Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu nhu cầu sử dụng đất phục vụ xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM<br /> <br /> TRẦN XUÂN MIỄN<br /> <br /> NGHIÊN CỨU NHU CẦU SỬ DỤNG ĐẤT<br /> PHỤC VỤ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI<br /> TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN YÊN DŨNG, TỈNH BẮC GIANG<br /> <br /> CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI<br /> MÃ SỐ : 62 85 01 03<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ<br /> <br /> HÀ NỘI - 2016<br /> <br /> Công trình hoàn thành tại:<br /> HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM<br /> <br /> Ngƣời hƣớng dẫn:<br /> <br /> 1. PGS.TS. VŨ THỊ BÌNH<br /> <br /> 2. TS. TRẦN THÙY DƢƠNG<br /> <br /> Phản biện 1: PGS.TS. NGUYỄN QUANG HỌC<br /> Học viện Nông nghiệp Việt Nam<br /> <br /> Phản biện 2: PGS.TS. TRẦN VĂN TUẤN<br /> Trƣờng Đại học Khoa học tự nhiên<br /> <br /> Phản biện 3: TS. THÁI THỊ QUỲNH NHƢ<br /> Tổng cục Quản lý đất đai<br /> <br /> Luận án sẽ đƣợc bảo vệ trƣớc Hội đồng đánh giá luận án cấp Học viện họp tại:<br /> Học viện Nông nghiệp Việt Nam<br /> Vào hồi<br /> <br /> giờ, ngày<br /> <br /> tháng<br /> <br /> năm 2017<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại thƣ viện:<br /> -<br /> <br /> Thƣ viện Quốc gia Việt Nam<br /> <br /> -<br /> <br /> Thƣ viện Học viện Nông nghiệp Việt Nam<br /> <br /> PHẦN 1. MỞ ĐẦU<br /> 1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI<br /> Tại Việt Nam, dự báo nhu cầu sử dụng đất phục vụ mục tiêu xây dựng nông<br /> thôn mới (XDNTM) là công việc khá phức tạp và mới mẻ, các phương pháp dự báo<br /> còn mang tính chủ quan, định tính. Do vậy, việc nghiên cứu và áp dụng các phương<br /> pháp dự báo tiên tiến, các phương pháp mang tính định lượng là thực sự cần thiết và<br /> cấp bách trong giai đoạn hiện nay.<br /> Huyện Yên Dũng là một trong số các huyện được chọn thực hiện điểm Chương<br /> trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2011-2015<br /> của tỉnh Bắc Giang. Sau hơn 5 năm triển khai thực hiện Yên Dũng đã đạt được nhiều<br /> kết quả rất quan trọng, có ý nghĩa, góp phần cải thiện đáng kể đời sống dân sinh trên<br /> địa bàn huyện. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu<br /> quốc gia về xây dựng nông thôn mới, Yên Dũng cũng như nhiều địa phương khác<br /> trên cả nước đã gặp không ít khó khăn vướng mắc, đặc biệt là vấn đề tạo quỹ đất để<br /> xây dựng kết cấu hạ tầng thiết yếu và phát triển sản xuất; vấn đề xác định nhu cầu sử<br /> dụng đất như thế nào để tránh lãnh phí, tránh phải điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất<br /> (QHSDĐ), quy hoạch xây dựng nông thôn mới.<br /> Nhằm góp phần giải quyết những vấn đề nêu trên và thực hiện tốt hơn Chương<br /> trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới trong giai đoạn tới, việc nghiên<br /> cứu nhu cầu sử dụng đất cho một địa bàn cụ thể như huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc<br /> Giang là việc làm cần thiết và có ý nghĩa thực tiễn cao.<br /> 1.2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI<br /> - Đánh giá kết quả thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông<br /> thôn mới trên cơ sở đó xác định mối tương quan giữa một số yếu tố sử dụng đất với<br /> mức độ đạt được các tiêu chí xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện Yên Dũng,<br /> tỉnh Bắc Giang giai đoạn từ năm 2010 đến năm 2015;<br /> - Xác định nhu cầu sử dụng đất và đề xuất một số giải pháp nhằm thúc đẩy quá<br /> trình thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới tại các xã<br /> trên địa bàn huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang trong giai đoạn tiếp theo.<br /> 1.3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI<br /> Về không gian: Luận án nghiên cứu ở quy mô cấp xã trên địa bàn toàn huyện<br /> Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang. Đối với nội dung nghiên cứu về dự báo nhu cầu sử dụng<br /> đất, đề tài xây dựng mô hình chung cho các xã trên địa bàn huyện và áp dụng thử<br /> nghiệm tại 3 xã chọn điểm.<br /> Về thời gian: Các số liệu thứ cấp điều tra, thu thập trong giai đoạn từ năm 2010<br /> đến năm 2015. Nhu cầu sử dụng đất phục vụ mục tiêu xây dựng nông thôn mới được<br /> tính toán, xác định cho 2 giai đoạn: đến năm 2015 và đến năm 2020.<br /> 1.4. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI<br /> - Xác định mối tương quan giữa một số yếu tố sử dụng đất với mức độ đạt được<br /> các tiêu chí nông thôn mới trong giai đoạn 2010-2015 trên địa bàn huyện Yên Dũng,<br /> tỉnh Bắc Giang;<br /> 1<br /> <br /> - Xây dựng mô hình dự báo nhu cầu sử dụng đất phục vụ xây dựng nông thôn<br /> mới và áp dụng thử nghiệm mô hình đó cho 3 xã điểm đại diện trên địa bàn huyện<br /> Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang.<br /> 1.5. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI<br /> - Ý nghĩa khoa học:<br /> + Góp phần bổ sung cơ sở khoa học khẳng định vai trò của sử dụng đất, cũng<br /> như phương pháp luận trong việc xác định nhu cầu sử dụng đất phục vụ mục tiêu xây<br /> dựng nông thôn mới.<br /> + Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể làm tài liệu tham khảo cho việc xác định<br /> nhu cầu sử dụng đất phục vụ xây dựng nông thôn mới tại các địa phương có điều kiện<br /> tương tự; làm tài liệu tham khảo cho việc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất hoặc<br /> một số loại hình quy hoạch khác có liên quan đến sử dụng đất;<br /> + Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể làm tài liệu tham khảo trong giảng dạy và<br /> nghiên cứu tại các trường đại học, cao đẳng chuyên ngành Quản lý đất đai, Địa chính.<br /> - Ý nghĩa thực tiễn:<br /> + Mô hình dự báo của đề tài giúp cho việc xác lập nhu cầu sử dụng đất hợp lý,<br /> hiệu quả đáp ứng mục tiêu xây dựng nông thôn mới tại một số xã trên địa bàn huyện<br /> Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang. Kết quả áp dụng thử nghiệm cho thấy mô hình này dễ sử<br /> dụng và có hiệu quả hơn so với phương án quy hoạch mà địa phương đang triển khai.<br /> Vì vậy, có thể áp dụng mô hình này để dự báo nhu cầu sử dụng đất phục vụ xây dựng<br /> nông thôn mới cho tất cả các xã trên địa bàn huyện Yên Dũng.<br /> + Đề xuất được các giải pháp để quản lý và sử dụng đất nhằm thúc đẩy quá trình<br /> thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới đối với các xã<br /> trên địa bàn huyện Yên Dũng cũng như các địa phương khác trên cả nước trong giai<br /> đoạn 2016 – 2020.<br /> PHẦN 2 .TỔNG QUAN TÀI LIỆU<br /> 2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI<br /> Hiện nay, XDNTM là một mục tiêu mang tính toàn diện, bao hàm cả phát triển<br /> kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội nông thôn cũng như xây dựng Đảng và mang đậm<br /> đặc trưng thời đại.<br /> Kinh nghiệm về XDNTM của nhiều nước trên thế giới là bài học vô cùng quý<br /> giá đối với Việt Nam, điển hình như: Phong trào Làng mới của Hàn Quốc; phong trào<br /> “Mỗi làng một sản phẩm” của Nhật Bản; hay kinh nghiệm xây dựng nông thôn mới<br /> tại Trung Quốc, Thái Lan.<br /> Chương trình mục tiêu Quốc gia về XDNTM gồm 11 nội dung, với Bộ tiêu chí<br /> quốc gia gồm 19 tiêu chí, nhằm xây dựng NTM có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội<br /> từng bước hiện đại; cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông<br /> nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ; gắn phát triển nông thôn với phát<br /> triển đô thị theo quy hoạch; xã hội nông thôn dân chủ ổn định, giầu bản sắc văn hoá<br /> dân tộc; môi trường sinh thái được bảo vệ; an ninh chính trị được giữ vững; đời sống<br /> vật chất tinh thần của nhân dân ngày càng tăng cao theo định hướng xã hội chủ nghĩa.<br /> 2<br /> <br /> Theo báo cáo của Ban chỉ đạo Trung ương CTMTQG về XDNTM, tính đến<br /> 30/11/2015, cả nước có 1.298 xã và 11 đơn vị cấp huyện đã được công nhận đạt<br /> chuẩn nông thôn mới, nhiều địa phương đã có sự thay đổi rõ rệt. Tuy nhiên, sau năm<br /> năm triển khai thực hiện Chương trình đã bộc lộ không ít khó khăn và hạn chế.<br /> 2.2. NHU CẦU SỬ DỤNG ĐẤT TRONG XÂY DỰNG NÔNG THÔN TRÊN THẾ<br /> GIỚI VÀ VIỆT NAM<br /> Kinh nghiệm của các nước trên thế giới chỉ ra rằng chính sách đất đai đã góp<br /> phần không nhỏ vào thành quả xây dựng và phát triển nông thôn. Tổng kết kinh<br /> nghiệm về phân bổ nhu cầu sử dụng đất gắn với phát triển nông thôn (hay XDNTM)<br /> đó là: (1) Bố trí quỹ đất để đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng nông nghiệp; (2) Chuyển<br /> đổi cơ cấu sử dụng đất, nâng cao hiệu quả sản xuất; (3) Ưu tiên đất đai để phát triển<br /> hạ tầng nông thôn; (4) Cân đối đất đai nhằm thu hút công nghiệp về vùng nông thôn;<br /> (5) Bảo vệ cảnh quan môi trường, hệ sinh thái.<br /> Từ kinh nghiệm của thế giới và cơ sở thực tiễn tại các địa phương, nhu cầu sử<br /> dụng đất trong XDNTM tại Việt Nam đã được làm rõ thông qua một số nội dung<br /> như: (1) Nhu cầu sử dụng đất để phát triển kinh tế vùng nông thôn; (2) Nhu sử dụng<br /> đất để xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn; (3) Nhu cầu sử dụng đất cho các mục đích<br /> bảo vệ môi trường nông thôn; (4) Một số mô hình sử dụng hiệu quả quỹ đất nông<br /> nghiệp trong quá trình xây dựng nông thôn mới thời gian qua.<br /> 2.3. CƠ SỞ KHOA HỌC DỰ BÁO NHU CẦU SỬ DỤNG ĐẤT<br /> Dự báo nhu cầu sử dụng đất chính là việc xác định nhu cầu quỹ đất trong tương<br /> lai cho một hay nhiều mục đích sử dụng nào đó thông qua việc áp dụng phương pháp<br /> định tính hoặc định lượng tùy thuộc vào yêu cầu về độ chính xác, mục đích sử dụng<br /> cũng như số liệu quá khứ, hiện tại đang có. Cơ sở khoa học của dự báo nhu cầu sử<br /> dụng đất được tổng hợp, làm rõ thông qua các nghiên cứu của một số tác giả tiêu biểu<br /> trên thế giới như: Bell (1976), Chang et al. (1995), Kitamura et al. (1997), Balteiro and<br /> Romero (2003), Zeng et al. (2010), Zhong et al. (2011), Huang et al. (2013), Xu et al.<br /> (2013), Batista et al. (2014)... tại Việt Nam như Nguyễn Thị Vòng (2001), Hà Minh<br /> Hòa (2007), Nguyễn Hải Thanh (2008), Nguyễn Quang Học (2011)...<br /> 2.4. MỐT SỐ CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI<br /> Tìm hiểu một số kết quả nghiên cứu khoa học đã được công bố trong và ngoài<br /> nước liên quan đến đến XDNTM hoặc dự báo nhu cầu sử dụng đất, đây là hướng đi<br /> sâu nghiên cứu của đề tài.<br /> 2.5. NHẬN XÉT CHUNG TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ HƢỚNG NGHIÊN CỨU<br /> CHÍNH CỦA ĐỀ TÀI<br /> Hiện nay ở Việt Nam đã có một số công trình nghiên cứu về XDNTM, tuy nhiên<br /> chưa có công trình nào nghiên cứu một cách tổng thể về vấn đề sử dụng đất trong<br /> XDNTM, đặc biệt là vấn đề dự báo nhu cầu sử dụng đất.<br /> Trên thế giới và ở Việt Nam đã có nhiều công trình nghiên cứu về dự báo nhu<br /> cầu đất mang tính định lượng phục vụ phát triển sản xuất. Tuy nhiên, mới chỉ có các<br /> đề tài nghiên cứu về các phương pháp dự báo cho một số loại đất riêng rẽ (chủ yếu<br /> 3<br /> <br />