Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ: Bước đầu nghiên cứu đối chiếu chuyển dịch hệ thuật ngữ môi trường Anh – Việt

§¹i häc quèc gia Hµ Néi<br /> Tr-êng §¹i häc Khoa häc X· héi vµ Nh©n v¨n<br /> ..........................................................<br /> <br /> NguyÔn thÞ h»ng nga<br /> <br /> B-íc ®Çu nghiªn cøu ®èi chiÕu<br /> chuyÓn dÞch hÖ thuËt ng÷ m«i<br /> tr-êng Anh - viÖt<br /> <br /> LuËn v¨n Th¹c sü Ng«n ng÷ häc<br /> <br /> Hµ Néi, th¸ng 09 n¨m 2009<br /> <br /> 1<br /> <br /> §¹i häc quèc gia hµ néi<br /> Tr-êng §¹i häc Khoa häc X· héi vµ Nh©n v¨n<br /> ..........................................................<br /> <br /> NguyÔn thÞ h»ng nga<br /> <br /> B-íc ®Çu nghiªn cøu ®èi chiÕu<br /> chuyÓn dÞch hÖ thuËt ng÷ m«i<br /> tr-êng Anh - viÖt<br /> <br /> LuËn v¨n Th¹c sü Ng«n ng÷ häc<br /> Ngµnh häc: Ng«n ng÷ häc<br /> M· ngµnh: 602201<br /> <br /> Ngƣời h-íng dÉn khoa häc: GS.TS. Lª Quang Thiªm<br /> <br /> Hµ Néi, th¸ng 09 n¨m 2009<br /> 2<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do nghiên cứu<br /> Việc xây dựng, tiếp nhận hệ thuật ngữ (HTN) là một hoạt động quan<br /> trọng và cần thiết trong quá trình phát triển và đào tạo của các ngành khoa<br /> học.<br /> Thuật ngữ khoa học tự nhiên chính thức được khởi đầu những năm 40<br /> của thế kỉ 20. Nhiều công trình để lại dấu ấn có tính chất mở đầu là cuốn<br /> Danh từ khoa học (toán, lí, hóa, cơ, thiên văn) của Hòang Xuân Hãn<br /> (1942). Sau Cách mạng tháng 8 đến hòa bình lập lại và sau đổi mới (1976),<br /> cùng với sự phát triển khoa học của xã hội Việt Nam và đội ngũ trí thức, hệ<br /> thuật ngữ phát triển rất nhanh. Mỗi ngành khoa học kĩ thuật đều cần xây<br /> dựng cho mình một hệ thuật ngữ riêng làm phương tiện nghiên cứu, giao<br /> tiếp và trao đổi thông tin. Ngành nào ra đời sớm, hệ thuật ngữ phong phú<br /> và cũng sớm được hoàn chỉnh, ngành nào mới ra đời, cũng có hệ thuật ngữ,<br /> thậm chí hệ thuật ngữ có thể phong phú nhưng vẫn đang trong quá trình<br /> xây dựng và chuẩn hoá để tiến tới có một hệ thuật ngữ hoàn chỉnh. Tuy<br /> nhiên một số ngành khoa học do ra đời muộn hoặc tiếp xúc muộn với các<br /> ngành khoa học của thế giới nên HTN hiện mới chỉ đang trong quá trình<br /> phát triển ban đầu. Khoa học Môi trường là một ngành học như vậy.<br /> Năm 1992 Bộ môn Địa Môi trường thuộc Khoa Địa lý - Địa chất và sau<br /> đó Bộ môn Môi trường của Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (một trong<br /> những cơ sở hàng đầu về nghiên cứu và đào tạo) mới được thành lập. Cho<br /> mãi đến Ngày 5 tháng 8 năm 2002 Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ<br /> nghĩa Việt Nam khoá XI, kỳ họp thứ nhất thông qua Nghị quyết số<br /> 02/2002/QH11 quy định danh sách các bộ và cơ quan ngang bộ của Chính<br /> phủ, trong đó có Bộ Tài nguyên và Môi trường. Còn Khoa Môi trường, Đại<br /> học Quốc gia Tp.HCM- là cơ sở đào tạo đại học, sau đa ̣i ho ̣c và nghiên cứu<br /> trong các linh vực về hê ̣ thố ng môi trường<br /> ̃<br /> <br /> - được thành lập vào ngày 18<br /> <br /> 3<br /> <br /> tháng 1 năm 2000, theo quyết định số 14/QĐ/ĐHQG/TCCB của giám đốc<br /> Đại học Quốc gia Tp.HCM.<br /> Tuy còn khá mới mẻ nhưng đây là ngành rất quan trọng vì nó nghiên<br /> cứu những vấn đề cấp bách của môi trường toàn cầu, liên quan mật thiết<br /> đến hầu hết các lĩnh vực của đời sống cũng như các ngành khoa học cơ bản<br /> nhất như Toán, Vật lí, Hóa học, Sinh học…Do đó, việc chậm bước của<br /> HTN Môi trường có thể tạo ra khó khăn nhất định trong việc tiếp nhận<br /> cũng như vận dụng các tri thức khoa học. Nhìn chung HTN Môi trường ở<br /> nước ta còn đang xây dựng, các sách dùng để tra cứu vẫn còn thiếu thốn, từ<br /> điển chuyên ngành còn rất khó tiếp cận đối với những người có nhu cầu<br /> học tập và nghiên cứu.<br /> Ở nhiều nước nói tiếng Anh trên thế giới như Anh, Mỹ, Úc, khoa học<br /> môi trường tuy không ra đời sớm nhưng đã phát triển rất mạnh, hệ thuật<br /> ngữ rất phong phú đa dạng và dễ tiếp cận. Trong xu thế hội nhập và toàn<br /> cầu hoá cũng như tính thúc bách của các vấn đề môi trường, Việt Nam<br /> đang tập trung nghiên cứu và phát triển ngành khoa khọc quan trọng này.<br /> Điều này đòi hỏi phải quan tâm tới hệ thuật ngữ bằng tiếng Anh của ngành<br /> để nghiên cứu, trao đổi thông tin và tiếp thu những tinh hoa của thế giới<br /> phục vụ cho sự phát triển của ngành khoa học nước nhà. Vì vậy, xây dựng<br /> hệ thuật ngữ môi trường tiếng Việt là một việc rất quan trọng và cần thiết.<br /> Trong quá trình tham gia giảng dạy Tiếng Anh chuyên ngành Môi<br /> trường ở trường Đại học Khoa học Tự nhiên Hà Nội, chúng tôi thấy hệ<br /> thuật ngữ của ngành chưa được nghiên cứu một cách đầy đủ và hệ thống.<br /> Sự thiếu hụt này thể hiện ở cả hai mặt lý luận và ứng dụng. Chính vì thế<br /> trong giới hạn cho phép, chúng tôi sẽ nghiên cứu hệ thuật ngữ Môi trường<br /> Anh- Việt, với tiếng Việt với mong muốn góp phần xây dựng và nâng cao<br /> HTN Môi trường cũng như chất lượng đào tạo tiếng Anh chuyên ngành cho<br /> sinh viên ngành học này.<br /> Chính vì những lí do đã nêu mà chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài luận<br /> văn “Bước đầu nghiên cứu đối chiếu chuyển dịch hệ thuật ngữ môi trường<br /> Anh- Việt”<br /> 4<br /> <br /> 2. Mục đích và nội dung nghiên cứu<br /> Mục đích chính của luận văn này là bước đầu khảo sát đánh giá HTN<br /> Môi trường tiếng Anh đã được chuyển dịch, dùng trong các tài liệu chuyên<br /> ngành theo định hướng chuẩn của việc xây dựng HTN Việt Nam về mặt<br /> tiếp nhận và cấu tạo.<br /> Từ đó, chúng tôi sẽ đưa ra một số đề xuất về mặt lí luận của việc xây<br /> dựng HTN và việc ứng dụng trong quá trình giảng dạy.<br /> Cụ thể, luận văn sẽ tập trung giải quyết những vấn đề sau:<br />  Khảo sát sơ bộ hệ thuật ngữ môi trường tiếng Anh dựa trên một<br /> số tài liệu chuẩn mực (từ điển thuật ngữ, từ điển giải thích thuật<br /> ngữ, văn bản chuyên ngành Môi trường).<br />  Phân tích những đặc điểm cấu tạo hệ thuật ngữ môi trường tiếng<br /> Anh.<br />  Phân tích sơ bộ nội dung nghĩa và cách thức tiếp nhận, chuyển<br /> dịch giải nghĩa thuật ngữ môi trường bằng tiếng Việt theo hướng<br /> chuẩn hóa và ứng dụng vào thực tiễn giảng dạy thuật ngữ chuyên<br /> ngành ở Việt Nam.<br /> 3. Tƣ liệu nghiên cứu<br />  Các cuốn sách về lí luận ngôn ngữ tiếng Anh, Việt<br />  Các văn bản khoa học chuyên ngành bằng tiếng Việt<br />  Các văn bản khoa học chuyên ngành bằng tiếng Anh<br />  Từ điển Môi trường Anh Việt, Từ điển Môi trường giải thích<br /> tiếng Anh.<br />  Thực tế sử dụng thuật ngữ môi trường của các đối tượng khác<br /> nhau trong cuộc sống hàng ngày (trong giao tiếp, trong các buổi<br /> hội thảo, seminar chuyên ngành) và trên các phương tiện thông<br /> tin đại chúng.<br /> 4. Phƣơng pháp nghiên cứu<br /> <br /> 5<br /> <br />