Tóm tắt luận án Tiến sĩ Kinh tế: Các giải pháp phát triển bền vững vận tải hành khách bằng ô tô ở Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI<br /> <br /> NGUYỄN QUỐC KHÁNH<br /> <br /> CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG<br /> VẬN TẢI HÀNH KHÁCH BẰNG Ô TÔ<br /> Ở VIỆT NAM<br /> <br /> Chuyên ngành<br /> Mã số<br /> <br /> : Tổ chức và quản lý vận tải<br /> : 62.84.01.03<br /> <br /> LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ<br /> <br /> Hà Nội – 2017<br /> <br /> Công trình đƣợc hoàn thành tại:<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI<br /> <br /> NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:<br /> <br /> GS.TSKH Nguyễn Hữu Hà<br /> <br /> Phản biện 1:<br /> Phản biện 2:<br /> Phản biện 3:<br /> <br /> Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Trường<br /> họp tại: Trường Đại học Giao thông Vận tải vào hồi giờ ngày<br /> tháng năm 2017.<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện:<br /> 1. Thư viện Trường Đại học Giao thông Vận tải<br /> 2. Thư viện Quốc gia<br /> <br /> 1<br /> PHẦN MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> Sự phát triển kinh tế của quốc gia gắn liền với sự phát triển của hệ<br /> thống giao thông vận tải.Giao thông vận tải cũng tác động rất lớn đến sự<br /> phát triển về kinh tế, xã hội, môi trường của mỗi quốc gia.Với tốc độ phát<br /> triển kinh tế của Việt Nam hiện nay, đặt ra rất nhiều thách thức đối với sự<br /> phát triển của ngành giao thông vận tải. Đặc biệt trong lĩnh vực vận tải, sự<br /> tăng nhanh về nhu cầu đi lại của người dân trong khu vực đô thị cũng như<br /> giữa các tỉnh, thành phố khác nhau đã làm xuất hiện các hiện tượng phát<br /> triển thiếu tính bền vững trong vận tải hành khách.<br /> Hiện nay trên thế giới, nghiên cứu phát triển bền vững vừa là yêu cầu<br /> vừa là mục tiêu của các quốc gia.Xu hướng nghiên cứu này đã được tiến<br /> hành ở nhiều lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế các nước.<br /> Tại Việt Nam, nghiên cứu phát triển bền vững cũng không nằm ngoài<br /> quy luật chung của thế giới. Phát triển bền vững cho các ngành, các lĩnh vực<br /> trong nền kinh tế đã được chính phủ đề cập trong nhiều cuộc họp, nhiều văn<br /> bản chỉ đạo điều hành.Trong lĩnh vực giao thông vận tải đã có một số văn<br /> bản quy phạm pháp luật đề cập đến vấn đề phát triển bền vững.Tuy nhiên,<br /> chưa có nghiên cứu cụ thể về phát triển bền vững cho hoạt động vận tải đặc<br /> biệt là vận tải hành khách bằng ô tô tại Việt Nam.<br /> Với yêu cầu của thực tiễn xã hội, cũng như với mục đích đóng góp một<br /> phần công sức nghiên cứu cho sự phát triển chung của ngành giao thông vận<br /> tải, tác giả đã lựa chọn nghiên cứu theo hướng phát triển bền vững vận tải<br /> hành khách bằng ô tô. Kết quả nghiên cứu của luận án là một cơ sở khoa<br /> học, là tài liệu tham khảo để các nhà quản lý, các doanh nghiệp trong ngành<br /> vận tải có định hướng phát triển theo hướng bền vững.<br /> 2. Mục đích nghiên cứu<br /> - Tổng hợp các nghiên cứu về phát triển bền vững, đặc biệt là xây dựng<br /> cơ sở lý luận về phát triển bền vững doanh nghiệp vận tải vận tải hành khách<br /> bằng ô tô.<br /> - Đề xuất các nguyên tắc, các giải pháp mới để làm cơ sở phát triển bền<br /> vững cho doanh nghiệp vận tải hành khách bằng ô tô ở Việt Nam.<br /> - Đề xuất các tiêu chí, chỉ tiêu phát triển bền vững cho doanh nghiệp<br /> vận tải hành khách bằng ô tô ở Việt Nam.<br /> 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu<br /> - Đối tượng nghiên cứu là cơ sở lý luận và các vấn đề có liên quan đến<br /> phát triển bền vững VTHK bằng ô tô ở Việt Nam (không bao gồm dịch vụ<br /> <br /> 2<br /> xe buýt đưa đón học sinh, vận tải liên vận quốc tế). Trong đó có ứng dụng<br /> cụ thể cho một doanh nghiệp là Công ty cổ phần Vận tải Dầu khí Đông<br /> Dương.<br /> - Phạm vi nghiên cứu về mặt thời gian là hoạt động VTHKbằng ô tô<br /> trong giai đoạn 2012 – 2016, đề xuất các tiêu chí, chỉ tiêu, giải pháp phát<br /> triển bền vững cho các doanh nghiệp dịch vụ vận tải hành khách bằng ô tô<br /> từ 2017 – 2020 và tầm nhìn đến năm 2030.<br /> 4 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài:<br /> Ý nghĩa khoa học: Luận án đã hệ thống hóa và làm phong phú hơn một số<br /> vấn đề lý luận về phát triển bền vững nói chung và bền vững trong lĩnh vực<br /> vận tải hành khách nói riêng; các nguyên tắc về phát triển bền vững; hệ<br /> thống các tiêu chí đánh giá sự phát triển bền vững của hoạt động vận tải<br /> hành khách bằng xe ôtô;<br /> Ý nghĩa thực tiễn: Đánh giá hiện trạng của vận tải hành khách tại Việt Nam,<br /> đi sâu phân tích sự phát triển bền vững của vận tải ô tô trên cả 3 góc độ lợi<br /> ích của nhà nước, doanh nghiệp và khách hàng; xác định nhân tố quan trọng<br /> để doanh nghiệp tồn tại và phát triển là “Lấy khách hàng làm trung tâm”.<br /> 5. Kết cấu luận án<br /> Chương 1: Tổng quan về vấn đề nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu<br /> Chương 2: Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển bền vững vận tải hành<br /> khách bằng ô tô<br /> Chương 3: Phân tích hiện trạng phát triển bền vững vận tải hành khách bằng<br /> ô tô ở Việt Nam.<br /> Chương 4: Các giải pháp phát triển bền vững vận tải hành khách bằng ô tô ở<br /> Việt Nam và Ứng dụng cho Công ty Cổ phần Vận tải Dầu khí Đông Dương<br /> CHƢƠNG 1:TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU VÀ<br /> PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 1.1. Các công trình nghiên cứu trên thế giới<br /> Công trình nghiên cứu đầu tiên về phát triển bền vững giao thông vận<br /> tải là của Greene và Wegnener vào năm 1997 đã chỉ ra rằng: Sự tăng trưởng<br /> không giới hạn phương tiện vận tải cá nhân gây ra các hậu quả nghiêm trọng<br /> cho hệ thống giao thông vận tải. Trong khu vực đô thị chính sách thỏa mãn<br /> nhu cầu đi lại càng cao bằng cách xây dựng càng nhiều đường cao tốc là<br /> không khả thi, nhà nước càng cố gắng xây dựng nhiều cơ sở hạ tầng phục vụ<br /> <br /> 3<br /> phương tiện cá nhân hơn, số lượng ùn tắc giao thông xẩy ra càng nhiều hơn.<br /> Phương tiện phát triển không chỉ mang tới sự tự do đi lại mà gây ra các hậu<br /> quả như ô nhiễm không khí, ô nhiễm tiếng ồn, tắc đường và tai nạn giao<br /> thông. Nghiên cứu này chỉ ra rằng xu hướng của phát triển GTVT là hướng<br /> đến phát triển bền vững bao gồm:Về phương tiện, cơ sở hạ tầng, công nghệ,<br /> thiết kế, vận hành khai thác, tài chính đều cần hướng tới phát triển bền vững.<br /> Nghiên cứu của John Hartman - Trung tâm Phát triển bền vững GTVT<br /> tại Canada cùng với các nhóm nghiên cứu đã đề xuất ý tưởng mới phát triển<br /> các tiêu chí phát triển bền vững cho giao thông vận tải. Kết quả đã công bố<br /> các tiêu chí và chỉ tiêu phát triển bền vững (STPI: Sustainable transport<br /> performance indicators) được chia làm 3 nhóm,<br /> Nhóm 1 Tiêu chí về môi trường bao gồm: Mức giới hạn ô nhiễm, mức<br /> giới hạn phát thải, tối thiểu hóa tiêu thụ năng lượng không thể tái tạo, tái sử<br /> dụng và tái chế, thiểu hóa sử dụng đất, hạn chế tiếng ồn.<br /> Nhóm 2 Tiêu chí về xã hội gồm: Đáp ứng được các nhu cầu cá nhân,<br /> đáp ứng được nhu cầu xã hội, đánh giá mức độ an toàn, đảm bảo các yêu<br /> cầu an toàn cho môi trường tự nhiên, đảm bảo sự công bằng giữa các thế hệ.<br /> Nhóm 3 Tiêu chí về kinh tế gồm: Hiệu quả của sự khai thác vận hành,<br /> cung cấp các sự lựa chọn về các phương thức vận tải, đảm bảo sự phát triển<br /> kinh tế.<br /> Peter P. Rogers, Kazi F. Jalal và John A. Boyd trong “Giới thiệu về<br /> phát triển bền vững” (An Introduction to Sustainable Development) năm<br /> 2007 đã giới thiệu những kiến thức cơ sở về PTBV, trong đó đã tập trung<br /> phân tích những vấn đề đo lường và chỉ số đánh giá tính bền vững; vấn đề<br /> đánh giá, quản lý và chính sách đối với môi trường; cách tiếp cận và mối<br /> liên kết với giảm nghèo; những ảnh hưởng đến phát triển cơ sở hạ tầng; các<br /> vấn đề về kinh tế, sản xuất, tiêu dùng, những trục trặc của thị trường và về<br /> vai trò của xã hội dân sự.<br /> John Blewitt trong “Tìm hiểu về phát triển bền vững” (Understanding<br /> Sustainable Development) năm 2008 cũng đóng góp một phần quan trọng<br /> vào lý thuyết về phát triển bền vững, trong đó phải kể đến những phân tích<br /> về mối quan hệ giữa xã hội và môi trường, phát triển bền vững và điều hành<br /> của Chính phủ; các công cụ, hệ thống để phát triển bền vững, phác thảo về<br /> một xã hội bền vững. Luận án tham khảo những lý thuyết về phát triển bền<br /> vững, NCS vận dụng phân tích các mối quan hệ giữa xã hội môi trường và<br /> cách thức điều hành của Chính phủ, Nhà nước trong đánh giá PTBV vận tải<br /> hành khách bằng ô tô.<br /> <br />