Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Điều dưỡng: Tuân thủ sử dụng thuốc chống trầm cảm của người bệnh rối loạn trầm cảm tái diễn tại viện sức khỏe tâm thần Bệnh viện Bạch Mai năm 2020

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:14

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn này là phân tích các yếu tố liên quan đến việc tuân thủ sử dụng thuốc chống trầm cảm của người bệnh rối loạn trầm cảm tái diễn tại Viện Sức khỏe Tâm thần bệnh viện Bạch Mai năm 2020.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Điều dưỡng: Tuân thủ sử dụng thuốc chống trầm cảm của người bệnh rối loạn trầm cảm tái diễn tại viện sức khỏe tâm thần Bệnh viện Bạch Mai năm 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG NGUYỄN THỊ PHƯƠNG HUY TUÂN THỦ SỬ DỤNG THUỐC CHỐNG TRẦM CẢM CỦA NGƯỜI BỆNH RỐI LOẠN TRẦM CẢM TÁI DIỄN TẠI VIỆN SỨC KHỎE TÂM THẦN BỆNH VIỆN BẠCH MAI NĂM 2020 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐIỀU DƯỠNG HÀ NỘI – 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC THĂNG LONG NGUYỄN THỊ PHƯƠNG HUY MÃ HV: C01273 TUÂN THỦ SỬ DỤNG THUỐC CHỐNG TRẦM CẢM CỦA NGƯỜI BỆNH RỐI LOẠN TRẦM CẢM TÁI DIỄN TẠI VIỆN SỨC KHỎE TÂM THẦN BỆNH VIỆN BẠCH MAI NĂM 2020 Chuyên ngành: Điều Dưỡng Mã số: 8.72.03.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐIỀU DƯỠNG Người hướng dẫn khoa học: TS.BS. Nguyễn Doãn Phương HÀ NỘI – 2020
LỜI CẢM ƠN Trong suốt quá trình học tập và hoàn chỉnh luận văn này, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ quý báu của các thầy cô, các anh chị, các em và các bạn đồng nghiệp. Với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tôi xin được bày tỏ lời cảm ơn chân thành tới: Ban giám hiệu, Phòng đào tạo Sau đại học, Bộ môn Điều dưỡng – Trường Đại Học Thăng Long đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn. Tôi xin trân trọng cảm ơn những người thầy, cô kính mến đã hết lòng giúp đỡ, dạy bảo, động viên và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và kính trọng với TS.BS. Nguyễn Doãn Phương, người thầy đã tận tâm giúp đỡ, chỉ bảo đóng góp cho tôi những ý kiến quý báu từ khi xây dựng đề cương đến khi hoàn thiện luận văn. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Ban Giám Đốc, lãnh đạo và toàn thể cán bộ, nhân viên của Viện Sức khỏe Tâm thần – Bệnh viện Bạch Mai đã tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi hoàn thành nghiên cứu của mình. Tôi xin chân thành cảm ơn tất cả những người bệnh và thân nhân của người bệnh đã tự nguyện tham gia vào nghiên cứu. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới gia đình, người thân và bạn bè đã luôn dành cho tôi sự động viên giúp đỡ trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu. Hà Nội, ngày 14 tháng 12 năm 2020 Nguyễn Thị Phương Huy
LỜI CAM ĐOAN Tôi là Nguyễn Thị Phương Huy, học viên lớp Cao học Điều Dưỡng, khóa 2 Trường Đại học Thăng Long xin cam đoan: - Đây là nghiên cứu của tôi, thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS.BS. Nguyễn Doãn Phương - Các số liệu và thông tin trong nghiên cứu là hoàn toàn trung thực và khách quan, do tôi thu thập và thực hiện. - Kết quả nghiên cứu của luận văn này chưa được đăng tải trên bất kỳ một tạp chí hay một công trình khoa học nào. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về những cam kết này Hà Nội, ngày 14 tháng 12 năm 2020 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Phương Huy
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ATK An thần kinh BMQ Beliefs about Medicines Questionnaire BVBM Bệnh viện Bạch Mai CBT Liệu pháp nhận thức hành vi CTC Chống trầm cảm ĐD Điều dưỡng ĐTNC Đối tượng nghiên cứu ECT Liệu pháp sốc điện KHCS Kế hoạch chăm sóc KHCS Kế hoạch chăm sóc MMAS - 8 Morisky Medication Morisky Medication Adherence Adherence Scale-8. Scale-8. NB Người bệnh NNNB Người nhà người bệnh NVYT Nhân viên y tế RLTCTD Rối loạn trầm cảm tái diễn TC Trầm cảm TCTC Thuốc chống trầm cảm TDKMM Tác dụng không mong muốn TMS Kích thích từ xuyên sọ TV - GDSK Tư vấn - Giáo dục sức khỏe VSKTT Viện sức khỏe Tâm thần WHO World Health Organization (Tổ chức y tế thế giới) WMH World mental health
MỤC LỤC ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................. 1 Chương 1: TỔNG QUAN ............................................................................... 3 1.1. Rối loạn trầm cảm tái diễn .................................................................................3 1.1.1. Khái niệm ......................................................................................................3 1.1.2. Dịch tễ ...........................................................................................................3 1.1.3. Bệnh nguyên – Bệnh sinh .............................................................................4 1.1.4. Đặc điểm lâm sàng và tiêu chuẩn chẩn đoán ................................................7 1.1.5. Điều trị ........................................................................................................10 1.1.6. Chăm sóc người bệnh rối loạn trầm cảm tái diễn .....................................13 1.1.7. Ảnh hưởng của rối loạn trầm cảm tái diễn và không tuân thủ sử dụng thuốc. ..............................................................................................................16 1.2. Tuân thủ sử dụng thuốc và các yếu tố liên quan đến tuân thủ sử dụng thuốc. 17 1.2.1. Khái niệm tuân thủ điều trị .........................................................................17 1.2.2. Các phương pháp đo lường tuân thủ sử dụng thuốc ..................................18 1.2.3. Các yếu tố liên quan đến tuân thủ sử dụng thuốc .......................................20 1.3. Một số nghiên cứu trên thế giới và tại Việt Nam ...........................................22 1.3.1. Trên thế giới ................................................................................................22 1.3.2. Tại Việt Nam ..............................................................................................25 1.3.3. Vài nét về địa bàn nghiên cứu ....................................................................26 Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............. 28 2.1. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ....................................................................28 2.2. Đối tượng nghiên cứu ......................................................................................28 2.2.1. Tiêu chuẩn lựa chọn ....................................................................................28 2.2.2. Tiêu chuẩn loại trừ ......................................................................................28 2.3. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................28 2.3.1. Thiết kế nghiên cứu ....................................................................................28 2.3.2. Cơ mẫu và cách chọn mẫu ..........................................................................28 2.3.3. Phương pháp thu thập số liệu .....................................................................29
2.3.4. Các biến số/ chỉ số trong nghiên cứu ..........................................................29 2.3.5. Công cụ nghiên cứu ....................................................................................30 2.3.6. Quy trình thu thập số liệu ...........................................................................32 2.3.7. Sai số và cách khống chế sai số ..................................................................32 2.3.8. Xử lý và phân tích số liệu ...........................................................................33 2.3.9. Đạo đức nghiên cứu ....................................................................................34 2.3.10. Hạn chế nghiên cứu ..................................................................................34 Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................................ 35 3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu .....................................................35 3.1.1. Đặc điểm nhân khẩu học của đối tượng nghiên cứu...................................35 3.1.2. Đặc điểm lâm sàng ......................................................................................37 3.1.3. Đặc điểm bệnh lý kèm theo ........................................................................39 3.2. Đặc điểm tuân thủ sử dụng thuốc của đối tượng nghiên cứu ..........................40 3.2.1. Mức độ tuân thủ sử dụng thuốc của đối tượng nghiên cứu theo MMAS -8 ...... 40 3.2.2. Tuân thủ sử dụng thuốc chung của đối tượng nghiên cứu..........................41 3.2.3. Hành vi tuân thủ sử dụng thuốc của tượng nghiên cứu ..............................41 3.2.4. Niềm tin về thuốc của đối tượng nghiên cứu..............................................43 3.2.5. Thuốc điều trị bệnh của đối tượng nghiên cứu ...........................................46 3.2.6. Đặc điểm sử dụng thuốc của đối tượng nghiên cứu ...................................47 3.3. Các yếu tố liên quan đến tuân thủ sử dụng thuốc ............................................48 3.3.1. Mối liên quan giữa đặc điểm chung với tuân thủ sử dụng thuốc ...............48 3.3.2. Mối liên quan giữa đặc điểm lâm sàng với tuân thủ sử dụng thuốc ..........49 3.3.3. Mối liên quan giữa đáp ứng thuốc và chế độ dùng thuốc với tuân thủ sử dụng thuốc ......................................................................................................49 3.3.4. Mối liên quan giữa vai trò của gia đình đối với tuân thủ sử dụng thuốc ....52 3.3.5. Mối liên quan giữa vai trò của bác sỹ và điều dưỡng đối với tuân thủ sử dụng thuốc ......................................................................................................54 3.3.6. Mối liên quan giữa niềm tin về sử dụng thuốc đối với tuân thủ sử dụng thuốc ...............................................................................................................56 Chương 4: BÀN LUẬN ................................................................................. 58 4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu .....................................................58
4.1.1. Đặc điểm nhân khẩu học của đối tượng nghiên cứu...................................58 4.1.2. Đặc điểm lâm sàng ......................................................................................59 4.2. Đặc điểm tuân thủ sử dụng thuốc của đối tượng nghiên cứu ..........................61 4.3. Các yếu tố liên quan đến tuân thủ sử dụng thuốc ...........................................64 4.3.1. Mối liên quan giữa đặc điểm nhân khẩu học với tuân thủ sử dụng thuốc ..64 4.3.2. Mối liên quan giữa đặc điểm lâm sàng với tuân thủ sử dụng thuốc ...........65 4.3.3. Mối liên quan giữa vai trò của người chăm sóc chính với tuân thủ sử dụng thuốc ...............................................................................................................68 4.3.4. Mối liên quan giữa vai trò của bác sỹ và điều dưỡng với tuân thủ sử dụng thuốc ...............................................................................................................68 4.3.5. Mối liên quan giữa mức độ hài lòng với tuân thủ sử dụng thuốc ...............70 4.3.6. Mối liên quan giữa niềm tin về thuốc với tuân thủ sử dụng thuốc .............70 KẾT LUẬN .................................................................................................... 71 KHUYẾN NGHỊ............................................................................................ 73 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. Các phương pháp đo lường tuân thủ sử dụng thuốc ................... 18 Bảng 3.1. Đặc điểm nhân khẩu học của ĐTNC .......................................... 35 Bảng 3.2. Đặc điểm các bệnh lý kèm theo của ĐTNC ............................... 39 Bảng 3.3. Hành vi tuân thủ sử dụng thuốc của ĐTNC ............................... 41 Bảng 3.4. Mean ± SD, thang điểm của bộ câu hỏi niềm tin về thuốc......... 43 Bảng 3.5. Phản hồi của ĐTNC về niềm tin đối với thuốc theo bảng câu hỏi BMQ ........................................................................................... 43 Bảng 3.6. Thuốc điều trị bệnh của ĐTNC .................................................. 46 Bảng 3.7. Đặc điểm sử dụng thuốc của ĐTNC ........................................... 47 Bảng 3.8. Mối liên quan giữa đặc điểm nhân khẩu học với tuân thủ sử dụng thuốc ............................................................................................ 48 Bảng 3.9. Mối liên quan giữa đặc điểm lâm sàng với tuân thủ sử dụng thuốc ..................................................................................... 49 Bảng 3.10. Mối liên quan giữa đáp ứng thuốc với tuân thủ sử dụng thuốc .. 49 Bảng 3.11. Mối liên quan giữa chế độ dùng thuốc và tuân thủ .................... 50 Bảng 3.12. Mối liên quan giữa tuân thủ sử dụng thuốc và loại thuốc CTC. 50 Bảng 3.13. Mối liên quan giữa tuân thủ sử dụng thuốc và số lần uống thuốc trong ngày ................................................................................... 51 Bảng 3.14. Mối liên quan giữa tuân thủ sử dụng thuốc và tác dụng không mong muốn ................................................................................. 51 Bảng 3.15. Mối liên quan giữa vai trò của người chăm sóc chính với tuân thủ sử dụng thuốc ............................................................................... 52 Bảng 3.16. Mối liên quan giữa vai trò hỗ trợ của người chăm sóc chính với tuân thủ sử dụng thuốc.................................................................. 52 Bảng 3.17. Mối liên quan giữa vai trò của người dành thời gian chia sẻ nhiều nhất với tuân thủ sử dụng thuốc ................................................... 53 Bảng 3.18. Mối liên quan giữa tư vấn sử dụng thuốc với tuân thủ sử dụng thuốc ............................................................................................ 54
Bảng 3.19. Mối liên quan giữa mức độ hài lòng của người bệnh về thái độ của NVYT khi nằm điều trị nội trú với tuân thủ sử dụng thuốc .. 54 Bảng 3.20. Mối liên quan giữa mức độ hài lòng của người bệnh về thái độ của NVYT khi điều trị ngoại trú với tuân thủ sử dụng thuốc....... 55 Bảng 3.21. Mối liên quan giữa tần suất nhận được các thông tin về chăm sóc, điều trị và tuân thủ sử dụng thuốc chống trầm cảm từ NVYT khi ĐTNC nằm điều trị nội trú với tuân thủ sử dụng thuốc ............... 55 Bảng 3.22. Mối liên quan giữa tần suất nhận được các thông tin về chăm sóc, điều trị và tuân thủ sử dụng thuốc chống trầm cảm từ NVYT khi ĐTNC nằm điều trị ngoại trú với tuân thủ sử dụng thuốc............ 56 Bảng 3.23. Mối liên quan giữa niềm tin về sức khỏe hiện tại phụ thuộc vào thuốc với tuân thủ sử dụng thuốc ................................................. 56 Bảng 3.24. Mối liên quan giữa niềm tin về sức khỏe tương lai phụ thuộc vào thuốc với tuân thủ sử dụng thuốc ................................................. 57
DANH MỤC HÌNH Hình 1.1: Sơ đồ quy trình chăm sóc người bệnh rối loạn trầm cảm tái diễn .. 16 Hình 4.1. Buổi nói chuyện truyền thông giáo dục sức khỏe ........................... 66 Hình 4.2. Câu lạc bộ sinh hoạt NB/NNNB ..................................................... 66 Hình 4.3. Buổi tư vấn sử dụng thuốc theo nhóm nhỏ ..................................... 67
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1. Chẩn đoán rối loạn trầm cảm tái diễn ..................................... 37 Biểu đồ 3.2. Thời gian bị bệnh của ĐTNC ................................................. 37 Biểu đồ 3.3. Đặc điểm tái khám của ĐTNC................................................ 38 Biểu đồ 3.4. Số lần bỏ tái khám của ĐTNC ................................................ 38 Biểu đồ 3.5. Lý do bỏ tái khám của ĐTNC ................................................ 39 Biểu đồ 3.6. Mức độ tuân thủ sử dụng thuốc của ĐTNC............................ 40 Biểu đồ 3.7. Tuân thủ sử dụng thuốc chung của ĐTNC ............................. 41
1 ĐẶT VẤN ĐỀ Trầm cảm là sự ức chế toàn bộ các quá trình hoạt động tâm thần: cảm xúc bị ức chế, tư duy bị ức chế, vận động bị ức chế. Trong đó rối loạn trầm cảm tái diễn là rối loạn đặc trưng bởi lặp đi lặp lại những giai đoạn trầm cảm đã được xác định như giai đoạn trầm cảm nhẹ, vừa hoặc nặng, không kèm theo trong bệnh sử những giai đoạn độc lập tăng khí sắc đủ tiêu chuẩn chẩn đoán cho giai đoạn hưng cảm hoặc hưng cảm nhẹ. Thời gian kéo dài một giai đoạn bệnh trung bình là 6 tháng [3], [12]. Theo ước tính mới nhất của WHO, hơn 300 triệu người hiện đang bị trầm cảm, tăng hơn 18% từ năm 2005 đến 2015 [52]. Tại Việt Nam, trầm cảm chiếm 10-15% trong dân số với tỷ lệ tự sát cao và khả năng tái phát lên đến 50% [12]. Theo Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia, tỷ lệ mắc 10 chứng rối loạn tâm thần phổ biến năm 2014 là 14,2%, trong đó 2,45% là rối loạn trầm cảm. Tỷ lệ tự sát năm 2015 là 5,87 trên 100.000 dân. Trầm cảm là nguyên nhân hàng đầu của bệnh tật và khuyết tật trên toàn thế giới, đồng thời là nguyên nhân thứ hai gây ra tàn tật và làm suy giảm đáng kể đến 63% chất lượng cuộc sống con người [12], [30], [52]. Trầm cảm làm tăng nguy cơ giảm năng suất tại nơi làm việc và hay nghỉ việc dẫn đến giảm thu nhập hoặc thất nghiệp. Tình trạng hay nghỉ việc này đã được ước tính gây thiệt hại 36,6 tỷ đô la mỗi năm ở Mỹ. Nguy cơ tử vong do tự sát ở người bệnh trầm cảm cao hơn gấp 20 lần so với dân số chung [44]. Điều trị rối loạn trầm cảm tái diễn có nhiều phương pháp nhưng sử dụng thuốc là phương pháp cốt lõi, điều trị liên tục trong ít nhất 4-6 tháng sau khi thuyên giảm triệu chứng và để giảm nguy cơ tái phát chống trầm cảm điều trị thuốc thường được tiếp tục trong 16-20 tuần sau đó, thậm chí lên đến một năm tiếp tục duy trì điều trị [50], [63]. Thời gian điều trị bằng thuốc chống trầm cảm đã trở nên dài hơn thời gian khuyến cáo [61]. Điều này cho thấy
2 việc tuân thủ điều trị thuốc chống trầm cảm rất là quan trọng, kéo dài nên gặp nhiều khó khăn. Sự tái phát các giai đoạn trầm cảm sẽ tăng mức độ trầm trọng của bệnh, giảm tỷ lệ đáp ứng với thuốc và tăng chi phí điều trị liên quan đến không tuân thủ điều trị [36]. Tái phát bệnh tăng liên quan tới không tuân thủ điều trị thuốc chống trầm cảm [49]. Để theo dõi việc sử dụng thuốc của NB rối loạn trầm cảm tái diễn là vai trò, nhiệm vụ của bác sỹ, dược sỹ, điều dưỡng. Tuy nhiên hiện nay chưa có nghiên cứu của điều dưỡng về lĩnh vực này vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài: “Tuân thủ sử dụng thuốc chống trầm cảm của người bệnh rối loạn trầm cảm tái diễn tại Viện Sức khỏe Tâm thần Bệnh viện Bạch Mai năm 2020” với hai mục tiêu sau: 1. Mô tả thực trạng tuân thủ sử dụng thuốc chống trầm cảm của người bệnh rối loạn trầm cảm tái diễn tại Viện Sức khỏe Tâm thần bệnh viện Bạch Mai năm 2020. 2. Phân tích các yếu tố liên quan đến việc tuân thủ sử dụng thuốc chống trầm cảm của người bệnh rối loạn trầm cảm tái diễn tại Viện Sức khỏe Tâm thần bệnh viện Bạch Mai năm 2020.