Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Khoa học: Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo phát triển kinh tế Hàng hải từ năm 1996 đến năm 2007

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN<br /> -----------------------<br /> <br /> NGUYỄN THỊ THƠM<br /> <br /> ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM LÃNH ĐẠO<br /> PHÁT TRIỂN KINH TẾ HÀNG HẢI<br /> TỪ NĂM 1996 ĐẾN NĂM 2007<br /> <br /> CHUYÊN NGÀNH: LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM<br /> MÃ SỐ:<br /> <br /> 60 22 56<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LỊCH SỬ<br /> <br /> HÀ NỘI - 2009<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Thế kỷ XXI được thế giới xem là "Thế kỷ của đại dương", các quốc gia<br /> có biển rất quan tâm đến biển và coi trọng việc xây dựng Chiến lược biển.<br /> Khu vực Biển Đông, trong đó vùng biển Việt Nam, có vị trí địa kinh tế và địa<br /> chính trị rất quan trọng. Với chiều dài bờ biển hơn 3.260 km nằm gần kề<br /> tuyến hàng hải quốc tế, nối liền các trung tâm kinh tế sôi động nhất của thế<br /> giới hiện nay, trong tương lai kinh tế biển sẽ là một ngành then chốt của nền<br /> kinh tế quốc dân.<br /> Trong lịch sử dựng nước và giữ nước, ông cha ta đã hướng ra biển để<br /> buôn bán và giao lưu văn hoá với các quốc gia lân cận và trên thế giới với<br /> phương châm “Tứ hải giai huynh đệ”. Từ sau Cách mạng Tháng Tám đến<br /> nay, Đảng và Nhà nước ta luôn luôn quan tâm chỉ đạo các hoạt động kinh tế<br /> biển trong đó có ngành Hàng hải nhằm phát huy tiềm năng sẵn có của biển<br /> như câu ca mà ông cha ta đã đúc kết “rừng vàng biển bạc”. Trước tình hình<br /> mới của cách mạng, ngày 5/5/1965, Bộ Giao thông vận tải đã ra Quyết định<br /> số 1046/QĐ về việc giải thể Cục Vận tải biển, thành lập Cục Vận tải đường<br /> biển và Cục Vận tải đường sông. Với quyết định này, ngành Hàng hải Việt<br /> Nam đã bước sang một giai đoạn mới.<br /> Giai đoạn 1965 - 1975 ngành Hàng hải Việt Nam cùng cả nước vừa<br /> chiến đấu, vừa xây dựng và phát triển lực lượng, góp phần đắc lực cho công<br /> cuộc xây dựng và bảo vệ hậu phương miền Bắc, chi viện cho tiền tuyến lớn<br /> miền Nam. Bằng sự thông minh và lòng dũng cảm, vượt qua muôn vàn khó<br /> khăn và thử thách, cán bộ công nhân ngành Hàng hải đã góp phần đắc lực<br /> trong cuộc kháng chiến phong toả bằng đường biển của kẻ thù, bốc dỡ và vận<br /> chuyển hàng triệu tấn hàng hoá bằng đường biển phục vụ cho hậu phương và<br /> <br /> tiền tuyến. Từ sau năm 1975, vai trò lãnh đạo của Đảng trong các hoạt động<br /> sản xuất kinh doanh của Ngành được triển khai trong phạm vi cả nước. Nhiều<br /> nhiệm vụ mới được đặt ra cho Ngành.<br /> Từ những thập niên 90 của thế kỷ XX, Đảng và Nhà nước ta đã có một<br /> số Nghị quyết, chính sách về các lĩnh vực liên quan đến biển. Trước tình hình<br /> mới của đất nước, xu thế toàn cầu hoá và khu vực hoá đã trở thành một trong<br /> những xu hướng phát triển chủ yếu của quan hệ quốc tế hiện đại. Xu thế này<br /> sẽ tiếp tục phát triển mạnh trong thời gian tới. Đặc biệt là các nước đang phát<br /> triển ngày càng áp dụng chính sách mở cửa và tự do hoá thương mại, đầu tư<br /> tài chính. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt thuận lợi trên, tình hình thế giới và<br /> khu vực còn tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường. Khủng hoảng tài chính<br /> đang lan rộng ra nhiều nước làm cho nền kinh tế thế giới bị suy thoái. Mặc dù<br /> chính phủ nhiều nước trên thế giới đã có những can thiệp tích cực nhưng<br /> khủng hoảng, suy thoái kinh tế thế giới có thể kéo dài trong một vài năm tới.<br /> Vai trò của Mỹ bị suy giảm, sự nổi lên của một số nước làm gia tăng cạnh<br /> tranh quốc tế trên các lĩnh vực, xu hướng hình thành thế giới đa cực ngày<br /> càng nổi rõ. Trên cơ sở đó, Đảng và Nhà nước đã đề ra Chiến lược biển Việt<br /> Nam đến năm 2020 với mục tiêu:<br /> Xây dựng và phát triển toàn diện các lĩnh vực kinh tế, xã hội, khoa học công nghệ, tăng cường củng cố quốc phòng, an ninh, làm cho đất nước<br /> giàu mạnh từ biển, bảo vệ môi trường biển. Phấn đấu đến năm 2020,<br /> kinh tế trên biển và ven biển đóng góp khoảng 53 - 55% tổng GDP của<br /> cả nước. Giải quyết tốt các vấn đề xã hội, cải thiện một bước đáng kể<br /> đời sống nhân dân vùng biển và ven biển. Phấn đấu thu nhập bình quân<br /> đầu người cao gấp hai lần so với thu nhập bình quân chung của cả nước.<br /> Xây dựng một số thương cảng quốc tế có tầm cỡ khu vực, hình thành<br /> một số tập đoàn kinh tế mạnh. Phát triển mạnh cả khai thác, chế biến sản<br /> phẩm từ biển và phát triển các ngành dịch vụ biển. Xây dựng một số khu<br /> <br /> kinh tế mạnh ở ven biển; xây dựng cơ quan quản lý nhà nước tổng hợp<br /> thống nhất về biển có hiệu lực, hiệu quả; mở rộng hợp tác quốc tế trong<br /> các lĩnh vực về biển [29, tr. 3].<br /> Với những lý do đó, tôi chọn đề tài "Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh<br /> đạo phát triển kinh tế Hàng hải từ năm 1996 đến năm 2007" làm luận văn<br /> nghiên cứu của mình.<br /> 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến luận văn<br /> Là một ngành kinh tế trẻ, nhưng mang lại lợi nhuận rất cao, góp phần<br /> quan trọng vào sự phát triển kinh tế chung của đất nước. Vì vậy, đã thu hút sự<br /> quan tâm của các cơ quan, các nhà đầu tư trong và ngoài nước.<br /> Các công trình nghiên cứu, gồm các tài liệu xuất bản thành sách, các bài<br /> viết đăng trên các báo, tạp chí của các tác giả trong nước, nổi bật có:<br /> - Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam: "Đề án hình thành tập đoàn Hàng<br /> hải quốc gia Việt Nam", Hà Nội, 2007. Đề án đã nêu lên sự cần thiết phải<br /> hình thành Tập đoàn Hàng hải Việt Nam trên cơ sở Tổng Công ty hoạt động<br /> theo mô hình Công ty mẹ - Công ty con và phương án hình thành Tập đoàn<br /> Hàng hải Việt Nam; lộ trình thực hiện, những đề xuất và kiến nghị.<br /> - Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam: "Nghiên cứu các giải pháp tăng<br /> năng lực cạnh tranh của ngành Hàng hải Việt Nam trong điều kiện hội nhập<br /> quốc tế", Hà Nội, 2002. Đề án đã nêu lên những vấn đề cơ bản về vị trí của<br /> ngành Hàng hải trong nền kinh tế quốc dân và tiến trình hội nhập quốc tế,<br /> nghiên cứu các xu thế phát triển hàng hải thế giới, những chính sách của một<br /> số nước trong khu vực đối với sự phát triển của ngành Hàng hải quốc gia, làm<br /> rõ nhu cầu, thách thức, tiêu thức cạnh tranh của ngành Hàng hải trong điều<br /> kiện hội nhập quốc tế. Từ đó, xác định hệ thống các giải pháp đồng bộ và khả<br /> thi để nâng cao năng lực cạnh tranh, đồng thời đưa ra những kiến nghị đối với<br /> các cấp để thực thi các giải pháp này.<br /> - “Quy hoạch cảng biển Việt Nam cần tính khoa học và đồng bộ”, được<br /> <br /> đăng trên tạp chí GTVT số 8, 2007 của PGS. TS Nguyễn Ngọc Huệ. Tác giả<br /> đã nêu lên công tác quy hoạch về dự báo nhu cầu hàng hoá thông qua các<br /> cảng biển quan trọng ở các vùng kinh tế trọng điểm như quy hoạch về cảng<br /> biển, về đội tàu và về dịch vụ cảng biển.<br /> - “Kinh nghiệm của ASEAN trong việc phát triển dịch vụ vận tải biển”,<br /> được đăng trên tạp chí Biển & Bờ số 3, 2007 của tác giả Nguyễn Tương. Tác<br /> giả đã nêu bật được những kinh nghiệm của các nước ASEAN (trừ Lào) trong<br /> việc phát triển dịch vụ vận tải biển như: xây dựng chính sách hàng hải quốc<br /> tế; đẩy mạnh tự do hoá dịch vụ và khuyến khích cạnh tranh để phát triển; áp<br /> dụng các chính sách ưu tiên phát triển ngành Vận tải biển và tăng cường hợp<br /> tác hàng hải khu vực.<br /> - “Phát triển kinh tế biển với xây dựng quốc phòng, an ninh hiện nay ở<br /> tỉnh Khánh Hoà”, Luận văn thạc sĩ năm 2003 – chuyên ngành kinh tế tại Học<br /> viện Chính trị quân sự của tác giả Phan Thanh Hải.<br /> - “Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ<br /> quốc từ năm 1986 đến năm 2001”, Luận văn Thạc sĩ Lịch sử năm 2007 –<br /> chuyên ngành Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam tại Học viện Chính trị quân<br /> sự của Nguyễn Đức Phương. Tác giả đã nêu lên những chủ trương của Đảng<br /> Cộng sản Việt Nam về bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc từ năm 1986 đến<br /> năm 2001, trong đó có nêu rõ chủ trương của Đảng trong việc phát triển kinh<br /> tế biển thông qua các kỳ Đại hội VI, VII, VIII, IX và những bài học kinh<br /> nghiệm rút ra từ quá trình Đảng lãnh đạo bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ<br /> quốc.<br /> Công trình nghiên cứu của tác giả nước ngoài nổi bật có:<br /> - “Những vấn đề đặt ra trong quá trình hội nhập quốc tế của ngành<br /> GTVT Việt Nam” của Anthony Pearce - Tổng Giám đốc Liên đoàn quốc tế<br /> đường bộ đăng trong tạp chí GTVT số 1+2/2006. Tác giả đã nêu ra những<br /> <br />