Tóm tắt Luận văn thạc sĩ Chính sách công: Thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp trên địa bàn Thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Hinh Duyệt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

70
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung chính của luận văn được chia thành 3 chương: Những vấn đề lý luận về chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp; Thực trạng thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp tại Thành phố Hà Nội; Giải pháp tăng cường thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp trên địa bàn Thành phố Hà Nội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn thạc sĩ Chính sách công: Thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp trên địa bàn Thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ --------/-------- -----/----- HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ THỊ THANH HIẾU THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH NHÀ Ở CHO NGƯỜI THU NHẬP THẤP TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 60 34 04 02 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI – 2017
Luận văn được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐỖ PHÚ HẢI Phản biện 1: PGS.TS. NGUYỄN HỮU HẢI Phản biện 2: TS. HOÀNG NGỌC HẢI Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng 402C tầng 4 Hội trường bảo vệ Luận văn Thạc sĩ Học viện Hành chính Quốc gia Số: 77, Nguyễn Chí Thanh, Đống Đa, Hà Nội Thời gian: vào hồi 15h30 ngày 12 tháng 07 năm 2017 Có thể tìm hiểu luận văn tại thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web của Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia
MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài: Trong những năm gần dây, nguồn dân cư lao động từ các tỉnh thành tập trung sống, học tập và làm việc tại Thành phố Hà Nội ngày một đông và con số này vẫn ngày một tăng cao. Mức độ gia tăng dân số quá nhanh, nhất là việc gia tăng dân số cơ học khiến Thủ đô đang phải chịu áp lực lớn về chỗ ở, điều kiện học tập, y tế, việc làm, môi trường. Điều này phần nào đã ảnh hưởng đến giao thông đô thị và chất lượng sống của Thủ đô. Nhận thấy tầm quan trọng và tính cấp thiết của vấn đề thừa người thiếu đất thiếu nhà tại Thành phố Hà Nội trong những năm gần đây, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều điều Luật, Nghị quyết, Thông tư liên quan đến vấn đề Nhà ở cho người có thu nhập thấp nhằm tìm các giải pháp tháo gỡ việc gia tăng dân số quá nhanh ở khu vực đô thị, giảm thiểu nạn thiếu nhà ở, đảm bảo đời sống cho người lao động đang sinh sống, học tập và làm việc tại khu vực đô thị trên cả nước nói chung trong đó có Thủ đô Hà Nội nói riêng. Thành phố Hà Nội là một trong những địa phương đầu tiên của cả nước đã xây dựng và thực hiện Chương trình phát triển nhà ở của Thành phố để giải quyết vấn đề ở cho các đối tượng dân cư trên địa bàn Thành phố. Thời gian qua, công tác phát triển nhà ở tại Thành phố đã có những bước tiến vượt bậc và vững chắc, tạo lập được nhiều quỹ nhà ở để giải quyết cho các nhu cầu bức xúc về nhà ở của Thành phố, nhất là nhà ở cho các đối tượng di dân, giải phóng mặt bằng Nhà nước lấy làm dự án, người nghèo với các cơ chế, chính sách đa dạng, linh hoạt và phù hợp với điều kiện thực tế của Thành phố. Nhận thấy những tồn tại, hạn chế trong việc thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp cũng là lý do em xin lựa chọn đề tài luận văn “Thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp trên địa bàn Thành phố Hà Nội” nhằm làm rõ những vấn đề lý luận thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp. Thực trạng việc thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp hiện nay qua nghiên cứu trường hợp Thành phố Hà Nội, đã giải quyết được 1
đến đâu, còn vướng mắc khó khăn và tồn đọng những gì để từ đó đưa ra những đề xuất, giải pháp tăng cường thực hiện chính sách nhằm mang lại hiệu quả tối ưu nhất cho việc thực hiện chính sách trên địa bàn Thành phố Hà Nội trong những năm tới đây. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp luôn là vấn đề được Đảng, Nhà nước và xã hội quan tâm để kiện toàn hơn nữa vấn đề an sinh xã hội trong giai đoạn hiện nay và những năm tiếp theo. Để thực hiện được những nhiệm vụ đó, cần có sự phối hợp từ nhiều phía trong đó bao gồm: Nhà nước, cộng đồng xã hội và người dân có thu nhập thấp để từ đó cùng tìm ra các giải pháp tối ưu khắc phục những hạn chế, yếu kém của chính sách nhằm có sự điều chỉnh phù hợp với thực tiễn. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu + Hệ thống hóa cơ sở lý luận về thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp và kinh nghiệm thực tiễn về thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp ở nước ta hiện nay để hình thành khung nghiên cứu cho đề tài. + Đánh giá thực trạng thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp để từ đó chỉ ra những kết quả đạt được và những tồn tại cần giải quyết về nhà ở cho người thu nhập thấp trên địa bàn Thành phố Hà Nội. + Đề xuất các giải pháp tăng cường thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp tại Hà Nội. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Người thu nhập thấp trên địa bàn Thành phố Hà Nội. Bao gồm tổ chức thực hiện chính sách và kết quả thực hiện các giải pháp công cụ thực hiện chính sách. 4.2. Phạm vi nghiên cứu + Phạm vi không gian: Thành phố Hà Nội. + Phạm vi thời gian: Từ năm 2000 đến năm 2016. 2
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Luận văn vận dụng cách tiếp cận nghiên cứu chính sách qua tiếp cận đa ngành, liên ngành khoa học xã hội và phương pháp nghiên cứu chính sách công. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Thống kê, mô tả, so sánh, phân tích tổng hợp, thu thập dữ liệu. 6. Ý nghĩa của Đề tài Đề tài: “Thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp trên địa bàn thành phố Hà Nội” sẽ đóng góp phần nào những giải pháp tăng cường thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp, giúp chính sách đi vào thực tiễn đạt hiệu quả và người thu nhập thấp có nhà ở. 7. Bố cục của Luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn được chia thành 3 chương. - Chương 1: Những vấn đề lý luận về chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp. - Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp tại Thành phố Hà Nội. - Chương 3: Giải pháp tăng cường thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp trên địa bàn Thành phố Hà Nội. 3
Chương 1 HỰC HIỆN CHÍNH SÁCH NHÀ Ở CHO NGƯỜI THU NHẬP THẤP 1. Thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp là một phần quan trọng trong công đoạn xây dựng quy trình chính sách. Thực hiện chính sách với mục đích đưa chính sách đến với thực tiễn, cụ thể hóa các đường lối, chiến lược và các định hướng chính sách của Đảng và Nhà nướcvàhướng tới đối tượng cụ thể đó là người thu nhập thấp, nguồn thu nhập tương đối ổn định, trên ngưỡng nghèo và dưới mức tiệm cận nghèo với mức trung bình và có khả năng tích lũy vốn để tự cải thiện điều kiện nơi ở những vẫn cần sự hỗ trợ của Nhà nước.Thực hiện chính sách là các hoạt động triển khai giải pháp và công cụ chính sác vào thực tiễn để đạt được mục tiêu chính sách. Thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp là các hoạt động triển khai giải pháp và công cụ chính sách vào thực tiễn để đạt được mục tiêu chính sách là tăng nguồn thu nhập ổn định và có khả năng tích lũy vốn để tự cải thiện điều kiện nơi ở. 1.2.Thiết kế c Thiết kế chính sách công là nội dung chính của việc hoạch định, xây dựng chính sách, bao gồm việc quyết định các mục tiêu ưu tiên, các lựa chọn giải pháp chính sách dựa trên phân tích các tiêu chí hiệu quả, chi phí, lợi ích, công bằng và các giá trị chính trị - xã hội của mỗi lựa chọn. 1.2.1. 1.2.1.1. Vấn đề chính sách Vấn đề chính sáchđược hiểu là các nhu cầu, các giá trị, hay các cơ hội cải thiện nhưng chưa được thực hiện hóa. Là những mâu thuẫn nảy sinh trong các lĩnh vực hoạt động cần được giải quyết bằng chính sách để thỏa mãn những nhu cầu nhất định của xã hội. 1.2.1.2. Mục tiêu chính sách: Mục tiêu chính sách phản ảnh mong muốn của Nhà nước (cơ quan chủ thể ban hành chính sách) về những giá trị kinh tế - xã hội cần đạt được trong tương lai và phù hợp với yêu cầu phát triển chung của toàn xã hội. 4
Mục tiêu của chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp chính là việc người thu nhập thấp có nhà ở. 1.2.2. 1.2.2.1. Giải pháp chính sách Giải pháp là “cách thức để giải quyết vấn đề nhằm đạt được mục tiêu chính sách”. Giải pháp chính sách công là “việc tìm giải pháp cho các nguyên nhân của vấn đề chính sách mang tính đồng bộ hay còn được gọi là “giải pháp chính sách đồng bộ”, dựa trên nguyên nhân cốt lõi, bao gồm cả việc đo lường các nguyên nhân về mức độ nghiêm trọng, tần suất xuất hiện, quy mô, tùy theo điều kiện cụ thể”. Giải pháp chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp: - Lập quỹ đất và quy hoạch bố trí quỹ đất. - Miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất. - Huy động nguồn vốn phát triển nhà ở cho người thu nhập thấp. - Miễn giảm các loại thuế như: giảm thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, được vay kích cầu. - Được hỗ trợ toàn bộ hoặc một phần kinh phí đầu tư cơ sở hạ tầng kỹ thuật. - Thủ tục xét đối tượng hưởng chính sách được tiết giảm, minh bạch. Mở rộng đối tượng hưởng chính sách. - Giá thành nhà giảm phù hợp với tài chính của người thu nhập thấp. - Được vay vốn ngân hàng với lãi suất thấp. - Tiêu chuẩn, quy cách thiết kế nhà ở cho người thu nhập thấp đảm bảo theo quy định và phù hợp với tài chính của người thu nhập thấp. - Cải tiến công nghệ, vật liệu xây dựng đảm bảo chất lượng và tiến độ xây dựng. - Kêu gọi các dự án đã triển khai chuyển đổi từ dự án nhà thương mại sang nhà ở thu nhập thấp, các dự án nhà ở sinh viên chuyển sang nhà ở thu nhập 5
thấp nhằm đáp ứng giải quyết được nhu cầu nhà ở, vừa tận dụng tối đa các công trình trên địa bàn đang xây dựng dư thừa, khó bán. - Cải cách về tổ chức thủ tục hành chính thực hiện chính sách 1.2.2.2. Công cụ thực hiện chính sách: Các công cụ chính sách cho mỗi giải pháp trên cần có: chính sách quy hoạch kiến trúc đô thị – tạo lập quỹ đất, chính sách tài chính – tín dụng – thuế, chính sách ưu đãi đối với đầu tư, chính sách quản lý đối tượng hưởng chính sách, chính sách kêu gọi chuyển đổi loại hình dự án, chính sách thủ tục hành chính. 1. 1.3.1. người thu nhập thấp Khi lập kế hoạch xây dựng những chương trình nhà ở cho người thu nhập thấp, các nhà hoạch định sẽ có những cách tiếp cận đối tượng của chính sách theo nhiều cách trong đó cách tiếp cận theo nhu cầu (cung – cầu) sẽ hướng đến những đối tượng có mục đích, có nhu cầu nhà ở đích thực. Trên cơ sở nhu cầu của người thu nhập thấp trong việc mua nhà ở sẽ được tổ chức thu thập thông qua việc tiếp cận, khảo sát của các cơ quan nhà nước có chức năng như: Cục thống kê, Trung tâm nghiên cứu và phát triển dân số và môi trường, phòng kinh tế và dự báo thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư,... từ đó Chính phủ sẽ thiết kế chương trình nhà ở dành riêng cho người thu nhập thấp bao gồm các tiêu chí cơ bản đảm bảo nguồn kinh phí đầu tư phù hợp như: kích thước căn nhà dành cho người thu nhập thấp, vị trí đầu tư, cơ sở vật chất đi kèm, đơn giá phù hợp với đối tượng mua… 1.3. người thu nhập thấp Kế hoạch là một tập hợp những hoạt động, công việc được sắp xếp theo một trình tự nhất định để đạt được mục tiêu đã đề ra. 6
Xây dựng kế hoạch là chức năng đầu tiên trong những chức năng của khâu quản lý. Việc xây dựng kế hoạch khi thực hiện chính sách vô cùng quan trọng bởi việc lựa chọn mục tiêu và định hướng hành động trong tương lai. - Lập kế hoạch tổ chức điều hành cần đảm bảo những dự kiến về hệ thống các cơ quan chủ trì và phối hợp triển khai chính sách, số lượng và chất lượng nhân sự tham gia tổ chức thực thi, những dự kiến về cơ chế trách nhiệm của cán bộ quản lý và công chức thực thi, cơ chế tác động giữ các cấp thực hiện chính sách. - Xác định kế hoạch cung cấp các nguồn vật lực. - Xác định thời gian triển khai thực hiện, tổ chức tuyên truyền chính sách đến tổng kết rút kinh nghiệm. - Lệ kế hoạch kiểm tra việc thực hiện chính sách là những dự kiến về tiến độ, hình thức, phương pháp kiểm tra, giám sát tổ chức thực hiện chính sách. - Xây dựng những nội quy, quy chế trong thực hiện chính sách: nội quy, quy chế tổ chức, điều hành, trách nhiệm và quyền hạn của cán bộ công chức, khen thưởng, kỷ luật. 1.3. người thu nhập thấp Khi triển khai thực hiện chính sách cần kêu gọi sự tham gia rộng rãi của toàn xã hội và nhất là các đối tượng hưởng chính sách có liên quan để đảm bảo khả năng, nhu cầu của người thu nhập thấp và chính sách ban hành cũng đáp ứng theo đúng chương trình đưa ra. Việc phổ biến tuyên truyền vận động thực hiện chính sách được thực hiện bằng nhiều hình thức như: tiếp xúc trực tiếp với đối tượng hưởng chính sách, tiếp xúc gián tiếp thông qua các phương tiện thông tin đại chúng. Tùy theo từng loại hình chính sách để có thể xây dựng kế hoạch tuyên truyền, vận động cho phù hợp. 1. ác chủ thể ở cho người thu nhập thấp Trách nhiệm giải trình là cốt lõi của quan hệ công việc giữa các cá nhân với nhau, cũng như giữa một tổ chức với cơ quan quản lý và công chúng và đặc 7
biệt quan trọng trong những lĩnh vực có quan hệ tới lợi ích của số đông công chúng. Thông qua kết quả đạt được khi thực hiện chính sách cần nhận thấy có đáp ứng được mục tiêu đề ra không, tiêu chí của chính sách hướng đến và phải thường xuyên xem lại các mục tiêu đề ra để đảm bảo việc thực hiện đúng hướng cũng như có thể báo cáo về tiến độ thực hiện. Xây dựng một bộ máy tổ chức chuyên giám sát, đánh giá kết quả khi triển khai thực hiện chính sách. Việc rà soát, đánh giá này sẽ đem lại kết quả tốt mang tính thực tiễn cao để hoàn chỉnh chính sách về sau. 1. nhập thấp Phân công phối hợp thực hiện chính sách là khả năng tổ chức điều hành thực hiện chính sách một cách chặt chẽ, khoa học và hợp lý. Đó là việc phân công trách nhiệm cụ thể cho các tổ chức, cá nhân có liên quan trong thực hiện chính sách. Việc phân công phối hợp thực hiện chính sách được diễn ra theo tiến trình một cách chủ động, sáng tạo để luôn duy trì chính sách được ổn định, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả chính sách. 1.3.6. Giám sát Giám sát thực hiện chính sách được hiểu là việc theo dõi, kiểm tra xem việc triển khai thực hiện có đúng những điều quy định hay không. “Giám sát thực hiện chính sách là hoạt động kiểm tra phù hợp, hiệu quả và tác động của chính sách bởi các tiêu chí cụ thể nhằm cải thiện để xây dựng chính sách để giải quyết các vấn đề kinh tế xã hội. Đó là những quy định, luật, quy tắc, nguyên tắc, thông lệ của một nhóm hoặc tổ chức sử dụng để thực hện các vấn đề liên quan đế giám sát” 1.3.7. Đánh giá tổng kết nhập thấp Trong quy trình chính sách thì việc đánh giá chính sách là một khâu không thể thiếu. Tuy nhiên trong thực tiễn, việc đánh giá chính sách hiện nay 8
cũng chưa thực sự được coi trọng bởi khi chính sách được ban hành và thực hiện vào thực tiễn các chủ thế khó quay trở lại việc đánh giá, tìm hiểu chính sách ban hành có đi đúng định hướng, có đạt mục tiêu đề ra, có tạo được niềm tin của cộng đồng xã hội. Việc này hiện nay còn đang bị bỏ dỡ và không được sát sao thực hiện. 1.4. người thu nhập thấp - Yếu tố khách quan - Yếu tố chủ quan 1.5.Kinh nghiệm của một số địa phương về thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp 1.5.1.Tỉnh Bình Dương thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp 1.5.2.Kinh nghiệm thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp tại Tỉnh Đà Nẵng 1.5.3. Kinh nghiệm thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp tại Tỉnh Hưng Yên 1.5.4. Kinh nghiệm thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp tại Tỉnh Quảng Ninh 1.6. Những bài học được rút ra để giải quyết vấn đề nhà ở cho người thu nhập thấp 9
Chương 2 HỰC HIỆN CHÍNH SÁCH NHÀ Ở CHO NGƯỜI THU NHẬP THẤP TẠI THÀNH PHỐ HÀ NỘI 2.1. Những đặc điểm kinh tế, xã hội có ảnh hưởng đến nhà ở cho người thu nhập thấp trên địa bàn thành phố Hà Nội Năm 2008 Hà Nội mở rộng địa giới hành chính với diện tích điều chỉnh tăng lên 3.328,9 km2 tương ứng với dân số khoảng 7,5 triệu người.Theo ước tính có khoảng 12 triệu m2 đất chiếm 15% quỹ đất toàn quốc. Trong đó, Nhà ở thuộc sở hữu Nhà nước chiếm khoảng 5 triệu m2 tương ứng với chiếm 40% quỹ đất nhà ở toàn Thành phố. Trong toàn bộ quỹ nhà ở của Hà Nội có khoảng 80% là nhà thấp tầng (1 – 3 tầng); 20% là nhà chung cư cao tầng (4 – 5 tầng). Lực lượng lao động của Thành Phố Hà Nội thuộc loại trẻ và liên tục được bổ sung bởi số người đến tuổi lao động nhập cư từ các tỉnh lân cận, số lao động có 15 đến 34 tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất, chiếm 57,7%; tiếp theo là nhóm có độ tuổi từ 35 đến 55 tuổi, chiếm 37,8%; từ 56 đến 60 tuổi chiếm 3,3%; số còn lại là lao động dưới 15 tuổi và từ 60 tuổi trở lên. Với độ tuổi lao động trẻ, Hà Nội có lợi thế trong việc thu hút vốn đầu tư, phát triển kinh tế, đặc biệt là những ngành và khu vực kinh tế mới hình thành. 2.2. Đánh giá việc thực hiện các giải pháp công cụ thực hiện chính sách  Lập quỹ đất và quy hoạch bố trí quỹ đất Tính đến nay chưa có một quy hoạch tổng thể quỹ đất giành riêng cho việc xây dựng các dự án nhà ở cho người thu nhập thấp của thành phố. Vì không có quy hoạch tổng thể nguồn quỹ đất nhà ở cho người thu nhập thấp nên thành phố không quản lý được nguồn đất 20%.  Miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất và các khoản thuế hoạt động đầu tư 10
Trên thực tế, các chủ đầu tư dự án nhà ở cho người thu nhập thấp trên địa bàn thành phố Hà Nội chưa được áp dụng việc miễn giảm thuế giá trị gia tăng, bắt buộc chủ đầu tư vẫn phải thu đủ 100% giá bán căn hộ. Điều này tạo cho tâm lý người thu nhập thấp khi mua vẫn luôn mong mỏi được miễn giảm thuế nhưng cuối cùng vẫn phải nộp và không biết khi nào mới được trả lại khoản tiền này.  Việc hỗ trợ toàn bộ hoặc một phần kinh phí đầu tư cơ sở hạ tầng kỹ thuậtchưa được quan tâm Hiện nay thành phố đang thiếu sự quan tâm trong việc hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng các dự án nhà ở cho người thu nhập thấp: giao thông, cấp nước, thoát nước, thông tin liên lạc và hệ thống thông tin phục vụ quản.  Huy động nguồn vốn phát triển nhà ở thu nhập thấp Mặc dù thành phố Hà Nội có Qũy đầu tư phát triển với số vốn điều lệ 5.000 tỷ, đây được coi là nguồn vốn dồi dào cho các dự án nhà ở cho người thu nhập thấp. Tuy nhiên với mức lãi suất cho vay còn được tính bằng trần lãi suất cho vay của các tổ chức tín dụng do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành tại thời điểm cho vay lại khiến các nhà đầu tư phải cân nhắc vì mức ưu đãi lãi suất không nhiều mà thủ tục vay vốn lại phức tạp, điều này tạo ra sự nghi ngại khi triển khai đầu tư xây dựng nhà ở cho người thu nhập thấp.  Thủ tục xét duyệt đối với người thu nhập thấp phức tạp, buông lỏng Người dân muốn tham gia mua nhà ở cho người thu nhập thấp phải tiến hành các thủ tục xác minh về hộ khẩu và tình trạng nhà ở hiện tại Uỷ ban nhân dân phường, Quận, Huyện. Việc yêu cầu người dân mua nhà phải nộp một khoản tiền đặt cọc cùng với hồ sơ mua căn hộ khiến cho người dân bức xúc, phải nộp tiền khi nhà chưa xây. Hơn nữa, chủ đầu tư nhận tiền cọc nhưng việc xét duyệt và chấm điểm hồ sơ phụ thuộc vào nhiều cơ quan ban ngành khác.  Giá thành nhà ở cho người thu nhập thấp còn quá cao Do nhà đầu tư phải vay vốn đầu tư dự án nhà ở cho người thu nhập thấp bằng nguồn vốn vay thương mai, do vậy việc hạch toán chi phí lãi vay vào giá 11
thành nhằm bù đắp lại khiến cho việc đẩy giá thành căn nhà càng lên cao, người thu nhập thấp khó tiếp cận với việc mua được nhà ở thu nhập thấp.  Được vay vốn Ngân hàng với lãi suất thấp Thành phố chưa có những cơ chế rõ ràng, hiệu quả về tín dụng cho các dự án nhà ở cho người thu nhập thấp. Bên cạnh việc ưu đãi hỗ trợ từ các Qũy phát triển nhà ở, nguồn quỹ xã hội với quy mô vốn không nhiều thì việc tạo liên kết vay giữa Ngân hàng -Người thu nhập thấp - Chủ đầu tư nhà gần như còn hạn chế.  Tiêu chuẩn, quy cách thiết kế nhà ở cho người thu nhập thấp Tính đến nay chưa có bất kỳ một văn bản nào quy định bắt buộc về thiết kế, công nghệ xây dựng, quy mô dự án đối với nhà cho người thu nhập thấp ngoại trừ việc quy định diện tích căn hộ không quá 70 m2.  Áp dụng công nghệ xây dựng cải tiến, vật liệu xanh sạch nhưng tiến độ còn chậm, chất lượng công trình chưa đảm bảo Thẩm định chất lượng công trình của các dự án nhà ở cho người thu nhập thấp thuộc thẩm quyền của Sở Xây dựng, tuy nhiên việc thẩm định chất lượng công trình chưa thực sự được coi trọng vì vậy gây ra tình trạng một số công trình đưa vào sử dụng sớm đã bị xuống cấp.  Chuyển đổi các dự án thương mại sang dự án nhà ở cho người thu nhập thấp thiếu sức hút do cơ chế chưa rõ ràng Hiện nay thành phố đang có một bất cập trong việc kêu gọi việc chuyển đổi nhà ở dự án nhà ở thương mại sang dự án nhà ở cho người thu nhập thấp đó là giá thành bán nhà ở thương mại có phần thấp hơn nhà ở cho người thu nhập thấp Việc chuyển đổi sẽ phải thiết kế lại toàn bộ căn hộ, cần một nguồn vốn lớn, tăng chi phí đầu tư, đẩy giá căn hộ lên cao. Thứ nữa khi sửa chữa sẽ ảnh hưởng đến môi trường và hạ tầng xung quanh.  Cải cách thủ tục hành chính còn chậm Mặc dù thành phố đã tích cực cải cách, đơn giản hóa các thủ tục hành chính để hạn chế các phiền hà, khó khăn cho người dân, doanh nghiệp khi thực hiện các thủ tục tham gia mua nhà ở thu nhập thấp, đầu tư xây dựng nhà ở cho 12
người thu nhập thấp nhưng vẫn chưa tạo được chuyển biến mạnh mẽ trong lĩnh vực nhà ở, chưa đáp ứng được nhu cầu thực tiễn.  Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý về nhà ở thu nhập thấp còn yếu kém Có thể nhận thấy sự yếu kém của bộ máy quản lý thành phố thông qua việc quy hoạch đất và nhà ở, việc thu thập xử lý thông tin, xác minh đối tượng hưởng chính sách còn buông lỏng dẫn đến nhiều đối tượng đầu cơ mua được nhà ở cho người thu nhập thấp, thủ tục thẩm duyệt hồ sơ còn chậm, việc xét duyệt và triển khai các cơ chế ưu đãi cho nhà đầu tư chưa thực hiện theo chính sách đề ra dẫn đến sự thiếu mặn của các nhà đầu tư. người thu nhập thấp Trong các năm 2014 - 2015, Thành phố Hà Nội đã có nhiều cố gắng để đẩy mạnh việc phát triển loại hình nhà ở dành cho người thu nhập thấp. Song để người thu nhập thấp tiếp cận được nhà ở thu nhập thấp, cần xây dựng quy chế quy định rõ ràng, minh bạch và cụ thể từng khâu như công bố rộng rãi danh mục dự án; công khai tiêu chuẩn đối tượng, danh sách đơn vị cá nhân có nhu cầu và đúng tiêu chuẩn. Nơi tổ chức tiếp nhận nhu cầu, đăng ký nên là một đơn vị đầu mối có trách nhiệm và chịu trách nhiệm trước pháp luật. Thiết kế căn hộ linh hoạt, phù hợp với tài chính, công năng sử dụng của người thu nhập thấp. Chất lượng công trình sử dụng là vấn đề đáng báo động nhất, đặc biệt là các khu nhà ở cho người thu nhập thấp. Cuối cùng, toàn xã hội cũng cần có quan điểm tiếp cận vấn đề: Xác định việc xây dựng nhà ở xã hội là xuất phát trên cơ sở yêu cầu của xã hội, của thị trường và phải được xây dựng theo đúng cấu trúc, tiêu chuẩn của một mô hình đơn vị ở hoàn chỉnh. Vì vậy, cần hướng tới một khu ở đồng bộ các chức năng hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội để đảm bảo cuộc sống của cư dân văn minh và chất lượng. người thu nhập thấp 13
Quan điểm của thành phố là việc giải quyết vấn đề nhà ở xã hội cho các đối tượng hiện nay là rất cần thiết nhưng phải được tiến hành theo một lộ trình xác định, việc lựa chọn đối tượng được mua, thuê, thuê mua phải hết sức thận trọng, chất lượng nhà ở phải đáp ứng được những tiêu chuẩn về nhà ở xã hội do Nhà nước ban hành. Với quan điểm đó thành phố cần phải: - Góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, đáp ứng nhu cầu cải thiện chỗ ở của người dân. Tạo động lực phát triển bền vững theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. - Mở rộng khả năng huy động vốn đầu tư của các thành phần kinh tế và của xã hội tham gia phát triển nhà ở. - Tiếp tục thúc đẩy phát triển quỹ nhà ở dành cho người thu nhập thấp. - Tổ chức khảo sát thu thập ý kiến người dân về dự án nhà ở thu nhập thấp và phổ biến triển khai chính sách rộng rãi. - Góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho nhân dân. Từ đó từng bước phát triển kinh tế, hạ tầng, thay đổi bộ mặt đất nước. Việc xây dựng kế hoạch triển khai chính sách được thực hiện qua các bước: 2.3.2.1. Quy hoạch bố trí quỹ đất để phát triển các dự án nhà ở cho người thu nhập thấp Việc đầu tư xây dựng nhà ở cho người thu nhập thấp phải gắn với quy hoạch phát triển đô thị, đảm bảo tính đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội. Nhà ở thu nhập thấp là loại căn hộ chung cư, có diện tích tối đa không quá 70m2, chỉ tiêu xây dựng hạ tầng kỹ thuật theo quy chuẩn xây dựng hiện hành. 2.3.2.2. Nguồn vốn phát triển nhà ở cho người thu nhập nhấp Nguồn vốn phát triển nhà ở cho người thu nhập thấp của thành phố được huy động từ các nguồn sau: - Qũy phát triển nhà ở thành phố Hà Nội - Ngân hàng chính sách xã hội. Kế hoạch về nguồn vốn vay: Trong năm 2017 và các năm tới đây, người thu nhập thấp sẽ được tiếp cận với hai nguồn vốn vay từ Ngân hàng chính sách 14
xã hội và các Ngân hàng thương mại do Nhà nước nắm cổ phần chi phối chỉ định và không giới hạn quy mô, thời gian vay lãi suất thấp. 2.3.2.3. Quy mô thiết kế căn hộ phù hợp Để giảm diện tích căn hộ đến tối thiểu mà vẫn đáp ứng điều kiện ở văn minh hiện đại, an toàn tiện nghi cho người có thu nhập thấp, các căn hộ dưới 50m2 nên chỉ có 1 khu vệ sinh chung có chậu rửa riêng ở ngoài. Như vậy vẫn có thể 2 người sử dụng khu vệ sinh cùng một lúc. Đối với các căn hộ có diện tích dưới 45m2, nên kết hợp chỗ ăn và tiếp khách là một. Thực tế khảo sát ở nhưng khu nhà ở xã hội đã có hiện nay cho thấy đa số không gian sinh hoạt chung bao gồm cả tiếp khách và cũng là nơi ăn uống. Hà Nội đưa ra 18 thiết kế cơ sở mẫu nhà ở điển hình cho người thu nhập thấp. Do vậy nhà ở cho người thu nhập thấp có diện tích lớn nhất là 70m2 và nhỏ nhất là 30m2 để người thu nhập thấp có nhiều sự lựa chọn phù hợp với nguồn tài chính sẵn có. 2.3.2.4. Xác định đúng đối tượng thụ hưởng chính sách Thực hiện việc xác minh đối tượng theo quy định của Nhà nước. Điều kiện đáp ứng mua nhà thu nhập thấp: chưa có nhà, là người có nhà ở thuộc sở hữu của mình nhưng diện tích quá chật chội. Có nhà ở là căn hộ chung cư, nhưng diện tích nhà ở bình quân của hộ gia đình thấp hơn 5 m2 sử dụng/người. Chưa được nhà nước hỗ trợ về nhà ở, đất ở dưới mọi hình thức, phải có hộ khẩu thường trú hoặc tạm trú dài hạn tại Hà Nội. Có mức thu nhập hàng tháng dưới mức bình quân theo quy định của Uỷ ban nhân dân thành phố. 2.3.2.5. Quản lý nhà ở cho người thu nhập thấp Việc quản lý nhà ở cho người thu nhập thấp không thể thiếu vai trò của các cơ quan chức năng. Để có thể triển khai tốt các kế hoạch đề ra, Hà Nội cần có một đội ngũ cán bộ có kiến thức, hiểu biết chuyên môn, kỹ năng tác nghiệp và tinh thần, thái độ, trách nhiệm làm việc trong xây dựng kế hoạch thực hiện chinh sách. 15
thực hiện người thu nhập thấp Kinh nghiệm cho thấy, để phát triển nhà ở thu nhập thấp thành công, bên cạnh sự quyết tâm, vào cuộc của các cấp, các ngành, một chủ chương đúng còn đòi hỏi thể chế tốt. Nhà ở dành cho người thu nhập thấp đang rất cần một hệ thống thể chế, giải pháp đồng bộ mới có thể hiện thực hóa được giấc mơ sở hữu Với hiệu quả xã hội lan tỏa, nhà ở thu nhập thấp là một minh chứng cụ thể về tính đúng đắn trong việc thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước hướng đến tầng lớp người nghèo, người có thu nhập thấp. nhập thấp Hà Nội cần tiếp tục rà soát Chương trình phát triển nhà ở, xác định rõ mục tiêu và lộ trình thực hiện trong 5 năm, 10 năm để xây dựng kế hoạch cụ thể cho hàng năm và từng giai đoạn; Tiếp tục rà soát quy hoạch phát triển nhà ở, đặc biệt là nhà ở xã hội gắn với quy hoạch giao thông công cộng; rà soát các dự án đã giao và tạo điều kiện cho việc chuyển đổi các dự án nhà ở thương mại sang nhà ở xã hội; nhà ở sinh viên sang nhà ở xã hội. ở cho người thu nhập thấp Hà Nội yêu cầu xác minh làm rõ thông tin về việc mua bán nhà ở thu nhập thấp trái quy định Uỷ ban nhân dân thành phố Hà Nội vừa yêu cầu Công an Thành phố phối hợp với Sở Xây dựng kiểm tra, xác minh làm rõ các thông tin về việc mua bán nhà ở thu nhập thấp trái quy định tại dự án nhà ở thu nhập thấp của thành phố 2.3.6.Giám sát ập thấp Ngoài việc dùng công cụ giám sát là cơ quan quản lý chức năng, chính sách có thể được minh bạch hơn nữa bằng cách kêu gọi người dân cùng tham gia giám sát việc thực hiện chính sách, danh sách những người được quyền mua nhà phải được niêm yết công khai tại Uỷ ban nhân dân phường, Tổ dân phố, nơi những người này có hộ khẩu gốc và nơi cư trú. Người dân theo dõi sẽ xác định 16
chính xác nhất những trường hợp nào là đúng đối tượng, những trường hợp nào chưa đúng đối tượng. 2.3.7. Đánh giá tổng kết thực hiện nhập thấp Hà Nội đã dành và bố trí nguồn quỹ đất để thực hiện phát triển nhà ở thu nhập thấp bằng nhiều hình thức khác nhau. Đến nay trên địa bàn Thành phố đã đưa vào sử dụng 44 dự án nhà ở thu nhập thấp, với khoảng 3.815.792 m2 sàn nhà ở xây mới, tương đương 37.800 căn hộ. Thành phố luôn khuyến khích các Chủ đầu tư đẩy mạnh phát triển nhà ở thu nhập thấp nhằm đáp ứng nguyện vọng của người dân và giải quyết vấn đề an sinh trên địa bàn thành phố. 2.4. Kết quả thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp - Đáp ứng được nguyện vọng và nhu cầu thực về nhà ở của người thu nhập thấp. - Thực hiện chính sách nhà ở cho người thu nhập thấp được coi là chủ chương có ý nghĩa nhân văn, góp phần từng bước tạo lập chỗ ở cho các đối tượng khó khăn trong xã hội, - Xây dựng nhiều dự án nhà ở cho người thu nhập thấp còn thu hút một lượng lớn nhân lực lao động góp phần thúc đẩy, triển khai các dự án mang tính xã hội. - Thu hút vốn đầu tư của các thành phần kinh tế và của xã hội tham gia phát triển nhà ở. - Quy hoạch quỹ đất hợp lý và kiến trúc đô thị phù hợp, chấm dứt tình trạng xây dựng tự phát. - Việc công bố 18 mẫu thiết kế căn hộ điển hình áp dụng với nhà ở cho người thu nhập thấp đã tạo ra sự chuẩn hóa các mẫu thiết kế kiến trúc, phù hợp với nhu cầu sinh hoạt cũng như nguồn tài chính của người thu nhập thấp. Đồng thời hoàn thiện quy trình quản lý chất lượng công trình và công tác vận hành quản lý công trình sau khi bàn giao. 17
- Thành công kêu gọi chuyển đổi từ dự án nhà ở thương mại sang nhà ở thu nhập thấp. Tính đến nay Hà Nội đã có 7 dự án chuyển đổi thành công từ dự án nhà ở thương mại sang dự án nhà ở cho người thu nhập thấp trên tổng số 21 dự án nhà ở thương mại đăng ký xin chuyển đổi. - Tiếp tục kêu gọi chuyển đổi nhà ở sinh viên sang nhà ở xã hội, cụ thể: 2 tòa A2, A3 thuộc Dự án Nhà ở sinh viên Pháp Vân – Tứ Hiệp, quận Hoàng Mai. Việc chuyển đổi nhằm giải quyết các khó khăn trong quá trình đầu tư xây dựng cũng như khai thác sử dụng dự án hiệu quả, đảm bảo nguồn vốn đã đầu tư. - Hà Nội đang dự kiến chuyển đổi tiếp các dự án nhà ở thương mại sang dự án nhà ở thu nhập thấp, với tổng số 3.787 căn hộ thương mại thành 9.587 căn hộ phụ vụ cho người thu nhập thấp. - Hà Nội hiện có 58 dự án phát triển nhà ở thu nhập thấp đã và đang triển khai, với khoảng 4,48 triệu m2 sàn xây dựng, tương đương khoảng 26.119 căn hộ. Trong đó, 17 dự án đã hoàn thành, 41 dự án dự kiến hoàn thành đưa vào sử dụng trong giai đoạn 2016 – 2020 với khoảng 15.804 căn hộ. - Hà Nội đã cải cách một số cơ chế, chính sách nhằm đẩy mạnh phát triển nhà cho những người có thu nhập thấp như khu nhà ở Sài Đồng, Long Biên, Khu đô thị mới Đặng Xá - Gia Lâm, dự án khu dân cư Ngô Thì Nhậm… và mới gần đây dự án nhà ở cho người thu nhập thấp tại phường Kiến Hưng, quận Hà Đông gồm năm tòa nhà 19 tầng với hơn 1.500 căn hộ, mỗi căn hộ có diện tích trung bình khoảng 70 m2, giá bán dự kiến khoảng 8 triệu đồng/m2. Tổng mức đầu tư 950 tỷ đồng, dự kiến hoàn thành sau 18 tháng. - Thành phố cũng triển khai chủ trương đầu tư phát triển hạ tầng kỹ thuật. - Sau năm 2016, Thành phố phấn đấu hoàn thành chỉ tiêu xây dựng khoảng 0,6 triệu m2 nhà ở xã hội trong đó có nhà ở cho người thu nhập thấp. Trong đó tập trung phê duyệt quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết - Giai đoạn 2016-2020, sẽ cơ bản giải quyết nhà ở cho đối tượng hưởng lương từ ngân sách có nhà ở dưới 5m²/người; phấn đấu đạt mức bình quân 20m²/người đối với đối tượng có nhà ở bình quân dưới 20m²/người. Quỹ đất để 18