Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Tâm lý học: Kỹ năng tham vấn cho gia đình trẻ tự kỷ của nhân viên công tác xã hội

VIỆN HÀN LÂM<br /> KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM<br /> HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI<br /> <br /> NGUYỄN HIỆP THƢƠNG<br /> <br /> KỸ NĂNG THAM VẤN CHO GIA ĐÌNH TRẺ TỰ KỶ<br /> CỦA NHÂN VIÊN CÔNG TÁC XÃ HỘI<br /> Chuyªn ngµnh: t©m lý häc chuyªn ngµnh<br /> M· sè<br /> <br /> : 62 31 80 05<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ TÂM LÝ HỌC<br /> <br /> hµ néi – 2016<br /> <br /> Công trình được hoàn thành tại: Häc viÖn Khoa häc x· héi<br /> Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam<br /> <br /> Ng-êi h-íng dÉn khoa häc: PGS.TS. Nguyễn Hồi Loan<br /> PGS.TS. Nguyễn Đức Sơn<br /> <br /> Phaûn bieän 1: ……………………………………………………………………<br /> Phaûn bieän 2: ……………………………………………………………………<br /> Phaûn bieän 3: ……………………………………………………………………<br /> <br /> Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp:....................<br /> họp tại: .............................................................................................................<br /> Vào hồi.............giờ...........phút, ngày........tháng........năm 2016<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện:<br /> - Thư viện<br /> - Thư viện<br /> <br /> DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC<br /> LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ĐÃ ĐƢỢC CÔNG BỐ<br /> Bài báo:<br /> 1. Nguyễn Hiệp Thương (2013), Sự cần thiết phát triển dịch vụ tham vấn<br /> gia đình tại Việt Nam. Hội thảo khoa học quốc tế “ Nâng cao tính<br /> chuyên nghiệp CTXH vì phát triển và hội nhập” NXB ĐHSP Hà Nội.<br /> QĐXB số: 1213/QĐ-ĐHSPHN,ISBN,978604540353-2, tháng 11/2013,<br /> trang 524-531<br /> 2. Nguyễn Hiệp Thương (2014), Dịch vụ tham vấn cho gia đình người<br /> khuyết tật - một nhu cầu cấp thiết hiện nay. Hội thảo khoa học quốc tế “<br /> Thực tiễn và hội nhập trong phát triển CTXH ở Việt Nam” NXB Thanh<br /> niên. Số ĐKKHXB: 2228-2014/CXB/09-77TN,ISBN,9786046415602,<br /> tháng 11/2014, trang 165-174.<br /> 3. Nguyễn Hiệp Thương (2015), Thực trạng kỹ năng tham vấn chuyên biệt<br /> cho gia đình trẻ tự kỷ của nhân viên công tác xã hội, tạp chí tâm lý học<br /> xã hội, số tháng 8 năm 2015, trang 105 - 111.<br /> 4. Nguyễn Hiệp Thương, Lưu Thị Thu Phương (2015), Thực trạng kỹ năng<br /> tham vấn cho gia đình trẻ tự kỷ của nhân viên công tác xã hội, tạp chí<br /> khoa học – Trường Đại học Sư Phạm Hà Nội, số 60 (8A. Tr.45-57.<br /> 5. Nguyễn Hiệp Thương, Lưu Thị Thu Phương (2015), Phát triển dịch vụ<br /> tham vấn gia đình trẻ tự kỉ- nhu cầu cấp thiết cần quan tâm,tạp chí Giáo<br /> dục số đặc biệt 12/2015,Tr.69-71.<br /> 6. Nguyễn Hiệp Thương (2016), Một số nhân tố chủ quan tác động đến kĩ<br /> năng tham vấn cho gia đình trẻ tự kỷ của nhân viên CTXH Tạp chí khoa<br /> học – Trường Đại học Sư Phạm Hà Nội, 60 (8A. Cuốn 61, số 2A, Tr.1120.<br /> Các công trình khác:<br /> 7.<br /> <br /> Nguyễn Hiệp Thương (biên soạn chương 1,2,3) (2014), Công tác Xã hội<br /> với người khuyết tật, Giáo trình giảng dạy đại học và sau đại học, NXB<br /> Đại học Quốc Gia Hà Nội. GPXB số: 06KH-XH/QĐ-NXB ĐHQGHN.<br /> Năm 2014<br /> <br /> 1<br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> 1.1. Số lượng trẻ em mắc hội chứng tự kỷ đang ngày càng gia tăng một<br /> cách nhanh chóng ở trên thế giới và Việt Nam, trở thành mối quan tâm đặc biệt<br /> của toàn xã hội<br /> 1.2. Trẻ em mắc hội chứng tự kỷ không chỉ khiến các em gặp nhiều khó<br /> khăn, bất lợi trong cuộc sống mà còn gây ra rất nhiều những khó khăn, thách<br /> thức cho gia đình các em, đặc biệt là trong lĩnh vực tinh thần, tình cảm.<br /> 1.3. Nhân viên công tác xã hội có vai trò quan trọng trong việc trợ giúp<br /> những đối tượng yếu thế trong xã hội nói chung và trẻ tự kỷ và gia đình trẻ tự kỷ<br /> nói riêng.<br /> 1.4. Có nhiều nghiên cứu về tham vấn và kỹ năng tham vấn nhưng kỹ<br /> năng tham vấn cho gia đình trẻ em mắc hội chứng tự kỷ của nhân viên công tác<br /> xã hội còn khá ít ỏi và tương đối mới mẻ.<br /> Do vậy, chúng tôi lựa chọn đề tài “Kỹ năng tham vấn cho gia đình trẻ tự<br /> kỷ của nhân viên Công tác xã hội ” làm đề tài nghiên cứu của mình.<br /> 2. Mục đích và nhiệm nghiên cứu của luận án<br /> 2.1. Mục đích nghiên cứu<br /> Nghiên cứu lý luận và thực tiễn về kỹ năng tham vấn cho gia đình trẻ tự<br /> kỷcủa nhân viên công tác xã hội, các yếu tố chủ quan, khách quan tác động đến<br /> kỹ năng tham vấn cho gia đình của nhân viên công tác xã hội. Trên cơ sở đó đề<br /> xuất biện pháp tác động nhằm nâng cao kỹ năng tham vấn cho gia đình trẻ tự kỷ<br /> của nhân viên công tác xã hội khi làm việc với những gia đình này.<br /> 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu<br /> - Hệ thống hóa và xác định những vấn đề lý luận về tham vấn; kỹ năng tham<br /> vấn; kỹ năng tham vấn cho gia đình trẻ tự kỷ của nhân viên công tác xã hội; các yếu<br /> tố ảnh hưởng tới các kỹ năng tham vấn cho gia đình trẻ tự kỷ của nhân viên công<br /> tác xã hội.<br /> - Khảo sát đánh giá thực trạng kỹ năng tham vấn cho gia đình trẻ tự kỷ<br /> của nhân viên công tác xã hội và các yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng tham vấn<br /> cho gia đình trẻ tự kỷ của nhân viên công tác xã hội.<br /> - Đề xuất một số biện pháp tác động và tổ chức thực nghiệm tác động<br /> nâng cao một số kỹ năng tham vấn cho gia đình trẻ tự kỷ của nhân viên công<br /> tác xã hội.<br /> 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận án<br /> 3.1. Đối tượng nghiên cứu<br /> Mức độ và biểu hiện của kỹ năng tham vấn cho gia đình trẻ tự kỷ của<br /> nhân viên công tác xã hội.<br /> 3.2. Phạm vi nghiên cứu<br /> 3.2.1. Phạm vi về nội dung nghiên cứu<br /> Luận án tập trung nghiên cứu biểu hiện và mức độ thực hiện một số kỹ<br /> năng tham vấn cơ bản và kỹ năng tham vấn chuyên biệt của nhân viên công tác<br /> <br /> 2<br /> xã hội khi tham vấn cho gia đình trẻ tự kỷ. Các kỹ năng tham vấn cơ bản bao<br /> gồm: kỹ năng thiết lập mối quan hệ, kỹ năng hỏi, kỹ năng lắng nghe, kỹ năng<br /> thấu hiểu, kỹ năng phản hồi và các kỹ năng tham vấn chuyên biệt là kỹ năng<br /> cung cấp thông tin, kỹ năng đương đầu, kỹ năng can thiệp, kỹ năng vận động và<br /> kết nối nguồn lựa. Đồng thời phân tích một số yếu tố chủ quan và khách quan tác<br /> động đến kỹ năng tham vấn của nhân viên công tác xã hội khi tham vấn cho gia<br /> đình trẻ tự kỷ.<br /> 3.2.2. Phạm vi về khách thể nghiên cứu<br /> Đề tài khảo sát trên hai nhóm khách thể là nhân viên công tác xã hội và<br /> cha mẹ trẻ tự kỷ.<br /> 3.2.3. Giới hạn địa bàn nghiên cứu<br /> Nghiên cứu được tiến hành ở một số cơ sở trị liệu chăm sóc trẻ tự kỷ ở TP<br /> Hà Nội (Trường mầm non Newstar – Ngôi sao sáng- 240 Trần Duy Hưng;<br /> Trường mầm non Ánh Sao Mai – 69/255 Phố Vọng; Trung tâm Sao Biển –<br /> ĐHSPHN – 136 Xuân Thủy.)<br /> 4. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận án<br /> 4.1. Phương pháp luận nghiên cứu<br /> Nghiên cứu được tiến hành dựa trên cơ sở một số nguyên tắc phương pháp<br /> luận của tâm lý họa. Cụ thể như sau:<br /> Nguyên tắc hoạt động: Kỹ năng của con người được hình thành, phát triển<br /> và thể hiện trong hoạt động, do đó khi nghiên cứu kỹ năng tham vấn cho gia đình<br /> trẻ tự kỷ của nhân viên công tác xã hội cần nghiên cứu hoạt động của những nhân<br /> viên công tác xã hội này để làm bộc lộ rõ kỹ năng tham vấn của họ. Ở đây, kỹ<br /> năng tham vấn cho gia đình trẻ tự kỷ của nhân viên công tác xã hội được chúng tôi<br /> tiến hành nghiên cứu thông qua hoạt động tham vấn thực tiễn của họ cho gia đình<br /> trẻ tự kỷ – cho trẻ tự kỷ, cha mẹ và người chăm sóc trẻ tự kỷ…<br /> Nguyên tắc tiếp cận hệ thống: Kỹ năng của con người chịu sự tác động của<br /> nhiều yếu tố khác nhau, có các yếu tố chủ quan và có cả các yếu tố khách quan. Vì<br /> vậy, trong luận án này, kỹ năng tham vấn được xem xét như là kết quả tác động<br /> của nhiều yếu tố. Tuy nhiên, trong từng thời điểm, từng hoàn cảnh khác nhau có<br /> yếu tố tác động trực tiếp, có yếu tố tác động gián tiếp, có yếu tố tác động mạnh, có<br /> yếu tố tác động yếu. Việc xác định đúng vai trò của từng yếu tố trong từng hoàn<br /> cảnh cụ thể là điều cần thiết. Vì vậy, trong nghiên cứu này, kỹ năng tham vấn cho<br /> gia đình trẻ tự kỷ của nhân viên công tác xã hội được xem xét trong mối quan hệ<br /> về nhiều mặt: mối tương quan giữa kỹ năng tham vấnnày và một số yếu tố chủ<br /> quan (Sự say mê, hứng thú với công việc kỳ thị; Kiến thức chuyên môn được đào<br /> tạo và kinh nghiệm thực tiễn; Tính tích cực, chủ động) và một số yếu tố khách<br /> quan (Cơ hội đào tạo nâng cao trình độ; Hình thức khuyến khích làm việc tại cơ<br /> quan; Yêu cầu công việc.<br /> 4.2. Phương pháp nghiên cứu<br /> Để giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu đề ra, đề tài sử dụng phối hợp các<br /> phương pháp sau:<br /> <br />