Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Nghiên cứu xu hướng chuyển đổi nghề của lao động nông nghiệp vùng đồng bằng sông Hồng

1<br /> <br /> M ð U<br /> 1. S c n thi t c a v n ñ nghiên c u<br /> Quá trình công nghi p hóa, hi n ñ i hóa và ñô th hóa trong hai th p k g n ñây<br /> làm thay ñ i n n kinh t và b m t xã h i nư c ta. Cơ c u kinh t ñã có s chuy n bi n<br /> ñáng k v i t tr ng t ng s n ph m qu c n i (GDP) ngành nông nghi p gi m t 60 70% trong nh ng năm 1980 xu ng còn kho ng 20% hi n nay. Trong quá trình ñó, s<br /> chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông nghi p di n ra ch m và chưa theo k p v i s thay<br /> ñ i c a cơ c u kinh t . Dân s<br /> khu v c nông thôn v n tăng, l c lư ng lao ñ ng nông<br /> nghi p chi m t tr ng cao trong khi di n tích ñ t nông nghi p ñang b thu h p d n. Hơn<br /> n a, các ngành ngh phi nông nghi p nông thôn v n ch m phát tri n càng làm cho v n<br /> ñ ngh nghi p, vi c làm c a lao ñ ng nông nghi p g p nhi u khó khăn. H qu kéo<br /> theo là s n xu t kém phát tri n, thu nh p và m c s ng c a ngư i dân nông thôn th p.<br /> M t khác, nh ng khó khăn c a n n kinh t trong b i c nh kh ng ho ng ñã n y<br /> sinh nh ng thách th c ñ i v i v n ñ vi c làm c a khu v c nông nghi p, nông thôn. Xu<br /> hư ng lao ñ ng nông nghi p tr di cư ban ñ u ch mang tính th i v , d n d n ñ nh cư<br /> lâu dài thành th ñã t o s c ép l n v lao ñ ng, vi c làm và an sinh xã h i c<br /> thành<br /> th và nông thôn. ði u này d n ñ n l c lư ng lao ñ ng nông nghi p chưa ñư c chu n b<br /> ñ y ñ các k năng, trình ñ , tay ngh ñ tham gia vào s n xu t công nghi p, d ch v<br /> các khu ñô th và thành ph l n. Do ñó, vi c làm c a lao ñ ng nông nghi p xu t thân t<br /> nông thôn thư ng là nh ng lao ñ ng chân tay, công vi c n ng nh c, thu nh p th p.<br /> Trong nh ng năm qua, v n ñ ñào t o ngh cho lao ñ ng nông nghi p, nông thôn<br /> luôn ñư c ð ng và Nhà nư c quan tâm. B i vì không th có m t nông thôn m i, m t<br /> nư c có n n công nghi p hi n ñ i khi hàng tri u lao ñ ng nông nghi p không có tay<br /> ngh v ng vàng. Nh m c th hóa chương trình hành ñ ng trên, tháng 11 năm 2009 Th<br /> tư ng Chính ph ñã phê duy t “ð án ðào t o ngh cho lao ñ ng nông thôn ñ n năm<br /> 2020”. M c tiêu c a ñ án, bình quân hàng năm ñào t o ngh cho kho ng 1 tri u lao<br /> ñ ng nông thôn. ð án nêu rõ quan ñi m c a ð ng, Nhà nư c coi ñào t o ngh cho lao<br /> ñ ng nông nghi p, nông thôn là s nghi p c a ð ng và Nhà nư c, c a các c p, các<br /> ngành và xã h i nh m nâng cao ch t lư ng lao ñ ng nông nghi p, nông thôn, ñáp ng<br /> yêu c u công nghi p hóa, hi n ñ i hóa nông nghi p, nông thôn. Nhà nư c tăng cư ng<br /> ñ u tư ñ phát tri n ñào t o ngh cho lao ñ ng nông nghi p, nông thôn, có chính sách<br /> b o ñ m công b ng xã h i v cơ h i h c ngh , khuy n khích huy ñ ng và t o ñi u ki n<br /> ñ toàn xã h i tham gia ñào t o ngh . ðây là cơ s hành lang pháp lý ñ các ho t ñ ng<br /> ñào t o ngh phát tri n nh m nâng cao ch t lư ng lao ñ ng nông nghi p.<br /> Chính vì lí do ñó, Ngh quy t Trung ương 7 (khóa X) v nông nghi p, nông<br /> dân, nông thôn và Quy t ñ nh s 800/Qð-TTg ngày 4/6/2010 c a Th tư ng Chính<br /> ph phê duy t Chương trình m c tiêu Qu c gia v xây d ng nông thôn m i giai ño n<br /> 2010 - 2020 ra ñ i, công tác ñào t o ngh cho lao ñ ng nông nghi p ñã ñư c tri n<br /> khai khá m nh m<br /> nhi u nơi. Trong 10 năm (2001- 2010) ñã có 15 tri u lao ñ ng có<br /> vi c làm, trong ñó kho ng 48% làm ngh nông nghi p. Tuy nhiên, năng su t c a lao<br /> ñ ng nông nghi p th p ch b ng 1/4 ngành công nghi p và b ng 1/3 ngành d ch v . Cơ<br /> c u lao ñ ng nông nghi p trong t ng s lao ñ ng ñang làm vi c v n m c r t cao: t<br /> 82,5% năm 1985, gi m xu ng 71,4% năm 1993, 65,09% năm 2000, 57,1% năm 2005 và<br /> <br /> 2<br /> <br /> 49,5% năm 2010. Như v y, g n m t ph n tư th k (1986 - 2010) th c hi n công cu c<br /> ñ i m i ñ t nư c, cơ c u lao ñ ng nông nghi p gi m ch m và ph i m t nhi u năm n a<br /> m i ñ t m c tiêu gi m xu ng còn 30%. Th i gian t i, Vi t Nam ph i t o vi c làm cho<br /> kho ng 1,2 tri u lao ñ ng m i năm; ph i ñ i m t v i m c gia tăng l n c a l c lư ng lao<br /> ñ ng v i kho ng 1,0-1,1 tri u ngư i/năm và s lao ñ ng dôi ra t nông nghi p ti p t c<br /> t o s c ép l n v ngh nghi p, vi c làm…<br /> Vùng ð ng b ng sông H ng g m 11 t nh, thành ph tr c thu c Trung ương có<br /> t c ñ phát tri n kinh t nhanh kho ng 7,5%/năm v i t ng s lao ñ ng ñang làm vi c<br /> 10,93 tri u. Nh ng năm qua, xu hư ng lao ñ ng nông nghi p ñang làm vi c c a vùng<br /> gi m và chuy n ñ i ngh di n ra khá nhanh t 73,77% năm 1990 gi m xu ng 67,93%<br /> năm 2000, 57,18% năm 2005 và gi m còn 45,73% năm 2010, v i t c ñ gi m<br /> 1,16%/năm (2001 - 2005) và 2,89%/năm (2006 - 2010). Tuy nhiên, trong quá trình<br /> chuy n ñ i ngh cũng có nh ng khó khăn như: (i) thi u vi c làm và năng su t lao ñ ng<br /> còn th p; (ii) vi c ñào t o ngh cho lao ñ ng nông nghi p chưa xu t phát t nhu c u s<br /> d ng lao ñ ng th t s c a các doanh nghi p trên ñ a bàn; (iii) s quan tâm ñ n công tác<br /> ñào t o ngh c a chính quy n m t s ñ a phương còn mang tính hình th c; (iv) tính<br /> ña d ng vùng mi n và tính ñ c thù c a lao ñ ng nông nghi p nên vi c t ch c các khóa<br /> ñào t o ngh v n chưa phù h p. Thêm vào ñó, ñ t ch t, ngư i ñông, công nghi p và ñô<br /> th hóa phát tri n nhanh làm cho dư th a lao ñ ng trong khu v c nông nghi p nông<br /> thôn; ñ ng th i trong quá trình công nghi p hóa, hi n ñ i hóa ñòi h i s lư ng l n lao<br /> ñ ng có k năng thích ng v i ñòi h i c a s n xu t phi nông nghi p và ñô th hóa. Lao<br /> ñ ng nông nghi p c a vùng chuy n ñ i ngh còn mang tính t phát, và còn lúng túng;<br /> tính b n v ng nhi u ngh mà lao ñ ng nông nghi p ñã chuy n ñ i không cao do<br /> không ñư c ñào t o ngh bài b n.<br /> V i b i c nh kinh t - xã h i nói trên, vi c nghiên c u xu hư ng chuy n ñ i<br /> ngh c a lao ñ ng nông nghi p là h t s c c n thi t. ð c bi t trong nh ng di n bi n c a<br /> kh ng ho ng kinh t th gi i hi n nay, v n ñ chuy n d ch cơ c u lao ñ ng, chuy n ñ i<br /> ngh c a lao ñ ng nông nghi p l i mang tính th i s hơn n a. B n thân khu v c công<br /> nghi p và thành th cũng không còn “yên bình” hay luôn luôn là “mi n ñ t h a” cho<br /> lao ñ ng nông nghi p. Hàng lo t các nhà máy và doanh nghi p khu v c thành th và<br /> các khu công nghi p nông thôn phá s n ho c s n xu t ñình tr d n ñ n sa th i<br /> ngư i lao ñ ng ñã ñ t ra câu h i l n v tính b n v ng chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng<br /> nông nghi p. Vi c ñ nh hư ng và có gi i pháp thích h p cho chuy n ñ i ngh c a lao<br /> ñ ng nông nghi p tr nên c p thi t hơn c trư c m t và lâu dài.<br /> Chính vì v y, vi c làm rõ xu hư ng chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông nghi p<br /> vùng ñ ng b ng sông H ng nh m ph c v cho vi c ñào t o ngh ñư c t t hơn, ñáp<br /> ng nhu c u chuy n ñ i ngh , nâng cao thu nh p cho các ñ i tư ng này là h t s c c n<br /> thi t. T ñó, ñ xu t ñ nh hư ng và gi i pháp chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông<br /> nghi p vùng ð ng b ng sông H ng m t cách th a ñáng.<br /> Trong th i gian g n ñây có m t s công trình nghiên c u v th trư ng lao<br /> ñ ng Vi t Nam và nghiên c u c a tác gi Vi t Nam v kinh nghi m chuy n d ch lao<br /> ñ ng nông nghi p, nông thôn c a các nư c. Các tác gi ñã ñ c p nhi u khía c nh c a<br /> th trư ng lao ñ ng nông thôn mà ít ñi sâu vào nghiên c u xu hư ng chuy n ñ i ngh<br /> <br /> 3<br /> <br /> c a lao ñ ng nông nghi p. Tình hình nghiên c u liên quan ñ n th trư ng lao ñ ng<br /> nông nghi p, nông thôn khá phong phú; không ch ñ c p t i th c tr ng ngu n<br /> nhân l c nông nghi p, nông thôn; phân tích nguyên nhân, y u t nh hư ng ñ i v i<br /> chuy n d ch lao ñ ng; ñã ñưa ra nhi u ki n ngh ñ phát tri n th trư ng lao ñ ng,<br /> t o vi c làm và chuy n d ch lao ñ ng nông nghi p… M t s ñ tài ch ñi sâu vào<br /> m t vài khía c nh c a chuy n d ch cơ c u lao ñ ng và gi i quy t vi c làm như các<br /> nghiên c u v v n ñ di cư, m t s ñ tài khác ñ c p ñ n các v n ñ th trư ng lao<br /> ñ ng, th trư ng lao ñ ng trong m i quan h v i tăng trư ng, phân m ng th trư ng lao<br /> ñ ng, nghiên c u v các kh năng thu hút và t o vi c làm c a kinh t trang tr i… M t s<br /> ñ tài có l ng ghép vi c d báo c u và thay ñ i c a c u lao ñ ng nông nghi p, nông thôn<br /> ñ n năm 2020, nhưng các d báo này ch ñ c p m t cách sơ lư c. Tuy nhiên, chưa có<br /> ñ tài nghiên c u ñi sâu vào v n ñ chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông nghi p dư i<br /> góc ñ kinh t h , liên k t vùng; chưa có nh ng nghiên c u sâu có tính h th ng v v n<br /> ñ xu hư ng chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông nghi p c a vùng ð ng b ng sông<br /> H ng. ðây là v n ñ quan tr ng, c n ñư c quan tâm ñúng m c và ñòi h i ph i<br /> có nh ng nghiên c u m i, ti p t c hoàn thi n c ơ ch chính sách thúc ñ y lao<br /> ñ ng nông nghi p chuy n ñ i ngh hi u qu , b n v ng.<br /> Xu t phát t các yêu c u trên, tác gi l a ch n ñ tài "Nghiên c u xu hư ng<br /> chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông nghi p vùng ð ng b ng sông H ng” làm ñ tài<br /> nghiên c u lu n án ti n sĩ.<br /> 2. M c tiêu nghiên c u<br /> 2.1 M c tiêu chung<br /> Trên cơ s làm rõ v m t lý lu n, ñánh giá ñúng th c tr ng chuy n ñ i ngh , ñ<br /> xu t ñ nh hư ng và gi i pháp ñ m b o chuy n ñ i ngh b n v ng cho lao ñ ng nông<br /> nghi p vùng ð ng b ng sông H ng ñ n năm 2020.<br /> 2.2 M c tiêu c th<br /> - Làm rõ nh ng v n ñ lý lu n và th c ti n v ngh , chuy n ñ i ngh c a lao<br /> ñ ng nông nghi p.<br /> - Phân tích làm rõ th c tr ng và xu hư ng chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông<br /> nghi p vùng ð ng b ng sông H ng trong giai ño n 1990 - 2010.<br /> - ð xu t ñ nh hư ng và nh ng gi i pháp ch y u ñ chuy n ñ i ngh c a lao<br /> ñ ng nông nghi p vùng ð ng b ng sông H ng ñ n năm 2020.<br /> 3. ð i tư ng nghiên c u<br /> Chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông nghi p, các y u t nh hư ng ñ n xu<br /> hư ng chuy n ñ i ngh và ñi u ki n chuy n ñ i ngh , hi n tr ng, ñ nh hư ng và gi i<br /> pháp chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông nghi p vùng ð ng b ng sông H ng.<br /> 4. Ph m vi nghiên c u<br /> Lu n án nghiên c u nh ng v n ñ lý lu n cơ b n và th c ti n khái quát; th c<br /> tr ng và xu hư ng chuy n ñ i ngh ; các y u t nh hư ng, ñi u ki n chuy n ñ i ngh<br /> và ñ xu t các gi i pháp ch y u chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông nghi p vùng<br /> ð ng b ng sông H ng ñ n năm 2020.<br /> 5. Nh ng ñóng góp m i c a lu n án<br /> - ðã làm rõ m t s v n ñ lý lu n cơ b n và th c ti n v chuy n ñ i ngh c a<br /> <br /> 4<br /> <br /> lao ñ ng nông nghi p sang làm ngh phi nông nghi p trong quá trình công nghi p hóa,<br /> hi n ñ i hóa nông nghi p, nông thôn. Lu n án xây d ng ñư c khung phân tích, h<br /> th ng ch tiêu làm cơ s nghiên c u chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông nghi p theo<br /> hư ng s d ng hi u qu ngu n nhân l c cho phát tri n b n v ng.<br /> - ðã làm rõ th c tr ng chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông nghi p giai ño n<br /> 1990 - 2020 và làm rõ các xu hư ng ch y u chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông<br /> nghi p vùng ð ng b ng sông H ng: theo ngành kinh t ; theo hình th c ngh nghi p;<br /> theo tính ch t công vi c; theo di cư và theo gi i tính, ñ tu i c a lao ñ ng. Trong ñó,<br /> xu hư ng chuy n ñ i ngh theo ngành kinh t là xu hư ng ch ñ o. Lu n án ñ xu t<br /> thúc ñ y nh ng xu hư ng tích c c và h n ch nh ng xu hư ng không có l i cho phát<br /> tri n b n v ng, xu hư ng chuy n ñ i theo ngành kinh t ph i di n ra m nh m hơn<br /> trên cơ s chuy n d ch cơ c u kinh t , chuy n ñ i sang ngh d ch v nhi u hơn. Lu n<br /> án làm rõ nh ng y u t nh hư ng và kh ng ñ nh: M i vùng, ñ a phương tùy thu c<br /> vào ñi u ki n t nhiên, kinh t xã h i và nh ng giai ño n phát tri n nh t ñ nh s có<br /> nh ng y u t chính, ch y u nh hư ng ñ n xu hư ng chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng<br /> nông nghi p. Lu n án d báo xu hư ng bi n ñ ng ngh c a lao ñ ng nông nghi p<br /> vùng ð ng b ng sông H ng ñ n năm 2020.<br /> - ð xu t ñư c ñ nh hư ng chuy n ñ i ngh b n v ng và các gi i pháp ñ m b o<br /> chuy n ñ i ngh cho lao ñ ng nông nghi p vùng ð ng b ng sông H ng ñ n năm<br /> 2020. Trong ñó, quy ho ch phát tri n kinh t xã h i là tiên quy t; ñ y m nh chuy n d ch<br /> cơ c u kinh t là cơ s ; ñào t o ngh ñ chuy n ñ i ngh hi u qu ; gi i pháp h tr ñ<br /> lao ñ ng nông nghi p g n bó v i quê hương và chuy n ñ i ngh ngay t i nông thôn.<br /> 6. K t c u c a lu n án<br /> Lu n án bao g m 150 trang v i 29 b ng, 7 hình, 7 h p, 13 ñ th ; 80 Tài li u<br /> tham kh o ti ng Vi t, 15 tài li u ti ng Anh. M ñ u, 9 trang; Chương 1: Cơ s lý lu n<br /> và th c ti n v xu hư ng chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông nghi p, 38 trang; Chương<br /> 2: ð c ñi m ñ a bàn nghiên c u và phương pháp nghiên c u, 19 trang; Chương 3:<br /> Th c tr ng và xu hư ng chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông nghi p vùng ð ng b ng<br /> sông H ng, 56 trang; Chương 4: ð nh hư ng và gi i pháp ch y u chuy n ñ i ngh<br /> c a lao ñ ng nông nghi p vùng ð ng b ng sông H ng, 24 trang; K t lu n, 4 trang.<br /> Chương 1<br /> CƠ S LÝ LU N VÀ TH C TI N<br /> V XU HƯ NG CHUY N ð I NGH C A LAO ð NG NÔNG NGHI P<br /> 1.1 Cơ s lý lu n v xu hư ng chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông nghi p<br /> 1.1.1 M t s khái ni m<br /> * Lao ñ ng nông nghi p: Là ngư i làm vi c trong lĩnh v c s n xu t nông<br /> nghi p, t o ra s n ph m nông nghi p ñáp ng nhu c u v nông s n c a xã h i.<br /> * Ngh : là nh ng ho t ñ ng mang tính chuyên nghi p c a cá nhân, là công vi c<br /> (ho t ñ ng) c th ñ t n t i, phát tri n c a m t cá nhân, hay t ng l p xã h i. Ngoài<br /> nh ng ñ c trưng trên, ngh ph i h p pháp theo quy ñ nh c a nhà nư c.<br /> * Xu hư ng: ñư c hi u là s thiên v m t hư ng nào ñó trong quá trình ho t<br /> ñ ng; là hư ng ñi t i, th hi n khá rõ th c ch t c a nó. Xu hư ng có th lôi kéo chi ph i<br /> <br /> 5<br /> <br /> các ñ i tư ng theo m t ñ nh hư ng (g n v i xu th và mang tính d báo).<br /> * Chuy n ñ i ngh : là chuy n ñ i công vi c có tính ch t chuyên môn hóa và có<br /> k năng. Chuy n ñ i ngh c a ngư i lao ñ ng là thay ñ i ngh , giúp ngư i lao ñ ng<br /> chuy n t làm ngh này sang làm ngh khác có hi u qu hơn. Chuy n ñ i ngh c a<br /> lao ñ ng nông nghi p là chuy n ñ i ngh c a ngư i làm nông nghi p sang làm các<br /> ngh khác phi nông nghi p t i ch ho c chuy n ñi nơi khác làm ăn.<br /> * Xu hư ng chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông nghi p: lao ñ ng chuy n t khu<br /> v c nông nghi p sang khu v c phi nông nghi p (công nghi p, xây d ng, ti u th<br /> công nghi p, thương m i, d ch v …) và chuy n t khu v c có năng su t lao ñ ng<br /> th p sang khu v c có năng su t lao ñ ng cao (trong khu v c s n xu t nông nghi p,<br /> lao ñ ng chuy n t tr ng tr t năng su t th p sang chăn nuôi, nuôi tr ng th y s n).<br /> 1.1.2 Tính t t y u khách quan trong chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông nghi p<br /> - Xu t phát t Quy lu t tiêu dùng c a E.Engel và Quy lu t tăng năng su t c a<br /> A.Fisher: Ngành nông nghi p d có kh năng thay th lao ñ ng, vi c tăng cư ng s<br /> d ng máy móc thi t b và các phương th c canh tác m i ñã t o ñi u ki n cho lao<br /> ñ ng nông nghi p tăng năng su t.<br /> - Xu t phát t tác ñ ng c a công nghi p hóa, hi n ñ i hóa ñ n lao ñ ng nông<br /> nghi p và do kinh t phát tri n kéo theo s phát tri n c a các ngh phi nông nghi p,<br /> thu hút lao ñ ng nông nghi p chuy n ñ i ngh .<br /> 1.1.3 Các mô hình lý thuy t v xu hư ng chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông nghi p<br /> - Mô hình phát tri n 2 khu v c c a Arthur Lewis (1954) nh m gi i thích s<br /> chuy n d ch lao ñ ng t khu v c nông nghi p sang khu v c công nghi p m t nư c<br /> m i công nghi p hóa, trong ñó quan tâm ñ n s thi u h t lao ñ ng trong khu v c<br /> công nghi p m r ng. Mô hình thu nh p d ki n v s di cư nông thôn - thành th<br /> (Harris-Todaro): ñô th hóa di n ra ñ ng th i v i quá trình công nghi p hóa. Do ñó, di<br /> chuy n lao ñ ng nông nghi p là xu hư ng t t y u.<br /> - Các m i liên k t gi a khu v c nông nghi p và phi nông nghi p: Gi a khu v c<br /> nông nghi p và khu v c phi nông nghi p có các mô hình liên k t và chi ph i ngh c a lao<br /> ñ ng nông nghi p như sau: (i) Mô hình liên k t s n xu t và tiêu dùng; (ii) mô hình các y u<br /> t “kéo” và ñ y” vi c tham gia ho t ñ ng phi nông nghi p c a lao ñ ng nông nghi p.<br /> 1.1.4 Ý nghĩa c a chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông nghi p<br /> Chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông nghi p góp ph n ñ y m nh quá trình công<br /> nghi p hóa, hi n ñ i hóa làm thay ñ i b m t nông thôn; góp ph n chuy n d ch cơ<br /> c u kinh t ñ t nư c; góp ph n nâng cao năng su t lao ñ ng xã h i, gia tăng c a c i<br /> xã h i; góp ph n n ñ nh chính tr , xã h i.<br /> 1.1.5 ði u ki n chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông nghi p<br /> ð lao ñ ng nông nghi p chuy n ñ i ñư c ngh c n có các ñi u ki n cơ b n<br /> sau: (i) Nông nghi p ñã ñư c công nghi p hóa, hi n ñ i hóa; (ii) Khu v c phi nông<br /> nghi p ñã phát tri n, lao ñ ng nông nghi p ñã ñư c ñào t o ngh m i; (iii) Th trư ng<br /> m r ng theo hư ng có l i cho chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông nghi p; (iv) Nhà<br /> nư c quy t tâm chuy n ñ i cơ c u ngành ngh theo hư ng hi n ñ i.<br /> 1.1.6 N i dung, b n ch t xu hư ng chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông nghi p<br /> - N i dung xu hư ng chuy n ñ i ngh c a lao ñ ng nông nghi p: bao g m<br /> <br />