Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Sinh học: Nghiên cứu tạo rễ tơ cây Bạch hoa xà (Plumbago zeylanica L.) và khảo sát khả năng tạo Plumbagin trong nuôi cấy in vitro

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> <br /> VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC<br /> VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM<br /> <br /> HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> <br /> ……..….***…………<br /> <br /> TÊN NCS: BÙI ĐÌNH THẠCH<br /> <br /> Tên đề tài: NGHIÊN CỨU TẠO RỄ TƠ CÂY BẠCH HOA XÀ<br /> (Plumbago zeylanica L.) VÀ KHẢO SÁT KHẢ NĂNG TẠO<br /> PLUMBAGIN TRONG NUÔI CẤY IN VITRO<br /> <br /> Chuyên ngành: Sinh lý học Thực Vật<br /> Mã số: 62.42.01.12<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ SINH HỌC<br /> <br /> Hà Nội – 2016<br /> <br /> Công trình được hoàn thành tại: Học viện Khoa học và Công nghệ Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học 1: TS. NGUYỄN HỮU HỔ<br /> Người hướng dẫn khoa học 2: PGS.TSKH. NGÔ KẾ SƯƠNG<br /> <br /> Phản biện 1: …<br /> Phản biện 2: …<br /> Phản biện 3: ….<br /> <br /> Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án tiến sĩ, họp tại Học<br /> viện Khoa học và Công nghệ - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ<br /> Việt Nam vào hồi … giờ ..’, ngày … tháng … năm 201….<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại:<br /> - Thư viện Học viện Khoa học và Công nghệ<br /> - Thư viện Quốc gia Việt Nam<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của luận án<br /> Cây<br /> <br /> Bạch<br /> <br /> hoa<br /> <br /> xà<br /> <br /> (Plumbago<br /> <br /> zeylanica<br /> <br /> L.)<br /> <br /> thuộc<br /> <br /> họ<br /> <br /> Plumbaginaceae, là cây dược liệu được phân bố ở vùng nhiệt đới và cận<br /> nhiệt đới như Australia, Châu Á và Châu Phi (Vijver và Looter, 1971).<br /> Nhiều kết quả nghiên cứu cho thấy, Plumbagin chiết từ cây Bạch<br /> hoa xà có khả năng kháng ung thư (Mohana và Purushothoma, 1980),<br /> kháng khuẩn (Duraga và cs, 1990; Didery và cs, 1994), kháng ký sinh<br /> trùng sốt rét (Parimala và Sachdanandam, 1993), ức chế hoạt động phân<br /> chia tế bào (Bhargava, 1994), kháng sâu, kháng đột biến (Kubo và cs,<br /> 1983) và có khả năng làm giảm cholesterol (Ram, 1996).<br /> Vai trò của Plumbagin như một chất kháng ung thư đã được ghi<br /> nhận bởi nhiều tác giả (Parimala và Sachdanandam, 1993; Naresh và cs,<br /> 1996; Sugie và cs, 1998; Hazra và cs, 2002) cũng như kháng ung thư<br /> tuyến tiền liệt (Powolny và Singh, 2008), ung thư phổi (Hsu và cs, 2006;<br /> Gomathinayagam và cs, 2008), ung thư thanh quản (Nair và cs, 2008),<br /> ung thư buồng trứng (Srinivas và cs, 2004) và ung thư da (Wang và cs,<br /> 2008).<br /> Hoạt tính kháng tế bào ung thư của Plumbagin được biểu hiện qua<br /> khả năng ngăn chặn chu kỳ phân chia tế bào S-G2/M thông qua sự kích<br /> thích p12 –yếu tố kìm hãm enzyme cyclin-dependent kinase (Jaiswal và<br /> cs, 2002; Kuo và Cho, 2006) ở ung thư ruột; kìm hãm enzyme<br /> 1<br /> <br /> NAD(P)H oxidase (Ding và cs, 2005) ở tế bào khối u não và thận; kìm<br /> hãm các enzyme liên quan đến hoạt động kháng ung thư (Hazra và cs,<br /> 2002; Jaiswal và cs, 2002) và ức chế hoạt động của yếu tố phiên mã NFKB<br /> <br /> (NF-KB: nuclear factor-kappaB) và các sản phẩm gen được điều hòa<br /> <br /> bởi NF-KB, kết quả là làm tăng sự chết theo chương trình và ức chế sự<br /> phát triển của tế bào khối u (Aggarwal, 2004). Ngoài tác động kháng<br /> ung thư¸ Plumbagin cũng kích thích tính nhạy cảm của tế bào ung thư<br /> đối với bức xạ qua các thí nghiệm với tế bào khối u ở chuột cũng như<br /> các tế bào khối u in vitro (Devi và cs, 1998; Ganasoundari và cs, 1997).<br /> Cho đến nay, trong nước đã ghi nhận được một số công trình công<br /> bố về kết quả nghiên cứu về cây BHX, chủ yếu là khảo sát các hoạt chất<br /> thứ cấp và tác dụng dược lý, chưa ghi nhận được công trình công bố về<br /> kết quả nghiên cứu về thu hoạt chất thứ cấp từ nuôi cấy rễ cây BHX in<br /> vitro.<br /> Do có tác dụng dược lý như đã nêu, song việc trồng cây BHX ở<br /> điều kiện tự nhiên để thu hoạt chất đòi hỏi nhiều thời gian, nên việc<br /> nghiên cứu tìm nguồn nguyên liệu chứa Plumbagin cao thông qua kỹ<br /> thuật công nghệ nuôi cấy rễ tơ cây BHX được đề xuất thông qua việc<br /> thực hiện đề tài: “Nghiên cứu tạo rễ tơ cây Bạch hoa xà (Plumbago<br /> zeylanica L.) và khảo sát khả năng tạo Plumbagin trong nuôi cấy in<br /> vitro”.<br /> 2. Mục đích của luận án:<br /> - Nghiên cứu tạo rễ tơ cây Bạch hoa xà (Plumbago zeylanica L.)<br /> 2<br /> <br /> - Khảo sát khả năng tạo Plumbagin trong nuôi cấy rễ tơ cây Bạch<br /> hoa xà in vitro.<br /> 3. Các nội dung nghiên cứu chính của luận án<br /> - Tạo và chọn nguồn vật liệu in vitro câyBạch hoa xà dùng cho<br /> chuyển gen.<br /> - Ảnh hưởng của một số yếu tố đến sự hình thành rễ tơ.<br /> - Khảo sát một số yếu tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và tích lũy hoạt<br /> chất Plumbagin.<br /> - Định tính và định lượng hoạt chất Plumbagin ở rễ tơ.<br /> - Khảo sát khả năng kháng tế bào ung thư biểu mô gan của<br /> Plumbagin.<br /> Chương 1. TỔNG QUAN<br /> 1.1. Thông tin về đối tượng nghiên cứu<br /> 1.1.1.Đặc điểm hình thái<br /> Bạch hoa xà thuộc họ Plumbaginaceae, có nguồn gốc từ vùng Tây<br /> Bắc Châu Á. Họ Plumbaginaceae có 10 chi và 280 loài, nhiều loài thuộc<br /> chi Plumbago phân bố ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới (Vijver và cs.,<br /> 1971; Aditi và cs., 1999; Vishnukanta và cs., 2010; Lubaina và cs.,<br /> 2011).<br /> Ở Việt Nam, cây Bạch hoa xà còn có nhiều tên khác (Bạch tuyết hoa,<br /> cây Chiến, cây Đuôi công (Đỗ Tất Lợi, 2003), Đuôi công trắng, Bươm<br /> bướm trắng) là cây hoang dại, phân bố ở các tỉnh miền Trung và đồng<br /> 3<br /> <br />