Tóm tắt luận án Tiến sĩ Lịch sử: Quá trình đấu tranh củng cố độc lập dân tộc của Cộng hòa Indonesia (1967-1998)

Chia sẻ: Nguyen Minh Cuong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án nghiên cứu chính sách phát triển nhằm nâng cao sức mạnh đất nước, củng cố độc lập dân tộc và bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ mà Indonesia đã thực hiện trong giai đoạn 1967-1998; đánh giá thành công, hạn chế và chỉ ra mối liên quan giữa chúng đối với những vấn đề cần giải quyết; rút ra mốt ố bài học về thực hiện tốt nhất các chính sách phát triển trong đấu tranh củng cố độc lập dân tộc và toàn vẹn lãnh thổ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận án Tiến sĩ Lịch sử: Quá trình đấu tranh củng cố độc lập dân tộc của Cộng hòa Indonesia (1967-1998)

Bé gi¸o dôc - ®μo t¹o Häc viÖn CHÝNH TRÞ-hμNH CHÝNH sù vËn ®éng cña QUèC GIA Hå CHÝ MINH phong trμo kh«ng liªn kÕt tõ n¨m 1991 ®Õn 2006 ®inh thanh tó qu¸ tr×nh ®Êu tranh cñng cè ®éc lËp d©n téc cña céng hoμ indonesia (1967 - 1998) Chuyªn ngμnh: LÞch sö phong trµo céng s¶n, c«ng nh©n quèc tÕ vµ gi¶i phãng d©n téc M· sè: 62 22 52 01 tãm t¾t LUËN ¸N TIÕN Sü LÞCH Sö Hµ Néi, th¸ng 8 - 2010
C«ng tr×nh ®−îc hoμn thμnh t¹i Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hμnh chÝnh quèc gia Hå ChÝ Minh --------------------------------------------- Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: 1. PGS, TS ph¹m thμnh dung 2. TS Th¸i v¨n long Ph¶n biÖn 1: PGS,TS Nghiªm §×nh Vú Ban Tuyªn gi¸o Trung −¬ng Ph¶n biÖn 2: PGS,TSKH trÇn kh¸nh ViÖn Khoa häc x· héi ViÖt Nam Ph¶n biÖn 3: PGS,TS Vâ Kim C−¬ng ViÖn Sö häc LuËn ¸n ®−îc b¶o vÖ tr−íc Héi ®ång chÊm luËn ¸n cÊp nhμ n−íc häp t¹i: Phßng 106B, Nhμ A14 Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hμnh chÝnh quèc gia Hå ChÝ Minh. Vμo håi: 14 giê 00 ngμy 11 th¸ng 8 n¨m 2010 Cã thÓ t×m hiÓu luËn ¸n t¹i Th− viÖn quèc gia vμ Th− viÖn Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hμnh chÝnh quèc gia Hå ChÝ Minh
Danh môc c«ng tr×nh cña t¸c gi¶ ®∙ c«ng bè liªn quan trùc tiÕp ®Õn néi dung luËn ¸n 1. §inh Thanh Tó (2007): Indonesia trong liªn kÕt ASEAN nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI. T/c Gi¸o dôc lý luËn, sè 4. 2. §inh Thanh Tó & Th¸i V¨n Long (2007): Xu thÕ ®Êu tranh cñng cè ®éc lËp d©n téc cña c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn trong bèi c¶nh Toµn cÇu hãa. T/c Lý luËn chÝnh trÞ, sè 12. 3. §inh Thanh Tó (2008): Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò xung ®ét t«n gi¸o - s¾c téc ë Aceh (miÒn B¾c Sumatra – Indonesia). Th«ng tin Quèc tÕ, ViÖn QHQT – Häc viÖn CT, HC Quèc gia Hå ChÝ Minh, sè 1/2008. 4. §inh Thanh Tó & TrÇn HiÖp (2008): Hîp t¸c qu©n sù gi÷a Nga víi mét sè n−íc ASEAN sau chiÕn tranh l¹nh. T/c Nghiªn cøu §«ng Nam ¸, 2/2008. 5. §inh Thanh Tó (2008): ASEAN trong chÝnh s¸ch “ngo¹i giao l¸ng giÒng” cña Trung Quèc sau chiÕn tranh l¹nh. T/c Giaã dôc lý luËn, sè 2/2008. 6. §inh Thanh Tó & Ph¹m Thanh Hμ (2008): Nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn ®éc lËp d©n téc cña c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn trong xu thÕ toµn cÇu hãa. T/c Ch©u Phi vμ Trung §«ng, 4/2008. 7. §inh Thanh Tó (2008): VÒ t×nh h×nh c¶i c¸ch chÝnh trÞ ë Indonesia sau n¨m 1998. T/c Nghiªn cøu §«ng Nam ¸, 7/2008. 8. §inh Thanh Tó & Ph¹m Thμnh Dung (2008): Nh÷ng tiÒn ®Ò c¬ b¶n ®Þnh h−íng ®−êng lèi ®èi ngo¹i cña Indonesia tõ khi giµnh ®éc lËp ®Õn nay. T/c Khoa häc chÝnh trÞ, 8/2008. 9. §inh Thanh Tó (2008): Khñng bè vµ cuéc chiÕn chèng khñng bè ë Indonesia hiÖn nay. T/c Gi¸o dôc lý luËn, sè 8/2008. 10. §inh Thanh Tó & Ho ng Phóc L©m (2008): Xu thÕ ®a d¹ng ho¸, ®a ph−¬ng ho¸, héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ hiÖn nay. T/c Céng s¶n ®iÖn tö, 11/2008. 11. Tham gia viÕt bμi “Tuyªn bè Bali II vµ nh÷ng ®ãng gãp cña In®«nªxia trong sù ph¸t triÓn cña ASEAN ®Çu thÕ kû XXI” t¹i Héi th¶o kû niÖm 40 n¨m thμnh lËp HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ (ASEAN): “X©y dùng céng ®ång ASEAN trong bèi c¶nh quèc tÕ míi” do ViÖn KHXH ViÖt Nam tæ chøc ngμy 7/8/2007. 12. Hoμng Phóc L©m, TrÇn HiÖp, §inh Thanh Tó (2008): ViÖt Nam víi c¸c n−íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi: VÊn ®Ò - Sù kiÖn. S¸ch tham kh¶o, Nxb Lý luËn chÝnh trÞ, Hμ Néi.
1 më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi §Êu tranh cñng cè ®éc lËp d©n téc (§LDT), lùa chän con ®−êng ph¸t triÓn phï hîp lμ vÊn ®Ò chiÕn l−îc vμ cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. ViÖc lùa chän ®óng chÝnh lμ sù tiÕp tôc b¶o vÖ vμ cñng cè nÒn §LDT mét c¸ch tèt nhÊt. HiÖn nay xuÊt hiÖn nh÷ng quan niÖm vμ c¸ch tiÕp cËn míi vÒ §LDT vμ ®Êu tranh cñng cè §LDT. Cïng víi ®ã, viÖc chän lùa con ®−êng ph¸t triÓn theo h−íng ®éc lËp, tù chñ lu«n lμ vÊn ®Ò ®−îc coi träng trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña mäi quèc gia trªn thÕ giíi. V× néi hμm cña §LDT hiÖn nay réng h¬n cho nªn c¸c c¸ch thøc, con ®−êng ®Ó ®i ®Õn cñng cè nÒn §LDT còng ®a d¹ng h¬n. V× vËy, viÖc t×m hiÓu vÒ nh÷ng con ®−êng ph¸t triÓn cña c¸c n−íc trong khu vùc vμ trªn thÕ giíi lμ cÇn thiÕt. Indonesia lμ n−íc cã diÖn tÝch vμ d©n sè lín nhÊt khu vùc §«ng Nam ¸ (§NA), tõ khi giμnh ®−îc §LDT (1945) ®Õn nay ®· tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n ®Ó t×m ra con ®−êng b¶o vÖ DDLDT vμ ph¸t triÓn tèt nhÊt. Tuy ®· cã mét sè thμnh c«ng, song hiÖn nay vÉn ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu vÊn ®Ò phøc t¹p nh−: chªnh lÖch tr×nh ®é ph¸t triÓn; b¶o ®¶m sù toμn vÑn l·nh thæ; tham nhòng, mÊt d©n chñ; s¾c téc, t«n gi¸o, khñng bè Nguyªn nh©n s©u xa cña c¸c vÊn ®Ò trªn lμ do nh÷ng h¹n chÕ trong viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña ®Êt n−íc kh«ng ®−îc kh¾c phôc kÞp thêi, ngμy cμng tÝch tô vμ ®−a ®Õn nh÷ng m©u thuÉn, bÊt ®ång trong x· héi. ViÖc nghiªn cøu mét c¸ch cã hÖ thèng vÒ nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi ®−îc thùc hiÖn trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña Indonesia tõ 1945 ®Õn nay sÏ gióp chóng ta so s¸nh, ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸ch quan vÒ nh÷ng thμnh c«ng vμ h¹n chÕ, tõ ®ã rót ra mét sè vÊn ®Ò lý luËn vμ thùc tiÔn cho sù ph¸t triÓn cña c¸c quèc gia trong bèi c¶nh hiÖn nay. Qu¸ tr×nh ®Êu tranh giμnh, gi÷ vμ cñng cè §LDT cña Indonesia tõ 1945 ®Õn nay tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n víi viÖc lùa chän chÝnh s¸ch cô thÓ kh¸c nhau. Trong giai ®o¹n 1967 - 1998, tr−íc nh÷ng t¸c ®éng cña t×nh h×nh thÕ giíi, khu vùc vμ thùc tÕ ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc, Indonesia ®· −u tiªn thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi, ®èi ngo¹i... nh»m t¹o nªn mét søc m¹nh tæng thÓ vμ kh¼ng ®Þnh nÒn §LDT cña Indonesia trong céng ®ång thÕ giíi. Nghiªn cøu vÒ giai ®o¹n 1967 – 1998 cña Indonesia sÏ gãp phÇn lμm s¸ng tá luËn ®iÓm: trong cuéc ®Êu tranh b¶o vÖ vμ cñng cè §LDT cña c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn vμ môc tiªu cô thÓ, mçi quèc gia sÏ lùa chän mét ph−¬ng ph¸p phï hîp nhÊt. ViÖt Nam vμ Indonesia lμ hai n−íc cã nhiÒu ®iÓm t−¬ng ®ång vÒ lÞch sö, v¨n ho¸ vμ qu¸ tr×nh ®Êu tranh giμnh §LDT. HiÖn nay ViÖt Nam ®ang
2 phÊn ®Êu thùc hiÖn môc tiªu trë thμnh mét n−íc c«ng nghiÖp vμo n¨m 2020. Nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ, x· héi mμ n−íc ta ®ang thùc hiÖn cã nhiÒu ®iÓm t−¬ng tù nh− nhiÖm vô mμ Indonesia ®· lμm trong giai ®o¹n 1967 – 1998. Nªn viÖc nghiªn cøu vÒ c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn d−íi thêi Tæng thèng Soeharto sÏ gãp phÇn cung cÊp cho ViÖt Nam nh÷ng bμi häc tõ thμnh c«ng vμ ch−a thμnh c«ng cña Indonesia trong qu¸ tr×nh b¶o vÖ vμ x©y dùng ®Êt n−íc. §ång thêi lμm phong phó h¬n sù hiÓu biÕt, t¨ng c−êng quan hÖ h÷u nghÞ vμ hîp t¸c gi÷a hai n−íc. Tõ c¸c lý do trªn, t«i ®· chän vÊn ®Ò: “Qu¸ tr×nh ®Êu tranh cñng cè ®éc lËp d©n téc cña Céng hßa Indonesia (1967 - 1998)” lμm h−íng nghiªn cøu cho ®Ò tμi luËn ¸n TiÕn sÜ lÞch sö, chuyªn ngμnh LÞch sö phong trμo céng s¶n, c«ng nh©n quèc tÕ vμ gi¶i phãng d©n téc. 2. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô cña luËn ¸n 2.1. Nghiªn cøu c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nh»m n©ng cao søc m¹nh ®Êt n−íc, cñng cè §LDT vμ b¶o vÖ toμn vÑn l·nh thæ mμ Indonesia ®· thùc hiÖn trong giai ®o¹n 1967 – 1998; ®¸nh gi¸ thμnh c«ng, h¹n chÕ vμ chØ ra mèi liªn quan gi÷a chóng ®èi víi nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt cña Indonesia hiÖn nay; rót ra mét sè bμi häc vÒ viÖc thùc hiÖn tèt nhÊt c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn trong ®Êu tranh cñng cè §LDT vμ toμn vÑn l·nh thæ. 2.2. LuËn ¸n gi¶i quyÕt c¸c nhiÖm vô sau: - Ph©n tÝch nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn qu¸ tr×nh ®Êu tranh cñng cè §LDT cña Indonesia giai ®o¹n 1967 - 1998. - T×m hiÓu mét sè chÝnh s¸ch c¬ b¶n mμ Indonesia ®· thùc hiÖn trong giai ®o¹n 1967 - 1998; so s¸nh víi c¸c giai ®o¹n tr−íc vμ sau ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña chÝnh s¸ch ®ã. - Ph©n tÝch nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra vμ rót ra mét sè kinh nghiÖm thμnh c«ng vμ ch−a thμnh c«ng tõ qu¸ tr×nh ®Êu tranh cñng cè §LDT cña Indonesia. 3. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn ¸n 3.1. §èi t−îng nghiªn cøu cña luËn ¸n lμ: Qu¸ tr×nh ®Êu tranh cñng cè §LDT cña Indonesia giai ®o¹n 1967 – 1998. VÊn ®Ò ®−îc tiÕp cËn lμ c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ®Êt n−íc cña Néi c¸c Tæng thèng Soeharto vμ nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh tõ thùc tÕ ph¸t triÓn cña Indonesia giai ®o¹n nμy... 3.2. Ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn ¸n lμ: C¸c chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p cô thÓ ®−îc thùc hiÖn trong giai ®o¹n 1967 - 1998 nh»m ph¸t triÓn vμ cñng cè §LDT; Ph©n tÝch nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n ®Æt ra ®èi víi viÖc cñng cè §LDT cña Indonesia giai ®o¹n nμy; §¸nh gi¸ thμnh c«ng, h¹n chÕ vμ rót ra mét sè kinh nghiÖm cho c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn.
3 4. Cë së ph−¬ng ph¸p luËn vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 4.1. C¬ së lý luËn: Nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin vÒ: H×nh thisi kinh tÕ, x· héi, thêi ®¹i, vÊn ®Ò d©n téc vμ quyÒn tù quyÕt d©n téc...; Tham kh¶o vμ chän läc mét sè quan ®iÓm lý luËn cña c¸c häc gi¶ t− s¶n vμ d©n téc chñ nghÜa ®Ó ph©n tÝch, nghiªn cøu mét sè vÊn ®Ò nh−: NÒn d©n chñ t− s¶n, vai trß cña nhμ n−íc ph¸p quyÒn t− s¶n trong viÖc ban hμnh c¸c biÖn ph¸p cñng cè, b¶o vÖ §LDT cña quèc gia... 4.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu: Nh÷ng nguyªn lý, ph−¬ng ph¸p luËn c¬ b¶n cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vμ chñ nghÜa duy vËt lÞch sö; ph−¬ng ph¸p lÞch sö, logic vμ mét sè kh¸c ph−¬ng ph¸p nh−: ph©n tÝch, tæng hîp, so s¸nh, ®èi chiÕu, thèng kª, dù b¸o 5. §ãng gãp míi vÒ khoa häc cña luËn ¸n - Gãp phÇn lμm s¸ng tá thªm vÒ mét trong nhiÒu con ®−êng ®Êu tranh cñng cè §LDT cña c¸c n−íc trong bèi c¶nh quèc tÕ hiÖn nay. - Nh×n nhËn kh¸ch quan vÒ nh÷ng thμnh c«ng, h¹n chÕ vμ t¸c ®éng cña c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi mμ Indonesia thùc hiÖn trong giai ®o¹n 1967 – 1998 ®èi víi viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ – x· héi, cñng cè §LDT vμ toμn vÑn l·nh thæ cña Indonesia hiÖn nay. - Cã thÓ rót ra mét sè kinh nghiÖm b−íc ®Çu (thµnh c«ng, ch−a thµnh c«ng) trong lý luËn vμ thùc tiÔn ph¸t triÓn cña c¸c n−íc vμ cña ViÖt Nam. 6. Bè côc cña luËn ¸n Ngoμi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, phô lôc vμ tμi liÖu tham kh¶o, luËn ¸n gåm 4 ch−¬ng. Víi néi dung c¸c ch−¬ng nh− sau: Ch−¬ng 1: Tæng quan Ch−¬ng 2: Bèi c¶nh lÞch sö cña qu¸ tr×nh ®Êu tranh cñng cè ®éc lËp d©n téc cña Céng hoµ Indonesia giai ®o¹n 1967 – 1998 Ch−¬ng 3: §Êu tranh cñng cè ®éc lËp d©n téc cña Céng hßa Indonesia giai ®o¹n 1967 – 1998 Ch−¬ng 4: Mét sè vÊn ®Ò ®Æt ra vµ nh÷ng kinh nghiÖm tõ qu¸ tr×nh cñng cè ®éc lËp d©n téc cña Céng hoµ Indonesia
4 Ch−¬ng 1 Tæng quan Nghiªn cøu vÒ qu¸ tr×nh ®Êu tranh giμnh vμ cñng cè ®éc lËp d©n téc cña c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung, c¸c n−íc khu vùc §NA nãi riªng lμ chñ ®Ò thu hót sù chó ý cña nhiÒu nhμ nghiªn cøu, nhiÒu chÝnh trÞ gia trong vμ ngoμi n−íc. N»m trong khu vùc §NA, sù ph¸t triÓn cña Indonesia lu«n g¾n bã víi sù ph¸t triÓn cña c¸c quèc gia trong khu vùc, v× vËy c¸c nguån tμi liÖu nghiªn cøu vÒ quèc gia nμy còng g¾n bã mËt thiÕt víi c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ §NA nãi chung. §Ó b¶o ®¶m tÝnh khoa häc, trong khu«n khæ néi dung luËn ¸n, t¸c gi¶ ®· tham kh¶o mét sè t− liÖu gèc, ®ã lμ: (1) C¸c b¶n dÞch tiÕng ViÖt t¹i th− viÖn ViÖn KHXH ViÖt Nam nh− HiÕn ph¸p n−íc Céng hoµ Indonesia 1945; S¾c lÖnh sè 1/1962 cña Tæng thèng n−íc Céng hoµ Indonesia vÒ viÖc thµnh lËp tØnh miÒn T©y Irian, (Soekarno, 1962); (2) C¸c tμi liÖu tiÕng Indonesia gåm: Ch−¬ng tr×nh Trilogi Pembangunan (Ch−¬ng tr×nh “X©y dùng Quèc gia” trªn 3 lÜnh vùc chÝnh trÞ, kinh tÕ v x· héi cña Soeharto, ban hμnh n¨m 1969); Lingkaran Konsentris Indonesia (“Vßng trßn ®ång t©m” trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña Indonesia); Dù ¸n Wajib Belajar (“Yªu cÇu b¾t buéc ®i häc” cña Soeharto); ChÝnh s¸ch Badan Kebijakan Perumahan Nasional - BKBN (“ChÝnh s¸ch Nh cöa quèc gia” cña Soeharto, ban hμnh n¨m 1972) Ch- −¬ng tr×nh Keluarga Berencana – KB (Ch−¬ng tr×nh “KÕ ho¹ch hãa gia ®×nh” cña Soeharto, ban hμnh n¨m 1970); (3) Tμi liÖu cña Bé Ngo¹i giao ViÖt Nam nh−: HiÕn ch−¬ng ASEAN; HiÖp −íc Th©n thiÖn vµ Hîp t¸c (TAC – Treaty of Amity and Cooperation); Tuyªn bè vÒ sù Hoµ hîp ASEAN II (Tuyªn bè Hoµ hîp Bali II);... Bªn c¹nh ®ã, t¸c gi¶ luËn ¸n ®· tiÕp cËn víi mét khèi l−îng tμi liÖu tham kh¶o lín cña c¸c nhμ nghiªn cøu Indonesia, c¸c häc gi¶ n−íc ngoμi vμ c¸c nhμ khoa häc ViÖt Nam. §©y lμ nguån tμi liÖu quan träng tËp trung nghiªn cøu trªn nhiÒu ph−¬ng diÖn: ®Þa lý, lÞch sö, v¨n ho¸, d©n téc t«n gi¸o, ®Æc ®iÓm ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, nh÷ng chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ vÜ m«... cña c¸c n−íc §NA vμ Indonesia. §©y lμ c¬ së vμ lμ cø liÖu quan träng ®Ó nghiªn cøu sinh tËp hîp nguån t− liÖu khoa häc nh»m tiÕp tôc nghiªn cøu s©u h¬n vÒ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn néi dung cña luËn ¸n.
5 1.1. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu ®· ®¹t ®−îc 1.1.2. TiÕp cËn d−íi gãc ®é nghiªn cøu lÞch sö ph¸t triÓn vµ cuéc ®Êu tranh giµnh ®éc lËp d©n téc cña Indonesia Tµi liÖu cña c¸c nhµ nghiªn cøu n−íc ngoµi: LÞch sö §NA cña D.G.E.Hall; Histoire de l’IndonÐsie cña Jean Bruhat; Con ®−êng ®i ®Õn ®éc lËp cña Indonesia cña Jan Pluvier, X· héi Indonesia vµ c¸ch m¹ng Indonesia vμ C¸ch m¹ng Indonesia vµ nhiÖm vô cÊp b¸ch cña §¶ng céng s¶n Indonesia cña D.N.Aidich;... C¸c c«ng tr×nh nªu trªn ®· t×m hiÓu vÒ lÞch sö ra ®êi, ph¸t triÓn, qu¸ tr×nh bÞ thùc d©n ph−¬ng T©y x©m l−îc, sù thiÕt lËp chÕ ®é cai trÞ thuéc ®Þa cña Hμ Lan vμ cuéc ®Êu tranh giμnh §LDT cña nh©n d©n Indonesia. Víi nguån tμi liÖu phong phó tõ sö s¸ch, v¨n bia vμ tæng hîp cña nhiÒu nghiªn cøu kh¸c, ®©y lμ nh÷ng c«ng tr×nh khoa häc rÊt cã gi¸ trÞ. Tµi liÖu cña c¸c nhµ nghiªn cøu ViÖt Nam: LÞch sö §«ng Nam ¸ do GS L−¬ng Ninh lμm chñ biªn; L−îc sö Indonesia cña Vâ V¨n Nhung; T×m hiÓu lÞch sö - v¨n hãa c¸c n−íc §NA h¶i ®¶o cña Ng« V¨n Doanh, NguyÔn Huy Hång, NguyÔn §øc Ninh vμ Ph¹m ThÞ Vinh; Indonesia, ®Êt n−íc- con ng−êi vμ Indonesia nh÷ng chÆng ®−êng lÞch sö cña Ng« V¨n Doanh... lμ nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu kh¸i qu¸t vÒ ®Êt n−íc, con ng−êi, lÞch sö ph¸t triÓn, ng«n ng÷, kinh tÕ, t«n gi¸o, v¨n häc, phong tôc tËp qu¸n cña Indonesia. §Æc biÖt bμi: T©m lý h−íng tíi sù “Thèng nhÊt trong ®a d¹ng” cña ng−êi Indonesia cña Ng« V¨n Doanh ®· tr×nh bμy kh¸ cô thÓ vÒ v¨n ho¸ Indonesia, nh÷ng th«ng tin trong bμi viÕt nμy lμ nguån tham kh¶o tèt ®Ó hiÓu s©u h¬n vÒ chÝnh s¸ch “thèng nhÊt trong ®a d¹ng” cña Indonesia. 1.1.2. VÒ viÖc lùa chän con ®−êng ph¸t triÓn kinh tÕ – x∙ héi nh»m cñng cè ®éc lËp d©n téc vµ ph¸t triÓn ®Êt n−íc cña Indonesia C«ng tr×nh nghiªn cøu cña c¸c häc gi¶ n−íc ngoµi: C«ng nghiÖp hãa h−íng vÒ xuÊt khÈu: Kinh nghiÖm cña c¸c n−íc ASEAN cña Mohamed Ariff vμ Hal Hill; LÞch sö §NA hiÖn ®¹i cña Clive J.Christie; Chñ nghÜa thùc d©n lµ mét thø cÇn ph¶i lo¹i trõ khái thÕ giíi cña Soekarno; Indonesia’s foreign policy cña Leifer Michael... C¸c c«ng tr×nh nμy nghiªn cøu vÒ qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa; c¸c vÊn ®Ò d©n téc, s¾c téc, t«n gi¸o; quan ®iÓm cña c¸c nhμ l·nh ®¹o Indonesia trong viÖc lùa chän c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ®Êt n−íc; nh÷ng ®iÒu chØnh trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, an ninh quèc phßng, kinh tÕ... qua c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn.... CÇn ®Ò cËp ®Õn hai t¸c phÈm: Soeharto A political biography cña R.E.Elson vμ Indonesia Today – Challenges of History cña Grayson LLoyd vμ Shannon Smith. Trong t¸c phÈm thø nhÊt, Elson ®· ph©n tÝch kü
6 vÒ ®−êng lèi chÝnh trÞ mμ Tæng thèng Soeharto thùc hiÖn trong h¬n 30 n¨m, tõ ®ã nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ vÒ nh÷ng thμnh c«ng vμ h¹n chÕ. §Ó ®−a ra nh÷ng ®¸nh, t¸c gi¶ ®· c¨n cø vμo nguån tμi liÖu gèc cña Indonesia, v× vËy ®©y lμ nguån t− liÖu rÊt quan träng ®Ó tham kh¶o. Cuèn s¸ch cña Grayson LLoyd vμ Shannon Smith lμ mét c«ng tr×nh nghiªn cøu mang tÝnh tæng hîp vÒ lÞch sö ph¸t triÓn cña Indonesia tõ 1945 ®Õn nay, ®Ò cËp ®Õn 3 lÜnh vùc chñ yÕu lμ chÝnh trÞ, kinh tÕ vμ v¨n ho¸. Giai ®o¹n 1967 – 1998 ®−îc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸, so s¸nh víi c¸c giai ®o¹n tr−íc vμ sau; tõ ®ã nh×n nhËn vÒ nh÷ng thμnh c«ng, h¹n chÕ cña Tæng thèng Soeharto. C¸c nhµ nghiªn cøu Indonesia ®· c«ng bè nhiÒu tμi liÖu vÒ Tæng thèng Soeharto g¾n víi giai ®o¹n 1967 – 1998 ë nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau nh−: Soeharto Memang “Hebat” (Soeharto thùc sù “tμi giái”) cña Purwanto H.Wawa; Menguak Misteri Kekuasaan Soeharto (VÐn tÊm mμn bÝ mËt quyÒn lùc Soeharto) cña Warday T.Baskara; Nekara Rezim Soeharto (§Þa ngôc thêi kú Soeharto) cña Margiyono Yunanto, Tri vμ Kurniawan; Indonesia Beyond Soeharto, negara, ekonomi, masyarakat, transisi (Indonesia d−íi quyÒn Soeharto, quèc gia, kinh tÕ, ng−êi d©n vμ sù chuyÓn giao) cña Emerson K. Donald... Qua ®ã ph¶n ¸nh kh¸ râ vÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ, kinh tÐ, x· héi... cña Indonesia giai ®o¹n 1967 – 1998. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ c¸c lÜnh vùc cô thÓ nh−: Budaya Indonesia, Kajian Arkeologi, Seni, dan Sejarah (V¨n ho¸ Indonesia, ®¸nh gi¸ kh¶o cæ, nghÖ thuËt vμ lÞch sö) cña Sedyawati Edi; Politik Indonesia dalam Perspektif Sejarah (ChÝnh trÞ Indonesia trong bèi c¶nh lÞch sö) cña Warday T.Baskara; TËp hîp c¸c bμi pháng vÊn vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ cña Gunawan Haryono, Daddi Prianto, Agus Sukapti, Sri, Yulia Nuraini vμ Ratna vÒ Indonesia yang Berubah (Indonesia ®ang thay ®æi), §©y lμ nguån t− liÖu phong phó vμ ®· ®−îc kiÓm ®Þnh. C¸c häc gi¶ ViÖt Nam ViÖc chuyÓn ®æi c¬ chÕ trong chÝnh s¸ch kinh tÕ Indonesia vμo thêi ®iÓm 1966, 1967 ®−îc t¸c gi¶ Hoa H÷u L©n ph©n tÝch kü trong hai cuèn s¸ch Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang kinh tÕ thÞ tr−êng cña c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn (Kinh nghiÖm cña Indonesia) vμ Kinh tÕ Indonesia: Thùc tÕ vµ th¸ch thøc. Tõ ®ã chØ ra nh÷ng thμnh c«ng, h¹n chÕ trong c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, vÒ khñng ho¶ng kinh tÕ, chÝnh trÞ c¸c n¨m 1997, 1998 vμ b−íc ®Çu ®¸nh gi¸ triÓn väng kinh tÕ Indonesia trong thËp niªn ®Çu thÕ kû XXI. NguyÔn Huy Hång, Ph¹m ThÞ Vinh, Lª Thanh H−¬ng víi viÖc nghiªn cøu vÒ c¸c vÊn ®Ò “nãng” ë Indonesia nh−: VÊn ®Ò Aceh ë Indonesia; Xung ®ét gi÷a ng−êi Dayak vµ Madura ë T©y Kalimantan (Borneo), Indonesia; Indonesia trong cuéc chiÕn chèng khñng bè... Víi nh÷ng gãc ®é tiÕp cËn kh¸c nhau, ®©y lμ nguån tμi liÖu tham kh¶o rÊt tèt.
7 Mét l−îng lín bμi viÕt ®¨ng trªn c¸c t¹p chÝ nh−: Mét sè vÊn ®Ò trong chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña Céng hoµ Indonesia d−íi chÕ ®é Tæng thèng Soekarno cña NguyÔn ThÞ Thanh Thñy; Indonesia: Lý thuyÕt ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch- c¸ch nh×n lÞch sö vµ bµi häc kinh nghiÖm cña NguyÔn V¨n Hång; §Çu t− trùc tiÕp cña c¸c nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp míi ch©u ¸ (NIEs) trong nÒn kinh tÕ Indonesia gÇn ®©y cña L−u Ngäc TrÞnh; Indonesia qua nh÷ng con sè cña TrÇn Träng Ngîi; C¶i c¸ch kinh tÕ Indonesia tõ ®Çu thËp kû 80 ®Õn nay vμ T¸c ®éng x· héi cña khñng ho¶ng tµi chÝnh ë Indonesia cña NguyÔn V¨n Hμ; Indonesia – TiÕp b−íc trªn con ®−êng d©n chñ vμ §¶ng Goikar trªn chÝnh tr−êng Indonesia cña NguyÔn Huy Hång; Ng−êi Hoa ë Indonesia víi cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh – tiÒn tÖ cña Ch©u ThÞ H¶i; ChÝnh s¸ch ng«n ng÷ ë Indonesia trong hai thËp kû qua cña §oμn V¨n Phóc; T¸c ®éng cña sù mÊt æn ®Þnh ë Indonesia ®èi víi §NA cña Ph¹m V¨n §øc; c¸c bμi viÕt tham gia héi th¶o khoa häc nh©n dÞp kû niÖm 30 n¨m, 40 n¨m ph¸t triÓn cña ASEAN... Nh×n chung viÖc nghiªn cøu vÒ Indonesia ®· ®−îc ®Ò cËp tõ nhiÒu gãc ®é vμ quan ®iÓm tiÕp cËn kh¸c nhau, nh»m kh¸i qu¸t hoÆc ®i s©u vμo nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ trªn c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi. VÒ c¬ b¶n, c¸c nhμ khoa häc ®· gi¶i quyÕt ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò sau: 1. LÞch sö h×nh thμnh, ph¸t triÓn cña Indonesia; nh÷ng ®Æc tr−ng vÒ v¨n hãa, ng«n ng÷, téc ng−êi, t«n gi¸o, truyÒn thèng, b¶n s¾c d©n téc.... 2. Qu¸ tr×nh thùc d©n ho¸ ë Indonesia cña mét sè n−íc ph−¬ng T©y vμ viÖc thiÕt lËp sù thèng trÞ cña thùc d©n Hμ Lan. 3. Phong trμo ®Êu tranh chèng thùc d©n Hμ Lan; cuéc ®Êu tranh d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng D©n téc vμ sù ra ®êi cña Céng hoμ Indonesia... 4. Qu¸ tr×nh ®Êu tranh b¶o vÖ, cñng cè, x©y dùng vμ ph¸t triÓn tõ 1945 ®Õn nay; c¬ héi, th¸ch thøc, thμnh tùu, h¹n chÕ, kinh nghiÖm... 1.2. Nh÷ng vÊn ®Ò ch−a ®−îc gi¶i quyÕt C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu nªu trªn chñ yÕu tr×nh bμy kh¸i qu¸t vÒ lÞch sö Indonesia, sù ra ®êi vμ ph¸t triÓn cña Céng hoμ Indonesia tõ n¨m 1945 ®Õn nay....; hoÆc chØ ®i s©u t×m hiÓu, ph©n tÝch vÒ mét vÊn ®Ò cô thÓ nh−: ®Æc ®iÓm v¨n ho¸ Indonesia, nguyªn nh©n ph¸t sinh vμ viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò xung ®ét t«n gi¸o, s¾c téc, vÒ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña Indonesia trong tõng giai ®o¹n... Mét sè vÊn ®Ò ch−a ®−îc nghiªn cøu vμ cã kÕt luËn tho¶ ®¸ng c¶ vÒ lý thuyÕt vμ thùc tiÔn nh−: viÖc ®¸nh gi¸ nh− thÕ nμo vÒ Tæng thèng Soeharto; lo¹i h×nh thÓ chÕ chÝnh trÞ nμo lμ cã hiÖu qu¶ nhÊt ®èi víi c¸c n−íc §NA sau khi giμnh §LDT... Nh− vËy, cho ®Õn thêi ®iÓm nμy (2009), chóng t«i ch−a tiÕp cËn víi mét c«ng tr×nh nghiªn cøu nμo trïng víi néi dung cña LuËn ¸n.
8 1.3. Nh÷ng vÊn ®Ò luËn ¸n tËp trung lµm râ Trªn c¬ së tiÕp thu kÕt qu¶ nghiªn cøu cña c¸c c«ng tr×nh tr−íc, luËn ¸n tËp trung lμm s¸ng tá mét sè vÊn ®Ò sau: 1. Tõ t×nh h×nh Indonesia vμ bèi c¶nh khu vùc, thÕ giíi giai ®o¹n 1945 - 1967, ph©n tÝch nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng ®Õn qu¸ tr×nh ®Êu tranh cñng cè §LDT cña Indonesia giai ®o¹n 1967 - 1998. 2. Nghiªn cøu c¸c chÝnh s¸ch ®· ®−îc thùc hiÖn trong giai ®o¹n 1967 – 1998; so s¸nh víi giai ®o¹n 1945 – 1967 vμ tõ 1998 ®Õn nay ®Ó ®−a ra nh÷ng ®¸nh gi¸ vÒ viÖc thùc hiÖn qu¸ tr×nh ®Êu tranh cñng cè §LDT cña Céng hßa Indonesia giai ®o¹n 1967 - 1998. 3. Ph©n tÝch nguyªn nh©n vμ viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra hiÖn nay; rót ra mét sè kinh nghiÖm cã ý nghÜa tham kh¶o ®èi víi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn vμ ViÖt Nam. Trong khu«n khæ mét luËn ¸n TiÕn sÜ, do nh÷ng ®iÒu kiÖn chñ quan vμ kh¸ch quan, cã nh÷ng vÊn ®Ò nªu ra míi chØ gi¶i quyÕt ®−îc mét phÇn nμo ®ã hoÆc cã nh÷ng vÉn ®Ò ch−a s©u, ch−a tho¶ ®¸ng. T¸c gi¶ sÏ tiÕp tôc nghiªn cøu vμ hoμn thiÖn trong thêi gian tiÕp theo. Nh− vËy, LuËn ¸n sÏ lμ c«ng tr×nh nghiªn cøu cã hÖ thèng vÒ mét giai ®o¹n ph¸t triÓn cña Indonesia, trªn c¸c lÜnh vùc: kinh tÕ, chÝnh trÞ, ®èi ngo¹i, v¨n ho¸, x· héi, an ninh quèc phßng. Thùc chÊt ®©y lμ qu¸ tr×nh ®Êu tranh cña nh©n d©n Indonesia nh»m b¶o vÖ, cñng cè, x©y dùng vμ ph¸t triÓn ®Êt n−íc, kh¼ng ®Þnh vÞ thÕ trong khu vùc vμ trªn thÕ giíi.
9 Ch−¬ng 2 Bèi c¶nh lÞch sö cña qu¸ tr×nh ®Êu tranh cñng cè ®éc lËp d©n téc cña Céng hoµ Indonesia giai ®o¹n 1967 – 1998 2.1. Kh¸i qu¸t vÒ Indonesia 2.1.1. §Êt n−íc vµ con ng−êi 2.1.1.1. §Æc ®iÓm tù nhiªn Indonesia lμ quèc gia quÇn ®¶o lín nhÊt thÕ giíi víi 17 500 hßn ®¶o lín nhá. Cã vÞ trÝ ®Þa lý rÊt quan träng, n»m gi÷a lôc ®Þa ch©u ¸ vμ ch©u §¹i D−¬ng, trªn ®−êng hμng h¶i §«ng - T©y nèi liÒn Th¸i B×nh D−¬ng (TBD) vμ Ên §é D−¬ng. Thuéc vμnh ®ai nói löa TBD nªn hay cã ®éng ®Êt vμ sãng thÇn, th−êng x¶y ra th¶m ho¹ thiªn tai. Tuy nhiªn, Indoneisa l¹i lμ n−íc cã tr÷ l−îng tμi nguyªn phong phó, ®a d¹ng, nhÊt lμ nguån nhiªn liÖu chiÕn l−îc lμ dÇu má vμ khÝ ®èt. §Þa h×nh phøc t¹p cïng víi ho¹t ®éng cña nói löa cßn t¹o nªn nh÷ng vïng ®Êt ®ai mμu mì thuËn lîi cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp. 2.1.1.2. §Æc ®iÓm lÞch sö, x· héi Indonesia cã lÞch sö ph¸t triÓn h¬n 3000 n¨m, lμ mét trong nh÷ng chiÕc n«i cña loμi ng−êi, tõ thÕ kû XVI bÞ Hμ Lan x©m chiÕm vμ ®Æt ¸ch thèng trÞ. Ngμy 17/ 8/1945, tuyªn bè ®éc lËp vμ ®i theo thÓ chÕ céng hoμ, song vÉn tiÕp tôc lÖ thuéc vμo Hμ Lan vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, qu©n sù... Cuéc ®Êu tranh tiÕp tôc ®−îc thùc hiÖn cho ®Õn n¨m 1949, Indonesia míi giμnh ®−îc ®éc lËp trän vÑn. Lμ quèc gia ®a d©n téc víi kho¶ng 400 téc ng−êi; ®a t«n gi¸o víi sù chªnh lÖch t«n gi¸o ®iÓn h×nh; ®a ng«n ng÷ víi kho¶ng 200 ng«n ng÷ kh¸c nhau, trong ®ã tiÕng Indonesia Bahasa lμ ng«n ng÷ chÝnh thèng. 2.1.1.3. §Æc ®iÓm v¨n ho¸ TÝn ng−ìng ®a thÇn gi¸o kÕt hîp víi sù du nhËp cña c¸c nÒn v¨n minh trªn thÕ giíi t¹o nªn t©m lý tù kiÒm chÕ; tÝnh ®Æc tr−ng cña v¨n minh lóa n−íc vμ lèi sèng lμng x· cæ truyÒn t¹o nªn t©m lý hoµ ®ång; ®Æc ®iÓm ®Þa lý cïng c¸c yÕu tè kinh tÕ, x· héi t¹o nªn t©m lý kiÒm chÕ ®i kÌm víi cëi më. TÊt c¶ h×nh thμnh nªn ®Æc ®iÓm v¨n ho¸ ®iÓn h×nh cña Indonesia: kiÒm chÕ néi t©m, hoµ ®ång vµ lu«n h−íng tíi thèng nhÊt trong ®a d¹ng. 2.1.1.4. §Æc ®iÓm chÝnh trÞ (1) §Êt n−íc tån t¹i dùa vμo tÝnh cè kÕt céng ®ång, ý thøc §LDT, thèng nhÊt vμ x©y dùng nhμ n−íc trung −¬ng tËp quyÒn; (2) Lùc l−îng qu©n ®éi lu«n ®−îc träng dông trong bé m¸y nhμ n−íc, h×nh thμnh CNTB nhμ n−íc quan liªu qu©n phiÖt ®iÓn h×nh; (3) Lμ n−íc lu«n cã tham väng
10 trë thμnh c−êng quèc khu vùc; (4) Sù cai trÞ l©u ®êi cña thùc d©n Hμ Lan còng t¹o nªn mét ®Æc ®iÓm chÝnh trÞ riªng cña Indonesia. 2.1.2. Nh÷ng trang sö ®Êu tranh chèng thùc d©n Tõ thÕ kû XVI, khi Hμ Lan x©m l−îc vμ ®Æt ¸ch thèng trÞ Indonesia, sù kh¸ng cù cña nh©n d©n ë ®©y ®· diÔn ra m¹nh mÏ song do chªnh lÖch vÒ lùc l−îng nªn hÇu hÕt kh«ng ®¹t ®−îc kÕt qu¶. N¨m 1927, §¶ng D©n téc Indonesia (PNI) ®−îc thμnh lËp do Soekarno ®øng ®Çu. PNI cã nÒn t¶ng t− t−ëng lμ sù kÕt hîp gi÷a chñ nghÜa d©n téc, tÝn ng−ìng t«n gi¸o vμ chñ nghÜa céng s¶n nªn thu hót sù tham gia cña ®«ng ®¶o tÇng líp ng−êi lao ®éng trong x· héi. N¨m 1939, PNI tæ chøc §¹i héi nh©n d©n, th«ng qua NghÞ quyÕt lÊy tiÕng Bahasa Indonesia lμm quèc ng÷, lÊy cê hai mμu ®á – tr¾ng lμm quèc kú vμ bμi h¸t Indonesia Raya lμm quèc ca. Trong nh÷ng n¨m 1940 - 1945, khi NhËt trμn vμo thay thÕ Hμ Lan, PNI chñ tr−¬ng dùa vμo NhËt ®Ó ®Êu tranh giμnh §LDT tõ tay thùc d©n Hμ Lan. 2.2. Indonesia d−íi thêi Tæng thèng Soekarno (1945 – 1967) 2.2.1. Sù ra ®êi Céng hoµ Indonesia vµ cuéc ®Êu tranh b¶o vÖ ®éc lËp 2.2.1.1. Sù ra ®êi cña n−íc Céng hoµ Indonesia th¸ng 8/1945 N¨m 1942 sau khi thay thÕ Hμ Lan, NhËt muèn l«i kÐo sù ñng hé cña nh©n d©n Indonesia nªn cho phÐp PNI tæ chøc mét phong trμo d©n téc réng lín tËp hîp c¸c lùc l−îng trong x· héi. Lîi dông ®iÒu nμy, PNI ®· ®øng ra kªu gäi nh©n d©n tiÕn hμnh cuéc vËn ®éng ng−êi NhËt trao tr¶ ®éc lËp. Bªn c¹nh ®ã, phong trμo kh¸ng chiÕn chèng NhËt trong n−íc còng ngμy cμng m¹nh. Tr−íc søc Ðp cña c¸c phong trμo ®Êu tranh, NhËt høa sÏ trao tr¶ ®éc lËp cho Indonesia vμo th¸ng 1/1946, nh−ng ngμy 15/8/1945, NhËt ®Çu hμng §ång minh. Sù kiÖn nμy lμ thêi c¬ c¸ch m¹ng hiÕm cã vμ tuy cßn do dù nh−ng tr−íc quyÕt t©m tù giμnh lÊy ®éc lËp b»ng søc m¹nh chÝnh m×nh cña c¶ d©n téc, ngμy 17/8/1945 Soekarno ®· thay mÆt nh©n d©n ®äc "lêi “Tuyªn bè ®éc lËp” cña Indonesia. 2.2.1.2. Cuéc ®Êu tranh b¶o vÖ nÒn ®éc lËp Ngay sau khi Indonesia tuyªn bè ®éc lËp, Anh vμ Mü ®· ñng hé Hμ Lan quay trë l¹i thèng trÞ n−íc nμy. Céng hoμ Indonesia còng tranh thñ cñng cè quyÒn lùc, c«ng bè HiÕn ph¸p vμ thμnh lËp Néi c¸c gåm ®¹i diÖn cña tÊt c¶ c¸c nhãm d©n téc, t«n gi¸o trong x· héi; thμnh lËp qu©n ®éi ®Ó s½n sμng ®èi phã víi sù x©m l−îc cña Hμ Lan. Tõ 1945-1949, nh©n d©n Indonesia ®· tiÕn hμnh cuéc ®Êu tranh b¶o vÖ nÒn §LDT. N¨m 1949 víi viÖc ký HiÖp ®Þnh La Hay, Hμ Lan buéc ph¶i c«ng nhËn chñ quyÒn cña Indonesia, song vÉn t×m c¸ch khèng chÕ vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, ngo¹i giao... Do ®ã, nh©n d©n Indonesia l¹i tiÕp tôc cuéc ®Êu tranh vμ lÇn l−ît thu vÒ nh÷ng thμnh c«ng: phÕ bá ph¸i ®oμn qu©n sù Hμ
11 Lan (1953), giμnh l¹i quyÒn tù chñ vÒ ngo¹i giao (1954), huû bá HiÖp ®Þnh La Hay (1956), thu håi T©y Irian (1963)... Ngμy 15/8/1950, phong trμo ®Êu tranh xo¸ bá thÓ chÕ Liªn bang còng thμnh c«ng vμ n−íc Céng hoμ Indonesia thèng nhÊt ®−îc thμnh lËp. 2.2.2. Tæng thèng Soekarno vµ “NÒn d©n chñ cã chØ ®¹o” Sau khi giμnh §LDT, Indonesia ®èi mÆt víi mét nÒn kinh tÕ thuéc ®Þa quÌ quÆt; chÝnh trÞ, x· héi c¨ng th¼ng do nh÷ng xung ®ét ®¶ng ph¸i, t«n gi¸o, gi¸o dôc kh«ng ®−îc quan t©m... §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò kinh tÕ, n¨m 1950 Indonesia triÓn khai chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸ thay thÕ nhËp khÈu, thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ tù do. Tõ n¨m 1957, chuyÓn sang chÝnh s¸ch kinh tÕ cã chØ ®¹o víi cèt lâi lμ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung d−íi sù chØ ®¹o cña nhμ n−íc theo mét sè ®Þnh h−íng c¬ b¶n. Tuy nhiªn nÒn kinh tÕ n−íc nμy vÉn ch−a tho¸t khái nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc. N¨m 1957, t×nh h×nh chÝnh trÞ Indonesia l©m vμo khñng ho¶ng lín cho thÊy sù kh«ng phï hîp cña nÒn d©n chñ nghÞ viÖn kiÓu ph−¬ng T©y, cÇn thiÕt ph¶i c¶i tæ hÖ thèng chÝnh trÞ. Tõ th¸ng 8/1959, “nÒn d©n chñ cã chØ ®¹o” b¾t ®Çu ®−îc vËn hμnh, bé m¸y chÝnh trÞ ®−îc c¶i tæ theo HiÕn ph¸p 1945; luËt tù trÞ cña c¸c ®Þa ph−¬ng ®−îc hñy bá; nghÞ viÖn bÞ gi¶i t¸n; thμnh lËp Quèc héi hiÖp th−¬ng nh©n d©n (1960) víi sù tham gia cña §¶ng céng s¶n, Qu©n ®éi vμ PNI; lo¹i dÇn lùc l−îng Håi gi¸o khái nÒn chÝnh trÞ... “NÒn d©n chñ cã chØ ®¹o” tuy thu ®−îc mét sè thμnh c«ng, song viÖc lo¹i bá vai trß cña Håi gi¸o khái hÖ thèng chÝnh trÞ ®· t¹o nªn nh÷ng c¨ng th¼ng kh«ng chØ trong n−íc mμ c¶ trong quan hÖ gi÷a Indonesia vμ thÕ giíi Håi gi¸o. 2.2.3. ChÝnh s¸ch ®èi ngo¹i vµ vÞ thÕ quèc tÕ cña Indonesia Giai ®o¹n nμy chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i ®−îc thÓ hiÖn qua 3 thêi kú: Tõ 1945 – 1950 lμ thêi kú h×nh thμnh nÒn mãng vμ nguyªn t¾c trong ®−êng lèi ®èi ngo¹i theo h−íng “®éc lËp - chñ ®éng” (bebas – aktif), víi ba ®Æc tr−ng quan träng lμ ®éc lËp, chèng chñ nghÜa thùc d©n vµ thùc dông; Tõ 1950 – 1957 do bÞ chi phèi bëi sù ®èi ®Çu vÒ hÖ t− t−ëng gi÷a CN§Q vμ CNXH nªn chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i mang nÆng yÕu tè “®éc lËp, thùc dông, vµ tÝch cùc” nh»m b¶o vÖ, cñng cè vμ giμnh sù c«ng nhËn cña quèc tÕ ®èi víi nÒn ®éc lËp cña Indonesia; Tõ 1957 – 1965 cã chuyÓn h−íng tõ thùc dông, thô ®éng sang tÝch cùc, ®éc lËp vμ “kh«ng liªn kÕt”. Víi viÖc cho ra ®êi luËn thuyÕt “NEFOS & OLDEFOS” trong ®èi ngo¹i, Indonesia næi lªn thμnh mét lùc l−îng quan träng trong phong trμo kh«ng liªn kÕt. Tuy nhiªn viÖc thùc hiÖn luËn thuyÕt ®ã ®· ®Èy n−íc nμy ®Õn viÖc thùc hiÖn nh÷ng hμnh ®éng cùc ®oan, lμm gi¶m uy tÝn, ®Þa vÞ cña
12 Indonesia trong khu vùc c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, g©y ra sù ®èi ®Çu víi Mü, ph−¬ng T©y vμ thÕ giíi Håi gi¸o... 2.2.4. M©u thuÉn x∙ héi, cuéc ®¶o chÝnh 1965 vµ viÖc chuyÓn giao sang thêi kú “TrËt tù míi” Nh÷ng chÝnh s¸ch cña Tæng thèng Soekarno kh«ng gi¶i quyÕt ®−îc triÖt ®Ó c¸c vÊn ®Ò x· héi vμ sù rèi ren cña t×nh h×nh chÝnh trÞ Indonesia. ViÖc ®Þnh ra nh÷ng nguyªn t¾c cè ®Þnh trong chÝnh s¸ch ®èi néi vμ ®èi ngo¹i t¹o nªn sù kh« cøng, m¸y mãc g©y khã kh¨n cho viÖc thi hμnh c¸c biÖn ph¸p cô thÓ. Nh÷ng c¶i c¸ch chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi vμ viÖc thi hμnh c¸c chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i còng kh«ng ®em l¹i kÕt qu¶ mong muèn mμ cßn t¹o thªm nh÷ng m©u thuÉn míi Nh÷ng bÊt ®ång tån t¹i ©m Ø vμ lín dÇn trong lßng x· héi, lu«n chê c¬ héi bïng ph¸t. §ªm 30/9/1965, ®¶o chÝnh qu©n sù nh»m lËt ®æ Tæng thèng Soekarno næ ra nh−ng kh«ng thμnh c«ng. Tuy nhiªn nã ®· t¹o cí cho lùc l−îng qu©n ®éi do Soeharto ®øng ®Çu tiÕn hμnh cuéc ®μn ¸p vμ lo¹i bá nh÷ng ng−êi céng s¶n trªn chÝnh tr−êng. Tõ 1965 ®Õn 1967, Tæng thèng Soekarno mÊt dÇn uy tÝn vμ ph¶i trao quyÒn tæng thèng cho t−íng Soeharto. 2.3. T×nh h×nh thÕ giíi vµ khu vùc §NA thËp niªn 60 ®Õn thËp niªn 90 cña thÕ kû XX 2.3.1. Bèi c¶nh thÕ giíi 2.3.1.1. Sù r¹n nøt cña trËt tù thÕ giíi hai cùc Yanta vµ sù kÕt thóc cuéc chiÕn tranh l¹nh So s¸nh lùc l−îng trªn thÕ giíi nh÷ng n¨m 60, 70 cã thay ®æi quan träng: “Häc thuyÕt Nixon” ra ®êi (1969); c¸c cuéc th−¬ng l−îng X« - Mü trong mét sè vÊn ®Ò lín diÔn ra; phong trμo GPDT ph¸t triÓn m¹nh vμ sù ra ®êi h¬n 100 quèc gia ®éc lËp TÊt c¶ t¹o nªn nh÷ng biÕn ®éng lín trong qu¸ tr×nh tËp hîp lùc l−îng, ®−a ®Õn nh÷ng ®iÓm nãng xung ®ét ë nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi, trong ®ã cã §NA. §Çu nh÷ng n¨m 1980, cuéc ®èi ®Çu X« - Mü bÞ ®Èy lªn møc c¨ng th¼ng, lμm cho søc m¹nh cña c¶ hai n−íc ®Òu suy gi¶m. Bªn c¹nh ®ã, sù ph¸t triÓn cña c¸ch m¹ng c«ng nghÖ vμ viÖc xuÊt hiÖn thªm nhiÒu trung t©m kinh tÕ míi nh− §øc, NhËt B¶n... t¹o nªn sù c¹nh tranh víi Mü, Liªn X«. C¶ hai n−íc cÇn ph¶i tho¸t khái thÕ ®èi ®Çu ®Ó cã côc diÖn æn ®Þnh cho ph¸t triÓn vμ ®©y lμ nguyªn nh©n dÉn ®Õn quan hÖ X« - Mü chuyÓn sang ®èi tho¹i vμ hîp t¸c. Do nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan vμ kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, Liªn X« vμ c¸c n−íc XHCN ë §«ng ¢u r¬i vμo khñng ho¶ng vμ sôp ®æ (1989 – 1991), chiÕn tranh l¹nh kÕt thóc dÉn ®Õn sù ®¶o lén vÒ c¬ cÊu ®Þa – chÝnh trÞ vμ ph©n bè quyÒn lùc trªn ph¹m vi toμn cÇu. 2.3.1.2. ThÕ giíi sau chiÕn tranh l¹nh vµ viÖc h×nh thµnh nh÷ng xu thÕ tËp hîp, liªn kÕt lùc l−îng míi
13 ChiÕn tranh l¹nh kÕt thóc t¸c ®éng ®Õn t×nh h×nh quèc tÕ trªn tÊt c¶ c¸c ph−¬ng diÖn: VÒ chÝnh trÞ ®· t¹o nªn mét thêi kú qu¸ ®é trong nÒn chÝnh trÞ thÕ giíi ®Ó dÉn ®Õn mét trËt tù thÕ giíi míi; VÒ kinh tÕ lμ t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy xu thÕ ®èi tho¹i vμ hîp t¸c kinh tÕ trªn ph¹m vi thÕ giíi; VÒ x· héi, lμ viÖc më ra thêi kú liªn kÕt vμ héi nhËp trªn nhiÒu lÜnh vùc, lμm t¨ng nhu cÇu hîp t¸c vμ ®èi tho¹i quèc tÕ cña c¸c n−íc. §©y lμ nh÷ng tiÒn ®Ò rÊt tèt cho viÖc ®a cùc hãa c¸c mèi quan hÖ, h×nh thμnh xu thÕ ®a d¹ng, ®a ph−¬ng, më cöa vμ héi nhËp trong quan hÖ quèc tÕ (QHQT) hiÖn nay. 2.3.2. T×nh h×nh khu vùc 2.3.2.1. Khu vùc §NA d−íi t¸c ®éng cña t×nh h×nh quèc tÕ vµ sù ra ®êi cña ASEAN Sù l«i kÐo nh»m tËp hîp lùc l−îng gi÷a hai phe trªn thÕ giíi giai ®o¹n nμy ®−îc thÓ hiÖn trong c¸c chÝnh s¸ch cña Mü, Trung Quèc ®èi víi khu vùc §NA: Mü thμnh lËp khèi SEATO (1954), cô thÓ ho¸ Häc thuyÕt Nixon ë §«ng D−¬ng (1969), gióp ®ì kinh tÕ c¸c n−íc §NA h¶i ®¶o ; Trung Quèc c«ng khai tho¶ thuËn 5 nguyªn t¾c cïng tån t¹i hoμ b×nh trong khu vùc (1954), ký víi Indonesia HiÖp ®Þnh vÒ quyÒn c«ng d©n cña Hoa kiÒu ë Indonesia, th«ng qua Héi nghÞ Ban®ung (1955)... §iÒu nμy g©y lªn t©m lý lo sî bÞ thèng trÞ trë l¹i cña c¸c n−íc §NA. Cïng víi t¸c ®éng cña nh÷ng diÔn biÕn míi trong QHQT thËp niªn 60, c¸c n−íc §NA ®Òu thÊy cÇn ph¶i liªn kÕt víi nhau ®Ó t¹o nªn søc m¹nh tËp thÓ ®Ó ®èi phã víi c¸c n−íc lín vμ ®©y lμ nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc thμnh lËp ASEAN vμo th¸ng 8/1967. 2.3.2.2. ChiÕn tranh ViÖt Nam kÕt thóc vµ viÖc xuÊt hiÖn “vÊn ®Ò Campuchia” N¨m 1975, chiÕn tranh ViÖt Nam kÕt thóc ®· më ra kh¶ n¨ng ph¸t triÓn hoμ b×nh, ®éc lËp vμ tù chñ cho c¸c n−íc §NA: Khèi SEATO bÞ gi¶i thÓ (1976); Th¸i Lan yªu cÇu Mü rót qu©n; Philippin ®Ò nghÞ Mü xem xÐt l¹i c¸c hiÖp −íc qu©n sù; c¸c n−íc ASEAN ký kÕt HiÖp −íc Th©n thiÖn vμ Hîp t¸c (2/1976); quan hÖ ASEAN - §«ng D−¬ng gÇn gòi h¬n Tuy nhiªn quan hÖ c¨ng th¼ng gi÷a c¸c n−íc lín ®· trùc tiÕp t¸c ®éng ®Õn khu vùc vμ ®−a ®Õn r¹n nøt trong mèi quan hÖ võa ®−îc thiÕt lËp. C¸c tam gi¸c m©u thuÉn chång chÐo: Mü-Trung-X«; Trung-X«-ViÖt; ViÖt-Trung- Campuchia t¹o nªn sù phøc t¹p xung quanh “vÊn ®Ò Campuchia”. N¨m 1991, HiÖp ®Þnh hoμ b×nh vÒ Campuchia ®−îc ký kÕt chÊm døt cuéc khñng ho¶ng ë ®©y ®ång thêi còng më ra thêi kú hîp t¸c vμ ph¸t triÓn cña khu vùc. 2.3.2.3. §NA sau chiÕn tranh l¹nh: hîp t¸c, khñng ho¶ng kinh tÕ – tiÒn tÖ vµ ¶nh h−ëng cña c¸c n−íc lín ChiÕn tranh l¹nh kÕt thóc, t×nh h×nh Campuchia ®i vμo æn ®Þnh; Mü rót qu©n khái 2 c¨n cø qu©n sù ë Philippin; ASEAN-5 ph¸t triÓn thμnh ASEAN-10 vμ trë thμnh mét tæ chøc khu vùc æn ®Þnh, hîp t¸c vμ thèng
14 nhÊt Tuy nhiªn §NA vÉn tån t¹i nh÷ng nh©n tè bÊt tr¾c ®e däa an ninh vμ sù ph¸t triÓn. Mét trong nh÷ng nh©n tè cã ¶nh h−ëng lín lμ m−u ®å chiÕn l−îc cña c¸c n−íc lín ®èi víi khu vùc nμy. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng vÊn ®Ò vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ, sù bïng næ cña chñ nghÜa ly khai, xung ®ét s¾c téc, t«n gi¸o, tranh chÊp biªn giíi, h¶i ®¶o lμ nh÷ng vÊn ®Ò nãng ®e do¹ sù æn ®Þnh, an ninh vμ hîp t¸c cña toμn khu vùc còng nh− mçi n−íc. Nh− vËy, nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®Êt n−íc; thùc tiÔn cuéc ®Êu tranh b¶o vÖ §LDT giai ®o¹n 1945 – 1967 cïng víi t×nh h×nh thÕ giíi, khu vùc thêi kú 1967 – 1998... lμ nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng trùc tiÕp vμ gi¸n tiÕp ®Õn cuéc ®Êu tranh cñng cè §LDT cña Indonesia trong giai ®o¹n 1967 – 1998, gãp phÇn quan träng trong viÖc ho¹ch ®Þnh ®−êng lèi vμ c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ®Êt n−íc trong h¬n 30 n¨m, ®ång thêi còng lμ nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù sôp ®æ cña Néi c¸c Tæng thèng Soeharto n¨m 1998.
15 Ch−¬ng 3 §Êu tranh cñng cè ®éc lËp d©n téc cña Céng hoµ Indonesia giai ®o¹n 1967 - 1998 3.1. Nh÷ng ®Þnh h−íng ph¸t triÓn cña Indonesia giai ®o¹n 1967- 1998 3.1.1. Môc tiªu, yªu cÇu ®èi víi chÝnh quyÒn cña Tæng thèng Soeharto 3.1.1.1. æn ®Þnh t×nh h×nh CT- XH, t¹o tiÒn ®Ò ph¸t triÓn ®Êt n−íc Nguyªn nh©n trùc tiÕp dÉn ®Õn sù sôp ®æ cña Néi c¸c Soekarno lμ nh÷ng bÊt æn cña t×nh h×nh chÝnh trÞ – x· héi. V× vËy Soeharto x¸c ®Þnh ®©y sÏ lμ nhiÖm vô quan träng hμng ®Çu cña chÝnh phñ míi. Tuy nhiªn víi nh÷ng ®Æc tr−ng vÒ cÊu t¹o ®Þa h×nh, thμnh phÇn d©n téc, tr×nh ®é ph¸t triÓn... cña Indonesia, ®©y cïng lμ mét yªu cÇu rÊt khã kh¨n, phøc t¹p. 3.1.1.2. X¸c lËp ®−êng lèi ®èi ngo¹i phôc vô ph¸t triÓn KT-XH ®Êt n−íc ViÖc thùc hiÖn luËn thuyÕt “NEFOS & OLDEFOS” trong ®èi ngo¹i cña Soekarno ®· thu ®−îc thμnh c«ng vμ gãp phÇn n©ng cao vai trß cña Indonesia, song còng ®Èy Indonesia vμo cuéc ®ông ®Çu bÊt lîi víi c¸c c−êng quèc lín. §Ó phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu tõ bèi c¶nh quèc tÕ, khu vùc, trong n−íc; Soeharto cÇn ph¶i ®iÒu chØnh mèi quan hÖ gi÷a c¸c n−íc lín ®ång thêi cñng cè, n©ng cao vai trß cña Indonesia. 3.1.1.3. Cñng cè vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ d©n téc ®éc lËp, tù chñ ChiÕn l−îc c«ng nghiÖp ho¸ thay thÕ nhËp khÈu lμm xuÊt hiÖn nh÷ng bÊt cËp trong gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ vμ c«ng b»ng x· héi; h¹n chÕ kh¶ n¨ng tiÕp thu kü thuËt míi; bã hÑp thÞ tr−êng; nÒn kinh tÕ phô thuéc vμo n−íc ngoμi... Cïng víi nh÷ng t¸c ®éng cña xu h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ khu vùc vμ thÕ giíi ®· ®Æt ra yªu cÇu lín ®èi víi Soeharto: x©y dùng nÒn kinh tÕ d©n téc ph¸t triÓn, héi nhËp bÔn v÷ng. 3.1.2. Kh¸i qu¸t ®−êng lèi ph¸t triÓn cña Céng hoµ Indonesia giai ®o¹n 1967-1998 Tõ 1967, Soeharto ®· ®Ò x−íng mét lý thuyÕt ph¸t triÓn quan träng ®−îc gäi lμ “søc ®Ò kh¸ng d©n téc”. §©y lμ “søc m¹nh cña mçi d©n téc vµ kh¶ n¨ng ®−¬ng ®Çu cña nã víi mèi ®e do¹ sù tån t¹i cña d©n téc”, gåm søc m¹nh vÒ t− t−ëng, chÝnh trÞ, qu©n sù vμ kinh tÕ. TriÕt lý nμy ®Þnh h−íng cho sù ra ®êi cña ch−¬ng tr×nh “X©y dùng Quèc gia” trªn 3 lÜnh vùc chÝnh trÞ, kinh tÕ vμ x· héi vμ chi phèi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn cña Indonesia giai ®o¹n 1967-1998. 3.1.2.1. VÒ chÝnh trÞ, ®èi ngo¹i vµ an ninh, quèc phßng ThiÕt lËp “TrËt tù míi” dùa trªn nÒn d©n chñ cã chØ ®¹o, gi÷ nguyªn t− t−ëng Pancasila, HiÕn ph¸p 1945 song cã ®iÒu chØnh trong c¸c biÖn ph¸p cô thÓ; Chó träng ph¸t triÓn chÝnh s¸ch an ninh, quèc phßng theo h−íng
16 x©y dùng lùc l−îng qu©n sù võa ®ñ; TiÕn hμnh chÝnh s¸ch kh«ng “®èi ®Çu” trong ®èi ngo¹i, ph¸t triÓn ¶nh h−ëng trong khu vùc vμ thÕ giíi. 3.1.2.2. VÒ kinh tÕ – x· héi X©y dùng c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng, ph¸t triÓn CNTB nhμ n−íc, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ t− nh©n. LÊy chiÕn l−îc “c«ng nghiÖp ho¸ h−íng ra xuÊt khÈu” lμm chñ ®¹o trong ph¸t triÓn kinh tÕ. 3.1.2.3. VÒ v¨n ho¸, t«n gi¸o Cñng cè vμ ph¸t triÓn phong c¸ch Indonesia “thèng nhÊt trong ®a d¹ng”. §Ò cao quan ®iÓm chñ nghÜa d©n téc trong viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch nh»m kh¾c phôc dÇn nh÷ng kh¸c biÖt vÒ d©n téc, t«n gi¸o vμ v¨n ho¸, nh»m x©y dùng mét d©n téc thèng nhÊt Indonesia. 3.2. Mét sè gi¶i ph¸p cô thÓ 3.2.1. Trªn lÜnh vùc chÝnh trÞ, an ninh quèc phßng 3.2.1.1. X©y dùng mét chÝnh phñ cã kh¶ n¨ng qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ – x· héi Cñng cè vμ t¨ng c−êng uy tÝn cña nhμ n−íc, trao cho nhμ n−íc nhiÒu chøc n¨ng vμ vai trß quan träng trong viÖc ho¹ch ®Þnh vμ tæ chøc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô c¬ b¶n nh−: so¹n th¶o vμ ®Ò xuÊt c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi héi cña ®Êt n−íc; gi÷ vai trß ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ... 3.2.1.2. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch an ninh quèc phßng cøng r¾n, ®Ò cao vai trß cña lùc l−îng qu©n ®éi Víi quan ®iÓm: søc m¹nh d©n téc chØ cã thÓ lμm tèt khi cã mét kh¶ n¨ng quèc phßng võa ®ñ ®Ó ®èi phã víi t×nh tr¹ng thï trong, giÆc ngoμi; Soeharto ®· t¹o nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn qu©n ®éi thμnh mét lùc l−îng m¹nh; ®ång thêi n¾m gi÷ vμ kiÒm chÕ kh«ng cho lùc l−îng nμy qu¸ lín m¹nh ®Ó cã thÓ tiÕn hμnh c¸c cuéc b¹o ®éng, lËt ®æ chÝnh quyÒn. 3.2.1.3. Ban hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch nghiªm ngÆt ®Ó cñng cè t− t−ëng vµ tËp trung quyÒn lùc vÒ tay Tæng thèng “TrËt tù míi” gi÷ l¹i vμ ®Èy lªn møc cao h¬n hÖ thèng chÝnh trÞ cña “nÒn d©n chñ cã chØ ®¹o”. Toμn bé ®êi sèng chÝnh trÞ, t− t−ëng ®−îc ®Æt trong khu«n khæ cña nh÷ng qui ®Þnh nghiªm ngÆt. §iÒu nμy lμm “TrËt tù míi” mang ®Ëm tÝnh chÊt “d©n chñ gi¶ t¹o”. C¸c cuéc bÇu cö vÉn diÔn ra ®Òu ®Æn song kh«ng cã c¹nh tranh v× kÕt qu¶ bÇu cö ®· ®−îc ®Þnh tr−íc. 3.2.1.4. TiÕp tôc theo ®uæi chÝnh s¸ch trung lËp vµ kh«ng liªn kÕt trong ®èi ngo¹i, tuy nhiªn nghiªng vÒ phÝa c¸c n−íc ph−¬ng T©y nhiÒu h¬n Thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i theo quan ®iÓm “nh÷ng vßng trßn ®ång t©m” lÊy Indonesia lμ trung t©m. Víi häc thuyÕt tù c−êng quèc gia, tù c−êng khu vùc vμ ®a d¹ng ho¸ quan hÖ ®èi ngo¹i. Sö dông ASEAN ®Ó thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ trªn nhiÒu lÜnh vùc víi c¸c n−íc t− b¶n ph¸t triÓn, c¸c
17 tæ chøc khu vùc vμ quèc tÕ nh»m thu hót vèn ®Çu t−, kü thuËt, kinh nghiÖm, nguån viÖn trî... 3.2.3. Trªn lÜnh vùc kinh tÕ – x∙ héi 3.2.2.1. Giai ®o¹n b−íc ®Öm 1966 - 1968 §©y lμ giai ®o¹n phôc håi nÒn kinh tÕ víi 3 biÖn ph¸p quan träng: X©y dùng chÕ ®é tμi chÝnh lμnh m¹nh theo quan ®iÓm t¨ng thu, bï chi, më réng xuÊt khÈu, æn ®Þnh tiÒn tÖ vμ kiÒm chÕ l¹m ph¸t; Rμ so¸t, s¾p xÕp l¹i khu vùc kinh tÕ quèc doanh, thö nghiÖm chÝnh s¸ch t− nh©n ho¸ mét sè doanh nghiÖp; TËp trung ®Çu t− vμo mét sè ngμnh c«ng nghiÖp phôc vô xuÊt khÈu nh− chÕ biÕn n«ng s¶n, hμng tiªu dïng, dÇu má... 3.2.2.2. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp hãa h−íng ra xuÊt khÈu, −u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp khai th¸c dÇu má (1969 – 1982) Thùc hiÖn ba kÕ ho¹ch 5 n¨m (Repelita) víi nh÷ng môc tiªu cô thÓ: Repelita I tiÕp tôc kh«i phôc kinh tÕ, æn ®Þnh t¨ng tr−ëng, ®−a nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn; Repelita II thóc ®Èy t¨ng tr−ëng, n©ng cao phóc lîi x· héi, chÊn chØnh bé m¸y nhμ n−íc; Repelita III chó träng t¨ng tr−ëng kinh tÕ vμ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi. Chó träng thùc hiÖn chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ho¸ h−íng ra xuÊt khÈu, −u tiªn ngμnh dÇu má... Tuy ®¹t ®−îc môc tiªu t¨ng tr−ëng nh−ng c¬ cÊu kinh tÕ mÊt c©n ®èi nghiªm träng. Tõ n¨m 1983, Indonesia thùc hiÖn c¶i c¸ch kinh tÕ vÜ m« mét c¸ch toμn diÖn theo h−íng ®a d¹ng ho¸ c¸c ngμnh s¶n xuÊt, ®−a nÒn kinh tÕ ®i ®óng quü ®¹o cña kinh tÕ thÞ tr−êng. 3.2.2.3. C¶i c¸ch kinh tÕ vÜ m«, ®a d¹ng hãa c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu (1983 – 1997) C¶i c¸ch kinh tÕ tËp trung vμo 2 vÊn ®Ò c¬ b¶n lμ thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ vμ thùc hiÖn chÝnh s¸ch tμi chÝnh h÷u hiÖu. §Çu thËp niªn 90, kinh tÕ ®−îc phôc håi vμ ph¸t triÓn theo h−íng æn ®Þnh. Tuy nhiªn, nh÷ng khã kh¨n l¹i xuÊt hiÖn vμo n¨m 1996 do nh÷ng c¶i c¸ch kh«ng gi¶i quyÕt ®−îc c¸c vÊn ®Ò cèt lâi cña nÒn kinh tÕ: chªnh lÖch ph¸t triÓn, nî n−íc ngoμi, th©m hôt c¸c c©n th−¬ng m¹i... ®−a kinh tÕ Indonesia vμo t×nh tr¹ng khã kh¨n tr−íc khi khñng ho¶ng tμi chÝnh 1997, 1998 trμn ®Õn. 3.2.2.4. TiÕp tôc theo ®uæi cuéc “c¸ch m¹ng xanh” trong n«ng nghiÖp, më réng khai hoang, phôc ho¸ Ban hμnh chÝnh s¸ch “C«ng nghiÖp ho¸ trªn c¬ së t− b¶n ho¸ n«ng nghiÖp vμ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng th«n” nh»m môc ®Ých cñng cè n«ng th«n, t¹o ®iÒu kiÖn cho tù do ho¸ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Víi c¸c biÖn ph¸p nh−: Thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt theo c¬ chÕ thÞ tr−êng, tæ chøc l¹i m¹ng l−íi hîp t¸c x· n«ng nghiÖp, tiÕn hμnh thu mua l−¬ng thùc cña n«ng d©n b»ng gi¸ c¶ c¹nh tranh s¸t víi gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng tù do; TiÕp tôc “c¸ch m¹ng