ xử phạt vi phạm hành chính do quy định của pháp luật thiếu
17 và chưa cụ thể; cơ chế kiểm sát hoạt động bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự của Viện kiểm sát nhân dân chưa thống nhất, rõ ràng. 2.4.4. Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng các quy định của pháp luật về cơ chế phối hợp của các cơ quan có thẩm quyền liên quan đến hoạt động bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự như: cơ quan Công chứng, cơ quan quản lý Nhà nước về đất đai, Ban chỉ đạo thi hành án, chính quyền địa phương, cơ quan bảo vệ cưỡng chế bàn giao tài sản cũng còn nhiều vướng mắc. Thiếu quy định đặc thù đối với việc công chứng tài sản thi hành án dân sự trong trường hợp không thu hồi được giấy tờ về đăng ký quyền sở hữu; thiếu căn cứ thu hồi và cấp giấy tờ mới cho người trúng đấu giá. Đặc biệt, có sự chênh lệch giữa diện tích trong Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do các cơ quan quản lý đất đai đã đo đạc với diện tích thực tế mà cơ quan thi hành án dân sự kê biên cũng không quy định của pháp luật để giải quyết; công tác chỉ đạo của Ban chỉ đạo thi hành án, công tác phối hợp của chính quyền địa phương, cơ quan Công an có những lúc, có những nơi phối hợp chưa tốt. Nghĩa vụ trách nhiệm cụ thể của từng cơ quan như thế nào khi có vi phạm xảy ra cũng chưa có quy định và chế tài cụ thể.
18 CHƯƠNG 3 YÊU CẦU VÀ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ BÁN ĐẤU GIÁ TÀI SẢN THI HÀNH ÁN DÂN SỰ Ở VIỆT NAM Hoàn thiện pháp luật là một trong những nhiệm vụ của bất kỳ Nhà nước nào để bảo đảm việc quản lý xã hội bằng pháp luật một cách có hiệu quả, theo trật tự pháp lý công bằng. Ở Việt Nam việc hoàn thiện pháp luật nói chung, pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự là yêu cầu đòi hỏi từ cơ sở lý luận cũng như cơ sở thực tiễn. Từ việc phân tích cơ sở lý luận về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự và thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam đã đặt ra những yêu cầu trong việc hoàn thiện pháp luật trong lĩnh vực này. 3.1. Yêu cầu hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam. - Yêu cầu về tính đồng bộ, thống nhất, khả thi. - Yêu cầu về bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, xác định rõ trách nhiệm của các chủ thể tham gia. - Yêu cầu bảo đảm tính cụ thể, chặt chẽ tuân theo trình tự, thủ tục chung về đấu giá tài sản - Yêu cầu về bảo đảm tính hiệu quả trong nền kinh tế thị trường và xu hướng hội nhập kinh tế - quốc tế 3.2. Kiến nghị hoàn thiện pháp luật về bán đấu giá tài sản thi hành án dân sự ở Việt Nam 3.2.1. Sửa đổi, bổ sung quy định của pháp luật về tài sản, chủ thể bán đấu giá thi hành án dân sự theo hướng: sửa đổi điều kiện kê biên quyền sử dụng đất để thi hành án trong Luật thi hành án dân sự cho phù hợp với Luật đất đai hiện hành; hoặc sửa đổi điều kiện chuyển nhượng quyền sử dụng đất trong Luật đất đai và các giấy tờ cần có trong hồ sơ công chứng quyền sử dụng đất đối với tài sản là quyền sử dụng đất trong thi hành án dân sự; bổ sung quy định khoản