Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu xu hướng biến động lao động, đất nông nghiệp cho sản xuất chè và lúa tỉnh Thái Nguyên đến năm 2020

Chia sẻ: Nguyễn Thị Hiền Phúc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:14

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghiên cứu thực trạng xu hướng biến động lao động, đất nông nghiệp cho sản xuất chè và lúa. Từ đó, đề tài đề xuất một số giải pháp thúc đẩy chuyển dịch lao động, đất nông nghiệp cho sản xuất chè và lúa của Thái Nguyên đến năm 2020 theo hướng phát triển bền vững. Mời các bạn cùng tham khảo chi tiết nội dung tài liệu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu xu hướng biến động lao động, đất nông nghiệp cho sản xuất chè và lúa tỉnh Thái Nguyên đến năm 2020

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I ðÀM THANH TH Y NGHIÊN C U XU HƯ NG BI N ð NG LAO ð NG, ð T NÔNG NGHI P CHO S N XU T CHÈ VÀ LÚA T NH THÁI NGUYÊN ð N NĂM 2020 Chuyên ngành: KINH T PHÁT TRI N Mã s : 62.31.05.01 TÓM T T LU N ÁN TI N S KINH T HÀ N I - 2012 Công trình ñư c hoàn thành t i: TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I, NĂM 2012 Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS. Nguy n Văn Song TS. Vũ Th Phương Th y Ph n bi n 1: PGS.TS. Nguy n ðình Long Vi n Chính sách và Chi n lư c phát tri n NN, NT Ph n bi n 2: PGS.TS. Nguy n H u ð t Vi n Kinh t Vi t Nam Ph n bi n 3: TS. Bùi ðình Hòa Trư ng ð i h c Nông lâm Thái Nguyên Lu n án s ñư c b o v trư c H i ñ ng ch m lu n án c p trư ng h p t i: TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I Vào h i gi ngày tháng năm 2012 Có th tìm hi u lu n án t i thư vi n: - Thư vi n Qu c gia - Thư vi n trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i DANH M C CÔNG TRÌNH KHOA H C ðÃ CÔNG B CÓ LIÊN QUAN ð N LU N ÁN 1. ðàm Thanh Thu , ð Th Di p (2010), “Phân tích xu hư ng bi n ñ ng các ngu n l c trong phát tri n nông lâm nghi p c a huy n ð i T , t nh Thái Nguyên giai ño n 2009 - 2020”, T p chí Kinh t và Phát tri n, ð i h c Kinh t qu c dân, s 151 (II), tháng 1/2010, trang 63 - 69. 2. Nguy n Văn Song, ð Th Di p, ðàm Thanh Th y (2010), “Cân ñ i lúa g o cho ñ ng b ng sông H ng ñ n năm 2030 trong ñi u ki n công nghi p hóa và nư c bi n dâng”, T p chí Nông nghi p và Phát tri n nông thôn, s 150, tháng 9/2010, trang 3 - 8. 3. ðàm Thanh Thu (2010), “V n ñ s d ng lao ñ ng nông lâm nghi p t nh Thái Nguyên”, T p chí Kinh t và Phát tri n, ð i h c Kinh t Qu c dân, s 161 (II), tháng 11/2010, trang 72 - 79. 4. ðàm Thanh Th y, Nguy n Văn Song (2011), “D báo xu hư ng bi n ñ ng các ngu n l c cơ b n cho phát tri n nông lâm nghi p t nh Thái Nguyên giai ño n 2010 - 2020”, T p chí Kinh t và D báo, B K ho ch và ð u tư, s 5/2011, trang 31 - 33. 5. ðàm Thanh Th y, Nguy n Khánh Doanh (2011), “D báo xu hư ng bi n ñ ng các ngu n l c cơ b n cho phát tri n nông lâm nghi p huy n ð nh Hóa, t nh Thái Nguyên giai ño n 2010 - 2020”, T p chí Khoa h c và Công ngh , ð i h c Thái Nguyên, t p 81, s 5/2011, trang 63 - 71. 6. ðàm Thanh Th y, Vũ Th Phương Th y (2011), “D báo xu hư ng bi n ñ ng các ngu n l c cơ b n cho phát tri n nông lâm nghi p huy n Ph Yên, t nh Thái Nguyên giai ño n 2010 - 2020”, T p chí Kinh t và Phát tri n, ð i h c Kinh t qu c dân, s 169 (II), tháng 7/2011, trang 52 - 58. 24 2. Ki n ngh Bi n ñ ng lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè và lúa trên ñ a bàn t nh Thái Nguyên là m t xu hư ng v n ñ ng t t y u c a ngu n l c trong ñ u tư phát tri n trong b i c nh hi n nay. ð thúc ñ y d ch chuy n hai ngu n l c này theo hư ng b n v ng t i Thái Nguyên, tác gi có m t s ki n ngh như sau: Nhà nư c, các c p có th m quy n c a t nh Thái Nguyên c n có chính sách, quy ho ch c th hơn n a trong s d ng lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè và lúa. Chính ph c n ti p t c ñ u tư công m nh m cho s n xu t nông nghi p nói chung và s n xu t chè, lúa nói riêng nh m thúc ñ y s n xu t hai lo i cây tr ng ch l c c a t nh theo hư ng v a ñ m b o an ninh lương th c, v a ñáp ng ñư c nhu c u c a th trư ng ngày càng ña d ng và phong phú. Ti p t c chuy n giao khoa h c, các k thu t m i trong canh tác chè, lúa nh m ñ y nhanh ti n trình CNH - HðH s n xu t. V i các h nông dân trong s n xu t chè, lúa không ng ng nâng cao trình ñ , năng l c c a mình, áp d ng các gi ng chè, lúa m i có ch t lư ng nh m nâng cao hi u qu s n xu t, tăng thu nh p, n ñ nh ñ i s ng và chuy n d ch cơ c u lao ñ ng theo hư ng hi n ñ i. 1 M ð U 1. Tính c p thi t c a ñ tài Công nghi p hóa, hi n ñ i hóa ñ t nư c có nh hư ng l n ñ n s chuy n d ch cơ c u kinh t , cơ c u dân s , lao ñ ng và cơ c u ñ t ñai trong s n xu t chè và lúa. Thái Nguyên là m t t nh trung du mi n núi phía B c Vi t Nam, có truy n th ng trong s n xu t chè, lúa g o v i g n 18 ngàn ha ñ t chè chi m 38,56% di n tích ñ t tr ng cây lâu năm, trên 43 ngàn ha ñ t tr ng lúa chi m 67,30% ñ t tr ng cây hàng năm (năm 2010)...l c lư ng lao ñ ng d i dào là ñi u ki n thu n l i cho phát tri n nông nghi p nói chung và cây chè, lúa nói riêng. V n ñ ñ t ra là: lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè và lúa c a t nh s thay ñ i, chuy n d ch th nào trong 10 năm t i? Các ñ nh hư ng và gi i pháp cho quá trình chuy n d ch ñ t ñai, lao ñ ng nông nghi p cho s n xu t chè và lúa ra sao ñ n năm 2020? ðây là nh ng câu h i l n cho các nhà ho ch ñ nh chính sách kinh t ñ c bi t là phát tri n nông nghi p, nông thôn b n v ng. Vì l ñó, tác gi ch n v n ñ “Nghiên c u xu hư ng bi n ñ ng lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè và lúa t nh Thái nguyên ñ n năm 2020” làm ñ tài lu n án. 2. M c tiêu nghiên c u 2.1 M c tiêu chung Nghiên c u th c tr ng xu hư ng bi n ñ ng lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè và lúa t ñó ñ xu t m t s gi i pháp thúc ñ y chuy n d ch lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè và lúa c a Thái Nguyên ñ n năm 2020 theo hư ng phát tri n b n v ng. 2.2 M c tiêu c th - Góp ph n b sung và h th ng hóa cơ s lý lu n và th c ti n v xu hư ng bi n ñ ng lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè và lúa; - Phân tích, ñánh giá ñư c th c tr ng và xác ñ nh các nhân t ch y u nh hư ng ñ n xu hư ng bi n ñ ng lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè và lúa c a t nh Thái Nguyên; 2 23 - ð xu t m t s gi i pháp chuy n d ch lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè và lúa phù h p v i xu hư ng bi n ñ ng theo hư ng phát tri n b n v ng. 3. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u ð i tư ng nghiên c u c a lu n án là xu hư ng bi n ñ ng lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè và lúa ñã, ñang và s di n ra t i t nh Thái Nguyên. Lu n án ñã t p trung th o lu n m t s v n ñ lý lu n và th c ti n v xu hư ng bi n ñ ng lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè và lúa; th c tr ng bi n ñ ng lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè và lúa c a t nh Thái Nguyên ñ n năm 2020 và ñ xu t m t s gi i pháp thúc ñ y chuy n d ch lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè và lúa c a t nh Thái Nguyên theo hư ng b n v ng. Các s li u s d ng ñ phân tích, nghiên c u trong lu n án ch y u ñư c l y trong kho ng th i gian t năm 2000 ñ n năm 2010. 4. Nh ng ñóng góp m i c a lu n án V lý lu n, h th ng hóa và góp ph n hoàn thi n nh ng v n ñ lý lu n và th c ti n v xu hư ng bi n ñ ng lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè và lúa và ñưa ra ñư c khung lý thuy t làm cơ s nghiên c u thúc ñ y chuy n d ch lao ñ ng, ñ t nông nghi p theo hư ng s d ng hi u qu cho s n xu t chè và lúa t nh Thái Nguyên. V th c ti n, làm rõ tác ñ ng c a các nhân t nh hư ng t i xu hư ng bi n ñ ng lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè và lúa Thái Nguyên trong nh ng năm qua. ð ng th i lu n án d báo ñư c xu hư ng bi n ñ ng lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè và lúa Thái Nguyên t i năm 2020 m t cách có căn c và có ñ tin c y. Lu n án ch rõ t nh Thái Nguyên v n có th ti n hành thành công ñ ng th i quá trình công nghi p hóa, ñô th hóa và phát tri n s n xu t chè, lúa theo hư ng b n v ng. V gi i pháp, ñ xu t ñư c h th ng các gi i pháp có căn c , phù h p và kh thi nh m thúc ñ y chuy n d ch lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè, lúa c a t nh Thái Nguyên t i năm 2020 theo hư ng phát tri n b n v ng. ngoài t nh. Trong k ch b n 5, v i nhu c u thóc c a ngư i dân m c 240 kg/ngư i/năm tác gi th y r ng lư ng thóc dành cho chăn nuôi và bán ra ngoài t nh tăng lên ñáng k . Do yêu c u th c t v lao ñ ng và vi c làm c a t nh hi n nay thì trong nh ng năm t i t nh c n có chi n lư c ñ y m nh phát tri n chăn nuôi ñ c bi t là chăn nuôi l n, gia c m ñ t n d ng s n lư ng thóc dư th a; iv) v i t l gia tăng dân s dao ñ ng t 1,112% giai ño n 2000 - 2010, bình quân hàng năm t nh ph i gi i quy t vi c làm cho kho ng g n 7 ngàn lao ñ ng v i ch t lư ng lao ñ ng trung bình. Vì th chi n lư c dân s c a t nh trong th i gian t i là ph i n ñ nh quy mô dân s , nâng cao ch t lư ng ngu n nhân l c. Theo tính toán c a bài toán thì v i vi c gi m t l gia tăng dân s t 1,112 % xu ng 0,9% quy mô dân s c a t nh nên duy trì m c 1.244.206 ngư i vào năm 2020; v) Thái Nguyên v i ñ c ñi m ñ t ñai ña d ng mang ñ c trưng c a c vùng núi, trung du và ñ ng b ng, trong ñó di n tích ñ t vùng núi và trung du chưa s d ng còn r t l n. Vì v y, k ho ch n ñ nh di n tích ñ t chè và ñ t r ng trong th i gian t i là ph i tăng t l m r ng ñ t chè và ñ t r ng. Khi ñó s n lư ng chè s tăng lên 197.617 t n, lư ng chè phân ph i cho bán ra th trư ng ngoài t nh và các m c ñích tiêu dùng khác cũng tăng lên tương ng. 3. ð thúc ñ y chuy n d ch lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè và lúa c a t nh Thái Nguyên các gi i pháp và chính sách ch y u c n th c hi n là: i) quy ho ch và s d ng h p lý ngu n l c lao ñ ng, ñ t nông nghi p; ii) phát tri n th trư ng tiêu th s n ph m chè, lúa; iii) phát tri n CNH - ðTH thúc ñ y s n xu t chè, lúa; iv) tăng cư ng ñ u tư công; v) tăng cư ng áp d ng các ti n b khoa h c công ngh trong s n xu t, vi) nâng cao năng l c và trình ñ ng cho lao ñ ng là nh ng gi i pháp mang tính ñ t phá trong thúc ñ y d ch chuy n ngu n l c hi u qu cho s n xu t chè và lúa ñ n năm 2020. 22 3 Lu n án s d ng mô hình phân tích h th ng ñ ng d báo xu hư ng bi n ñ ng lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè và lúa c a t nh ñ n năm 2020 cho phép k t lu n như sau: i) k t qu bài toán ñư c tính ñ n năm 2020, l y m c th i gian là Vi t Nam cơ b n hoàn thành công cu c CNH - HðH. Tính ñ n th i ñi m ñó, dân s c a t nh Thái Nguyên s m c 1.274.375 ngư i, ñ t tr ng chè tăng lên 19.856 ha, di n tích ñ t canh tác lúa còn 42.180 ha; ii) k t qu c a mô hình trong k ch b n 1 và 7 c a tác gi là thích h p nh t. Trong k ch b n 1, v i vi c tăng t l m r ng di n tích chè t 0,8% lên 1%, tăng năng su t chè t 2% lên 5%, áp d ng ti n b khoa h c công ngh vào s n xu t, thay th gi ng chè Trung Du b ng các gi ng chè cành năng su t cao, ch t lư ng ñ m b o s khi n cho di n tích chè c a t nh ñ n năm 2020 là 20.593 ha, s n lư ng ñ t 197.617 t n chè búp tươi, lư ng chè bán ra ngoài t nh là 181.997 t n. T nh s phát huy ñư c l i th so sánh trong s n xu t chè theo hư ng b n v ng; So v i các k ch b n khác, s n lư ng lúa k ch b n 7 không ñ t m c cao nh t. Nhưng trong k ch b n này, v i bình quân thóc trên ñ u ngư i trên 275 kg thì không nh ng ñ m b o an ninh lương th c mà còn th a ñ cho nhu c u chăn nuôi và các m c ñích s d ng khác. Bên c nh ñó, h s s d ng ñ t lúa, lao ñ ng cho s n xu t lúa và m c ñ u tư phân bón tăng lên, làm cho năng su t và s n lư ng tăng, ch ng t s n xu t lúa ñư c ñ u tư thâm canh có hi u qu . Ngoài ra trong k ch b n này, s lư ng lao ñ ng nông nghi p c a t nh gi m t 67,67% xu ng 45,0% hoàn toàn phù h p v i xu hư ng phát tri n hi n nay khi mà t c ñ chuy n d ch ñ t lúa cho CNH - ðTH tăng t 90 ha lên 380 ha/năm. iii) m c tiêu dùng hi n t i c a ngư i dân trung bình là 270 kg thóc và 300 kg lương th c quy thóc/ngư i/năm. V i m c bình quân ñó, hàng năm toàn t nh dành ra kho ng 75,03% s n lư ng thóc s n xu t ra ñ ăn, 14,86% cho chăn nuôi, 6,04% dành cho th trư ng CHƯƠNG 1 M T S V N ð LÝ LU N VÀ TH C TI N V XU HƯ NG BI N ð NG LAO ð NG, ð T NÔNG NGHI P CHO S N XU T CHÈ VÀ LÚA 1.1 M t s v n ñ lý lu n v xu hư ng bi n ñ ng lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè và lúa 1.1.1 Khái ni m Xu hư ng bi n ñ ng lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè và lúa là m t ph m trù trong khoa h c kinh t ph n ánh tr ng thái lao ñ ng, ñ t nông nghi p ñang có nh ng thay ñ i l n thiên v m t hư ng nào ñó trong quá trình s d ng cho s n xu t chè và lúa. 1.1.2 Vai trò Vi c nghiên c u xu hư ng bi n ñ ng lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè, lúa s giúp cho các nhà ho ch ñ nh chính sách n m ñư c quy lu t v n ñ ng c a chúng t ñó xây d ng và ñ xu t các chính sách phù h p cho s phát tri n nông nghi p b n v ng. ð ng th i vi c nghiên c u cũng ch ra ñư c nh ng bi n ñ ng không h p lý c a ngu n l c, gây t n h i, tác ñ ng b t l i v m t kinh t cũng như v m t xã h i, môi trư ng. Trên có s ñó có bi n pháp, chính sách ñi u ch nh k p th i h n ch nh hư ng tiêu c c. 1.1.3 B n ch t ð ng cơ l i ích ñã khuy n khích s thay ñ i có hư ng c a lao ñ ng, ñ t nông nghi p trong quá trình s d ng vào s n xu t chè và lúa. Hay s bi n ñ ng trong hi u qu s d ng lao ñ ng, ñ t nông nghi p cho s n xu t chè và lúa s d n ñ n s chuy n d ch ngu n l c trong n n kinh t . 1.1.4 N i dung nghiên c u xu hư ng bi n ñ ng - Xu hư ng bi n ñ ng lao ñ ng nông nghi p cho s n xu t chè và lúa: là s thay ñ i trong quan h t l , cũng như xu hư ng v n ñ ng v lao ñ ng nông nghi p cho s n xu t chè, lúa di n ra trong m t không gian, th i gian và theo xu hư ng nh t ñ nh.