Tóm tắt luận án Tiến sĩ Lịch sử: Đảng bộ tỉnh Thanh Hoá lãnh đạo chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp từ 1986 đến 2005

Chia sẻ: Vinh Le | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án làm sáng tỏ sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa trong quá trình thực hiện chủ trương, đường lối đổi mới của Đảng về chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp từ 1986 đến 2005; khắc họa các bước phát triển, đúc kết kinh nghiệm lịch sử và gợi mở những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu. Để nắm chi tiết nội dung nghiên cứu mời các bạn cùng tham khảo luận án.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận án Tiến sĩ Lịch sử: Đảng bộ tỉnh Thanh Hoá lãnh đạo chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp từ 1986 đến 2005

Bé Gi¸o dôc vμ §μo t¹o Häc viÖn chÝnh trÞ – hμnh chÝnh quèc gia hå chÝ minh NguyÔn V¨n Vinh ®¶ng bé tØnh thanh hãa l∙nh ®¹o chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp tõ 1986 ®Õn 2005 Chuyªn ngµnh: LÞch sö §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam M· sè: 62 22 56 01 Tãm t¾t luËn ¸n tiÕn sÜ LÞch sö Hµ Néi, 2010
C«ng tr×nh ®−îc hoµn thµnh t¹i Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh quèc gia Hå ChÝ Minh Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: GS, TS. TrÞnh Nhu Ph¶n biÖn 1: PGS. TS. Vò Quang HiÓn Häc viÖn ChÝnh trÞ - hμnh chÝnh quèc gia Ph¶n biÖn 2: PGS. TS. TrÇn Hå B¸ ChÝ§ÖMinh Ph¶n biÖn 3: PGS. TS. §oµn Ngäc H¶i LuËn ¸n sÏ ®−îc b¶o vÖ tr−ícv¨n NguyÔn Héi Vinh ®ång chÊm luËn ¸n cÊp Nhµ n−íc häp t¹i Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh quèc gia Hå ChÝ Minh Vµo håi giê ngµy th¸ng n¨m 2010 Chuyªn ®Ò luËn ¸n cÊp tiÕn sÜ Chuyªn ®Ò 3 ®¶ng bé tØnh thanh hãa l∙nh ®¹o ph¸t triÓn Khoa häc vμ c«ng nghÖ thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp theo h−íng c«ng nghiÖp hãa, hiªn ®¹i hãa Cã thÓChuyªn ngμnh t×m hiÓu LuËn LÞch ¸n t¹i: Th−sö §¶ng viÖn Quèc gia M∙ sè: Vμ th− viªn Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hμnh chÝnh quèc gia Hå ChÝ Minh
Danh môc C¸c c«ng tr×nh khoa häc ®∙ c«ng bè Cã liªn quan ®Õn luËn ¸n 1. NguyÔn Thµnh Vinh (2007) §¶ng bé tØnh Thanh Ho¸ l·nh ®¹o chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp (1996 – 2003), LÞch sö §¶ng, (5 ), tr.49-52 2. NguyÔn Thµnh Vinh (2007) §¶ng bé Thanh Ho¸ l·nh ®¹o ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ phôc vô chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, Khoa gi¸o, (5), tr.35-37. 3. NguyÔn Thµnh Vinh (2007), Kinh nghiÖm cña Thanh Ho¸ trong chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, Lao ®éng vµ C«ng ®oµn:, (5), tr. 38-39. 4. NguyÔn Thµnh Vinh (2007) Bµi häc ph¸t huy søc m¹nh ®oµn kÕt toµn d©n trong chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp cña §¶ng bé tØnh Thanh Ho¸, MÆt trËn, (7), tr. 40- 43. 5. NguyÔn Thµnh Vinh (2007), ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp ë Thanh Ho¸. Lý luËn ChÝnh trÞ, (8), tr.59- 63. 6. NguyÔn Thµnh Vinh (2008), §¶ng bé Thanh Ho¸ l·nh ®¹o ph¸t triÓn doanh nghiÖp phôc vô chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, B¸o §iÖn tö §¶ng Céng s¶n, ngµy14/2. 7. NguyÔn Thµnh Vinh (2008), Ph¸t huy søc m¹nh d©n chñ c¬ së trong l·nh ®¹o chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, Céng s¶n §iÖn tö (9) 8. NguyÔn Thµnh Vinh (2008), Ph¸t huy d©n chñ trong l·nh ®¹o chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë §¶ng bé tØnh Thanh Hãa, T¹p chÝ X©y dùng §¶ng ®iÖn tö ngµy 12/9. 9. NguyÔn Thµnh Vinh (2009), Kinh nghiÖm cña §¶ng bé Thanh Hãa vÒ l·nh ®¹o chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp nh÷ng n¨m ®Çu ®æi míi, LÞch sö §¶ng, (8), tr. 49-5
Më ®Çu 1- TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc, l·nh ®¹o chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ (chuyÓn dÞch CCKT) lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng lu«n ®−îc §¶ng ta quan t©m. Bëi v×, mét nÒn kinh tÕ cã c¬ cÊu hîp lý míi cã thÓ ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. Trong thùc tiÔn, chuyÓn dÞch CCKT kh«ng chØ gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng tr−ëng kinh tÕ, mµ cßn gãp phÇn ®iÒu hoµ nguån lùc, ph¸t huy lîi thÕ gi÷a c¸c lÜnh vùc, c¸c vïng miÒn, ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh ®Ó c¸c ngµnh, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Þa ph−¬ng vµ c¸c vïng l·nh thæ tù xem xÐt, ®iÒu chØnh c¬ cÊu s¶n xuÊt phï hîp vµ hiÖu qu¶ h¬n ë tõng giai ®o¹n cô thÓ. N−íc ta lµ mét n−íc n«ng nghiÖp, trong lÞch sö vµ nhiÒu n¨m tíi, n«ng nghiÖp vÉn gi÷ vÞ trÝ, vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Do ®ã, ChuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp, h−íng tíi mét nÒn n«ng nghiÖp hµng hãa, ph¸t triÓn toµn diÖn vµ bÒn v÷ng lu«n cã ý nghÜa hÕt søc quan träng. Tõ n¨m 1986, vËn dông s¸ng t¹o ®−êng lèi ®æi míi cña §¶ng, §¶ng bé tØnh Thanh Ho¸ ®· l·nh ®¹o nh©n d©n trong tØnh ph¸t huy néi lùc, khai th¸c tiÒm n¨ng, thÕ m¹nh cña mét tØnh cã ®Çy ®ñ c¸c vïng sinh th¸i, tõng b−íc chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp theo h−íng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa (CNH-H§H) vµ ®· thu ®−îc nh÷ng thµnh tùu quan träng. Kinh tÕ n«ng nghiÖp ph¸t triÓn, t¹o thÕ æn ®Þnh, gãp phÇn thóc ®Èy c¸c ngµnh kinh tÕ - x· héi (KT-XH) trong tØnh ph¸t triÓn; ®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸ tinh thÇn cña c− d©n n«ng th«n ®−îc c¶i thiÖn râ rÖt; an ninh chÝnh trÞ vµ trËt tù an toµn x· héi ®−îc gi÷ v÷ng. §¶ng bé ®· kh¼ng ®Þnh vai trß l·nh ®¹o trªn mÆt trËn kinh tÕ, g¾n chÆt ph¸t triÓn kinh tÕ víi c«ng t¸c x©y dùng §¶ng. ViÖc nghiªn cøu nh÷ng chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch l·nh ®¹o chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp ë §¶ng bé tØnh Thanh Hãa, nh»m t¸i hiÖn bøc tranh kinh tÕ trong qu¸ tr×nh ®æi míi ë ®Þa ph−¬ng lµ gãp phÇn ®¸nh gi¸ kh¸ch quan, khoa häc c«ng t¸c l·nh ®¹o cña §¶ng trªn mÆt trËn kinh tÕ. Th«ng qua ®ã, gióp cÊp uû cã thªm luËn cø khoa häc trong tæng kÕt thùc tiÔn vµ ho¹ch ®Þnh chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp tiÕp theo. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do trªn, nghiªn cøu sinh chän ®Ò tµi §¶ng bé tØnh Thanh Ho¸ l·nh ®¹o chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp tõ 1986 ®Õn 2005 ®Ó nghiªn cøu vµ viÕt luËn ¸n tiÕn sÜ lÞch sö cña m×nh. 2- Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi Nh»m lµm s¸ng râ sù l·nh ®¹o, chØ ®¹o cña §¶ng bé tØnh Thanh Ho¸ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn chñ tr−¬ng, ®−êng lèi ®æi míi cña §¶ng vÒ chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp tõ 1986 ®Õn 2005; kh¾c ho¹ c¸c b−íc ph¸t triÓn trong chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp cña tØnh Thanh Hãa qua hai giai ®o¹n: i) Giai ®o¹n 10 n¨m ®Çu ®æi míi (1986 -1995); ii) Giai ®o¹n ®Èy
2 m¹nh CNH, H§H ®Êt n−íc (1996-2005). Qua ®ã, ®óc kÕt mét sè kinh nghiÖm lÞch sö vµ gîi më nh÷ng vÊn ®Ò cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu; gióp thªm t− liÖu tham kh¶o cho §¶ng bé trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸c chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p l·nh ®¹o chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp cã hiÖu qu¶ h¬n ë c¸c giai ®o¹n tiÕp theo. 3. NhiÖm vô, ®èi t−îng vµ giíi h¹n nghiªn cøu 3.1. NhiÖm vô nghiªn cøu: - S−u tÇm, xö lý vµ ®¸nh gi¸ tæng quan c¸c tµi liÖu cã liªn quan ®Õn sù l·nh ®¹o chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp cña §¶ng ta nãi chung vµ cña §¶ng bé tØnh Thanh Ho¸ nãi riªng. - HÖ thèng hãa c¸c nguån t− liÖu theo hai giai ®o¹n g¾n liÒn víi hoµn c¶nh lÞch sö cña mçi giai ®o¹n. - Ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ sù l·nh ®¹o, chØ ®¹o cña §¶ng bé trong chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp vµ hiÖu qu¶ thùc hiÖn sù l·nh ®¹o, chØ ®¹o Êy. - B−íc ®Çu ®−a ra mét sè nhËn xÐt vµ ®óc kÕt nh÷ng kinh nghiÖm cã ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn trong qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn ®−êng lèi chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp cña §¶ng t¹i ®Þa ph−¬ng. 3.2. §èi t−îng nghiªn cøu: - Nh÷ng chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p cña §¶ng bé Thanh Hãa trong qu¸ tr×nh l·nh ®¹o chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp. - Qu¸ tr×nh chØ ®¹o thùc hiÖn c¸c chñ tr−¬ng cña §¶ng bé l·nh ®¹o chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp ë Thanh Hãa qua hai giai ®o¹n lÞch sö nªu trªn. - Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc vµ kinh nghiÖm h÷u Ých tõ thùc tiÔn l·nh ®¹o cña §¶ng bé tØnh Thanh Hãa. 3.3. Giíi h¹n nghiªn cøu cña luËn ¸n: - Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp trong thêi kú tõ 1986-2005; nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn sù l·nh ®¹o cña §¶ng bé trong chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp ë ®Þa ph−¬ng bao gåm nh÷ng chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc; ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi cña tØnh Thanh Hãa. - Ph¹m vi nghiªn cøu chØ tËp trung c¬ b¶n vµo ngµnh n«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, n«ng nghiÖp lµ mét ngµnh g¾n chÆt víi n«ng th«n, l¹i lµ mét bé phËn hîp thµnh trong c¬ cÊu nÒn kinh tÕ quèc d©n, nªn trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ khi thÓ hiÖn trªn luËn ¸n, sÏ cã nh÷ng ®iÓm më réng cÇn thiÕt víi mét sè ngµnh kinh tÕ kh¸c, ®Æc biÖt lµ kinh tÕ n«ng th«n, nh»m lµm s¸ng tá h¬n chñ ®Ò cña luËn ¸n. §ång thêi, cã ®Ò cËp nghiªn cøu thªm mét sè tØnh trong khu vùc vµ ë chõng mùc nhÊt ®Þnh liªn hÖ víi c¶ n−íc ®Ó cã thªm sè liÖu so s¸nh víi Thanh Hãa. - LuËn ¸n lÊy mèc thêi gian tõ 1986-2005, tøc lµ tõ §¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng, b¾t ®Çu c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn ®Êt n−íc (t−¬ng øng vÒ thêi
3 gian lµ §¹i héi lÇn thø XII cña §¶ng bé tØnh Thanh Ho¸) ®Õn n¨m 2005 lµ thêi ®iÓm §¶ng tæng kÕt mét sè vÊn ®Ò lý luËn - thùc tiÔn qua 20 n¨m ®æi míi, tiÕn hµnh §¹i héi §¶ng bé c¸c cÊp vµ §¹i héi lÇn thø X cña §¶ng. 4. Nguån t− liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Nguån t− liÖu cña LuËn ¸n: - C¸c t¸c phÈm kinh ®iÓn cña C. M¸c - Ph. ¨ng ghen, V.I. Lª nin vµ cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÒ vai trß cña n«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ quèc d©n; V¨n kiÖn cña §¶ng vµ Nhµ n−íc vÒ l·nh ®¹o chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp trong thêi kú ®æi míi; V¨n kiÖn cña c¸c cÊp uû vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng tØnh Thanh Ho¸ liªn quan ®Õn lÜnh vùc n«ng nghiÖp tõ 1986-2005; c¸c t¸c phÈm, c«ng tr×nh nghiªn cøu, khoa häc ®−îc xuÊt b¶n, c«ng bè trªn c¸c t¹p chÝ chuyªn ngµnh; c¸c luËn ¸n TiÕn sÜ vµ luËn v¨n Th¹c sÜ vÒ §¶ng l·nh ®¹o ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n nãi riªng… - Nguån tµi liÖu thùc tÕ cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh trong tØnh vÒ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp: b¸o c¸o hµng n¨m, Niªn gi¸m thèng kª; c¸c ®Ò ¸n; quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn KT-XH tØnh Thanh Ho¸; quy ho¹ch vïng vµ c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm cña tØnh; cïng víi c¸c tµi liÖu, biªn b¶n héi nghÞ, héi th¶o… ®−îc l−u tr÷ ë V¨n phßng TØnh uû, V¨n phßng ñy ban nh©n d©n (UBND) tØnh, Côc thèng kª, Së N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n tØnh Thanh Ho¸ cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi. - C¸c d÷ kiÖn, sè liÖu thu thËp qua ®iÒu tra thùc tÕ cña t¸c gi¶ luËn ¸n. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu: Dùa trªn nh÷ng quan ®iÓm duy vËt lÞch sö cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh vµ nh÷ng quan ®iÓm cña §¶ng, luËn ¸n sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu sau: - Ph−¬ng ph¸p lÞch sö kÕt hîp víi ph−¬ng ph¸p l«gÝc ®Ó t¸i hiÖn mét c¸ch ch©n thùc vµ khoa häc qu¸ tr×nh l·nh ®¹o chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp cña §¶ng bé Thanh Ho¸ trong 20 n¨m ®æi míi (1986-2005). - Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch, so s¸nh, thèng kª, ®iÒu tra thùc ®Þa ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp cña tØnh Thanh Ho¸ qua tõng giai ®o¹n, nh»m thÓ hiÖn râ vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n−íc vµ nhÊt lµ l·nh ®¹o ph¸t triÓn kinh tÕ ë ®Þa ph−¬ng. 5. §ãng gãp khoa häc cña luËn ¸n - T¸i hiÖn 20 n¨m (1986-2005) ®æi míi cña §¶ng bé tØnh Thanh Hãa l·nh ®¹o chuyÓn dÞch CCKT trªn lÜnh vùc n«ng nghiÖp. Gãp phÇn kh¼ng ®Þnh tÝnh khoa häc vµ s¸ng t¹o trong ®−êng lèi ®æi míi cña §¶ng. - HÖ thèng nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc vµ ®óc kÕt nh÷ng kinh nghiÖm trong qu¸ tr×nh l·nh ®¹o chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp cña §¶ng bé Thanh Hãa, gãp thªm nguån t− liÖu tham kh¶o cho §¶ng bé.
4 - Tæng hîp nh÷ng ®Þnh h−íng c¬ b¶n cña §¶ng bé trong qu¸ tr×nh l·nh ®¹o chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp tiÕp theo. 6. ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn cña LuËn ¸n - LuËn ¸n lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu lÞch sö, nguån t− liÖu phong phó, víi nhiÒu luËn cø khoa häc, ph©n tÝch, lý gi¶i kÕt qu¶ l·nh ®¹o chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp cña mét §¶ng bé ®Þa ph−¬ng cã nhiÒu tiÒm n¨ng, nh−ng còng kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc. - LuËn ¸n gãp phÇn ®óc kÕt nh÷ng kinh nghiÖm lÞch sö, gióp §¶ng bé vµ c¸c cÊp uû, c¸c ngµnh kinh tÕ n«ng, l©m, ng− nghiÖp trong tØnh cã thªm nguån tµi liÖu tham kh¶o trong qu¸ tr×nh tæng kÕt thùc tiÔn vµ x©y dùng chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp tiÕp theo. - LuËn ¸n lµ nguån tµi liÖu tèt, tin cËy phôc vô c«ng t¸c nghiªn cøu vµ biªn so¹n lÞch sö §¶ng bé tØnh; lÞch sö §¶ng bé ngµnh N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n tØnh Thanh Hãa. §ång thêi, sÏ là tài liÖu tham kh¶o cña häc viªn vµ c¸c nghiªn cøu sinh sau nµy. 7. Bè côc cña luËn ¸n. Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, danh môc tµi liÖu tham kh¶o vµ phô lôc, luËn ¸n gåm cã 4 ch−¬ng, 12 tiÕt. Ch−¬ng I Tæng quan t×nh h×nh nghiªn cøu liªn quan ®Õn ®Ò Tμi Cho ®Õn nay, ®· cã kh¸ nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu ë c¸c cÊp ®é kh¸c nhau vÒ néi dung chuyÓn dÞch CCKT nãi chung vµ chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp nãi riªng. 1.1. nhãm ®Ò tμi khoa häc, nghiªn cøu lý luËn vμ tæng kÕt thùc tiÔn B−íc vµo thêi kú ®æi míi, nhÊt lµ tõ sau §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII, vÊn ®Ò CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ®−îc x¸c ®Þnh lµ nhiÖm vô quan träng trong qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh CNH, H§H ®Êt n−íc, hµng lo¹t nh÷ng ®Ò tµi cÊp Nhµ n−íc, cÊp bé ®−îc c¸c c¬ quan chøc n¨ng nghiªn cøu: ®Ò tµi cÊp Nhµ n−íc vÒ " ChuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp, n«ng th«n" do Ban Kinh tÕ Trung −¬ng thùc hiÖn n¨m 1994; ®Ò tµi cÊp bé vÒ "Nh÷ng ph−¬ng h−íng vµ biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp, n«ng th«n" do Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh thùc hiÖn trong hai n¨m 1994-1995; ®Ò tµi cÊp bé "Nghiªn cøu qu¸ tr×nh h×nh thµnh cña mét sè chÝnh s¸ch ®æi míi ®ét ph¸ trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n" do ViÖn ChÝnh s¸ch vµ ChiÕn l−îc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n (Bé N«ng nghiÖp) thùc hiÖn n¨m 2005-2006; ®Ò ¸n “ChuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp, thñy s¶n c¶ n−íc ®Õn n¨m 2010 vµ tÇm nh×n 2020” do Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n thùc hiÖn n¨m 2005...
5 ë tØnh Thanh Ho¸, thùc hiÖn c«ng v¨n sè 17 - CV/TW cña Ban BÝ th− Trung −¬ng §¶ng, giao nhiÖm vô tæng kÕt chuyÓn dÞch CCKT theo h−íng CNH, H§H, ngµy 25/7/2003 Ban th−êng vô TØnh uû Thanh Ho¸ ®· cã kÕ ho¹ch sè 23 KH/TU vÒ viÖc “Kh¶o s¸t, nghiªn cøu, tæng kÕt thùc tiÔn vÊn ®Ò chuyÓn dÞch CCKT theo h−íng CNH, H§H ë tØnh Thanh Ho¸”. Theo ®ã, 100% c¸c huyÖn, thÞ x·, thµnh phè trong tØnh ®· chØ ®¹o chÆt chÏ viÖc tæng kÕt ë cÊp x·, ph−êng, nh»m cã ®ñ c¬ së thùc tiÔn ®¸nh gi¸ chuyÓn dÞch CCKT trong tØnh. Th¸ng 10-2004 TØnh uû Thanh Ho¸ ®· tæ chøc mét héi th¶o khoa häc “Thùc tiÔn chuyÓn dÞch CCKT trong thêi kú ®æi míi”. T¹i Héi th¶o, ®· cã nhiÒu tham luËn h−íng vµo c¸c néi dung liªn quan ®Õn chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp, nh−: “Thùc tr¹ng chuyÓn dÞch CCKT n«ng, l©m nghiÖp 1986-2003”; “Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®Ó ®¸p øng yªu cÇu vµ t¹o ®éng lùc thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë Thanh Ho¸”; “Thùc tr¹ng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh thuû s¶n Thanh Hãa”; “Vai trß vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn th−¬ng m¹i, dÞch vô trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë tØnh Thanh Ho¸”; “ChuyÓn dÞch CCKT ë miÒn nói Thanh Hãa”… Mét sè b¸o c¸o cña l·nh ®¹o c¸c huyÖn cã thµnh tÝch næi bËt trong chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp nh−: Ngäc LÆc, Yªn §Þnh, Thä Xu©n, N«ng Cèng, thµnh phè Thanh Ho¸, Qu¶ng X−¬ng, Nga S¬n vµ Ho»ng Ho¸, tËp trung nªu bËt: Kinh nghiÖm l·nh ®¹o chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp cÊp huyÖn; mét sè b¸o c¸o vÒ kÕt qu¶ ®¹t ®−îc trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp ë c¸c huyÖn miÒn nói…còng rÊt ®−îc quan t©m. C¸c ®Ò tµi nghiªn cøu ®· gãp phÇn ®¸nh gi¸ c«ng t¸c l·nh ®¹o cña §¶ng bé, ®Ò ra ph−¬ng h−íng vµ ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p chñ yÕu thóc ®Èy nhanh h¬n chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp trong tØnh vµ trong tõng ®Þa bµn theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸, g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ thÞ tr−êng. 1.2. Nhãm luËn v¨n, luËn ¸n Mét sè ®Ò tµi luËn v¨n, luËn ¸n thuéc c¸c chuyªn ngµnh: LÞch sö §¶ng, Kinh tÕ, TriÕt häc liªn quan ®Õn vÊn ®Ò n«ng nghiÖp nh−: luËn v¨n th¹c sÜ lÞch sö cña NguyÔn ThÞ Thanh B×nh (2001), §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam l·nh ®¹o ph¸t triÓn n«ng nghiÖp 1986-1996; Ph¹m V¨n B×nh (1998), §¶ng bé VÜnh Long l·nh ®¹o kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n trong 10 n¨m ®æi míi (1986-1996); NguyÔn Hång Th¸i (1998), §¶ng bé tØnh Hµ T©y thùc hiÖn ®−êng lèi ®æi míi CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n; §Æng ThÞ Kim Oanh (2005), §¶ng bé tØnh VÜnh Phóc l·nh ®¹o chuyÓn dÞch CCKT tõ n¨m 1997 ®Õn n¨m 2003... LuËn ¸n tiÕn sÜ lÞch sö cña NguyÔn §øc Th×n (1999), §¶ng bé Hµ B¾c l·nh ®¹o thùc hiÖn ®−êng lèi ph¸t triÓn n«ng nghiÖp thêi kú 1986-1996; T¹ V¨n Thíi (2000), Qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®−êng lèi ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cña §¶ng bé Ninh B×nh (1981-
6 1995); LuËn ¸n tiÕn sÜ kinh tÕ cña NguyÔn TiÕn ThuËn (2000), §Æc ®iÓm vµ gi¶i ph¸p chuyÓn dÞch CCKT n«ng th«n vïng ®ång b»ng s«ng Hång; LuËn ¸n tiÕn sÜ triÕt häc cña §ç ThÞ Thanh Mai (2001), T©m lý n«ng d©n miÒn B¾c ViÖt Nam khi chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr−êng - §Æc tr−ng vµ xu h−íng biÕn ®æi... C¸c luËn v¨n, luËn ¸n lµ nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc c«ng phu, lµ tµi liÖu tham kh¶o h÷u Ých, gióp t¸c gi¶ kh«ng chØ cã thªm nguån t− liÖu ®Ó ®èi chiÕu, so s¸nh mµ cßn häc hái ®−îc ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu vµ c¸ch tiÕp cËn vÊn ®Ò trong khi tr×nh bµy luËn ¸n. 1.3. nhãm s¸ch b¸o vμ c«ng tr×nh ®∙ ®−îc c«ng bè Trong thêi kú ®æi míi, ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh ®−îc c«ng bè thµnh s¸ch vµ ®¨ng t¶i trªn c¸c b¸o, t¹p chÝ cã liªn quan chung ®Õn ®Ò tµi. Ngoµi c¸c t¸c phÈm vÒ lý luËn, ®Þnh h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ cßn cã c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu trùc tiÕp ®Õn n«ng nghiÖp vµ chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp: - Nhãm s¸ch vÒ lÞch sö ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n, nh− cuèn "N«ng nghiÖp, n«ng th«n ViÖt Nam - 20 n¨m ®æi míi vµ ph¸t triÓn" cña TS. §Æng Kim S¬n; “N«ng nghiÖp, n«ng th«n ViÖt Nam sau hai m−¬i n¨m ®æi míi - Qu¸ khø vµ hiÖn t¹i" cña PGS.TS NguyÔn V¨n BÝch; c¸c cuèn: "N«ng nghiÖp ViÖt Nam tõ céi nguån ®Õn ®æi míi"; "N«ng nghiÖp ViÖt Nam b−íc vµo thÕ kû XXI" cña Bïi Huy §¸p vµ NguyÔn §iÒn; "Thùc tr¹ng n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ n«ng d©n n−íc ta"; "N«ng nghiÖp ViÖt Nam 1945-1995" cña PGS. NguyÔn Sinh Cóc, v.v… - Nhãm s¸ch vµ c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n nh−: cuèn s¸ch "Con ®−êng CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ViÖt Nam" cña tËp thÓ t¸c gi¶ c¸c nhµ khoa häc do Ban T− t−ëng - V¨n ho¸ Trung −¬ng vµ Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n biªn so¹n; cuèn "Mét sè kinh nghiÖm ®iÓn h×nh vÒ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n theo h−íng CNH, H§H" cña L−u V¨n Sïng; cuèn "CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë B¾c Trung bé (qua kh¶o s¸t c¸c tØnh Thanh - NghÖ - TÜnh)" cña TS. Mai ThÞ Thanh Xu©n… - C¸c s¸ch vÒ Thanh Ho¸ nh−: Thanh Ho¸ - thiªn nhiªn, x· héi, con ng−êi, tËp I; §Þa chÝ Thanh Ho¸, tËp I: phÇn ®Þa lý vµ lÞch sö; tËp II: phÇn v¨n ho¸ x· héi do TØnh uû, H§ND, UBND tØnh Thanh Ho¸ Ên hµnh; c¸c cuèn: "LÞch sö §¶ng bé Thanh Ho¸", tËp I; "B¸c Hå víi Thanh Ho¸, Thanh Ho¸ lµm theo lêi B¸c", "LÞch sö §¶ng bé Thanh Ho¸ 1930 -2004 (kh¸i qu¸t) do TØnh uû Thanh Hãa ph¸t hµnh; cuèn "Thùc tiÔn l·nh ®¹o chuyÓn dÞch CCKT ë Ho»ng Ho¸ (Thanh Ho¸) 1991-2001, cña TS. NguyÔn Dòng Sinh vµ NguyÔn V¨n Phong chñ biªn v.v… Ngoµi ra, t¸c gi¶ luËn ¸n cßn t×m hiÓu, tËp hîp nhiÒu c«ng tr×nh cña nhiÒu t¸c gi¶ c«ng bè trªn c¸c t¹p chÝ chuyªn ngµnh bµn vÒ chuyÓn dÞch
7 CCKT n«ng nghiÖp, nh÷ng thµnh c«ng vµ h¹n chÕ, nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm, ph−¬ng h−íng chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp c¸c §¶ng bé ®Þa ph−¬ng trong c¶ n−íc ë c¸c giai ®o¹n lÞch sö kh¸c nhau. C¸c s¸ch vµ c«ng tr×nh nghiªn cøu lµ c¬ së quan träng ®Ó t¸c gi¶ luËn ¸n kÕ thõa, tiÕp cËn t− liÖu vµ sù kiÖn lÞch sö, ®ång thêi häc hái ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi. Tuy nhiªn, trong c¸c c«ng tr×nh ®· ®−îc c«ng bè nªu trªn, hÇu hÕt ®Òu tËp trung nghiªn cøu vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp nãi chung vµ th−êng lµ nghiªn cøu trªn ph¹m vi c¶ n−íc, hoÆc trªn mét vïng kinh tÕ - l·nh thæ träng ®iÓm cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ cã ®iÓm xuÊt ph¸t cao. ë riªng lÎ tõng tØnh, hoÆc ë vïng kinh tÕ - l·nh thæ cßn khã kh¨n, hÇu nh− ch−a cã c¸c c«ng tr×nh tËp trung nghiªn cøu, nhÊt lµ vÒ chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp. C¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp ë Thanh Ho¸ còng míi trong khu«n khæ c¸c héi nghÞ, héi th¶o, mµ ch−a cã c«ng tr×nh nµo nghiªn cøu tæng kÕt toµn diÖn vÒ c«ng t¸c l·nh ®¹o chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp cña §¶ng bé, nhÊt lµ d−íi gãc ®é lÞch sö §¶ng. §Õn nay, còng ch−a cã c«ng tr×nh nghiªn cøu nµo ë c¸c ®Þa ph−¬ng kh¸c thuéc m· sè LÞch sö §¶ng ®−îc c«ng bè trïng víi néi dung nghiªn cøu cña luËn ¸n. V× vËy, ®Ò tµi §¶ng bé tØnh Thanh Ho¸ l·nh ®¹o ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp tõ 1986 ®Õn 2005 thuéc m· sè LÞch sö §¶ng lµ mét ®Ò tµi míi. Ng−êi h−íng dÉn vµ t¸c gi¶ luËn ¸n lùa chän ®Ò tµi võa ®¶m b¶o tÝnh míi, võa mang tÝnh lÞch sö vµ tÝnh khoa häc trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu. Ch−¬ng 2 §¶ng bé tØnh Thanh Ho¸ l∙nh ®¹o chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp trong 10 n¨m ®Çu sù nghiÖp ®æi míi (1986-1995) 2.1. Nh÷ng nh©n tè ¶nh h−ëng tíi sù l∙nh ®¹o cña §¶ng bé tØnh Thanh Hãa trong chuyÓn dÞch C¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp 2.1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn vµ KT-XH tØnh Thanh Hãa Thanh Hãa lµ mét tØnh ®Êt réng, ng−êi ®«ng, tµi nguyªn, thiªn nhiªn phong phó vµ ®a d¹ng; cã truyÒn thèng lÞch sö, v¨n hãa l©u ®êi - mét vïng “®Þa linh nh©n kiÖt”, mét ®Þa bµn chiÕn l−îc quan träng vÒ chÝnh trÞ, qu©n sù, kinh tÕ, v¨n hãa x−a - nay cña c¶ n−íc. §iÒu kiÖn tù nhiªn TØnh Thanh Hãa cã diÖn tÝch tù nhiªn 1.116.833 ha (11.168 km2), b»ng 3,37 % diÖn tÝch tù nhiªn c¶ n−íc. Cã ®ñ c¸c vïng sinh th¸i, mçi vïng l¹i cã thÕ m¹nh ph¸t triÓn kh¸c nhau vµ cã tiÒm n¨ng liªn kÕt ®Ó ph¸t triÓn
8 mét nÒn kinh tÕ toµn diÖn. VÒ mÆt tù nhiªn, Thanh Hãa ®−îc coi nh− “h×nh ¶nh cña mét n−íc ViÖt Nam thu nhá”, phong phó vµ ®a d¹ng. Tõ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, Thanh Ho¸ ®· h×nh thµnh râ nÐt c¸c vïng n«ng nghiÖp, bao gåm: Vïng ®ång b»ng, ven biÓn cã ®Çy ®ñ tÝnh chÊt cña mét ®ång b»ng ch©u thæ, cã −u thÕ trong viÖc s¶n xuÊt c¸c lo¹i c©y l−¬ng thùc, c©y c«ng nghiÖp, c©y thùc phÈm ng¾n ngµy, trong ph¸t triÓn thñy s¶n vµ ch¨n nu«i, nh»m khai th¸c lîi thÕ vÒ thêi tiÕt vµ lao ®éng; Vïng trung du, miÒn nói, lµ vïng cã nhiÒu lîi thÕ cho ph¸t triÓn c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy vµ c©y thùc phÈm nh− mÝa, ®Ëu t−¬ng, døa, ch¨n nu«i tr©u, bß thÞt, bß s÷a, gia cÇm theo h−íng kinh tÕ trang tr¹i. Ngoµi ra, cßn cã c¸c c©y cao su, cµ phª, chÌ… vµ rÊt thuËn lîi cho ph¸t triÓn nghÒ rõng. Tuy nhiªn, cÇn cã sù bè trÝ, quy ho¹ch vµ s¾p xÕp l¹i s¶n xuÊt, míi t¹o ra kh¶ n¨ng khai th¸c cã hiÖu qu¶ thÕ m¹nh cña mçi vïng. §iÒu kiÖn KT-XH tØnh Thanh Hãa - C¬ cÊu d©n c− vµ lao ®éng: Thanh Ho¸ lµ tØnh cã sè ®«ng lao ®éng n«ng nghiÖp vµ nh©n khÈu sèng ë n«ng th«n. §©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, c¬ cÊu lao ®éng gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ chuyÓn ®æi chËm, thÞ tr−êng lao ®éng ch−a ph¸t triÓn, chÊt l−îng lao ®éng thÊp, lao ®éng kü thuËt ra bªn ngoµi cã xu h−íng t¨ng lµ nh÷ng h¹n chÕ ®¸ng kÓ trong ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cña tØnh. - C«ng t¸c kü thuËt, tr−íc hÕt lµ gièng ®· cã nh÷ng b−íc ®ét ph¸. S¶n xuÊt gièng bè mÑ lóa lai F1, gièng lóa siªu nguyªn chñng, gièng ng« lai, gièng lîn hËu bÞ ngo¹i, gièng vÞt, gµ c«ng nghiÖp ®· gãp phÇn t¹o ra nh÷ng bé gièng míi hoµn chØnh, cã n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng cao. C¸c nhµ m¸y chÕ biÕn ®−êng, tinh bét s¾n, tinh bét ng«, døa c« ®Æc, sóc s¶n, h¶i s¶n ®«ng l¹nh xuÊt khÈu… ®−îc ®Çu t− x©y dùng lµ thuËn lîi lín ®Ó ph¸t triÓn c¸c vïng c©y, con nguyªn liÖu, t¹o ®iÒu kiÖn chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp. - VÒ lÞch sö : Thanh Hãa lµ mét trong nh÷ng c¸i n«i ®Çu tiªn cña loµi ng−êi, cã truyÒn thèng ph¸t triÓn l©u ®êi vµ liªn tôc. Cuéc sèng lao ®éng, s¶n xuÊt vµ qu¸ tr×nh ®Êu tranh ®Çy gian khã ®· t«i luyÖn con ng−êi Xø Thanh víi b¶n lÜnh kiªn c−êng, dòng c¶m, bÊt khuÊt tr−íc mäi thö th¸ch cña thiªn nhiªn, ®Þch häa, t¹o nªn nh÷ng kinh nghiÖm vµ ®øc tÝnh quan träng trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ x©y dùng n«ng th«n. Víi tiÒm n¨ng ®ã, Thanh Hãa cã ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn ®a d¹ng vµ toµn diÖn nÒn n«ng nghiÖp, nh− Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· tõng nhËn ®Þnh: “TØnh Thanh Hãa theo t«i, muèn trë thµnh mét tØnh kiÓu mÉu nhÊt ®Þnh ®−îc, v× ng−êi ®«ng, ®Êt réng, cña nhiÒu, chØ cßn thiÕu sù ®iÒu khiÓn vµ s¾p ®Æt, cã ruéng ph¶i cµy cho cã lóa, cã ng−êi nh−ng ph¶i ph©n phèi thÕ nµo”.
9 2.1.2. §−êng lèi ®æi míi cña §¶ng - c¬ së quan träng t¹o nªn sù chuyÓn biÕn míi trong chñ tr−¬ng cña §¶ng bé tØnh Thanh Hãa l·nh ®¹o chuyÓn dÞch c¬ CCKT n«ng nghiÖp 2.1.2.1. C¬ së lý luËn vÒ chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp a. Kh¸i niÖm c¬ b¶n: Trong c«ng cuéc ®æi míi ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam, ®· xuÊt hiÖn c¸c kh¸i niÖm vÒ c¬ cÊu, c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ, chuyÓn dÞch CCKT, chuyÓn dÞch CCKT ngành, v.v… Trong ®ã, kh¸i niÖm chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp lu«n ®−îc c¸c nhµ khoa häc vµ c¸c nhµ kinh tÕ quan t©m. Chñ tr−¬ng cña §¶ng ta vÒ chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp theo h−íng CNH ®· thÓ hiÖn râ néi hµm kh¸i niÖm ®ã: “ChuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp theo h−íng CNH lµ qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn tõ nÒn n«ng nghiÖp s¶n xuÊt nhá, l¹c hËu ph©n t¸n sang nÒn n«ng nghiÖp s¶n xuÊt lín víi tr×nh ®é chuyªn canh vµ th©m canh cao, tiÕn hµnh s¶n xuÊt vµ qu¶n lý s¶n xuÊt, kinh doanh víi tr×nh ®é trang bÞ c«ng nghiÖp vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, ¸p dông réng r·i thuû lîi ho¸, c¬ khÝ ho¸, ho¸ häc ho¸, ®iÖn khÝ ho¸, sinh häc ho¸ cao h¬n vµ b−íc ®Çu ¸p dông c¶ tù ®éng ho¸, tin häc ho¸…”. b. Mét sè c¬ së lý luËn Tr¶i qua c¸c thêi kú c¸ch m¹ng, §¶ng ta lu«n kh¼ng ®Þnh ý nghÜa to lín cña n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ n«ng d©n. Trong giai ®o¹n ®æi míi do §¶ng ta khëi x−íng vµ l·nh ®¹o còng lÊy n«ng th«n lµm ®Þa bµn träng ®iÓm, lÊy n«ng nghiÖp lµm kh©u ®ét ph¸. ChØ thÞ 100 cña Ban BÝ th− (khãa IV), NghÞ quyÕt 10 cña Bé ChÝnh trÞ (khãa VI); NghÞ quyÕt Héi nghÞ Trung −¬ng 5 (khãa VII); Héi nghÞ Trung −¬ng 5, 6 vµ NghÞ quyÕt 06 cña Bé ChÝnh trÞ (khãa VIII), Héi nghÞ Trung −¬ng 6 (khãa IX)… ®· thÓ hiÖn râ quan ®iÓm nhÊt qu¸n cña §¶ng ta lu«n lu«n coi träng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, coi n«ng nghiÖp lµ “mÆt trËn hµng ®Çu”, lµ c¬ së ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh kh¸c, gãp phÇn t¹o ra sù ph¸t triÓn rÊt quan träng trong nÒn KT-XH cña ®Êt n−íc. Nh÷ng quan ®iÓm cña §¶ng ta phï hîp víi quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lª nin vµ t− t−ëng Hå ChÝ Minh vÒ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. Trong ®ã, chuyÓn dÞch CCKT ®−îc coi lµ nhiÖm vô quan träng bËc nhÊt thóc ®Èy nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp ph¸t triÓn theo h−íng s¶n xuÊt hµng hãa, hiÖu qu¶ ngµy cµng cao. 2.1.2.2. §−êng lèi ®æi míi vµ chñ tr−¬ng cña §¶ng vÒ chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp Tõ ch©n t−êng cña cuéc khñng ho¶ng KT-XH, §¹i héi VI (1986) cña §¶ng ®· lµm râ mét sè vÊn ®Ò trong t− t−ëng chØ ®¹o chiÕn l−îc vÒ ®Þnh h−íng CNXH nãi chung vµ l·nh ®¹o kinh tÕ nãi riªng. Trong ®ã, viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n CCKT, c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ c¬ cÊu ®Çu t−, lµ yªu cÇu quan
10 träng ®Çu tiªn cña ®−êng lèi kinh tÕ, cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi c¸c môc tiªu KT-XH, nh»m ®−a nÒn kinh tÕ n−íc ta v−ît qua t×nh tr¹ng khã kh¨n gay g¾t, ®i dÇn vµo thÕ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn thuËn lîi. §èi víi n«ng nghiÖp, §¶ng ta ®· chØ râ: ph¶i kÕt hîp n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp thµnh mét c¬ cÊu thèng nhÊt, c©n ®èi gi÷a ch¨n nu«i vµ trång trät, gi÷a lóa vµ mµu, gi÷a c©y l−¬ng thùc vµ c©y c«ng nghiÖp. Quan ®iÓm cña §¶ng lµ ®Æt sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp chuyÓn dÞch theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸, hiÖn ®¹i víi mét c¬ cÊu hîp lý, quan hÖ s¶n xuÊt tiÕn bé phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña søc s¶n xuÊt, trong ®ã thùc hiÖn nhÊt qu¸n vµ l©u dµi chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, g¾n s¶n xuÊt víi thÞ tr−êng; ®Èy m¹nh øng dông tiÕn bé KHKT vµ c«ng nghÖ míi, nhÊt lµ c«ng nghÖ sinh häc trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp... §©y lµ nhiÖm vô chiÕn l−îc cã tÇm quan träng hµng ®Çu trong qu¸ tr×nh CNH, H§H ®Êt n−íc. 2.1.2.3. Mét sè kinh nghiÖm thu ®−îc cña §¶ng bé Thanh Hãa trong l·nh ®¹o chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp nh÷ng n¨m tr−íc ®æi míi (1975-1985) Trong giai ®o¹n nµy, nh÷ng chñ ch−¬ng cña §¶ng bé tØnh Thanh Hãa b−íc ®Çu lµm thay ®æi c¬ cÊu mïa vô, gièng c©y trång, vËt nu«i, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt; h×nh thµnh c¸c vïng s¶n xuÊt chuyªn canh…, t¨ng s¶n l−îng l−¬ng thùc, s¶n l−îng hµng ho¸ n«ng nghiÖp. MÆc dï cßn nhiÒu yÕu kÐm, bÊt cËp cña nÒn kinh tÕ sau chiÕn tranh nh−ng nh÷ng thµnh c«ng vµ h¹n chÕ trong giai ®o¹n nµy lµ nh÷ng kinh nghiÖm quan träng gióp §¶ng bé Thanh Hãa tiÕp tôc h×nh thµnh chñ tr−¬ng míi phï hîp, hiÖu qu¶ h¬n trong thêi kú ®æi míi. 2.2. Nh÷ng Chñ tr−¬ng vμ biÖn ph¸p cña §¶ng bé tØnh Thanh Hãa l∙nh ®¹o chuyÓn dÞch c¬ c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp tõ 1986 ®Õn 1995 2.2.1. Thùc tr¹ng CCKT n«ng nghiÖp vµ nh÷ng chñ tr−¬ng qu¸n triÖt b¾t kÞp ®−êng lèi ®æi míi cña §¶ng 2.2.1.1. Thùc tr¹ng CCKT n«ng nghiÖp khi b−íc vµo ®æi míi. XuÊt ph¸t tõ mét nÒn kinh tÕ mÊt c©n ®èi trong chiÕn tranh, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp l¹c hËu, d©n sè t¨ng nhanh, c¬ cÊu néi bé ngµnh n«ng nghiÖp cña tØnh Thanh Hãa còng trong t×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi, kh«ng phï hîp víi tiÒm n¨ng thÕ m¹nh cña tØnh vµ cña mçi vïng sinh th¸i. S¶n xuÊt thuÇn n«ng, qu¶ng canh vµ ®éc canh c©y lóa n−íc lµ chÝnh; ch¨n nu«i, thuû s¶n vµ nghÒ rõng ®Òu kÐm ph¸t triÓn. NÒn n«ng nghiÖp mang râ tÝnh chÊt tù cung, tù cÊp, tù tóc, dùa vµo tù nhiªn, kh«ng ph¸t huy ®−îc tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña mçi vïng. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp gÆp nhiÒu khã kh¨n, t¨ng tr−ëng thÊp vµ kh«ng æn ®Þnh, khiÕn cho Thanh Hãa lu«n lµ tØnh nghÌo vµ thiÕu l−¬ng thùc trÇm träng.
11 2.2.1.2. Chñ tr−¬ng cña §¶ng bé tØnh Thanh Hãa bè trÝ l¹i c¬ cÊu s¶n xuÊt, c¬ cÊu ®Çu t− trong n«ng nghiÖp theo h−íng ®æi míi cña §¶ng Tõ §¹i héi §¶ng bé lÇn thø XII (th¸ng 10-1986), víi tinh thÇn “nh×n th¼ng vµo sù thËt, ®¸nh gi¸ ®óng sù thËt, nãi râ sù thËt”, §¶ng bé tØnh Thanh Ho¸ ®· nhanh chãng qu¸n triÖt, vËn dông c¸c nghÞ quyÕt cña §¶ng, ph©n tÝch s©u s¾c nh÷ng thµnh tùu vµ nh÷ng h¹n chÕ, khuyÕt ®iÓm, sai lÇm trong bè trÝ CCKT tr−íc ®©y, ®ång thêi ®Æt ra yªu cÇu cÇn ph¶i ®æi míi CCKT n«ng nghiÖp, coi ®©y lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p quan träng thóc ®Èy t¨ng tr−ëng kinh tÕ, ph©n c«ng l¹i lao ®éng. Trong n«ng nghiÖp ph¶i ®¹t ®−îc mét c¬ cÊu hîp lý c¶ vÒ mïa vô, gièng c©y trång, vËt nu«i vµ chuyÓn dÞch trong tõng vïng s¶n xuÊt. §¹i héi §¶ng bé tØnh Thanh Ho¸ lÇn thø XIII (9-1991) vµ c¸c kú häp th−êng kú, còng nh− c¸c kú häp chuyªn ®Ò vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp cña TØnh ñy Thanh Hãa ®· vËn dông s¸ng t¹o ®−êng lèi ®æi míi cña §¶ng, kÞp thêi ®Ò ra nhiÒu chñ tr−¬ng vµ gi¶i ph¸p thùc hiÖn chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp, cïng víi ®iÓm ®ét ph¸ quan träng nhÊt trong kho¸n hé, chñ tr−¬ng bè trÝ l¹i c¬ cÊu s¶n xuÊt, c¬ cÊu ®Çu t−, tËp trung gi¶i quyÕt nhanh vÊn ®Ò l−¬ng thùc, h×nh thµnh c¸c vïng s¶n xuÊt chuyªn canh… ®· t¹o ra b−íc tiÕn bé míi trong ph¸t triÓn n«ng nghiÖp theo h−íng ®æi míi toµn diÖn. Cã thÓ nãi, ®©y lµ tËp hîp nh÷ng quan ®iÓm míi cña §¶ng ®−îc vËn dông tÝch cùc vµo ®Þa ph−¬ng. Nhê ®ã, nhiÒu ®¬n vÞ s¶n xuÊt trªn ®Þa bµn ®· triÓn khai chuyÓn ®æi CCKT, ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý vµ ®· thu ®−îc nhiÒu thµnh tùu, thøc dËy tiÒm n¨ng ®Êt ®ai, mang l¹i hiÖu qu¶ cao trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. 2.2.2. X¸c ®Þnh c¸c biÖn ph¸p chØ ®¹o thùc hiÖn chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp theo h−íng ®æi míi Thùc hiÖn ®−êng lèi ®æi míi cña §¶ng vµ c¸c chñ tr−¬ng cña §¶ng bé ®Ò ra, H§ND vµ UBND tØnh Thanh Hãa ®· chØ ®¹o chÆt chÏ c¸c cÊp uû vµ chÝnh quyÒn; c¸c tæ chøc x· héi trong tØnh thùc hiÖn chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp theo h−íng ®æi míi toµn diÖn nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp. UBND tØnh ®· ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n quy ®Þnh viÖc sö dông ®Êt cña c¸c hé n«ng d©n; thay ®æi c¬ cÊu gièng, mïa vô; tæ chøc vµ s¾p xÕp l¹i ngµnh ch¨n nu«i vµ ngµnh thuû s¶n; ph¸t triÓn l©m nghiÖp x· héi… ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho n«ng d©n chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸. Nhê ®ã, ®Êt ®ai canh t¸c giao cho hé qu¶n lý sö dông ®−îc khai th¸c cã hiÖu qu¶, kinh tÕ n«ng hé tõng b−íc ®i vµo ph¸t triÓn æn ®Þnh. 2.3. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc trong l∙nh ®¹o chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp m−êi n¨m ®Çu ®æi míi (1986-1995)
12 2.3.1. Nh÷ng chñ tr−¬ng cña §¶ng bé nhanh chãng ®i vµo cuéc sèng, CCKT n«ng nghiÖp ®−îc thay ®æi c¨n b¶n Sau 10 n¨m ®æi míi, CCKT n«ng nghiÖp thay ®æi ®¸ng kÓ, tû träng ng− nghiÖp, l©m nghiÖp ngµy t¨ng, g¾n víi viÖc khai th¸c tiÒm n¨ng kinh tÕ biÓn vµ trung du miÒn nói. C¸c lo¹i c©y, con cã n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ thÊp ®−îc thay thÕ dÇn b»ng viÖc nu«i trång c¸c lo¹i c©y, con cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n. Mét sè vïng c©y c«ng nghiÖp, c©y ®Æc s¶n, vïng nu«i trång thñy s¶n... g¾n liÒn víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn, phôc vô tiªu dïng vµ xuÊt khÈu ®−îc h×nh thµnh, gi¸ trÞ trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch ngµy cµng lín h¬n. B−íc ®ét ph¸ ®Çu tiªn trong n«ng nghiÖp thêi kú nµy lµ viÖc triÓn khai thùc hiÖn "kho¸n hé" vµ ®iÒu chØnh dÇn quan hÖ sö dông t− liÖu s¶n xuÊt, ph©n bæ vµ giao quyÒn sö dông l©u dµi vÒ ®Êt ®ai cho hé n«ng d©n, t¹o thuËn lîi cho n«ng d©n ph¸t huy n¨ng lùc, tinh thÇn lµm viÖc vµ tÝnh chñ ®éng trªn diÖn tÝch ®Êt ®ai ®−îc giao. 2.3.2. Mét sè kÕt qu¶ cô thÓ chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp trong 10 n¨m ®©u ®æi míi VÒ trång trät: Lóa lµ c©y l−¬ng thùc ®−îc quan t©m hµng ®Çu trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë Thanh Ho¸, t¨ng c¶ diÖn tÝch vµ s¶n l−îng, n¨m 1986 diÖn tÝch lóa lµ 246.672 ha, n¨m 1995 ®¹t 250.449 ha, n¨ng suÊt tõ 28,16 t¹/ha n¨m 1986 t¨ng lªn 33,9 t¹/ha n¨m 1995; DiÖn tÝch mµu do khai hoang vµ chuyÓn ®æi c¬ cÊu mïa vô còng ®−îc t¨ng lªn hµng n¨m: n¨m 1986: 70.094 ha, n¨m 1995 lµ 79.641 ha. S¶n l−îng mµu quy thãc n¨m 1990 lµ 135.765 tÊn vµ n¨m 1995 lµ 155.042 tÊn. Ch¨n nu«i, nu«i trång thñy s¶n vµ ®Æc s¶n, do cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, kÕt hîp víi phßng chèng dÞch bÖnh vµ øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt cã hiÖu qu¶ nªn t¨ng nhanh c¶ vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng, ®¸p øng nhu cÇu vÒ søc kÐo vµ nguån thùc phÈm phôc vô ®êi sèng. L©m nghiÖp ®−îc quan t©m ®óng møc. §Õn n¨m 1995, diÖn tÝch trång míi tËp trung t¨ng gÊp 3 lÇn so víi n¨m 1991 (12.750ha/4.860ha); trång ph©n t¸n t¨ng gÇn 2 lÇn (15.000ha/8.500ha). Trong giai ®o¹n nµy, c¬ cÊu trong ngµnh n«ng nghiÖp tuy kh«ng cã sù chuyÓn biÕn lín vÒ tû träng gi÷a trång trät, ch¨n nu«i vµ dÞch vô, nh−ng tÊt c¶ c¸c ngµnh ®Òu t¨ng vÒ n¨ng xuÊt vµ gi¸ trÞ s¶n xuÊt. NÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp ®¹t ®−îc kÕt qu¶ quan träng. N¨m 1995 ®¹t ng−ìng 1 triÖu tÊn l−¬ng thùc, v−ît môc tiªu §¹i héi §¶ng bé tØnh lÇn thø XIII lµ 5,7%. LÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö, Thanh Hãa cã g¹o xuÊt khÈu, n¨m 1993 xuÊt 3.300 tÊn, 1994 xuÊt 2.400 tÊn; ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n t¨ng tr−ëng nhanh, gãp phÇn quan träng trong ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. Trong 10 n¨m ®Çu ®æi míi (1986-1995), Thanh Ho¸ ®· "hoµn thµnh c¬ b¶n c¸c môc tiªu kinh tÕ §¹i héi lÇn thø XII vµ XIII ®Ò ra, nÒn kinh tÕ
13 tõng b−íc ®i vµo thÕ æn ®Þnh. CCKT ®−îc chuyÓn dÞch ®óng h−íng, khai th¸c ®−îc mét phÇn c¸c nguån lùc vÒ lao ®éng, ®Êt ®ai, ®iÒu kiÖn tù nhiªn g¾n víi s¶n xuÊt vµ yªu cÇu cña thÞ tr−êng trong vµ ngoµi n−íc”. Tuy nhiªn, ®©y míi lµ thêi kú chuÈn bÞ c¸c qu¸ tr×nh ®æi míi KT-XH vµ lµ giai ®o¹n cßn ®an xen gi÷a c¬ chÕ cò quan liªu bao cÊp, chuyÓn sang c¬ chÕ míi s¶n xuÊt hµng ho¸ theo c¬ chÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng XHCN. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc míi chØ lµ b−íc ®Çu. Song, ®ã lµ nh÷ng kinh nghiÖm quý b¸u c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn, gióp cho §¶ng bé vµ c¸c cÊp uû §¶ng h×nh thµnh chñ tr−¬ng míi trong chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp tiÕp theo. Ch−¬ng 3 §¶ng bé tØnh Thanh Hãa t¨ng c−êng l∙nh ®¹O chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp Theo h−íng ®Èy m¹nh CNH, H§H ®Êt n−íc (1996-2005) 3.1. Nh÷ng yªu cÇu míi trong c«ng t¸c l∙nh ®¹o chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp theo h−íng ®Èy m¹nh CNH, H§H ®Êt n−íc 3.1.1. Nh÷ng chñ tr−¬ng míi cña §¶ng §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII (th¸ng 6-1986) quyÕt ®Þnh ®−a n−íc ta chuyÓn sang thêi kú ph¸t triÓn míi - thêi kú ®Èy m¹nh CNH, H§H ®Êt n−íc, träng t©m hµng ®Çu lµ CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n. §¹i héi VIII ®Ò ra nhiÖm vô: “ph¸t triÓn toµn diÖn n«ng, l©m, ng− nghiÖp, h×nh thµnh c¸c vïng tËp trung chuyªn canh, cã c¬ cÊu hîp lý vÒ c©y trång, vËt nu«i, cã s¶n phÈm hµng ho¸ nhiÒu vÒ sè l−îng, tèt vÒ chÊt l−îng, b¶o ®¶m an toµn vÒ l−¬ng thùc trong x· héi, ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ thÞ tr−êng trong vµ ngoµi n−íc”. §¹i héi IX (th¸ng 4-2001) cña §¶ng ®¸nh gi¸ tæng qu¸t 5 n¨m thùc hiÖn NghÞ quyÕt §¹i héi VIII (1986-2000), 10 n¨m thùc hiÖn ChiÕn l−îc kinh tÕ (1991-2000) vµ rót ra 4 bµi häc qua 15 n¨m ®æi míi, kh¼ng ®Þnh râ h¬n nh÷ng quan ®iÓm tiÕn bé cña §¶ng trong ®Þnh h−íng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n. Qu¸n triÖt thùc hiÖn vµ cô thÓ hãa NghÞ quyÕt §¹i héi IX, Héi nghÞ Trung −¬ng §¶ng lÇn thø n¨m ®· ban hµnh c¸c NghÞ quyÕt quan träng nh»m thóc ®Èy m¹nh mÏ CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n, trong ®ã cã NghÞ quyÕt 15, vÒ ®Èy nhanh CNH, H§H n«ng nghiÖp n«ng th«n thêi kú 2001-2010, ®Ò ra néi dung tæng qu¸t vµ môc tiªu cña CNH, H§H n«ng nghiÖp “lµ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸ lín, g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ thÞ tr−êng; thùc hiÖn c¬ khÝ ho¸, ®iÖn khÝ ho¸, thñy lîi ho¸, øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc, c«ng nghÖ, tr−íc hÕt lµ c«ng nghÖ sinh häc, ®−a thiÕt bÞ, kü thuËt vµ c«ng nghÖ
14 hiÖn ®¹i vµo c¸c kh©u s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh»m n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l−îng, hiÖu qu¶, søc c¹nh tranh cña n«ng s¶n hµng ho¸ trªn thÞ tr−êng”. Nh÷ng quan ®iÓm míi cña §¶ng ®· thÓ hiÖn râ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vÒ nhËn thøc vµ t− duy lý luËn, t¹o ra nh÷ng ®ét ph¸ quan träng vÒ ®æi míi nÒn kinh tÕ ®Êt n−íc. §ã lµ qu¸ tr×nh ®æi míi tõng b−íc tõ thÊp ®Õn cao, tõ ®æi míi bé phËn, ®Õn ®æi míi toµn diÖn trong t− duy kinh tÕ cña §¶ng, lµ c¬ së lý luËn quan träng gióp cÊp uû c¸c ®Þa ph−¬ng, h×nh thµnh c¸c chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp theo ®óng quy luËt kh¸ch quan vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña mçi tØnh. 3.1.2. Nh÷ng yªu cÇu míi trong c«ng t¸c l·nh ®¹o chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp cña §¶ng bé Thanh Hãa §øng tr−íc nh÷ng th¸ch thøc gay g¾t, nhÊt lµ nguy c¬ tôt hËu ngµy cµng xa h¬n vÒ kinh tÕ so víi nhiÒu tØnh trong n−íc; xuÊt ph¸t ®iÓm cña nÒn kinh tÕ thÊp, t¨ng tr−ëng chËm vµ ch−a v÷ng ch¾c, s¶n xuÊt, ®êi sèng cßn phô thuéc nhiÒu vµo thiªn nhiªn; tèc ®é t¨ng d©n sè tù nhiªn cao; tr×nh ®é d©n trÝ vµ c¬ së h¹ tÇng cßn nhiÒu yÕu kÐm; c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp vµ t− t−ëng chñ quan, dÔ tháa m·n, û l¹i cßn kh¸ phæ biÕn… cïng víi nh÷ng yªu cÇu míi cña ®Êt n−íc, ®Æt ra nhiÖm vô míi cho §¶ng bé Thanh Hãa, cÇn ph¶i n©ng cao n¨ng lùc l·nh ®¹o, rµ so¸t, quy ho¹ch vµ ®Þnh h−íng mét CCKT n«ng nghiÖp hîp lý víi tõng vïng sinh th¸i; ®Èy nhanh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n, ®¶m b¶o ph¸t triÓn mét nÒn n«ng nghiÖp hµi hoµ vµ v÷ng ch¾c. Theo ®ã, môc ®Ých, yªu cÇu vµ néi dung chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp trong giai ®o¹n ®Èy m¹nh CNH, H§H ®Êt n−íc ®Æt ra nhiÒu ®iÓm kh¸c tr−íc, víi nh÷ng nhiÖm vô nÆng nÒ h¬n vµ toµn diÖn h¬n. 3.2. Chñ tr−¬ng, biÖn ph¸p cña §¶ng bé tØnh Thanh Hãa t¨ng c−êng l∙nh ®¹o chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp theo h−íng ®Èy m¹nh CNH, H§H ®Êt n−íc 3.2.1. T¨ng c−êng l·nh ®¹o chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp theo h−íng ®Èy m¹nh CNH, H§H 3.2.1.1. ChuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸ nh»m t¹o nªn nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh trong sù nghiÖp CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Trong thêi kú ®Èy m¹nh CNH, H§H ®Êt n−íc, nhÊt lµ b−íc vµo nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû XXI, do xu h−íng héi nhËp ngµy cµng cao, §¶ng bé tØnh Thanh Hãa x¸c ®Þnh: “§Èy m¹nh chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp theo h−íng CNH, H§H lµ ®−a nhanh nh÷ng thµnh tùu cña c«ng nghÖ sinh häc vµo s¶n xuÊt, t¨ng nhanh n¨ng suÊt, chÊt l−îng c©y trång, vËt nu«i; b¶o qu¶n vµ chÕ biÕn n«ng s¶n, b¶o vÖ m«i tr−êng, lÊy hiÖu qu¶ vµ gi¸ trÞ thu nhËp, gi¸ trÞ hµng hãa trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch vµ g¾n s¶n xuÊt víi thÞ tr−êng
15 lµm c¬ së cho viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu mïa vô, c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i phï hîp víi tõng vïng, miÒn trong tØnh nh»m ®¶m b¶o an ninh l−¬ng thùc, cã l−¬ng thùc hµng hãa, ®ñ nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn”. 3.2.1.2. ChuyÓn dÞch CCKT g¾n víi ph¸t triÓn tiÒm n¨ng, lîi thÕ cña c¸c vïng sinh th¸i nh»m ph¸t triÓn ®a d¹ng nÒn kinh tÕ, h−íng tíi ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp sinh häc bÒn v÷ng. §©y lµ b−íc ph¸t triÓn míi trong chñ tr−¬ng cña §¶ng bé, nh»m t¹o ra sù ph¸t triÓn c©n ®èi, hµi hßa, khai th¸c vµ ph¸t huy cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng, lîi thÕ cña c¸c vïng, miÒn trong tØnh, ®ång thêi quan t©m b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i. Trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ vïng, §¶ng bé Thanh Hãa chñ tr−¬ng −u tiªn vµ tËp trung ®Çu t− ph¸t triÓn c¸c trung t©m, c¸c vïng kinh tÕ ®éng lùc ®Ó t¹o ra b−íc t¨ng tr−ëng nhanh, thu hót vµ hç trî sù ph¸t triÓn cña vïng ë b−íc cao h¬n so víi nhiÖm kú tr−íc. Chñ tr−¬ng ®æi míi quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tr×nh ®é lùc l−îng s¶n xuÊt ngµy cµng ph¸t triÓn; s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c HTX; ®a d¹ng hãa vÒ h×nh thøc së h÷u vµ tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh trong n«ng nghiÖp. Nh÷ng chñ tr−¬ng trªn lµ c¬ së quan träng ®Ó c¸c cÊp chÝnh quyÒn chØ ®¹o ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp chuyÓn dÞch theo h−íng tÝch cùc. 3.2.2. T¨ng c−êng c«ng t¸c chØ ®¹o, ®¶m b¶o thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c chñ tr−¬ng lín cña §¶ng bé ®Ò ra TriÓn khai thùc hiÖn NghÞ quyÕt vµ Ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng cña TØnh ñy, H§ND vµ UBND c¸c cÊp trong tØnh th−êng xuyªn quan t©m, ®Ò ra nhiÒu chÝnh s¸ch vµ c¸c biÖn ph¸p t¨ng c−êng chØ ®¹o, kÞp thêi triÓn khai x©y dùng c¸c ch−¬ng tr×nh, ®Ò ¸n chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp g¾n víi c¸c ch−¬ng tr×nh KT-XH. C¸c chuyªn ®Ò g¾n víi chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp, nh−: Quy ho¹ch vïng nguyªn liÖu c©y c«ng nghiÖp, ®æi míi HTX, ®æi ®iÒn dån thöa; c¸c chÝnh s¸ch ®Æc thï cho c¸c vïng kinh tÕ… ®−îc UBND tØnh chuÈn bÞ chu ®¸o, ®−îc th«ng qua c¸c kú häp cña H§ND, trao ®æi, quyÕt nghÞ d©n chñ, t¹o nªn sù ®ång thuËn vµ tËp trung cao trong qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh vµ tæ chøc thùc hiÖn cña chÝnh quyÒn c¸c cÊp. 3.3. KÕt qu¶ l∙nh ®¹o chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp theo h−íng ®Èy m¹nh CNH, H§H (1996-2005) 3.3.1. ChuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp, tõng b−íc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr−êng Trªn c¬ së øng dông KH-CN, tõng b−íc chuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ thÞ tr−êng, tØnh Thanh Hãa ®· tËp trung chuyÓn dÞch c¬ cÊu mïa vô, c¬ cÊu c©y trång, con nu«i vµ ®· ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu mang tÝnh ®ét biÕn kh¸ râ rÖt so víi tr−íc ®©y. C¬ cÊu mïa vô chuyÓn dÞch nhanh, cïng víi chuyÓn dÞch bé gièng míi, nªn n¨ng xuÊt vµ s¶n l−îng l−¬ng thùc cã tèc ®é t¨ng nhanh vµ t¨ng
16 æn ®Þnh. N¨m 2005/2000 t¨ng 21,64% (t¨ng 262.395 tÊn ), n¨m 2004 lµ n¨m ®¹t s¶n l−îng l−¬ng thùc cao nhÊt, ®¹t 1.571.770 tÊn, v−ît møc môc tiªu §¹i héi XV ®Ò ra vµo n¨m 2005, kh«ng chØ ®¶m b¶o v÷ng ch¾c an ninh l−¬ng thùc mµ cßn cã kho¶ng 500.000 tÊn l−¬ng thùc lµ hµng hãa vµ mét phÇn ®¸ng kÓ dµnh cho ch¨n nu«i. Ch¨n nu«i ë Thanh Hãa ®· dÇn chuyÓn dÞch phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ tr−êng. Tû träng gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh ch¨n nu«i trong gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp n¨m 2005 chiÕm 27,1%, t¨ng 9,8% so víi n¨m 2000, lµm cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã xu h−íng t¨ng lªn. Kinh tÕ biÓn, ®−îc quan t©m ®Çu t− vµ chuyÓn dÞch ®óng h−íng, t¹o nªn sù chuyÓn biÕn c¶ vÒ ®¸nh b¾t, nu«i trång, dÞch vô hËu cÇn vµ chÕ biÕn. S¶n l−îng thuû s¶n cña Thanh Hãa liªn tôc t¨ng hµng n¨m, n¨m 2005 ®¹t 73.544 tÊn, t¨ng 41.496 tÊn, t¨ng 2,26 lÇn so víi n¨m 1995. §Æc biÖt lµ s¶n l−îng t«m, mÆt hµng cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao t¨ng m¹nh. Tû träng trong CCKT n«ng, l©m, thuû s¶n tõ 9,2% n¨m 2000, lªn 12% n¨m 2005. Gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2005 ®¹t 26 triÖu USD (trong ®ã xuÊt khÈu chÝnh ng¹ch 12 triÖu) t¨ng gÊp 4 lÇn so víi n¨m 1996. NghÒ rõng ®−îc tæ chøc l¹i vµ ph¸t triÓn theo h−íng l©m nghiÖp x· héi, ®· gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ, xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho hµng v¹n hé n«ng d©n ë c¸c huyÖn miÒn nói. Gi¸ trÞ n«ng, l©m, ng− nghiÖp t¨ng b×nh qu©n trong 10 n¨m lµ 4,5%/n¨m. CCKT n«ng nghiÖp chuyÓn dÞch theo h−íng t¨ng tû träng ch¨n nu«i, thuû s¶n vµ dÞch vô, gi¶m tû träng trång trät; ph¸t huy lîi thÕ cña c¸c vïng, g¾n víi s¶n xuÊt hµng ho¸, t¹o ra ®a d¹ng c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®¸p øng thÞ tr−êng vµ yªu cÇu chÕ biÕn. 3.3.2. ChuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp h−íng vµo khai th¸c lîi thÕ so s¸nh cña tõng vïng sinh th¸i, xö lý tèt c¸c mèi quan hÖ trong s¶n xuÊt Qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch CCKT ®· t¹o ra kh¶ n¨ng khai th¸c tÝch cùc c¸c lîi thÕ so s¸nh trong tØnh vµ cña tõng vïng sinh th¸i. Nhê xö lý tèt c¸c mèi quan hÖ trong s¶n xuÊt, trong qu¶n lý ®Êt ®ai vµ tæ chøc s¶n xuÊt, tõ 1996-2005 Thanh Hãa ®· h×nh thµnh râ nÐt c¸c vïng s¶n xuÊt tËp trung, khai th¸c m¹nh lîi thÕ cña tõng vïng, h×nh thµnh vïng lóa cao s¶n tËp trung ë 8 huyÖn ®ång b»ng, cho n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng cao nhÊt so víi c¸c vïng kh¸c; chuyÓn dÞch hµng chôc ngµn ha ®åi, v−ên t¹p, c©y l−¬ng thùc hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp sang trång c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp, c©y thùc phÈm, t¹o nªn c¸c vïng mÝa ®−êng, vïng c©y c«ng nghiÖp ng¾n vµ dµi ngµy phôc vô c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn. §©y lµ nh÷ng m« h×nh liªn minh c«ng - n«ng chÆt chÏ, sù liªn kÕt hµi hßa cña bèn nhµ: nhµ n−íc, nhµ doanh nghiÖp, nhµ khoa häc vµ nhµ n«ng cïng chung lo x©y dùng nh÷ng vïng n«ng nghiÖp cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch CCKT
17 n«ng nghiÖp cña tØnh ®· h×nh thµnh c¸c vïng n«ng nghiÖp sinh th¸i kh¸ râ nÐt, lu«n ph¸t huy ®−îc lîi thÕ vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ ngµy cµng cao. ChuyÓn dÞch CCKT n«ng nghiÖp ®· ®−a nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp trong tØnh tõ mét nÒn n«ng nghiÖp ®éc canh, chØ chó träng s¶n xuÊt l−¬ng thùc phôc vô ®êi sèng nh©n d©n lµ chñ yÕu, sang mét nÒn n«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng hãa, víi c¬ cÊu c¸c ngµnh trong n«ng nghiÖp ®−îc chuyÓn dÞch ngµy cµng theo h−íng tÝch cùc (xem B¶ng 3.1). B¶ng 3.1: C¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh n«ng nghiÖp Thanh Hãa Tõ n¨m 1995 - 2005 (gi¸ cè ®Þnh n¨m 1994) ChØ tiªu §¬n vÞ 1995 2000 2005 % 2005 tÝnh /1995 1. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt Tû ®ång 2.616,7 3.620 4.621,36 176,61 - Trång trät “ 2.071,8 2.841,5 3.276,54 158,14 - Ch¨n nu«i “ 566,2 692,1 1.252.38 221,19 - DÞch vô n«ng nghiÖp “ 23,7 86,4 91,66 386,75 2. C¬ cÊu gi¸ trÞ SX “ 100 100 100 - Trång trät “ 77,8 78,5 70,90 91,13 - Ch¨n nu«i “ 21,3 19,1 27,1 127,23 - DÞch vô n«ng nghiÖp “ 0,9 2,4 1,99 211,11 Nguån: Côc Thèng kª Thanh Hãa 3.3.3 Nh÷ng h¹n chÕ c¬ b¶n trong chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp (1996 - 2005) So víi yªu cÇu vµ tiÒm n¨ng, th× CCKT n«ng nghiÖp cña tØnh Thanh Hãa chuyÓn dÞch cßn chËm. Trong n«ng nghiÖp, ngµnh trång trät vÉn chiÕm tû träng lín, ch¨n nu«i vµ dÞch vô t¨ng chËm. T×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi gi÷a trång trät vµ ch¨n nu«i cßn kh¸ lín, tiÒm n¨ng ®Êt ®ai, lao ®éng vµ ®iÒu kiÖn sinh th¸i ë tõng vïng ch−a ®−îc khai th¸c cã hiÖu qu¶. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt l−¬ng thùc trong c¬ cÊu trång trät cßn chiÕm tû träng lín. S¶n xuÊt, chÕ biÕn, tiªu thô vÉn cßn nhiÒu bÊt cËp, m« h×nh kinh tÕ tr¹ng tr¹i ch−a ®−îc ph¸t huy, mét sè m« h×nh lµm ¨n cã hiÖu qu¶ chËm ®−îc nh©n réng. Ch−¬ng 4 Mét sè nhËn xÐt vμ kinh nghiÖm lÞch sö cña §¶ng bé Thanh Hãa trong l∙nh ®¹o chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp tõ 1986 ®Õn 2005 4.1. Mét sè nhËn xÐt vÒ kÕt qu¶ l∙nh ®¹o chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp tØnh thanh ho¸ tõ 1986 ®Õn 2005