Tóm tắt luận án Tiến sĩ Kinh tế: Tóm tắt Quản lý đầu tư công trong điều kiện biến đổi khí hậu tại tỉnh Đồng Tháp

Chia sẻ: Nu Na | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án với mục tiêu quản lý đầu tư công cấp tỉnh trong điều kiện biến đổi khí hậu, mối quan hệ tương quan giữa biến đổi khí hậu với quản lý đầu tư công cấp tỉnh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận án Tiến sĩ Kinh tế: Tóm tắt Quản lý đầu tư công trong điều kiện biến đổi khí hậu tại tỉnh Đồng Tháp

1 2 PHẦN MỞ ĐẦU hoàn cảnh nền kinh tế thị trường có nhiều thay đổi phức tạp, hội nhập sâu toàn cầu và ảnh hưởng bởi BĐKH hay sức ép từ khi có 1. Tính cấp thiết của đề tài Luật Đầu tư công ra đời,…(Lê Văn Tuấn và Từ Quang Phương, Việt Nam là một trong những quốc gia chịu nhiều ảnh 2014; UBND tỉnh Đồng Tháp, 2017). Ngoài ra, do tỉnh có vị trí địa hưởng nhất của biến đổi khí hậu (BĐKH) và nước biển dâng lý nằm ở thượng nguồn thuộc phía tây của vùng Đồng bằng sông (Susmita Dasgupta và cộng sự, 2007). Đồng bằng sông Cửu Long là Cửu Long, không tiếp giáp với biển nên ảnh hưởng từ các yếu tố của một trong ba vùng đồng bằng trên Thế giới, trong đó có tỉnh Đồng BĐKH (hạn hán, khô kiệt; mưa bão, lũ lụt; nhiệt độ tăng; nước biển Tháp sẽ là một trong khu vực dễ bị tổn thương nhất trong cả nước do dâng và xâm nhập măn) sẽ khác với các địa phương ở phía hạ nguồn chịu nhiều tổn thương và thiệt hại về tính mạng, kinh tế do các hiện của vùng. Từ đặc điểm phân hóa này, dẫn đến các vấn đề về ĐTC và tượng thiên tai, mưa bão, lũ lụt, sạt lỡ đất nghiêm trọng và các hiện QLĐTC trong điều kiện BĐKH ở các tỉnh cũng sẽ có những đặc tượng thời tiết cực đoan khác. Để giải quyết được những thách thức trưng riêng. Do vậy, công tác QLĐTC trong điều kiện BĐKH ở tỉnh trên yêu cầu đặt ra cần có các giải pháp thích ứng, trong đó đầu tư Đồng Tháp đã đảm bảo cân đối, bền vững và có khoa học hay chưa công (ĐTC) cũng là nguồn lực rất cần thiết và quan trọng. thì còn yêu cầu cần phải nghiên cứu. Hơn nữa, đã có một số công Mặc dù ĐTC và quản lý đầu tư công (QLĐTC) trong điều trình nghiên cứu về ĐTC, QLĐTC, QLĐTC cấp tỉnh như Anand kiện BĐKH ở tỉnh Đồng Tháp trong những năm qua đã có những Rajaram và cộng sự (2010), Era Babla – Norris và cộng sự (2011), thành tựu đáng kể, trong đó có tính đến việc tập trung các nguồn lực Richard Allen và Daniel Tommasi (2001), Brumby (2008),Vũ Thành huy động để phát triển bền vững kinh tế - xã hội – môi trường của Tự Anh (2018), Vũ Cương (2014), Trần Thanh Hải (2012), Mai Thị tỉnh. Lượng vốn ĐTC luôn gia tăng hàng năm và phân bổ vào các Thu (2014)...nhưng nghiên cứu có tính hệ thống và sâu về QLĐTC ngành nghề đã giúp cho cơ cấu kinh tế của Tỉnh có sự chuyển dịch cấp tỉnh, đặc biệt có tính đến BĐKH thì có vẽ như chưa có nghiên tích cực theo hướng tăng dần tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ, giảm cứu nào, kể cả ở Đồng Tháp. dần tỷ trọng nông nghiệp. Mức tăng tăng trưởng kinh tế của tỉnh Từ các căn cứ trên, vấn đề “Quản lý đầu tư công trong Đồng Tháp trong thời gian qua vẫn duy trì được khả năng tăng điều kiện biến đổi khí hậu tại tỉnh Đồng Tháp” được tác giả chọn trưởng khá nhưng bên cạnh đó vẫn còn một số hạn chế như lượng làm đề tài nghiên cứu. vốn ĐTC còn thiếu so với như cầu ĐTC ở địa phương, việc phân bổ 2. Mục tiêu nghiên cứu đầu tư vào các ngành, lĩnh vực chưa thật sự trọng tâm, trọng điểm Mục tiêu nghiên cứu chung: Nghiên cứu tình hình QLĐTC nên chuyển dịch cơ cấu đầu tư còn chậm, riêng về cơ cấu nguồn vốn trong điều kiện BĐKH tại tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2011-2018, chỉ còn phụ thuộc nhiều ngân sách Nhà nước (trên 65% tổng vốn đầu tư ra những bất cập và đề xuất các giải pháp tăng cường QLĐTC trong công trên địa bàn tỉnh, trừ năm 2014 chiếm khoảng trên 47%) nên điều kiện BĐKH tại tỉnh Đồng Tháp và có giá trị tham khảo đối với tính chủ động chưa cao trong công tác quản lý đầu tư, nhất là trong
3 4 các địa phương có điều kiện tương đồng tại vùng Đồng bằng sông cáo, kế hoạch…) nên bị giới hạn về khả năng phân tách và nguồn Cửu Long. thu thập. Do vậy, Luận án tập trung nghiên cứu số liệu giai đoạn Mục tiêu nghiên cứu cụ thể: 2011-2018, định hướng đến năm 2025. (1) Tổng hợp, bổ sung và phát triển một số cơ sở lý luận về 4. Phương pháp nghiên cứu ĐTC cấp tỉnh trong điều kiện BĐKH và QLĐTC cấp tỉnh trong điều Các phương pháp nghiên cứu được dùng trong thu thập kiện BĐKH. thông tin số liệu bao gồm: Phương pháp nghiên cứu tại bàn, phỏng (2) Phân tích và đánh giá thực trạng QLĐTC trong điều kiện vấn sâu, quan sát trực tiếp và ghi nhận, phương pháp điều tra khảo BĐKH tại tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2011-2018. Chỉ ra được những sát bằng bảng hỏi được thiết kế sẵn. kết quả đạt được, những hạn chế, và nguyên nhân của hạn chế của Từ các thông tin, số liệu đã được thu thập, tác giả sử dụng QLĐTC trong điều kiện BĐKH tại tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2011- các phương pháp phân tích thông tin, số liệu như: Phương pháp 2018. phân tích, tổng hợp; Phương pháp chuyên gia; Phương pháp phân (3) Đề xuất các điều kiện, các giải pháp khả thi nhằm tăng tích thống kê toán học với sự trợ giúp của phần mềm phân tích thống cường QLĐTC cấp tỉnh trong điều kiện BĐKH có giá trị tham khảo kê chuyên sâu SPSS được dùng trong phân tích, tính toán để đưa ra về mặt lý luận và thực tiễn đối với tỉnh Đồng Tháp và các địa các kết quả nghiên cứu với ngân hàng dữ liệu phương có điều kiện tương đồng tại vùng Đồng bằng sông Cửu 5. Những đóng góp mới của đề tài Long. 5.1. Những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu (1) Đầu tư công cấp tỉnh trong điều kiện biến đổi khí hậu là các 3.1. Đối tượng nghiên cứu: quản lý đầu tư công cấp tỉnh trong điều hoạt động đầu tư công do chính quyền tỉnh chủ trì (được quyền quản lý kiện biến đổi khí hậu, mối quan hệ tương quan giữa biến đổi khí hậu và sử dụng theo phân cấp quản lý) thực hiện các chương trình, dự án với quản lý đầu tư công cấp tỉnh. đầu tư công phục vụ phát triển bền vững kinh tế - xã hội của tỉnh thích 3.2. Phạm vi nghiên cứu ứng với biến đổi khí hậu, dựa trên các nguồn lực huy động, không vì Phạm vi nội dung nghiên cứu: Luận án tập trung nghiên cứu mục tiêu lợi nhuận và (hoặc) không có khả năng hoàn vốn trực tiếp. về ĐTC cấp tỉnh trong điều kiện BĐKH và công tác QLĐTC cấp (2) Tiêu chí đánh giá quản lý đầu tư công cấp tỉnh trong điều tỉnh trong điều kiện BĐKH. kiện biến đổi khí hậu gồm: (i) Nhóm tiêu chí phản ánh kết quả và Phạm vi không gian nghiên cứu: tại tỉnh Đồng Tháp (trên hiệu quả đầu tư công cấp tỉnh trong điều kiện biến đổi khí hậu; (ii) lãnh thổ của Tỉnh). Nhóm tiêu chí đánh giá kết quả thực hiện các khâu của chu trình Phạm vi thời gian nghiên cứu: Các số liệu thứ cấp của quản lý đầu tư công cấp tỉnh trong điều kiện biến đổi khí hậu, trong nghiên cứu từ các nguồn chính thống (Niên giám thống kê, các báo phân cấp quản lý và phối hợp quản lý.
5 6 (3) Luận án bổ sung nhân tố ảnh hưởng đến kết quả quản lý đầu kiện biến đổi khí hậu, (ii) nâng cao chất lượng công tác kiểm tra tư công cấp tỉnh trong điều kiện biến đổi khí hậu thông qua mô hình giám sát, (iii) thanh tra đối với hoạt động đầu tư công thích ứng với nghiên cứu mối tương quan giữa các yếu tố của biến đổi khí hậu như biến đổi khí hậu, (iv) cơ chế quản lý minh bạch, tăng cường sự tham hạn hán, khô kiệt; mưa bão, lũ lụt; nhiệt độ tăng; nước biển dâng và gia và giám sát của cộng đồng và xã hội. xâm nhập mặn và quản lý đầu tư công cấp tỉnh. 6. Cấu trúc luận án 5.2. Những phát hiện, đề xuất mới rút ra được từ kết quả nghiên Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận án được cấu trúc bao cứu, khảo sát của luận án gồm 04 Chương: Chương 1: Tổng quan các công trình nghiên cứu và (1) Quản lý đầu tư công cấp tỉnh trong điều kiện biến đổi khí phương pháp nghiên cứu; Chương 2: Cơ sở lý luận về QLĐTC cấp hậu vừa góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, vừa cải thiện thu tỉnh trong điều kiện BĐKH. Chương 3: Thực trạng quản QLĐTC nhập bình quân đầu người và đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong điều kiện BĐKH tại tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2011-2018. tỉnh. Ngoài ra, nó còn giúp cải thiện môi trường đầu tư và góp phần Chương 4: Giải pháp tăng cường QLĐTC trong điều kiện BĐKH tại cải thiện về mặt xã hội, thích ứng với biến đổi khí hậu trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp đến năm 2025. tỉnh. (2) Các khâu của chu trình quản lý đầu tư công trong điều kiện CHƯƠNG 1 biến đổi khí hậu trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhiều bất cập và cần phải TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU VÀ tiếp tục được cải thiện, bao gồm: công tác đề xuất chủ trương, quy PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU hoạch, kế hoạch đầu tư công và công tác quản lý vận hành chương trình dự án đầu tư công thích ứng với biến đổi khí hậu. 1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài (3) Quản lý đầu tư công cấp tỉnh bị ảnh hưởng bởi nhiều nhân 1.1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến biến đổi khí tố, nhất là biến đổi khí hậu. Các địa phương nằm ở thượng nguồn hậu và gắn kết đầu tư công với biến đổi khí hậu thuộc phía tây của vùng Đồng bằng sông Cửu Long, không tiếp giáp 1.1.2. Một số công trình nghiên cứu về đầu tư công và đầu tư công cấp với biển (như Đồng Tháp) thì mối quan hệ tương quan giữa kết quả tỉnh quản lý đầu tư công cấp tỉnh với các yếu tố của biến đổi khí hậu là 1.1.3. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến quản lý khá chặt, lần lượt là hạn hán, khô kiệt (cao nhất); là mưa bão, lũ lụt; đầu tư công và quản lý đầu tư công cấp tỉnh nhiệt độ tăng, nước biển dâng (thấp) và xâm nhập mặn (rất thấp). 1.1.4. Khoảng trống nghiên cứu của đề tài luận án (4) Luận án đề xuất các giải pháp tăng cường quản lý đầu tư Từ tổng quan nghiên cứu cho thấy, các nghiên cứu đã ít nhiều công cấp tỉnh trong điều kiện biến đổi bao gồm: (i) đổi mới cách làm trang bị về cơ bản cơ sở lý luận và thực tiễn về ĐTC và QLĐTC, qua và nâng cao chất lượng công tác lập kế hoạch đầu tư công trong điều đó ít nhiều đóng góp cho các nhà quản lý trong công tác tăng cường
7 8 QLĐTC. Với những nghiên cứu tại từng thời điểm hoàn cảnh khác Một số nghiên cứu khác cũng chưa thể chứng minh cụ thể nhau, việc vận dụng để đánh giá thực trạng và đưa ra giải pháp cho được mối quan hệ giữa các nhân tố tác động đến công tác quản lý QLĐTC ở Việt Nam hoặc ở từng địa phương tại Việt Nam thì cần đầu tư nói chung và cụ thể hơn về công tác QLĐTC cấp tỉnh, nhân tố phải vận dụng linh hoạt và có những điều kiện nhất định. nào ảnh hưởng nhiều nhất, nhân tố nào ảnh hưởng ít nhất, và chưa Nhìn chung, số ít nghiên cứu sâu về ĐTC cấp tỉnh và nếu có lượng hóa được mức độ tác động của từng nhân tố đến công tác quản thì chủ yếu mang tính khái quát rất chung chung, chưa mang tính cụ lý đối với ĐTC ở địa phương trong từng bối cảnh nghiên cứu. Thông thể cho một tỉnh (địa phương) hay vùng kinh tế nào đó trên góc độ thường sẽ theo hướng lượng hóa liên hệ giữa ĐTC với đầu tư tư đầy đủ của ĐTC, nhất là theo tinh thần của Luật đầu tư công năm nhân, với tăng trưởng kinh tế,...Ở Việt Nam và khu vực Đồng bằng 2014, cập nhật theo Luật Đầu tư công năm 2019. Khi nghiên cứu sông Cửu Long nói chung mặc dù có một số nghiên cứu về QLĐTC điển hình ở một địa phương (tỉnh) thì các nghiên cứu thường tiếp cận nhưng các vấn đề gắn kết ĐTC với biến đổi khí hậu nhằm đảm bảo trên một khía cạnh cụ thể nào đó như đầu tư phát triển từ ngân sách đạt được kết quả và hiệu quả của phát triển kinh tế - xã hội, từ đó đặt nhà nước nói chung, đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước, ra các yêu cầu gì đối với công tác QLĐTC cần phải có để đảm bảo nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, tăng cường công tác huy động vốn đạt kết quả ĐTC như đề ra. Mối liên hệ chặt giữa QLĐTC với các hoặc riêng cho một ngành, một lĩnh vực cụ thể, thẩm định, đánh giá yếu tố ảnh hưởng, nhất là các yếu tố của biến đổi khí hậu cũng chưa và lựa chọn dự án đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước..., Bên được phân tích sâu toàn diện. cạnh đó, có những nghiên cứu có thời gian nghiên cứu đã được thự Mặc khác, biến đổi khí hậu ảnh hưởng chung đến toàn vùng chiện nghiên cứu có thể nói là đã quá lâu so với thời gian hiện tại đã Đồng bằng sông Cửu Long nhưng cũng do tác động của biến đổi khí có nhiều thay đổi về tình hình đầu tư – về các hệ thống văn bản Luật hậu mà các yếu tố tạo vùng có thể bị tác động ở mức độ khác nhau. và dưới Luật. Với những cực đoạn về lũ và hạn – mặn ngày càng thường xuyên, Các nghiên cứu cũng chưa đi sâu nghiên cứu đánh giá và chỉ các biện pháp ứng phó khác nhau tại mỗi tiểu vùng sẽ ảnh hưởng ra được đâu là những khâu được xem là yếu kém nhất và đâu là khâu đến các yếu tố của mô hình phát triển vùng, vùng giáp biên giới chịu tốt nhất trong chu trình QLĐTC cấp tỉnh để từ đó có những cơ sở sát ảnh hưởng của lũ (Đồng Tháp và An Giang), vùng trung tâm đồng đáng cho việc tăng cường hiệu lực và hiệu quả quản lý trong lĩnh bằng chịu ảnh hưởng của cả 2 yếu tố (Cần Thơ), và vùng giáp biển vực này. Hoặc nghiên cứu những đề xuất khả thi về các tiêu chí để đông chịu tác động của mặn (các tỉnh còn lại của Vùng Đồng bằng áp dụng trong đánh giá hiệu quả ĐTC cấp tỉnh và tiêu chí đánh giá sông Cửu Long). Sự phân hóa về tác động của BĐKH làm mất đi sự công tác QLĐTC cấp tỉnh, qua đó thiết lập một quy trình toàn diện đồng nhất vốn có của vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Từ đó cũng hơn cho liên kết chính sách, kế hoạch và ngân sách trong QLĐTC sẽ có các cơ chế, chính sách QLĐTC trong điều kiện biến đổi khí trên địa bàn tỉnh. hậu phù hợp với từng địa phương của các tiểu vùng ở Đồng bằng
9 10 sông Cửu Long. Trên cơ sở kế thừa những nghiên cứu trước, đề tài Phương pháp phân tích, tổng hợp; Phương pháp chuyên gia; “Quản lý đầu tư công trong điều kiện biến đổi khí hậu tại tỉnh Đồng Phương pháp phân tích thống kê với sự trợ giúp của phần mềm phân Tháp”, kỳ vọng sẽ bổ sung một phần khoảng trống trong nghiên cứu. tích thống kê chuyên sâu SPSS được dùng trong phân tích, tính toán 1.2. Phương pháp nghiên cứu để đưa ra các kết quả nghiên cứu với ngân hàng dữ liệu. 1.2.1. Cách tiếp cận nghiên cứu Từ các lý thuyết trên, nghiên cứu kế thừa sử dụng khung CHƯƠNG 2 chẩn đoán đánh giá QLĐTC của Anand Rajaram và cộng sự (2010), CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐẦU TƯ CÔNG CẤP TỈNH Vũ Cương (2014) và tiếp cận theo các bước của chu trình quản lý TRONG ĐIỀU KIỆN BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU chương trình, dự án ĐTC nhằm phù hợp với Luật Đầu tư công, tác giả xây dựng khung phân tích QLĐTC cấp tỉnh trong điều kiện 2.1. Đầu tư công cấp tỉnh trong điều kiện biến đổi khí hậu BĐKH, tập trung nghiên cứu như sau: 2.1.1. Biến đổi khí hậu Một là, Công tác lập kế hoạch ĐTC trong điều kiện biến đổi Theo IPCC (2007), “Biến đổi khí hậu là sự biến đổi về trạng khí hậu bao gồm: (i) đề xuất chủ trương ĐTC, quy hoạch, kế hoạch thái của hệ thống khí hậu, có thể được nhận biết qua sự biến đổi về ĐTC; (ii) lập, thẩm định và phê duyệt chương trình, dự án ĐTC; (iii) trung bình và sự biến động của các thuộc tính của nó, được duy trì Phân bổ và giao kế hoạch ĐTC. trong một thời gian đủ dài, điển hình là hàng thập kỷ hoặc dài hơn”. Hai là, Công tác tổ chức tổ chức và thực hiện ĐTC trong 2.1.2. Khái niệm đầu tư công cấp tỉnh trong điều kiện biến đổi khí điều kiện biến đổi khí hậu bao gồm: (i) quản lý đấu thầu; (ii) quản lý hậu thực hiện thi công xây dựng công trình; (iii) điều chỉnh dự án ĐTC; ĐTC cấp tỉnh trong điều kiện biến đổi khí hậu là các hoạt (iv) hoàn thành, bàn giao đưa dự án đầu tư công vào vận hành. động ĐTC do chính quyền tỉnh chủ trì (được quyền quản lý và sử Ba là, công tác kiểm tra, giám sát và đánh giá ĐTC trong dụng theo phân cấp quản lý) thực hiện các chương trình, dự án đầu điều kiện biến đổi khí hậu. tư công phục vụ phát triển bền vững kinh tế - xã hội của tỉnh thích Bốn là, công tác phân cấp và phối hợp QLĐTC trong điều ứng với biến đổi khí hậu dựa trên các nguồn lực huy động, không vì kiện biến đổi khí hậu. mục tiêu lợi nhuận và (hoặc) không có khả năng hoàn vốn trực tiếp. 1.2.2. Phương pháp thu thập thông tin, số liệu 2.1.3. Đặc điểm đầu tư công cấp tỉnh trong điều kiện biến đổi khí hậu Phương pháp nghiên cứu lý thuyết và tổng kết thực tiễn; 2.1.4. Nội dung dầu tư công cấp tỉnh trong điều kiện biến đổi khí hậu Phỏng vấn sâu, quan sát trực tiếp và ghi nhận; Phương pháp điều tra. 2.2. Lý luận chung về quản lý đầu tư công cấp tỉnh trong điều kiện biến 1.2.3. Phương pháp phân tích thông tin, số liệu đổi khí hậu
11 12 2.2.1. Khái niệm, mục tiêu, nguyên tắc quản lý đầu tư công cấp tỉnh trong trình, dự án ĐTC thích ứng với biến đổi khí hậu; (iii) Phân bổ và điều kiện biến đổi khí hậu giao kế hoạch vốn ĐTC. (2) Công tác tổ chức và quản lý thực hiện 2.2.1.1. Khái niệm quản lý đầu tư công cấp tỉnh trong điều kiện biến ĐTC cấp tỉnh trong điều kiện biến đổi khí hậu …(3) Công tác kiểm đổi khí hậu tra, giám sát và đánh giá ĐTC cấp tỉnh trong điều kiện biến đổi khí “QLĐTC cấp tỉnh trong điều kiện biến đổi khí hậu là sự tác hậu …(4) Công tác phân cấp và phối hợp QLĐTC cấp tỉnh trong động liên tục, có tổ chức, có định hướng mục tiêu vào quá trình ĐTC điều kiện biến đổi khí hậu. thích ứng với biến đổi khí hậu trên địa bàn tỉnh theo một hệ thống 2.2.3. Tiêu chí đánh giá quản lý đầu tư công cấp tỉnh trong điều tổng thể từ việc hình thành định hướng ĐTC thích ứng với biến đổi kiện biến đổi khí hậu: Một là, Các chỉ tiêu đánh giá kết quả và hiệu khí hậu; cho đến lập, thẩm định, quyết định chương trình, dự án quả ĐTC cấp tỉnh trong điều kiện biến đổi khí hậu; Hai là, kết quả ĐTC thích ứng với biến đổi khí hậu; triển khai thực hiện; quản lý sử thực hiện các khâu của chu trình QLĐTC cấp tỉnh trong điều kiện dụng và theo dõi đánh giá, kiểm tra, thanh tra kế hoạch, chương biến đổi khí hậu. trình, dự án ĐTC, nhằm đảm bảo kết quả, hiệu quả và hiệu lực của 2.2.4. Những nhân tố ảnh hưởng đến quản lý đầu tư công cấp tỉnh ĐTC, qua đó đảm bảo được hiệu quả kinh tế - xã hội của tỉnh”. trong điều kiện biến đổi khí hậu 2.2.1.2. Mục tiêu của quản lý đầu tư công cấp tỉnh trong điều kiện Các nhân tố chủ quan: Tổ chức bộ máy QLĐTC ở địa phương biến đổi khí hậu trong điêu kiện biến đổi khí hậu; Năng lực quản lý của người lãnh 2.2.1.3. Các nguyên tắc chủ yếu của quản lý đầu tư công cấp tỉnh đạo và năng lực về chuyên môn của đội ngũ cán bộ trong bộ máy trong điều kiện biến đổi khí hậu QLĐTC ở địa phương trong điều kiện biến đổi khí hậu; Kế hoạch 2.2.1.4. Cơ chế quản lý đầu tư công cấp tỉnh trong điều kiện biến đổi phát triển kinh tế - xã hội của địa phương trong điều kiện biến đổi khí hậu: Về lý thuyết, Cơ chế QLĐTC cấp tỉnh trong điều kiện biến khí hậu; Các nhân tố về quy hoạch, kế hoạch ĐTC ở địa phương đổi khí hậu bao gồm 2 nhóm cơ chế theo 2 giai đoạn của ĐTC: cơ trong điều kiện biến đổi khí hậu. chế phân bổ và cơ chế thực hiện ĐTC. Bên cạnh đó, nhóm cơ chế Các nhân tố khách quan: Nhóm nhân tố về điều kiện tự nhiên, giám sát quá trình ĐTC cũng rất quan trọng trong việc đảm bảo ĐTC biến đổi khí hậu ở địa phương; Nhóm nhân tố về kinh tế, chính trị, có hiệu quả và hiệu lực. văn hóa xã hội; Công luận và thái độ của các nhóm có liên quan; 2.2.2. Nội dung quản lý đầu tư công cấp tỉnh trong điều biến đổi Nhóm nhân tố về cơ chế chính sách; Khả năng về nguồn lực ngân khí hậu sách nhà nước; Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học, công nghệ và (1) Công tác lập kế hoạch ĐTC cấp tỉnh trong điều kiện quá trình hội nhập quốc tế. BĐKH: (i) Đề xuất chủ trương đầu tư, quy hoạch, kế hoạch ĐTC cấp tỉnh trong điều kiện BĐKH; (ii) Lập, thẩm định và phê duyệt chương
13 14 2.3. Kinh nghiệm quản lý đầu tư công cấp tỉnh trong điều kiện Bảng 3.3. Qui mô và cơ cấu nguồn vốn đầu tư công tỉnh Đồng Tháp giai biến đổi khí hậu và bài học rút ra cho tỉnh Đồng Tháp đoạn 2011 – 2018 (1) Nghiên cứu kinh nghiệm QLĐTC có gắn với biến đổi khí hậu của một số quốc gia trên thế giới: Kinh nghiệm của Thành phố Curitiba (thủ đô của Brazil); Kinh nghiệm của Uganda; Kinh nghiệm của Trung Quốc. (2) Nghiên cứu kinh nghiệm ĐTC cấp tỉnh trong điều kiện biến đổi khí hậu ở một số địa phương tại Việt Nam: Kinh nghiệm của Thành phố Cần Thơ (thành phố trực thuộc Trung ương); Kinh nghiệm của tỉnh An Giang. Từ (1) và (2), một số bài học được rút ra cho tỉnh Đồng Tháp về QLĐTC cấp tỉnh trong điều kiện biến đổi khí hậu. CHƯƠNG 3 Nguồn: Tổng hợp của tác giả từ số liệu của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Đồng Tháp Từ bảng 3.3, tỉnh hình huy động nguồn vốn ĐTC trên địa bàn THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐẦU TƯ CÔNG tỉnh Đồng Tháp là khá tốt từ nhiều nguồn vốn khác nhau. Nhìn TRONG ĐIỀU KIỆN BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU chung, tỉnh đã làm tốt công tác huy động nguồn lực của địa phương TẠI TỈNH ĐỒNG THÁP thông qua tỷ trọng của nguồn vốn ngân sách địa phương là khá cao trong tổng nguồn vốn ĐTC trên địa bàn tỉnh, bình quân giai đoạn 3.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội tỉnh Đồng Tháp và ảnh 2011-2015 là 51,42% và chiếm 44,38% giai đoạn 2016-2018 hưởng của biến đổi khí hậu đến quản lý đầu tư công tại tỉnh 3.2.2. Chuyển dịch cơ cấu đầu tư công tỉnh Đồng Tháp phân theo Đồng Tháp ngành, lĩnh vực Tỉnh Đồng Tháp với những đặc điểm tự nhiên, vị trí địa lý và Thời gian qua nguồn vốn ĐTC trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp kinh tế - xã hội có nhiều điều kiện để phát triển tốt hơn nữa, biểu được phân bổ hầu hết các ngành, lĩnh vực. Trong đó, các lĩnh vực hiện cụ thể là phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong thời gian qua được tập trung đầu tư chính và chiếm tỷ trọng cao so với các lĩnh khá tốt. Nhưng trong lương lai với ảnh hưởng nặng nề của kinh tế - vực khác trong tổng nguồn vốn như đầu tư cho nông nghiêp hiện đại, xã hội và nước biển dâng thì các kết quả đạt được có thể giảm đi. thủy lợi, phát triển nông thôn mới thích ứng với biến đổi khí hậu ở 3.2. Tình hình thực hiện đầu tư công trong điều kiện biến đổi khí tỉnh; đầu tư nâng cao khả năng thích ứng với BĐKH cho hạ tầng đô hậu tại tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2011-2018 thị, giao thông, công nghiệp – thương mại du lịch ở tỉnh; đầu tư cho 3.2.1. Đầu tư công tỉnh Đồng Tháp phân theo nguồn vốn đầu tư giáo dục và đào tạo; đầu tư cho y tế và văn hóa xã hội (bảng 3.4).
15 16 Bảng 3.4. Quy mô và cơ cấu đầu tư công tỉnh Đồng Tháp theo ngành, Kết quả chuyển dịch cơ cấu ĐTC theo vùng ở tỉnh đã góp lĩnh vực giai đoạn 2011-2018 phần thúc đẩy kinh tế - xã hội của mỗi vùng và từng địa phương trong Tỉnh tiếp tục đà tăng trưởng, Các ngành nông nghiệp, công nghiệp, thương mại – dịch vụ mỗi vùng phát triển tích cực, hiệu quả, phù hợp với đặc thù, lợi thế của từng Vùng, năng lực ứng phó và thích ứng biến đổi khí hậu trên địa bàn Tỉnh dần được cải thiện. 3.3. Thực trạng quản lý đầu tư công trong điều kiện biến đổi khí hậu tại tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2011-2018 3.3.1. Công tác lập kế hoạch đầu tư công Kết quả phân tích chỉ ra, các quy hoạch đã phục vụ tốt cho định hướng phát triển của ngành, các địa phương trong tỉnh. Đồng thời là căn cứ cho công tác lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, kế hoạch ĐTC giai đoạn 5 năm và hàng năm phù hợp với tình hình thực tế và xu hướng phát triển của tỉnh theo hướng phát triển bền Nguồn: Tổng hợp của tác giả từ số liệu của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Đồng Tháp vững, thích ứng với biến đổi khí hậu đang diễn ra ngày càng phức 3.2.3. Chuyển dịch cơ cấu đầu tư công tỉnh Đồng Tháp phân theo tạp, khó lường. vùng 3.3.2. Công tác tổ chức và quản lý thực hiện đầu tư công Bảng 3.6: Qui mô và cơ cấu vốn đầu tư công tỉnh Đồng Tháp phân theo Trong quá trình tổ chức và quản lý thực hiện ĐTC trong điều vùng giai đoạn 2011-2018 kiện biến đổi khí hậu ở tỉnh luôn gắn chặt với vai trò quản lý nhà nước ở tỉnh Đồng Tháp: quản lý đầu thầu; Quản lý thực hiện thi công xây dựng công trình; điều chỉnh ĐTC; Hoàn thành, bàn giao đưa dự án ĐTC vào vận hành sử dụng 3.3.3. Công tác kiểm tra, giám sát và đánh giá đầu tư công Kết quả chỉ ra còn nhiều hạn chế, thiếu sót, sai phạm trong công tác quản lý xây dựng cơ bản (công tác đấu thầu, chỉ định thầu, quản lý đầu tư xây dựng, quản lý chất lượng công trình, giám sát đầu tư…), yêu cầu rút kinh nghiệm và thực hiện theo đúng quy định của Nguồn: Tổng hợp của tác giả từ số liệu của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Đồng Tháp pháp luật. Công tác quản lý, kiểm soát chất lượng công trình được
17 18 các chủ đầu tư và các bên liên quan kiểm tra khá chặt chẽ theo quy định. Tuy nhiên, trong quá trình thiết kế, thi công xây dựng còn một số công trình chưa đảm bảo chất lượng 3.3.4. Công tác phân cấp và phối hợp quản lý đầu tư công Cấp tỉnh đã đẩy mạnh phân cấp về vốn đầu tư và giao nhiêm vụ chi đầu tư cho các cấp bên dưới trong thực hiện ĐTC thích ứng với biến đổi khí hậu trên địa bàn Tỉnh. Qua đó, tạo sự chủ động đối với các cấp khi chuẩn bị đầu tư, cân đối nguồn vốn đầu tư các công trình, dự án ĐTC thích ứng với biến đổi khí hậu. Trong quá trình thực hiện kế hoạch ĐTC trong điều kiện biến đổi khí hậu, các ngành, các địa phương và chủ đầu tư thường xuyên tổ chức theo dõi chặt chẽ, nhưng vẫn còn nhiều công trình, dự án ĐTC bị chậm trễ trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng ảnh hưởng đến tiến độ Biểu đồ 3.2. Điểm số trung bình từng khâu của chu trình quản lý đầu tư công tỉnh triển khai thi công. Đồng Tháp trong điều kiện biến đổi khí hậu từ kết quả điều tra 3.3.5. Tình hình quản lý đầu tư công trong điều kiện biến đổi khí Nguồn: Tính toán từ số liệu điều tra của tác giả hậu tại tỉnh Đồng Tháp từ kết quả nghiên cứu điều tra Xét ở khía cạnh mối tương quan giữa kết quả QLĐTC cấp Từ kết quả tổng hợp điều tra khảo sát (biểu đồ 3.2), có thể cho tỉnh với biến đổi khí hậu: rằng các khâu của chu trình QLĐTC trong điều kiện biến đổi khí hậu Bảng 3.21: Kết quả tổng hợp tính toán thống kê tại tỉnh Đồng Tháp về cơ bản đã được thực hiện khá đầy đủ theo các theo từng biến độc lập quy định chung về ĐTC, hoàn thiện dần và tiến bộ nhất định trong Phương trình kết quả Y/X1 Y = 1,856 + 0,420 X1 thời gian qua. Trong đó Tỉnh cần tập trung các giải pháp tăng cường Y/X2 Y = 2,388 + 0,368 X2 QLĐTC hơn đối với các yếu kém trong công tác đề xuất chủ trương, Y/X3 Y = 1,853 + 0,431 X3 quy hoạch, kế hoạch ĐTC thích ứng với biến đổi khí hậu và các yếu Y/X4 Y = 2,497 + 0,216 X4 kém trong khâu vận hành chương trình, dự án ĐTC thích ứng với Y/X5 Y = 2,549 + 0,200 X5 biến đổi khí hậu trên địa bàn Tỉnh. Nguồn: Tính toán của tác giả từ số liệu điều tra với phần mềm SPSS
19 20 Bảng 3.22: Kết quả tính toán thống kê chung theo biến độc lập Kết quả thực hiện các nội dung của chu trình QLĐTC trong điều Chỉ tiêu thống kê Kết quả tính toán kiện biến đổi khí hậu tại tỉnh vẫn còn một số hạn chế; Hệ số tương quan 0,684 Các hạn chế khác: Hiệu quả sử dụng vốn ĐTC trên địa bàn tỉnh Hệ số Durbin – Watson 2,102 chưa cao; Vốn ĐTC chưa đủ đáp ứng tốt nhu cầu ĐTC trong điều kiện Độ chính xác 0,000 biến đổi khí hậu ở Tỉnh; Chuyển dịch cơ cấu ĐTC còn chậm, cơ cấu phân Phương trình kết quả: Y=f(X1, X2, X3, X4, X5) bổ vốn ĐTC cho các ngành, lĩnh vực thích ứng với biến đổi khí hậu trên Y = 0,210 + 0,299 X1+ 0,267 X2 + 0,262 X3 + 0,147 X4+ 0,129 X5 địa bàn tỉnh có nhiều chuyển biến tích cực nhưng vẫn còn một số điểm Nguồn: Tính toán của tác giả từ số liệu điều tra với phần mềm SPSS chưa hợp lý. Từ kết quả tính toán ở bảng 3.21 và 3.22 cho thấy, biến đổi 3.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế khí hậu (i. hạn hán, khô kiệt; ii. Mưa bão, lũ lụt; iii. Nhiệt độ tăng; 3.4.3.1. Nguyên nhân chủ quan: (1) tổ chức bộ máy quản lý Nhà nước iv. Nước biển dâng; v. xâm nhập mặn) có mối quan hệ khá chặt chẽ của tỉnh đối với hoạt động đầu tư nói chung và hoạt động ĐTC trong điều và có ảnh hưởng khá lớn đến kết quả QLĐTC cấp tỉnh lần lượt là kiện biến đổi khí hậu trên địa bàn Tỉnh vẫn còn cồng kềnh gây chồng hạn hán, khô kiệt (cao nhất); tiếp theo là mưa bão, lũ lụt; nhiệt độ chéo và khó phối hợp; (2) trình độ, nhận thức của một số cán bộ các cấp, tăng; rồi đến nước biển dâng (thấp) và cuối cùng là xâm nhập mặn các ngành của Tỉnh còn thấp; (3) đội ngũ cán bộ chuyên trách về biến đổi (rất thấp). khí hậu ở địa phương vẫn còn thiếu về số lượng; (4) kiểm tra việc xây 3.4. Đánh giá chung quản lý đầu tư công tỉnh Đồng Tháp trong dựng, thực hiện quy hoạch, chính sách và các hoạt động đầu tư còn mang điều kiện biến đổi khí hậu giai đoạn 2011-2018 tính hình thức; (5) năng lực và trình độ chuyên môn của một số đơn vị tư 3.4.1. Những thành tựu vấn còn thấp; (6) năng lực và trình độ chuyên môn của chủ đầu tư còn Kết quả các khâu của chu trình QLĐTC trong điều kiện biến thấp và chưa đáp ứng yêu cầu trong điều kiện biến đổi khí hậu; (7) ý thức đổi khí hậu tại tỉnh về cơ bản đã được thực hiện khá đầy đủ theo các chấp hành pháp luật, chính sách Nhà nước của một bộ phận người dân quy định chung về ĐTC, hoàn thiện dần và tiến bộ nhất định. vẫn còn thấp. Kết quả QLĐTC góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cải 3.4.3.2. Nguyên nhân khách quan: (1) hệ thống cơ chế và chính sách đầu thiện thu nhập bình quân đầu người của tỉnh; tư của Tỉnh khá đầy đủ, song vẫn còn một số chính sách chưa đồng bộ, Đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh theo hướng hợp còn thiếu tính xác thực, chưa đáp ứng cao yêu cầu trong thực tiễn; (2) ảnh lý thích ứng với biến đổi khí hậu; hưởng chung của tình hình suy thoái kinh tế của Thế giới, chủ trương thắt Môi trường đầu tư của tỉnh được cải thiện. chặt đầu tư của chính phủ; (3) vị trí địa lý của Tỉnh cũng không thuận lợi 3.4.2. Hạn chế chủ yếu (không thuộc vùng kinh tế trọng điểm phía nam) và các ảnh hưởng của rủi ro thiên tai, dịch bệnh và biến đổi khí hậu.
21 22 đồng và xã hội; (4) Tăng cường công tác phân cấp và phối hợp trong CHƯƠNG 4 QLĐTC và rà soát, cập nhật, hoàn thiện các hệ thống văn bản pháp GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ ĐẦU TƯ CÔNG lý có liên quan tới lòng ghép công tác QLĐTC với nhiệm vụ ứng TRONG ĐIỀU KIỆN BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU phó biến đổi khí hậu, phòng tránh rủi ro thiên tai; (5) Nâng cao chất TẠI TỈNH ĐỒNG THÁP ĐẾN NĂM 2025 lượng nguồn nhân lực QLĐTC trong điều kiện biến đổi khí hậu; (6) Xây dựng và hoàn thiện chính sách khuyến khích, ưu đãi khi đầu tư 4.1. Định hướng phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Đồng Tháp đến vào các dự án ĐTC ứng phó, thích ứng với biến đổi khí hậu và tăng năm 2025. Phân tích SWOT, các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. cường đa dạng hóa các loại hình ĐTC; (7) Tiếp tục điều chỉnh cơ 4.2. Định hướng tăng cường quản lý đầu tư công trong điều kiện cấu ĐTC hợp lý nhằm khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn biến đổi khí hậu tại tỉnh Đồng Tháp. Các định hướng làm nền tản lực để đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu kinh tế theo hướng hợp lý thích thực hiện tập trung. ứng với biến đổi khí hậu. 4.3. Giải pháp tăng cường quản lý đầu tư công trong điều kiện biến đổi khí hậu tại tỉnh Đồng Tháp KẾT LUẬN (1) Nâng cao chất lượng công tác lập kế hoạch ĐTC: (i) Đổi mới cách làm công tác quy hoạch, kế hoạch đầu tư nói chung và Đẩy mạnh tái cơ cấu ĐTC nhằm mục đích nâng cao chất ĐTC trong điều kiện biến đổi khí hậu; (ii) Nâng cao chất lượng của lượng tăng trưởng kinh tế của Tỉnh theo hướng bền vững, nâng cao công tác lập, thẩm định và phê duyệt dự án ĐTC thích ứng với biến chất lượng cuộc sống và phúc lợi xã hội, là những nội dung quan đổi khí hậu, có kết hợp các tổ chức nghiên cứu tư vấn đánh giá độc trọng trong quá trình đẩy mạnh tái trúc nền kinh tế của Tỉnh. Những lập. (2) Hoàn thiện công tác tổ chức và quản lý thực hiện ĐTC: (i) năm qua, mặc dù ĐTC và QLĐTC tỉnh Đồng Tháp đã đạt được đổi mới và hoàn thiện công tác giải phóng mặt bằng; (ii) tăng cường những thành tựu, trong đó có tính đến việc tập trung các nguồn lực công tác quản lý đấu thầu, đẩy mạnh triển khai đấu thầu qua mạng; để phát triển bền vững kinh tế - xã hội – môi trường. Tuy nhiên, (iii) tập trung chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án ĐTC công tác QLĐTC đã đảm bảo cân đối, bền vững và có khoa học hay thích ứng biến đổi khí hậu; (iv) tăng cường kiểm soát chặt chẽ và chưa, thì yêu cầu cần phải nghiên cứu. Hơn nữa, trong quá trình siết chặt kỹ luật đối với việc điều chỉnh dự án ĐTC, có những qui QLĐTC tại tỉnh Đồng Tháp luôn chịu nhiều tác động từ nhiều yếu tố định cụ thế gắn kết các đơn vị thực hiện với các đơn vị, tổ chức vận từ khách quan cho đến các yếu tố chủ quan như thể chế nền kinh tế hành dự án ĐTC. (3) Nâng cao chất lượng công tác kiểm tra giám của cả nước nói chung và của Tỉnh nói riêng, năng lực đội ngủ cán sát, thanh tra đối với hoạt động ĐTC trong điệu kiện biến đổi khí bộ đảm nhiệm công tác quản lý chuyên môn về ĐTC và các yếu tố hậu, với cơ chế cụ thể và minh bạch nhằm tăng cường giám sát cộng khác, nhất biến đổi khí hậu. Do đó, cần liên tục và tăng cường hoàn
23 thiện công tác QLĐTC là yêu cầu cần thiết nhằm nâng cao kết quả và hiệu quả hoạt động ĐTC trên địa bàn tỉnh. Với đề tài “Quản lý đầu tư công trong điều kiện biến đổi khí hậu tại tỉnh Đồng Tháp”. Từ kết quả phân tích, đánh giá thực trạng QLĐTC trong điều kiện biến đổi khí hậu tại tỉnh Đồng Tháp, luận án chỉ ra rằng QLĐTC ở tỉnh vẫn còn nhiều bất cập và cần phải tiếp tục được cải thiện. Mặt khác, Luận án cũng chỉ ra mối quan hệ tương quan giữa kết quả QLĐTC với các yếu tố của biến đổi khí hậu là khá chặt, lần lượt là hạn hán, khô kiệt (cao nhất); tiếp theo là mưa bão, lũ lụt; nhiệt độ tăng; rồi đến nước biển dâng (thấp) và cuối cùng là xâm nhập mặn (rất thấp). Với những thuận lợi, khó khăn và cơ hội, thách thức của tỉnh trong phát triển kinh tế - xã hội và định phướng phát triển kinh tế - xã hội nói chung cũng như định hướng QLĐTC trong thời gian tới, luận án đề xuất 07 nhóm giải pháp tăng cường QLĐTC cấp tỉnh trong điều kiện biến đổi khí hậu có giá trị tham khảo về mặt lý luận và thực tiễn đối với Đồng Tháp và các địa phương có điều kiện tương đồng tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Trong đó, cần chú trọng làm tốt nhóm giải pháp về nâng cao chất lượng công tác lập kế hoạch ĐTC và nâng cao chất lượng công tác kiểm tra giám sát, thanh tra đối với hoạt động ĐTC, với cơ chế cụ thể và minh bạch nhằm tăng cường giám sát cộng đồng và xã hội.