Tóm tắt luận án Tiến sĩ Kinh tế: Nghiên cứu cơ chế trả lương phù hợp trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc Tập đoàn công nghiệp than – khoáng sản Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỎ - ĐỊA CHẤT<br /> ------------------Nguyễn Ngọc Khánh<br /> <br /> NGHIÊN CỨU CƠ CHẾ TRẢ LƯƠNG PHÙ HỢP<br /> TRONG CÁC DOANH NGHIỆP KHAI THÁC THAN<br /> THUỘC TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN –<br /> KHOÁNG SẢN VIỆT NAM<br /> <br /> Chuyên ngành : Kinh tế công nghiệp<br /> Mã số<br /> : 62.31.09.01<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ<br /> <br /> HÀ NỘI, 2012<br /> <br /> Công trình được hoàn thành tại: Khoa Kinh tế Quản trị Kinh<br /> doanh - Trường Đại học Mỏ - Địa chất.<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học:<br /> <br /> 1. PGS.TS Ngô Thế Bính<br /> 2. TS Trần Tiến Cường<br /> <br /> Phản biện 1: PGS.TS Nguyễn Bá Uân - Trường Đại học Thủy<br /> Lợi.<br /> Phản biện 2: PGS.TS Phan Huy Đường - Trường Đại học<br /> Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội.<br /> Phản biện 3: PGS.TS Từ Sỹ Sùa - Trường Đại học Giao thông<br /> vận tải.<br /> <br /> Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án cấp<br /> Trường họp tại Trường Đại học Mỏ - Địa chất.<br /> Vào hồi ..... giờ ..... ngày ..... tháng ..... năm .....<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện: Thư viện Quốc gia, Hà Nội<br /> hoặc Thư viện Trường Đại học Mỏ - Địa chất<br /> <br /> 1<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Sự cần thiết nghiên cứu đề tài luận án<br /> Hoàn thiện cơ chế trả lương cho người lao động, đáp ứng yêu<br /> cầu của sự nghiệp xây dựng kinh tế trong từng thời kỳ, luôn được sự<br /> quan tâm chỉ đạo sát sao của Đảng, Chính phủ và các Bộ, Ban,<br /> Ngành có liên quan. Hiện nay, tại Việt Nam, cơ chế trả lương trong<br /> các doanh nghiệp đã trở thành một hệ thống khá phức tạp, đây là kết<br /> quả của quá trình hoàn thiện liên tục cơ chế trả lương từ cơ chế quản<br /> lý tập trung bao cấp đến cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà<br /> nước. Việc cải tiến cơ chế trả lương cũng đã thu hút sự quan tâm<br /> bàn luận của các nhà kinh tế thể hiện trên những công trình nghiên<br /> cứu [12], [18], [19], [20] v.v... Nhưng cơ chế trả lương vẫn còn<br /> những khiếm khuyết có tính hệ thống, đòi hỏi phải có quan điểm và<br /> giải pháp sửa đổi đồng bộ, đặc biệt sao cho phù hợp với các doanh<br /> nghiệp khai thác than - Vinacomin (DNKTT).<br /> Hiện nay, trong cơ cấu tổ chức của Vinacomin có khoảng 20<br /> DNKTT (13 doanh nghiệp khai thác than hầm lò và 7 doanh nghiệp<br /> khai thác than lộ thiên), với sản lượng khai thác trung bình hàng<br /> năm khoảng 40  45 triệu tấn. Cơ chế trả lương cho người lao động<br /> là một trong số những cơ chế quản lý quan trọng tại các DNKTT,<br /> phải được xây dựng với đầy đủ các đặc tính của một hệ thống mở,<br /> có mục tiêu và tự điều chỉnh. Việc các DNKTT áp dụng các chính<br /> sách tiền lương mà Nhà nước quy định chung cho mọi ngành nghề<br /> trong nền kinh tế khi xây dựng cơ chế trả lương đã không thể phản<br /> ánh đầy đủ đặc điểm hoạt động khai thác than, như: công nghệ khai<br /> thác khó cơ giới hóa và tự động hóa, cường độ làm việc cao, diện<br /> sản xuất ngày càng xa so với mặt bằng công nghiệp mỏ, địa bàn làm<br /> việc xa trung tâm dân cư, tính an toàn và năng suất lao động tương<br /> đối thấp, lực lượng lao động tương đối đông đảo, đủ loại ngành<br /> nghề, trình độ chuyên môn, chịu ảnh hưởng rất lớn của các điều kiện<br /> khách quan như điều kiện địa lý, khí hậu thời tiết, điều kiện tự nhiên<br /> (trữ lượng, các điều kiện địa chất khoáng sàng v.v...), do vậy tính<br /> <br /> 2<br /> <br /> mở, tính mục tiêu v.v... của cơ chế trả lương đã không được đảm<br /> bảo. Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, đồng thời để góp phần<br /> hoàn thành các mục tiêu chiến lược của ngành than Việt Nam nói<br /> chung và Vinacomin nói riêng, đề tài luận án "Nghiên cứu cơ chế trả<br /> lương phù hợp trong các doanh nghiệp khai thác than thuộc<br /> Vinacomin" đã được lựa chọn là cần thiết và có tính thời sự.<br /> 2. Mục tiêu và mục đích nghiên cứu<br /> Mục tiêu nghiên cứu của đề tài luận án là hoàn thiện cơ chế trả<br /> lương trong các DNKTT đảm bảo căn cứ khoa học, tính dân chủ,<br /> công bằng, minh bạch và kết hợp hài hòa các lợi ích trong kinh<br /> doanh của doanh nghiệp, với mục đích thúc đẩy người lao động<br /> nâng cao trình độ chuyên môn, tay nghề, nâng cao năng suất lao<br /> động, an toàn lao động, bảo vệ môi trường, góp phần nâng cao hiệu<br /> quả kinh doanh của doanh nghiệp và đảm bảo hoàn thành mục tiêu<br /> chiến lược phát triển của ngành than Việt Nam.<br /> 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu<br /> a. Đối tượng nghiên cứu của đề tài luận án: là tổng thể các bộ<br /> phận cấu thành cơ chế trả lương mà DNKTT có thể chủ động thực<br /> hiện, bao gồm những nội dung như mức lương tối thiểu, hệ thống<br /> thang lương, bảng lương, phụ cấp lương, phương pháp trả lương<br /> v.v...<br /> b. Phạm vi nghiên cứu của đề tài luận án: tập trung nghiên cứu<br /> cơ chế trả lương tại các DNKTT trong giai đoạn 2007  2011. Giải<br /> pháp đề xuất được đặt trong bối cảnh chiến lược phát triển ngành<br /> than Việt Nam đến năm 2015, định hướng đến năm 2025 (Quyết<br /> định số 89/2008/QĐ-TTg ngày 07/07/2008) và Quy hoạch phát triển<br /> khối sản xuất than - Vinacomin định hướng đến năm 2030.<br /> 4. Nội dung nghiên cứu<br /> a. Tổng quan các nghiên cứu đã được công bố về tiền lương và<br /> cơ chế trả lương trong và ngoài nước, rút ra những nhận xét, đánh<br /> giá và kinh nghiệm cần tham khảo cho các DNKTT.<br /> <br /> 3<br /> <br /> b. Phân tích thực trạng cơ chế trả lương cho người lao động tại<br /> các DNKTT, qua đó rút ra những ưu điểm, nhược điểm, nguyên<br /> nhân của cơ chế trả lương và chỉ ra những nội dung trong cơ chế trả<br /> lương tại các DNKTT cần thiết phải hoàn thiện.<br /> c. Đề xuất căn cứ và hoàn thiện cơ chế trả lương trong các<br /> DNKTT.<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu<br /> - Phương pháp luận tổng quát để nghiên cứu giải quyết các<br /> nhiệm vụ của đề tài luận án là phương pháp duy vật biện chứng Mác<br /> - Lênin.<br /> - Để giải quyết các nhiệm vụ cụ thể, NCS đã vận dụng các<br /> phương pháp chuyên môn như: lý thuyết hệ thống, phương pháp<br /> khảo sát, thống kê, so sánh, phân tích lôgic, phân tích định lượng,<br /> tham khảo chuyên gia, sơ đồ hóa, đồ thị v.v...<br /> 6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu<br /> a. Ý nghĩa khoa học<br /> Xây dựng các luận cứ khoa học cho việc hoàn thiện, đổi mới<br /> cơ chế trả lương trong các DNKTT, đó là những đóng góp quan<br /> trọng bổ sung, phát triển khoa học tiền lương theo tư duy cơ chế thị<br /> trường có sự quản lý của Nhà nước và xu thế chủ động hội nhập<br /> kinh tế quốc tế ở Việt Nam. Luận án đã vận dụng quan điểm của lý<br /> thuyết hệ thống khi tiếp cận cơ chế trả lương, xây dựng cấu trúc hệ<br /> thống cơ chế trả lương, qua đó góp phần hoàn thiện lý luận về cơ<br /> chế trả lương trong các doanh nghiệp nói chung và DNKTT nói<br /> riêng.<br /> Luận án đã hệ thống hóa các đặc điểm hoạt động sản xuất kinh<br /> doanh tại các DNKTT, phản ánh tác động của những đặc điểm này<br /> đến cơ chế trả lương, cũng như đặc điểm của kinh tế thị trường có<br /> sự quản lý của Nhà nước trong thời kỳ hội nhập mà cơ chế trả lương<br /> cần quan tâm. Đó là những căn cứ khoa học và thực tiễn để phân<br /> tích cơ chế trả lương hiện hành, qua đó làm rõ sự cần thiết phải hoàn<br /> thiện một số nội dung trong cơ chế trả lương phù hợp các DNKTT<br /> <br />