Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Văn hóa học: Bóng rỗi và chặp Địa nàng trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt Nam Bộ

NGUYỄN THỊ HẢ<br /> <br /> ỢNG<br /> <br /> BÓNG RỖI VÀ CHẶ<br /> ỊA NÀNG<br /> ỠNG TH MẪU CỦA<br /> I VIỆT NAM B<br /> <br /> huyên ngành:<br /> HÓA<br /> Mã số: 62.31.70.01<br /> <br /> Ó<br /> <br /> Ắ L Ậ Á<br /> <br /> Ế SĨ<br /> <br /> HÓA H C<br /> <br /> – 2013<br /> <br /> ông trình được hoàn thành tại:<br /> RƯỜ G ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘ V<br /> Â VĂ<br /> ĐẠI HỌC QU C GIA THÀNH PH H CHÍ MINH<br /> <br /> Cán bộ hướng dẫn khoa họ<br /> <br /> gười phả<br /> <br /> 2:<br /> <br /> gười phả<br /> <br /> Thế Bảo<br /> <br /> 1:<br /> <br /> gười phả<br /> <br /> G<br /> <br /> 3:<br /> <br /> Luận án sẽ được bảo v t ước Hộ đồ g đ h g luận án tiế sĩ ấp<br /> ơ sở đào tạo, tại ườ g Đạ họ ho họ<br /> hộ à h<br /> – Đ QGHCM, số 10-12 đườ g Đ h ê<br /> oà g, quận 1, thành phố Hồ Chí Minh,<br /> gày ……th g…… m 2013<br /> <br /> NHỮNG CÔNG B<br /> LÊ<br /> <br /> KHOA H C CỦA TÁC GIẢ<br /> ẾN N I DUNG LUẬN ÁN<br /> <br /> 1. “Tính linh hoạt trong ngh thuật Bóng rỗ ”, Thông báo khoa học,<br /> (Vi<br /> <br /> V<br /> <br /> ó<br /> <br /> 2. “ hặp Đị<br /> học, (Vi<br /> <br /> gh Thuật Vi t Nam), 01, 2010, tr. 67-72.<br /> <br /> à gt o g<br /> V<br /> <br /> 3. “Âm hạ tí<br /> <br /> ó<br /> <br /> hó<br /> <br /> gười Vi t ở Nam Bộ”, Thông báo khoa<br /> <br /> gh Thuật Vi t Nam), số 02, 2010, tr. 34-48.<br /> <br /> gưỡ g gười Vi t Nam Bộ từ gó<br /> <br /> hì<br /> <br /> hó họ ”,<br /> <br /> Tạp chí khoa học, (t ườ g Đại Học Trà Vinh), số 03, 2011, tr. 48-51.<br /> <br /> 4. “Vấ đề bảo tồn và phát triển nhạc lễ trong lễ tế th n, cúng Bà Chúa<br /> Xứ”, hội thảo khoa học: Hoạt động quản lý, tổ chức lễ hội cổ truyền ở<br /> các tỉnh phía Nam-nghiên cứu lễ hội bà Chúa Xứ núi Sam,UBND tỉnh<br /> An Giang-Bộ Văn hóa-thể thao và du lịch, 2012, tr.375-383.<br /> <br /> 5. “Đặ đ ểm ngh thuật của bóng rỗi Nam Bộ”, Nguồn sáng dân gian<br /> (Hộ V<br /> <br /> gh Dân gian Vi t<br /> <br /> m), 03(44) th g 7+8+9<br /> <br /> m 2012,<br /> <br /> tr.9-tr.16.<br /> <br /> 6. “ ome ote o the tu l mus of the ult of the oly othe<br /> Vi t<br /> <br /> outh<br /> <br /> m”, Vietnamese studies, No 3 (185) 2012, tr.96-100.<br /> <br /> 7. “ í h l h hoạt củ<br /> <br /> gười Vi t Nam Bộ trong âm nhạc bóng rỗ ”, Tạp<br /> <br /> chí Văn Hóa Nghệ Thuật (Bộ VHTT&DL), số 341-tháng 11-2012,<br /> tr.78-81.<br /> <br /> 1<br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI<br /> Như chúng ta đã biết, thế giới đang trải qua quá trình toàn cầu hóa một<br /> cách mạnh mẽ, vì thế sự cần thiết xây dựng và phát triển một nền văn hóa đậm<br /> đà bản sắc dân tộc là yêu cầu cấp thiết trong thời kỳ hội nhập hiện nay. Việc<br /> nhận diện để bảo tồn và phát triển bản sắc dân tộc của từng vùng miền sẽ góp<br /> phần khẳng định bản sắc dân tộc Việt Nam trong kho tàng văn hóa thế giới.<br /> Thực tế cho thấy, trong nhiều năm trước đây chúng ta đã có những<br /> nhận định chưa chính xác về tôn giáo tín ngưỡng nói chung, do đó đã đánh<br /> đồng chúng với các hủ tục lạc hậu, mê tín dị đoan cần phải dẹp bỏ. Ngày nay,<br /> với sự nhìn nhận một cách đúng đắn và khoa học hơn về tín ngưỡng, thì các lễ<br /> hội dân gian đã phát triển rất mạnh. Tuy nhiên, bên cạnh sự phục hồi các hoạt<br /> động văn hóa, khơi lại các giá trị văn hóa cổ truyền thì sự phát triển một cách ồ<br /> ạt, tự phát cũng bộc lộ những khuyết điểm về nhận thức và ứng xử của xã hội,<br /> cũng như làm thay đổi một số giá trị nghệ thuật.<br /> Lễ hội thờ Mẫu (thờ Bà) của người Nam Bộ là sự tích hợp nhiều thành<br /> tố từ trong đời sống văn hóa của cư dân. Bên cạnh những yếu tố mang tính tôn<br /> giáo, tín ngưỡng, chúng ta thấy có nhiều thành tố có thể coi là những hoạt<br /> động văn hóa nằm trong loại hình diễn xướng dân gian, mang những giá trị<br /> văn hóa-nghệ thuật đặc trưng của người Việt Nam Bộ, mà Bóng rỗi và chặp<br /> Địa nàng là những nghi thức tiêu biểu.<br /> Một số công trình đã nghiên cứu về Bóng rỗi và chặp Địa nàng. Đó là<br /> những nghiên cứu có giá trị và đóng góp không nhỏ cho việc tìm hiểu nghi<br /> thức diễn xướng đặc trưng trong lễ thờ Mẫu Nam Bộ. Tuy nhiên, những công<br /> trình này phần lớn nghiêng về việc khảo tả, phân tích trình thức; hoặc xem xét<br /> hai nghi thức này dưới góc độ Tôn giáo học.<br /> Do vậy, việc nghiên cứu hai nghi thức này dưới góc độ văn hóa học<br /> thực sự trở nên cần thiết cho việc nhìn nhận lại các giá trị để làm cơ sở trong<br /> việc đánh giá và định hướng cho các hoạt động diễn xướng tín ngưỡng nói<br /> chung. Nếu xem xét chúng với tư cách là các hoạt động văn hóa trong đời<br /> sống tâm linh, thì qua nội dung và hình thức thể hiện, chúng đã làm nổi bật<br /> những quan niệm nhân sinh, quan niệm về thẩm mỹ của người dân Việt Nam<br /> Bộ. Đồng thời, thông qua những nhận thức và ứng xử với môi trường tự nhiên<br /> và xã hội được biểu hiện qua hình thức văn hóa nghi lễ mà những đặc trưng<br /> tính cách tạo thành bản sắc văn hóa của con người vùng đất phương Nam đã<br /> được khắc họa một cách rõ nét.<br /> <br />