Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Hoàn thiện kiểm soát thu Bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội huyện Bắc Trà My- Quảng Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

11
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn là trên cơ sở lý luận về kiểm soát nội bộ vận dụng trong kiểm soát thu BHXH, đề tài nghiên cứu thực trạng công tác kiểm soát thu BHXH tại BHXH huyện Bắc Trà My - Quảng Nam. Qua đó, chỉ ra 2 những mặt tồn tại và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện kiểm soát thu BHXH tại BHXH huyện Bắc Trà My - Quảng Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Hoàn thiện kiểm soát thu Bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội huyện Bắc Trà My- Quảng Nam

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ NGUYỄN VĂN LỘC HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT THU BHXH TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN BẮC TRÀ MY - QUẢNG NAM TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TOÁN Mã số: 834 03 01 Đà Nẵng - Năm 2020
Công trình được hoàn thành tại TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ, ĐHĐN Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Ngô Hà Tấn Phản biện 1: TS. Nguyễn Hữu Cường Phản biện 2: PGS.TS. Trần Mạnh Dũng Luận văn được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ Kế toán họp tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng vào ngày 25 tháng 10 năm 2020 Có thể tìm hiểu luận văn tại:  Trung tâm Thông tin-Học liệu, Đại học Đà Nẵng  Thư viện trường Đại học Kinh tế, ĐHĐN
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài BHXH Việt Nam là cơ quan thuộc Chính phủ, có chức năng tổ chức thực hiện các chế độ, chính sách BHXH, BHYT, BHTN. Để thực hiện được chức năng và vai trò đó, cần đảm bảo duy trì, kết dư và bảo toàn quỹ BHXH để chi trả các chế độ BHXH cho người lao động. Công tác thu là nguồn hình thành cơ bản trong quá trình tạo lập quỹ BHXH. Bảo hiểm xã hội huyện Bắc Trà My là đơn vị trực thuộc BHXH tỉnh Quảng Nam, thực hiện chức năng, nhiệm vụ theo phân cấp được giao. Từ khi thành lập đến nay, Bảo hiểm xã hội huyện Bắc Trà My tỉnh Quảng Nam đã đạt được nhiều kết quả, góp phần đảm bảo an sinh xã hội trên địa bàn huyện Bắc Trà My nói riêng và tỉnh Quảng Nam nói chung. Tuy nhiên, công tác thu BHXH còn một số hạn chế, yếu kém, nổi bật là một số vấn đề như: Diện bao phủ BHXH còn thấp, tình trạng trốn đóng BHXH còn nhiều, tỷ lệ tham gia BHXH (trên số lao động thuộc diện tham gia BHXH) chỉ đạt dưới 50%; tỷ lệ nợ tiền BHXH còn lớn, chiếm tỷ lệ bình quân trên 3% so với tổng số tiền phải thu trong giai đoạn 2015 - 2020, tình trạng gian lận trong việc đăng ký tham gia, kê khai quỹ lương đóng BHXH cho người lao động, công tác đối chiếu thu nộp, công tác kiểm tra, kiểm soát chưa được chú trọng, chế tài chưa đủ mạnh, nhận thức của người lao động và người sử dụng lao động chưa cao. Từ những lý do trên, tác giả lựa chọn đề tài “Hoàn thiện kiểm soát thu BHXH tại Bảo hiểm xã hội huyện Bắc Trà My- Quảng Nam” để làm đề tài nghiên cứu cho Luận văn của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài Trên cơ sở lý luận về kiểm soát nội bộ vận dụng trong kiểm soát thu BHXH, đề tài nghiên cứu thực trạng công tác kiểm soát thu BHXH tại BHXH huyện Bắc Trà My - Quảng Nam. Qua đó, chỉ ra
2 những mặt tồn tại và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện kiểm soát thu BHXH tại BHXH huyện Bắc Trà My - Quảng Nam. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu hệ thống KSNB và sự vận dụng trong kiểm soát thu BHXH từ các đơn vị sử dụng lao động trên địa bàn huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam. Phạm vi nghiên cứu: - Không gian: Nghiên cứu công tác kiểm soát thu BHXH của các đơn vị do BHXH huyện Bắc Trà My trực tiếp quản lý. - Thời gian: Phân tích thực trạng trong giai đoạn 2017-2019 và đề xuất giải pháp đến năm 2025. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu - Phương pháp so sánh. - Phương pháp quan sát. - Phương pháp thu thập số liệu, mô trả, phân tích, tổng hợp. - Phương pháp trao đổi với viên chức trực tiếp quản lý. 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài Đề tài là tài liệu tham khảo có giá trị cho những người quan tâm đến công tác kiểm soát thu BHXH tại BHXH cấp huyện. 6. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu và kết luận, đề tài được kết cấu thành 03 chương, bao gồm: Chương 1: Cơ sở lý luận về kiểm soát thu BHXH tại cơ quan BHXH Chương 2: Thực trạng kiểm soát thu BHXH tại BHXH huyện Bắc Trà My - Quảng Nam. Chương 3: Giải pháp hoàn thiện kiểm soát thu BHXH tại BHXH huyện Bắc Trà My - Quảng Nam. 7. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
3 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT THU BHXH TẠI CƠ QUAN BẢO HIỂM XÃ HỘI 1.1. KHÁI QUÁT VỀ KIỂM SOÁT NỘI BỘ 1.1.1. Tổng quan về sự ra đời và phát triển của KSNB: Từ cuối thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20 khái niệm KSNB được sử dụng trong các tài liệu về kiểm toán. Đến thập niên 1940, các tổ chức kế toán công và kiểm toán nội bộ Hoa Kỳ đã xuất bản một loạt các báo cáo, hướng dẫn và tiêu chuẩn về tìm hiểu KSNB trong các cuộc kiểm toán. Báo cáo COSO năm 1992 đã tạo lập một nền tảng cơ sở lý luận cơ bản về KSNB. Tại Việt Nam Kiểm toán chính thức xuất hiện từ giữa năm 1991 dưới hình thức các Công ty kiểm toán độc lập, đến năm 1994 với Kiểm toán Nhà nước và đến cuối năm 1997 với sự hiện diện của Kiểm toán nội bộ. 1.1.2. Khái niệm, vai trò KSNB trong đơn vị công: + Khái niệm về Kiểm soát nội bộ: Có rất nhiều định nghĩa về kiểm soát nội bộ được công bố rộng rãi. Ở Mỹ, COSO năm 1992 cũng đã định nghĩa về kiểm soát nội bộ. Năm 2001, INTOSAI trình bày định nghĩa về KSNB như sau: “KSNB là một quá trình xử lý toàn bộ được thực hiện bởi nhà quản lý và các cá nhân trong tổ chức, quá trình này được thiết kế để phát hiện các rủi ro và cung cấp một sự đảm bảo hợp lý để đạt được nhiệm vụ của tổ chức. Sau đây là những mục tiêu cần đạt được: Thực hiện các hoạt động một cách có kỷ cương, có đạo đức, có tính kinh tế, hiệu quả và thích hợp; Thực hiện đúng trách nhiệm; Tuân thủ theo pháp luật hiện hành và các nguyên tắc, quy định; Bảo vệ các nguồn lực chống thất thoát, sử dụng sai mục đích và tổn thất ”. + Vai trò của kiểm soát nội bộ: Kiểm soát bội bộ được thiết lập nhằm giúp tổ chức đạt được
4 các mục tiêu của mình và hạn chế các vấn đề gây bất lợi cho tổ chức. + Kiểm soát nội bộ trong đơn vị công: Các yếu tố của hệ thống kiểm soát nội bộ: Theo INTOSAI hệ thống KSNB gồm các thành phần sau: Môi trường kiểm soát; Đánh gia rủi ro; Hoạt động kiểm soát; Thông tin và truyền thông; Hoạt động giám sát. 1.2. ĐẶC ĐIỂM CÔNG TÁC THU BHXH 1.2.1. Khái niệm, phân loại và vai trò của BHXH: a. Khái niệm: BHXH là sự đảm bảo thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập từ lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ BHXH”. b. Phân loại BHXH: BHXH bắt buộc; BHXH tự nguyện. c. Vai trò: Đảm bảo an sinh xã hội. 1.2.2. Đối tƣợng và mức đóng BHXH a. Đối tượng phải nộp BHXH: b. Mức đóng đối với các đơn vị sử dụng lao động: Mức đóng BHXH = Mức tiền lương, tiền công x Tỷ lệ trích Hiện nay, tỷ lệ trích là 25,5% 1.2.3. Đặc điểm quản lý thu BHXH a. Công tác quản lý từ đơn vị sử dụng lao động (SDLĐ): b. Công tác quản lý từ cơ quan BHXH: + Bộ phận một cửa: + Bộ phận Quản lý thu: + Bộ phận Cấp sổ, thẻ + Bộ phận Kế hoạch – Tài chính: c. Quản lý tiền thu: 1.3. KIỂM SOÁT THU BẢO HIỂM XÃ HỘI 1.3.1. Mục tiêu và yêu cầu kiểm soát thu BHXH:
5 a. Mục tiêu của kiểm soát thu BHXH: - Mục tiêu về sự hữu hiệu, hiệu quả - Phải đảm bảo tính công bằng trong xã hội, tính tuân thủ pháp luật của các đơn vị SDLĐ. b. Yêu cầu của kiểm soát thu BHXH: - Kiểm soát thu BHXH đúng đối tượng. - Thu đúng, thu đủ, thu kịp thời. 1.3.2. Vận dụng KSNB trong kiểm soát thu BHXH: a. Môi trường kiểm soát (MTKS) b. Nhận diện và đánh giá rủi ro c. Hoạt động kiểm soát d. Thông tin và truyền thông e. Hoạt động giám sát KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT THU BHXH TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN BẮC TRÀ MY - QUẢNG NAM 2.1. KHÁI QUÁT VỀ BHXH HUYỆN BẮC TRÀ MY - QUẢNG NAM 2.1.1. Sự hình thành và chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của BHXH huyện Bắc Trà My - Quảng Nam: BHXH huyện Bắc Trà My được thành lập theo Quyết định số 991/QĐ-BHXH-TCCB ngày 12 tháng 08 năm 2003 của Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam. 2.1.2. Tổ chức quản lý của BHXH huyện Bắc Trà My - Quảng Nam: BHXH huyện Bắc Trà My gồm có 01 Giám Đốc và 01 Phó Giám Đốc và các bộ phận thực hiện nhiệm vụ chuyên môn gồm: Bộ phận Quản lý thu; Bộ phận Kế hoạch – Tài Chính; Bộ phận Chế
6 độ chính sách; Bộ phận TN&TKQTTHC (một cửa); Bộ phận Cấp sổ, thẻ; Bộ phận Giám định BHYT. 2.1.3. Đặc điểm huyện Bắc Trà My và tình hình sử dụng lao động trên địa bàn huyện Bắc Trà My: Huyện Bắc Trà My là huyện miền núi. Có diện tích là 82.305ha với dân số 40.515 người (khoản 10.539 hộ). Huyện Bắc Trà My có 12 xã và 01 thị trấn (có 07 xã thuộc vùng sâu vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số). 2.1.4. Tình hình thu BHXH và quy trình quản lý thu BHXH các đơn vị sử dụng lao động tại BHXH huyện Bắc Trà My a. Tình hình thu BHXH các đơn vị sử dụng lao động b. Quy trình thu BHXH: Theo Quyết định 595/QĐ-BHXH ngày 14/04/2017 của BHXH Việt Nam và Quyết định số 505/QĐ- BHXH ngày 27/03/2020 của Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam. 2.2. THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT THU BHXH TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN BẮC TRÀ MY - QUẢNG NAM 2.2.1. Môi trƣờng kiểm soát: - Về phân cấp quản lý thu. - Về giám sát, kiểm tra. - Về cơ cấu tổ chức. Qua nghiên cứu về môi trường kiểm soát, có thể chỉ ra một số tồn tại ảnh hưởng đến kiểm soát thu BHXH như sau: - Công tác kiểm tra, kiểm soát chưa thiết lập một hệ thống KSNB thu hiệu quả, số đơn vị được kiểm tra còn hạn chế. - Chưa có quy định rõ ràng và đầy đủ về các hình thức kỷ luật . Các thông tin sai phạm xảy ra ở các bộ phận chức năng thường bị che giấu, chưa có sự giám sát của các bộ phận nghiệp vụ, sai phạm có khi không được xử lý hoặc xử lý không kịp thời. 2.2.2. Đánh giá rủi ro:
7 - Giai đoạn đăng ký ban đầu: Đơn vị SDLĐ không đóng BHXH, kê khai không đủ số người thuộc diện tham gia BHXH hoặc chuyển NLĐ sang chế độ hợp đồng thời vụ, không đúng theo Luật BHXH. - Giai đoạn quản lý thu: Viên chức quản lý thu có thể thông đồng, hướng dẫn đơn vị giả mạo hồ sơ, chỉnh sửa hồ sơ không đúng với thực tế nhằm trục lợi. Không thu đủ và đúng mức phải nộp vào quỹ BHXH, viên chức quản thu nhập sai hồ sơ của đơn vị. - Giai đoạn quản lý nợ: Đơn vị SDLĐ trì hoãn trích nộp, chiếm dụng tiền BHXH, cam kết nhưng không thực hiện trích nộp. Viên chức quản lý thu thông đồng với đơn vị SDLĐ cho phép đơn vị chậm nộp tiền BHXH. Đánh giá: Việc nhận dạng các rủi ro và phân tích, đánh giá các rủi ro trong quản lý thu BHXH còn mang tính chủ quan, còn thụ động trong việc quản lý rủi ro, chỉ khi nào xảy ra hậu quả mới khắc phục. 2.2.3. Hoạt động kiểm soát + Kiểm soát thu BHXH ở giai đoạn đăng ký ban đầu: - Viên chức tiếp nhận hồ sơ/ Lãnh đạo phụ trách: Kiểm tra hồ sơ, quy trình, thời gian xử lý hồ sơ. - Các trường hợp bất thường thì đề nghị đơn vị cung cấp hồ sơ chứng minh: Bảng lương, Quyết định, HĐLĐ để kiểm tra. - Viên chức tiếp nhận hồ sơ khai thác thông tin đơn vị để cung cấp cho lãnh đạo quản lý. + Kiểm soát thu BHXH ở giai đoạn quản lý thu: - Phó Giám đốc phụ trách thu kiểm tra công tác nhập liệu, đối chiếu thu của các viên chức quản lý thu. - Viên chức quản lý thu tiếp nhận hồ sơ, kiểm tra, nhập dữ liệu vào phần mềm quản lý thu và chuyển danh sách cho bộ phận sổ
8 thẻ in sổ BHXH, thẻ BHYT, tờ rời chốt sổ BHXH cho NLĐ. Phát hiện trường hợp sai phạm kiến nghị kiểm tra. - Viên chức quản lý thu được phân công theo dõi một số đơn vị SDLĐ, còn cán bộ kế toán theo dõi tài khoản thu có trách nhiệm đối chiếu định kỳ hàng tháng. - Nguyên tắc bất kiêm nhiệm: Viên chức không được kiêm nhiệm 2 vị trí công việc cùng lúc. + Kiểm soát thu ở giai đoạn quản lý nợ: - Xây dựng kế hoạch, biện pháp đôn đốc thu hồi nợ BHXH. - Viên chức quản lý thu trực tiếp đến đơn vị để đối chiếu đôn đốc; Lập biên bản đối chiếu thu nộp BHXH; gửi văn bản đôn đốc 15 ngày một lần. Sau 02 lần gửi văn bản mà đơn vị không nộp tiền, chuyển hồ sơ đơn vị đến Tổ thu nợ tiếp tục xử lý. - Viên chức quản lý thu kiểm tra, báo cáo lãnh đạo quản lý có biện pháp thanh tra, kiểm tra xử lý vi phạm theo quy định và khởi kiện các doanh nghiệp nợ lâu năm, chây lỳ không nộp tiền BHXH Đánh giá: + Đối với kiểm soát thu BHXH ở giai đoạn đăng ký ban đầu: Chưa kiểm tra được các trường hợp tăng mức đóng bất thường, hay khai thác thông tin của đơn vị, đối tượng để cung cấp cho lãnh đạo quản lý thu BHXH. + Đối với kiểm soát thu BHXH ở giai đoạn quản lý thu: Quy trình mô tả công việc của công tác kiểm soát thu chưa được xây dựng một cách cách đầy đủ cho viên chức khi thực hiện nghiệp vụ thu BHXH. Việc kiểm soát tiền lương đóng cho NLĐ của đơn vị SDLĐ chưa được kiểm soát tốt. Viên chức quản lý thu thực hiện nghiệp vụ chuyên môn bỏ qua nghiệp vụ tính lãi chậm điều chỉnh lương cho đơn vị SDLĐ.
9 + Đối với kiểm soát thu ở giai đoạn quản lý nợ: Đơn vị hiện đang bố trí một viên chức có thâm niên nghề trong việc đôn đốc thu nợ BHXH. Việc bố trí này tuy có mặc ưu điểm là viên chức nắm bắt được địa bàn . Tuy nhiên với quá trình viên chức công tác lâu năm trên địa bàn viên chức thông đồng với đơn vị SDLĐ trong việc trích nộp BHXH là có thể xảy ra. 2.2.4. Thông tin và truyền thông BHXH huyện Bắc Trà My đã chú trọng đến việc áp dụng CNTT vào trong công tác quản lý, nên bước đầu đã cung cấp cho nhà quản lý kịp thời tình hình số lao động tham gia, số tiền thu vào quỹ BHXH và tiền lương người lao động khi tham gia. Dữ liệu trên hệ thống thông tin chung của ngành chưa cập nhật đầy đủ nên khi giải quyết chế độ vẫn căn cứ vào sổ BHXH là chủ yếu, tuy hiện nay đã lấy từ dữ liệu thu BHXH nhưng vẫn còn cập nhật, điều chỉnh, bổ sung. Do vậy, khi NLĐ mất sổ cần cấp lại thì cơ quan BHXH phải gởi công văn xác nhận đến cơ quan BHXH khác, việc này rất tốn thời gian. Ngành BHXH bắt đầu áp dụng công nghệ thông tin kết hợp với thủ công trong xử lý nghiệp vụ và quản lý hoạt động thu BHXH theo quy trình thu của ngành, nhưng hệ thống báo cáo, mẫu biểu vừa theo quy định của chế độ kế toán, vừa phải theo báo cáo nghiệp vụ theo quy định của ngành nhưng vẫn chưa phù hợp và đảm bảo sự chính xác cao và rất hay thay đổi, chưa có định hướng lâu dài nên khi tổng hợp báo cáo những dữ liệu mang tính lịch sử lâu dài gặp rất nhiều khó khăn. 2.2.5. Hoạt động giám sát + Giám sát thường xuyên tại BHXH huyện: Bảng 2.5: Hoạt động giám sát thƣờng xuyên tại BHXH huyện Bắc Trà My
10 Bộ phận Nội dung giám sát - Giám sát quá trình nhập chứng từ của bộ phận KHTC để giúp phát hiện sai lệch trong việc nhập Quản lý thu chứng từ thu BHXH. BHXH - Giám sát việc giao nhận hồ sơ của bộ phận tiếp nhận và trả kết quả hồ sơ. - Giám sát quá trình xử lý hồ sơ, nhập dữ liệu vào Cấp sổ, thẻ phần mềm của bộ phận QLT so với hồ sơ đơn vị. - Giám sát quá trình xử lý các hồ sơ liên quan tới chế Chế độ, độ: BHXH một lần, ốm đau, thai sản… trong phần chính sách mềm quản lý thu để phát hiện sai sót. - Đối chiếu số phải thu của đơn vị so với số đã thu, Kế hoạch - số tiền thừa thiếu, qua đó giám sát quá trình nhập dữ tài chính liệu phát sinh của bộ phận quản lý thu. + Giám sát định kỳ được thực hiện theo kế hoạch kiểm tra, soát xét mọi hoạt động thu BHXH theo quy trình QLT đã được thống nhất trong toàn ngành. Đánh giá: Chưa có sự đầu tư thích đáng so với quy mô ngày càng phát triển cả về chiều sâu lẫn chiều rộng trong hoạt động thu, chi và thực hiện chính sách BHXH cho người lao động trên địa bàn huyện. Bên cạnh đó, lãnh đạo ngành BHXH chưa thực sự quan tâm nhiều đến hoạt động giám sát, trong khi đó công cụ hữu hiệu để thực hiện nhiệm vụ trên đối với chức năng của Phòng Thanh tra - Kiểm tra cấp tỉnh chưa chặt chẽ, đồng bộ, trình độ cán bộ chưa theo kịp sự phát triển, để có thể phát hiện hết các sai phạm trong quy trình thu BHXH của ngành.
11 2.3. TỔNG HỢP CÁC SAI PHẠM, CÁC HẠN CHẾ VÀ NGUYÊN NHÂN CỦA THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT THU BHXH TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN BẮC TRÀ MY - QUẢNG NAM 2.3.1. Tổng hợp các sai phạm: Từ thực trạng trong công tác kiểm soát thu BHXH tại BHXH huyện Bắc Trà My ở trên. Sau khi trao đổi và thảo luận với lãnh đạo phụ trách công tác thu BHXH, các Viên chức quản lý thu tại BHXH huyện Bắc Trà My. Tác giả tổng hợp những sai phạm có thể xảy ra tại BHXH huyện Bắc Trà My qua bảng sau: Bảng 2.6: Tổng hợp các sai phạm còn xảy ra trong quá trình thu BHXH tại BHXH huyện Bắc Trà My - Quảng Nam Sai phạm xảy ra Kiểm soát thu (2017 – 2019) Sai phạm do đơn vị SDLĐ Không đóng, trốn đóng BHXH - Điều chỉnh thu 9.336 đối Tiền lương, tiền công do chủ tượng. SDLĐ đăng ký thấp so với thực tế, - Số tiền điều chỉnh thu của đăng ký đóng thấp hơn mức lương năm trước năm tài chính: theo quy định công nhân đã qua 2.155.537.000 đồng. đào tạo nghề phải được hưởng. - Truy thu do thu thấp hơn mức lương đào tạo nghề: Kê khai thiếu số lao động thuộc 16.785.600 đồng (theo Kết diện phải tham gia, chậm thực hiện luận Kiểm toán Nhà nước việc điều chỉnh tăng lương theo 2019). quy định cho NLĐ… Đơn vị SDLĐ thu 8% từ tiền lương, tiền công của NLĐ nhưng không đóng cho cơ quan BHXH. Đơn vị nợ: 53 đơn vị; Số
12 Đơn vị chây ỳ chậm nộp, nợ kéo tiền nợ: 579.218.930 đồng. dài để chiếm dụng tiền BHXH sử dụng vào mục đích kinh doanh. Đơn vị cam kết, đăng ký tham gia BHXH nhưng không chịu nộp tiền BHXH. Sai phạm do cơ quan BHXH - 1.771 đối tượng bỏ qua Cán bộ thu BHXH nhập sai sót hồ nghiệp vụ tính lãi chậm sơ, bỏ qua quy trình thu, không tính điều chỉnh đóng BHXH. lãi, sai sót dữ liệu - Sai lương, sai chức danh: Theo dõi đơn vị không chặt chẽ để 229 đối tượng. đơn vị trốn khỏi địa phương, không - 07 đơn vị mất tích, bỏ trốn còn hoạt động, mất tích. với số tiền: 271.577.754 đồng. 2.3.2. Tổng hợp các hạn chế tồn tại: Hệ thống Các hạn chế trong hệ thống kiểm soát thu kiểm soát Môi trường kiểm soát còn bị hạn chế một số mặt: Nhận thức của viên chức về vai trò hoạt động kiểm soát cũng Môi như tính liêm chính và đạo đức nghề nghiệp chưa cao, trường một số ít viên chức còn hạn chế về nghiệp vụ, chưa kiểm xây dựng quy chế luân chuyển vị trí quản lý thu soát BHXH trên 3 năm. Chưa hình thành bộ phận KSNB ở BHXH huyện để giám sát hoạt động kiểm soát thu BHXH.
13 Mang tính thụ động, còn chủ quan trong quản lý rủi ro, Đánh khi xảy ra sự việc cụ thể mới khắc phục xử lý, lựa chọn giá rủi cách thức đối phó rủi ro chưa tốt. ro Chưa có bộ phận KSNB để đánh giá rủi ro và ngăn ngừa rủi ro xảy ra. - Quy trình mô tả công việc của công tác kiểm soát thu chưa được xây dựng một cách cách đầy đủ cho viên Hoạt chức khi thực hiện nghiệp vụ thu BHXH để có thể động kiểm soát và ngăn ngừa vi phạm. kiểm - Việc kiểm soát tiến độ thu hằng tháng cũng như chưa soát có giải pháp hữu hiệu để buộc các đơn vị vi phạm pháp luật về BHXH và nhất là các DN trích nộp kịp thời. - Viên chức bỏ qua nghiệp vụ tính lãi chậm điều chỉnh lương khi thực hiện nghiệp vụ thu BHXH. Dữ liệu thu BHXH vẫn còn nhiều đối tượng trùng Thông thông tin định danh, nên việc cập nhật mã số BHXH để tin và thực hiện nghiệp vụ thu BHXH còn vướng mắc. Gây truyền khó khăn cho việc tiến tới cấp sổ BHXH, thẻ BHYT thông điện tử theo mục tiêu của ngành. Việc thu thập thông tin để phân tích, đánh giá rủi ro về công tác thu BHXH chưa kịp thời. Hoạt Công tác kiểm tra giám sát chưa thường xuyên. Hoạt động động giám sát chưa mang tính độc lập. giám sát 2.3.3. Nguyên nhân của các hạn chế a. Nguyên nhân khách quan Chưa có hướng dẫn tổ chức hoạt động KSNB thông qua khuôn khổ kiểm soát để kiểm soát rủi ro, ngăn chặn các hành vi sai
14 phạm của chính viên chức BHXH cũng như các bên tham gia đóng góp vào quỹ BHXH. Do áp lực việc làm, cộng với NLĐ thiếu hiểu biết về chính sách pháp luật BHXH, về nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp chính đáng nên không dám đấu tranh cho quyền lợi của bản thân. Trường hợp khác, NLĐ muốn được hưởng quyền lợi về chính sách BHXH, còn người SDLĐ phải đóng gấp đôi mức của NLĐ nên các chủ SDLĐ không muốn đóng BHXH. Quy định luật pháp về xử lý hành vi vi phạm theo luật đã có nhưng việc thực hiện chưa mạnh nên các đơn vị cố tình chây lỳ không nộp hoặc nộp chậm để chiếm dụng tiền thu BHXH. Sự phối hợp giữa các ngành chức năng liên quan chưa đồng bộ và chặt chẽ nhằm bảo vệ quyền lợi của NLĐ. Mức lãi suất chậm đóng BHXH thấp hơn mức lãi suất đi vay ngân hàng nên nhiều đơn vị SDLĐ chiếm dụng số tiền trích đóng BHXH của người lao động để thực hiện hoạt động kinh doanh. b. Nguyên nhân chủ quan: BHXH huyện Bắc Trà My hiện đang quản lý hơn 305 đầu mối đơn vị, trên 2.426 lao động tham gia BHXH, nguồn thu hàng năm tăng, nhưng viên chức thực hiện công tác thu BHXH có chuyên môn chưa phù hợp với chuyên môn đang làm, chưa thực hiện đúng các bước kiểm soát của quy trình nghiệp vụ thu BHXH theo quy định của BHXH Việt Nam. Nguyên nhân do việc thực hiện các quy định về pháp lý thiếu hiệu quả, thiếu sự hỗ trợ của các ban ngành đến việc xử lý các vi phạm về việc trích nộp vào các quỹ theo quy định của pháp luật. Quy trình quản lý thu BHXH của ngành chưa thật chặt chẽ và rất khó cho việc giám sát kịp thời các rủi ro trong việc quản lý thu BHXH theo quy định của pháp luật.
15 BHXH huyện chưa có bộ phận KSNB độc lập để giám sát tính tuân thủ của viên chức thực hiện các nghiệp vụ chuyên môn và để phân tích, cảnh báo, phát hiện kịp thời sai sót có thể xảy ra. KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 CHƢƠNG 3 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT THU BHXH TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HUYỆN BẮC TRÀ MY - QUẢNG NAM Với thực trạng kiểm soát thu BHXH ở BHXH huyện Bắc Trà My như đã nêu ở chương 2, và những tồn tại, hạn chế đã nêu. Trong thời gian đến BHXH huyện Bắc Trà My cần hoàn thiện công tác kiểm soát thu BHXH với các giải pháp sau: 3.1. Hoàn thiện môi trƣờng kiểm soát 3.1.1. Xây dựng quy chế luân chuyển Viên chức thu BHXH đã làm việc thực tế trên 3 năm ở một vị trí: - Trước hết Ban Giám đốc đơn vị thực hiện xây dựng quy chế luân chuyển đối với viên chức quản lý thu BHXH đã theo dõi quản lý trên 3 năm ở một vị trí công việc. - Định kỳ chuyển đổi vị trí công tác từ bộ phận này sang bộ phận khác cùng chuyên môn, nghiệp vụ trong cơ quan, đơn vị, như từ bộ phận thu BHXH sang bộ phận cấp sổ, thẻ và ngược lại. - Đề xuất với BHXH tỉnh thay đổi viên chức quản lý thu từ huyện này sang huyện khác để viên chức thay đổi môi trường làm việc, phát huy được năng lực chuyên môn trong quản lý thu BHXH. 3.1.2. Tổ chức bộ phận kiểm soát nội bộ tại BHXH huyện: Mặc dù khi phân công đã tạo ra cơ chế tự kiểm soát chéo lẫn nhau, tuy nhiên kiểm soát độc lập cần có để nhằm hạn chế một số sai sót do một số nguyên nhân: - Viên chức hạn chế năng lực chuyên môn trong thực hiện
16 nhiệm vụ như: Thực hiện nhập dữ liệu điều chỉnh lương cho NLĐ trên phần mềm QLT để xảy ra sai sót về tiền lương, phụ cấp lương… - Viên chức cấu kết với đơn vị SDLĐ để trục lợi quỹ BHXH như: Tăng lao động tham gia BHXH không đúng đối tượng đóng, điều chỉnh tăng mức đóng cho NLĐ không đúng theo thang lương của đơn vị xây dựng trước khi nghỉ thai sản để NLĐ được hưởng chế độ thai sản với mức hưởng cao. Hoặc viên chức thông đồng với đơn vị để đơn vị được nợ tiền đóng BHXH. - Sự cẩu thả và làm việc thiếu trách nhiệm của viên chức: Viên chức bỏ qua một số bước của quy trình quản lý thu do ngành quy định, như việc thực hiện tính lãi truy đóng, hay bỏ qua bước quy trình truy thu cộng nối thời gian đóng BHXH. 3.1.3. Nâng cao trình độ chuyên môn cho viên chức quản lý thu BHXH: - Kiến nghị BHXH tỉnh cử Viên chức quản lý thu BHXH tham dự các lớp tập huấn nghiệp vụ chuyên môn do Trường đào tạo nghiệp vụ của BHXH Việt Nam tổ chức - Bố trí viên chức có chuyên môn phù hợp, thành thạo nghiệp vụ CNTT để quản lý thu BHXH thay cho viên chức lớn tuổi. - Viên chức thực hiện nhiệm vụ nâng cao văn hóa môi trường kiểm soát: Tính tuân thủ pháp luật; đạo đức nghề nghiệp của viên chức, việc đảm bảo quyền lợi của viên chức đối với trách nhiệm nghề nghiệp. 3.2. Hoàn thiện về đánh giá rủi ro 3.2.1. Xây dựng phƣơng pháp đánh giá rủi ro phù hợp: - Xây dựng bộ phận thường xuyên chịu trách nhiệm giám sát, phân tích các loại rủi ro phát sinh trong hoạt động thu BHXH và đưa ra các giải pháp quản lý, khắc phục các rủi ro này. Cần phân tích, đánh giá rủi ro có thể xảy ra ảnh hưởng đến việc đạt được mục
17 tiêu thu BHXH của BHXH huyện Bắc Trà My về các chỉ tiêu như: Số thu, số đối tượng tham gia, tỷ lệ nợ BHXH…. Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính theo quy trình ISO 9001-2015, thực hiện theo cơ chế một cửa liên thông để hạn chế viên chức quản thu BHXH làm việc trực tiếp đơn vị SDLĐ tham gia BHXH, để tránh trường hợp thông đồng làm thất thoát quỹ BHXH. - Nhận dạng, phân tích và đánh giá các rủi ro phải được thực hiện thường xuyên, chủ động. Qua đó xác định để có các biện pháp xử lý phù hợp, kịp thời chứ không phải chỉ khi nào xảy ra hậu quả mới khắc phục như trước đây. Trong công tác thu BHXH, việc nhận dạng rủi ro có ý nghĩa rất quan trọng, giúp phát hiện sớm các đơn vị sử dụng lao động có dấu hiệu sai phạm để xử lý kịp thời. 3.2.2. Xây dựng quy chế quy định trách nhiệm trong việc ngăn ngừa, đối phó với các rủi ro: Hiện nay BHXH tỉnh đã có Quyết định số 228/QĐ-BHXH ngày 08/4/2020 về quy chế làm việc của BHXH tỉnh Quảng Nam. Tuy nhiên trách nhiệm của viên chức, Giám đốc, Phó Giám đốc BHXH huyện trong việc để xảy ra các rủi ro thu gây thất thoát quỹ BHXH chưa thấy đề cập. Vì vậy, để quy định cụ thể trách nhiệm của từng viên chức thực hiện nghiệp vụ thu BHXH, trong đó có viên chức quản lý nếu để xảy ra các rủi ro, sai phạm trong công tác thu BHXH như: Quản lý gây thất thoát quỹ BHXH, phân tích đánh giá không kịp thời các đơn vị nợ BHXH có nguy cơ mất khả năng trả nợ BHXH, quản lý để đơn vị nợ BHXH mất tích, bỏ trốn khỏi địa phương… để thất thoát nguồn thu BHXH của BHXH huyện… Phải chịu trách nhiệm với lãnh đạo cấp trên hoặc chịu trách nhiệm trước pháp luật. . 3.3. Hoàn thiện hoạt động kiểm soát
18 Mặc dù hoạt động kiểm soát thu BHXH tại BHXH huyện Bắc Trà My đã thực hiện qua các bước theo trình tự từ khâu đăng ký ban đầu, khâu quản lý thu, khâu quản lý nợ đã đạt được một số kết quả. Tuy nhiên, vẫn còn một số hạn chế cần có giải pháp để hoàn thiện như sau: 3.3.1. Xây dựng các bƣớc công tác kiểm soát thu BHXH cho viên chức: - Kiểm soát đối tượng tham gia đóng BHXH theo quy định tại Điều 2, Luật BHXH để tránh trình trạng DN quy định nhiều khoản phụ cấp và các khoản phụ cấp lớn hơn nhiều lần tiền lương, tiền công làm giảm mức đóng vào quỹ BHXH. - Về công tác quản lý thu cần kiểm soát mức đóng BHXH (mức đóng tối đa, tối thiểu, chế độ tiền lương đóng) của người lao động theo quy định của pháp luật. Kiểm soát tiền lương của NLĐ khi đăng ký tham gia BHXH. Tránh tình trạng cùng một DN nhưng có nhiều bảng lương khác nhau để trốn tránh nghĩa vụ đóng BHXH. - Khi phát sinh tăng thu, kể cả tăng mới và truy đóng BHXH, khi thực hiện đồng bộ dữ liệu, cấp mã số BHXH, cộng nối thời gian công tác, gộp sổ BHXH phải kiểm tra, rà soát, đối chiếu với các cơ sở dữ liệu: Thu, sổ thẻ, người hưởng BHXH để tránh thu trùng thời gian, sai đối tượng hoặc phát hiện quá trình đóng BHXH đã hưởng chế độ hưu trí, BHXH một lần.... - Thường xuyên kiểm tra, rà soát các trường hợp có phát sinh điều chỉnh mức đóng BHXH tăng bất thường trước khi sinh hoặc trước khi thanh toán chế độ ốm đau… - Nhập chính xác từng khoảng thời gian nghỉ việc không hưởng lương theo đề nghị của đơn vị sử dụng lao động vào phần mềm quản lý thu BHXH để liên thông phần mềm giải quyết đúng chế độ BHXH đối với người lao động.