Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Y tế công cộng: Đánh giá chương trình can thiệp thay đổi hành vi nhằm tăng khả năng chuẩn đoán sớm chửa ngoài tử cung tại huyện Đại Từ - Thái nguyên, năm 2008 và 2011

BỘ Y TẾ<br /> <br /> BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO<br /> <br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG<br /> <br /> BÙI THỊ TÚ QUYÊN<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ CHƯƠNG TRÌNH CAN THIỆP<br /> THAY ĐỔI HÀNH VI NHẰM TĂNG KHẢ NĂNG<br /> CHẦN ĐOÁN SỚM CHỬA NGOÀI TỬ CUNG<br /> TẠI HUYỆN ĐẠI TỪ- THÁI NGUYÊN, NĂM 2008-2011<br /> <br /> CHUYÊN NGÀNH: Y TẾ CÔNG CỘNG<br /> MÃ SỐ: 62-72-03-01<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y TẾ CÔNG CỘNG<br /> <br /> Hà Nội- 2014<br /> <br /> ii<br /> <br /> CÔNG TRÌNH NÀY ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG<br /> Hướng dẫn khoa học<br /> 1. PGS. TS Lê Cự Linh<br /> 2. PGS. TS Lê Anh Tuấn<br /> Phản biện 1:<br /> Phản biện 2:<br /> Phản biện 3:<br /> Luận án sẽ được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận án Tiến sỹ<br /> cấp trường tại Trường Đại học Y tế công cộng.<br /> Vào hồi……ngày……tháng……năm 2014.<br /> Có thể tìm luận án tại:<br /> - Thư viện Quốc gia.<br /> - Thư viện trường Đại học Y tế công cộng<br /> - Viện Thông tin- Thư viện Y học Trung Ương.<br /> <br /> iii<br /> TÓM TẮT CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CÔNG BỐ<br /> LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN<br /> 1. Bùi Thị Tú Quyên, Lê Cự Linh, Các yếu tố nguy cơ của<br /> chửa ngoài tử cung, Tạp chí Y tế công cộng, 9.2013, Số 29<br /> (29), trang 48-55. Hội Y tế công cộng Việt Nam. ISSN 1859-1132.<br /> 2. Bùi Thị Tú Quyên, Lê Cự Linh, Đánh giá chương trình can<br /> thiệp tăng cường thực hành của cán bộ y tế hướng tới chửa<br /> ngoài tử cung ở Đại Từ và Đồng Hỷ, Thái Nguyên năm<br /> 2011, Tạp chí Y tế công cộng, 7.2014, Số 32 (32), trang 2934. Hội Y tế công cộng Việt Nam. ISSN 1859-1132.<br /> 3. Bùi Thị Tú Quyên, Lê Cự Linh, Can thiệp tăng cường thực<br /> hành về phát hiện sớm chửa ngoài tử cung ở phụ nữ 15-49<br /> tuổi có chồng tại Đại Từ, Thái Nguyên, Tạp chí Y học dự<br /> phòng, Tập XXIV, Số 2 (151), trang 109-117. Hội Y Học dự<br /> phòng Việt Nam. ISSN 0868-2836<br /> 4. Bùi Thị Tú Quyên, Can thiệp tăng cường kiến thức về chửa<br /> ngoài tử cung ở phụ nữ 15-49 tuổi có chồng tại Đại Từ- Thái<br /> Nguyên, Tạp chí Y tế công cộng, 1.2014, Số 30 (30), trang 410. Hội Y tế công cộng Việt Nam. ISSN 1859-1132.<br /> <br /> 1<br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Chửa ngoài tử cung (CNTC) hay còn được gọi là chửa lạc chỗ là<br /> trường hợp trứng đã được thụ tinh nhưng không làm tổ và phát triển<br /> ở buồng tử cung. Bình thường trứng được thụ tinh ở 1/3 ngoài của<br /> vòi trứng, rồi di chuyển về buồng tử cung để làm tổ. Nếu trứng<br /> không di chuyển, hoặc di chuyển về hướng tử cung rồi dừng lại giữa<br /> đường, hoặc bị đẩy ra ngoài vòi trứng để làm tổ tại buồng trứng hay<br /> trong ổ bụng, sẽ gây ra chửa ngoài tử cung.<br /> Chửa ngoài tử cung là một cấp cứu sản khoa cần phải được chẩn<br /> đoán và xử trí kịp thời nếu không có thể dẫn đến vỡ khối chửa và gây<br /> ngập máu trong ổ bụng, gây tử vong mẹ. Có tới 9% tử vong ở phụ nữ có<br /> thai trong vòng 3 tháng đầu là do CNTC vỡ. Cho dù hiện nay có những tiến<br /> bộ đáng kể về y khoa trong việc chẩn đoán và điều trị, CNTC vẫn là nguyên<br /> nhân chính trong tử vong mẹ trong giai đoạn 3 tháng đầu thai kỳ.<br /> Đại Từ là một huyện miền núi của tỉnh Thái Nguyên với dân số là<br /> 167.988 bao gồm nhiều dân tộc sinh sống. Trong huyện có một bệnh<br /> viện huyện và 31 trạm y tế xã, bệnh viện huyện đã phải tiếp nhận<br /> những trường hợp CNTC vỡ vào mổ cấp cứu trong tình trạng nguy<br /> kịch, với những tình huống này các bác sỹ cũng còn rất ngần ngại khi<br /> phải xử trí. Cả bệnh viện chỉ có 1 máy siêu âm phục vụ khoảng hơn<br /> 100 bệnh nhân/ngày. Chưa có ai sử dụng siêu âm đầu dò âm đạo để<br /> chẩn đoán CNTC ở huyện Đại Từ. Do vậy, việc chẩn đoán CNTC<br /> sớm còn gặp nhiều khó khăn. Câu hỏi đặt ra làm sao để có thể tăng cường<br /> khả năng chẩn đoán sớm CNTC, xử trí sớm để có thể giảm thiểu tối đa hậu<br /> quả của CNTC gây ra cho phụ nữ tuổi sinh đẻ? Để góp phần trả lời câu hỏi<br /> trên chúng tôi triển khai nghiên cứu: “Đánh giá chương trình can thiệp thay<br /> đổi hành vi nhằm tăng khả năng chẩn đoán sớm chửa ngoài tử cung tại<br /> huyện Đại Từ- Thái Nguyên, năm 2008 và 2011” với các mục tiêu:<br /> <br /> 2<br /> 1. Đánh giá kiến thức, thái độ và thực hành của phụ nữ có chồng<br /> tại huyện Đại Từ, huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên về chửa<br /> ngoài tử cung trước và sau can thiệp, năm 2008 và 2011.<br /> 2. Đánh giá kiến thức và thực hành của cán bộ y tế tại huyện Đại<br /> Từ, huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên về chửa ngoài tử cung<br /> trước và sau can thiệp, năm 2008 và 2011.<br /> Những đóng góp của luận án<br /> 1. Chứng minh mô hình can thiệp PRECEDE-PROCEED có hiệu<br /> quả trong can thiệp thuộc lĩnh vực SKSS tại một huyện miền núi.<br /> 2. Can thiệp có hiệu quả trong nâng cao kiến thức, thái độ, thực<br /> hành của PNCC nhằm tăng cường khả năng chẩn đoán sớm CNTC.<br /> 3. Can thiệp có hiệu quả trong nâng cao kiến thức, thực hành<br /> của CBYT nhằm tăng cường khả năng chẩn đoán sớm CNTC<br /> Bố cục của luận án: Luận án gồm 118 trang, 31 bảng, 8 biểu đồ, 5<br /> hình vẽ và 95 tài liệu tham khảo, trong đó có 71 tài liệu bằng tiếng<br /> Anh. Phần đặt vấn đề gồm 2 trang, tổng quan tài liệu 32 trang, đối<br /> tượng và phương pháp nghiên cứu 21 trang, kết quả nghiên cứu 35<br /> trang, bàn luận 24 trang, kết luận 2 trang và khuyến nghị 1 trang.<br /> CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU<br /> 1.1 Chửa ngoài tử cung<br /> Chửa ngoài tử cung: Là trường hợp trứng được thụ tinh và làm tổ ở<br /> ngoài tử cung. Hầu hết các trường hợp CNTC đều gây chết bào thai ở<br /> giai đoạn sớm hoặc tiến triển gây chảy máu, nứt vỡ tại các vị trí thai<br /> làm tổ. Vì vậy dấu hiệu lâm sàng thường gặp trong CNTC sẽ là chậm<br /> kinh, đau bụng và ra máu.<br /> 1.1.1<br /> <br /> Thực trạng<br /> <br /> Tỷ lệ mới mắc của CNTC có xu hướng tăng lên trên toàn Thế giới, tỷ<br /> lệ mới mắc rất khác nhau ở các nước phát triển và đang phát triển,<br /> <br />