Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Ngữ văn: Từ vay mượn mới trong lĩnh vực chính trị xã hội của tiếng Nga và các phương thức chuyển dịch sang tiếng Việt

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC HÀ NỘI<br /> ***<br /> <br /> ĐOÀN THỊ BÍCH NGÀ<br /> <br /> TỪ VAY MƢỢN MỚI<br /> TRONG LĨNH VỰC CHÍNH TRỊ-XÃ HỘI CỦA TIẾNG NGA<br /> VÀ CÁC PHƢƠNG THỨC CHUYỂN DỊCH SANG TIẾNG VIỆT<br /> <br /> Chuyên ngành: Ngôn ngữ Nga<br /> Mã số: 62.22.02.02<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN<br /> <br /> Hà Nội – 2017<br /> 1<br /> <br /> Công trình được hoàn thành tại trường Đại học Hà Nội<br /> Người hướng dẫn khoa học<br /> 1. TS. Lê Văn Nhân<br /> 2. PGS. TS. Vũ Ngọc Vinh<br /> <br /> Phản biện 1: ................................................<br /> ................................................<br /> Phản biện 2: ................................................<br /> ................................................<br /> Phản biện 3: ................................................<br /> ................................................<br /> Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án cấp trường<br /> họp tại......................................................................................vào hồi<br /> ...........giờ...........ngày...........tháng..........năm<br /> Có thể tham khảo luận án tại:<br /> - Thư viện quốc gia Việt Nam<br /> - Thư viện Trường Đại học Hà Nội<br /> <br /> 2<br /> <br /> DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ<br /> CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN<br /> 1. Доан Тхи Бик Нга. Экзотизмы, обозначающие общественно-политические<br /> понятия в русском языке и способы перевода их на вьетнамский язык.<br /> ―Вьетнамская русистика‖, №. 21<br /> 2. Đoàn Thị Bích Ngà. Từ vay mượn trong tiếng Nga và các phương thức chuyển<br /> dịch sang tiếng Việt. Tạp chí Khoa học Ngoại ngữ, Số 43/2015<br /> 3. Đoàn Thị Bích Ngà. Các từ mang nghĩa ẩn dụ thuộc chủ đề chính trị trong tiếng<br /> Nga và các phương thức chuyển dịch sang tiếng Việt. Tạp chí Khoa học Ngoại ngữ,<br /> Số 46/2016<br /> 4. Доан Тхи Бик Нга. Формы иноязычных вкраплений общественнополитической тематики в русском тексте и способы передачи их на<br /> вьетнамский язык: материалы Международной региональной конференции<br /> «Русский язык в странах Юго-Восточной Азии». Ханой, 2016.<br /> <br /> 3<br /> <br /> Đặc điểm chung của luận án<br /> Mở đầu<br /> Những biến đổi rõ rệt nhất trong tiếng Nga mười lăm năm qua thể hiện ở sự biến<br /> đổi lớp từ vựng, được bổ sung chủ yếu là từ vay mượn từ tiếng Anh. Từ gốc Anh xuất<br /> hiện trong nhiều lĩnh vực lĩnh vực xã hội khác nhau: chính trị, kinh tế, thông tin, đời sống.<br /> Cần nhấn mạnh rằng hoạt động của từ vay mượn trong tiếng Nga cuối thế kỷ XX – đầu<br /> thế kỷ XXI cho thấy từ vay mượn được sử dụng ngày càng nhiều trong lĩnh vực chính trịxã hội. Những biến động chính trị-xã hội, trong đó có sự thay đổi tích cực hệ thống luật<br /> pháp nhà nước Nga tất yếu kéo theo sự biến đổi trong lớp từ vựng chính trị.<br /> Dù có nhiều công trình nghiên cứu từ vay mượn nhưng nhiều khía cạnh của vấn<br /> đề, đặc biệt là đặc điểm chuyển dịch các từ vay mượn từ một ngôn ngữ này sang ngôn<br /> ngữ khác hiện vẫn chưa được nghiên cứu đầy đủ. Trong thực tế chuyển dịch văn bản từ<br /> tiếng Nga sang tiếng Việt khó khăn nhất là việc hiểu nghĩa và chuyển dịch các từ được<br /> gọi là “từ vay mượn chưa được đồng hóa” gồm dị ngữ và từ ngoại nguyên dạng.<br /> Công trình này là một nghiên cứu về ngôn ngữ và dịch thuật, phân tích ngữ nghĩa<br /> của từ vay mượn trong lĩnh vực chính trị-xã hội của tiếng Nga và tìm ra các đặc điểm<br /> chuyển dịch các đơn vị này sang tiếng Việt.<br /> Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu. Từ vay mượn mới trong bất kì một ngôn<br /> ngữ nào luôn đòi hỏi phải có những nghiên cứu mới. Cần nêu bật đặc điểm hoạt động của<br /> các đơn vị này trong giai đoạn mới gắn liền với những thay đổi trong đời sống chính trịxã hội của đất nước.<br /> Đề tài nghiên cứu này rất cấp thiết do từ vay mượn trong tiếng Nga chưa được<br /> nghiên cứu đầy đủ ở khía cạnh chuyển dịch sang các ngôn ngữ khác, do khó khăn khi<br /> chuyển dịch và ít kinh nghiệm dịch từ vay mượn, đặc biệt là các từ chưa được đồng hóa,<br /> khó hiểu. Việc xem xét các phương thức chuyển dịch từ vay mượn có thể mang lại những<br /> kết quả thú vị cho lý thuyết và thực hành dịch.<br /> Khách thể nghiên cứu là lớp từ vựng chính trị-xã hội vay mượn mới trong tiếng<br /> Nga.<br /> 4<br /> <br /> Đối tƣợng nghiên cứu của luận án là hoạt động của lớp từ vựng chính trị-xã hội<br /> vay mượn mới trong tiếng Nga và nghiên cứu những tương ứng dịch thuật quy định các<br /> phương thức chuyển dịch lớp từ này sang tiếng Việt.<br /> Điểm mới của đề tài nghiên cứu chính là lựa chọn đối tượng nghiên cứu, thế hiện<br /> ở việc lần đầu tiên luận án nghiên cứu phương thức chuyển dịch sang tiếng Việt các từ<br /> vay mượn mới trong lĩnh vực chính trị-xã hội của tiếng Nga dưới góc độ đối chiếu-dịch<br /> thuật, xác định các quy luật chuyển dịch các đơn vị này từ tiếng Nga sang tiếng Việt trên<br /> cơ sở phân tích các dạng thức tương ứng trong hai ngôn ngữ.<br /> Mục đích của luận án là phân tích các đặc điểm chức năng của lớp từ vựng chính<br /> trị-xã hội vay mượn mới trong tiếng Nga giai đoạn cuối thế kỷ XX – đầu thế kỷ XXI, làm<br /> rõ những trường hợp phổ biến nhất khi chuyển dịch sang tiếng Việt, qua đó đề xuất áp<br /> dụng các phương thức chuyển dịch nhất định.<br /> Để đạt được mục tiêu trên luận án xác định các nhiệm vụ sau:<br /> - Phân tích những vấn đề chính của quá trình vay mượn từ vựng trong tiếng Nga;<br /> - Làm rõ đặc điểm chức năng của từ vay mượn mới trong tiếng Nga giai đoạn cuối<br /> thế kỷ XX – đầu thế kỷ XXI;<br /> - Xác định thành phần của lớp từ vựng chính trị-xã hội trong tiếng Nga và các<br /> nhóm từ vựng theo chủ đề;<br /> - Làm rõ sự biến đổi về nghĩa của các từ vay mượn mang nội dung chính trị xã hội<br /> trong tiếng Nga;<br /> - Trên cơ sở phân tích các bản dịch đã công bố và đơn vị tương ứng tìm được đề<br /> xuất các phương thức dịch khả thi từ vay mượn từ tiếng Nga sang tiếng Việt.<br /> Giá trị lý luận của nghiên cứu thể hiện ở việc tiếp tục nghiên cứu khái niệm từ<br /> vựng vay mượn trong tiếng Nga và các vấn đề lý thuyết liên quan đến đặc điểm chuyển<br /> dịch sang tiếng Việt từ vay mượn trong tiếng Nga. Kết quả nghiên cứu thu được trên cơ<br /> sở phân tích văn bản dịch từ tiếng Nga sang tiếng Việt và tìm ra những phương án tương<br /> ứng cụ thể có thể đóng góp nhất định cho sự phát triển lý thuyết dịch nói chung và dịch từ<br /> vay mượn nói riêng.<br /> <br /> 5<br /> <br />