Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học Giáo dục: Bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học chương “Từ trường” Vật lí 11 THPT với sự hỗ trợ của máy vi tính

Chia sẻ: Buemr KKK | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:17

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn đề xuất các biện pháp bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh với sự hỗ trợ của máy vi tính và vận dụng được các biện pháp đề xuất vào việc thiết kế một số bài dạy học cụ thể trong chương “Từ trường” Vật lí 11 THPT.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học Giáo dục: Bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học chương “Từ trường” Vật lí 11 THPT với sự hỗ trợ của máy vi tính

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM DƯƠNG XUÂN VỸ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC CHƯƠNG “TỪ TRƯỜNG” VẬT LÍ 11 THPT VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA Demo Version MÁY VISDK - Select.Pdf TÍNH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Thừa Thiên Huế, năm 2019
ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM DƯƠNG XUÂN VỸ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC CHƯƠNG “TỪ TRƯỜNG” VẬT LÍ 11 THPT VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA MÁY VI TÍNH Demo Version - Select.Pdf SDK Chuyên ngành: Lí luận và phương pháp dạy học bộ môn Vật lí Mã số: 8140111 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. LÊ CÔNG TRIÊM Thừa Thiên Huế, năm 2019 i
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu ghi trong luận văn là trung thực, được các đồng tác giả cho phép sử dụng và chưa từng được công bố trong bất kỳ một công trình nào khác. Thừa Thiên Huế, tháng 7 năm 2019 Tác giả luận văn Dương Xuân Vỹ Demo Version - Select.Pdf SDK ii
LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy PGS.TS. Lê Công Triêm, TS. Lê Thị Cẩm Tú đã nhiệt tình giúp đỡ, hướng dẫn cho tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn quý thầy cô trong Khoa vật lí, các thầy cô trường ĐHSP Huế đã nhiệt tình dạy dỗ, hướng dẫn tôi thực hiện đề tài. Tôi cũng xin ngỏ lời cảm ơn đến Ban Giám hiệu, quý thầy cô và các em học sinh Trường THPT Trần Hưng Đạo, huyện Krông Bông, tỉnh Đăk Lăk đã giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình khảo sát và thực nghiệm luận văn. Thừa Thiên Huế, tháng 7 năm 2019 Tác giả luận văn Dương Xuân Vỹ Demo Version - Select.Pdf SDK iii
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 7 1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 7 2. Lịch sử vấn đề ......................................................................................................... 9 3. Mục tiêu của đề tài ................................................................................................ 11 4. Giả thuyết khoa học............................................................................................... 11 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................ 11 6. Đối tượng nghiên cứu............................................................................................ 12 7. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................... 12 8. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................... 12 Demo Version - Select.Pdf SDK 9. Đóng góp của đề tài............................................................................................... 13 10. Cấu trúc luận văn................................................................................................. 13 NỘI DUNG CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC VẬT LÍ VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA MÁY VI TÍNH ................................................ 14 1.1. Năng lực giải quyết vấn đề ................................................................................. 14 1.1.1. Khái niệm năng lực ......................................................................................... 14 1.1.2. Đặc điểm của năng lực .................................................................................... 16 1.1.3. Năng lực giải quyết vấn đề .............................................................................. 17 1.1.4. Các biểu hiện năng lực GQVĐ của HS trong dạy học.................................... 18 1.1.5. Năng lực giải quyết vấn đề trong dạy học Vật lí ............................................ 19 1.1.6. Các mức độ năng lực GQVĐ của HS trong học tập vật lí .............................. 20 1.1.7. Cấu trúc năng lực GQVĐ của của học sinh trong học tập vật lí ..................... 20 1
1.2. Bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học vật lí .......... 27 1.2.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học vật lí ............................................................................................ 27 1.2.2. Hệ thống kỹ năng giải quyết vấn đề cần rèn luyện cho học sinh để bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học vật lí ................................... 28 1.3. Sử dụng máy vi tính hỗ trợ việc bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học Vật lí ........................................................................................... 30 1.3.1. Các trường hợp sử dụng máy vi tính trong dạy học Vật lí.............................. 30 1.3.2. Sử dụng máy vi tính hỗ trợ cho việc bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học vật lí ..................................................................................... 32 1.4. Các biện pháp bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học vật lí với sự hỗ trợ của máy vi tính. .......................................................................... 34 1.4.1. Biện pháp 1: Định hướng học sinh huy động tri thức, tiếp cận, nhận biết các tình huống có vấn đề. ................................................................................................ 35 1.4.2. Biện pháp 2: Định hướng học sinh phân tích thông tin, vấn đề và đề xuất các giả thuyết, chiến lược giải quyết vấn đề. ................................................................... 36 Demo Version - Select.Pdf SDK 1.4.3. Biện pháp 3: Định hướng học sinh thực hiện kế hoạch theo giải pháp đã đề ra, điều chỉnh kế hoạch thực hiện. .................................................................................. 36 1.4.4. Biện pháp 4: Tạo động cơ, hứng thú tăng cường sự tham gia tích cực của học sinh vào quá trình giải quyết vấn đề với sự hỗ trợ của máy vi tính. ......................... 37 1.5. Quy trình tổ chức dạy học theo hướng bồi dưỡng năng lực GQVĐ cho HS với sự hỗ trợ của máy vi tính ........................................................................................... 37 1.6. Đánh giá năng lực giải quyết vấn đề của học sinh ............................................. 40 1.6.1. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh bằng đánh giá theo năng lực40 1.6.2. Bộ tiêu chí đánh giá năng lực giải quyết vấn đề ............................................. 42 1.7. Thực trạng về năng lực giải quyết vấn đề của học sinh trong học tập vật lí ...... 48 1.7.1. Thực trạng ....................................................................................................... 48 1.7.2. Nguyên nhân ................................................................................................... 49 1.8. Kết luận chương 1 .............................................................................................. 51 2
CHƯƠNG II: THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC THEO HƯỚNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CHƯƠNG “ TỪ TRƯỜNG ” VẬT LÍ 11 THPT VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA MÁY VI TÍNH. .............................. 53 2.1. Đặc điểm, cấu trúc nội dung kiến thức của chương “Từ trường” Vật lý 11 Trung học phổ thông ................................................................................................. 53 2.1.1. Đặc điểm chung của chương “Từ trường” Vật lý 11 Trung học phổ thông .......... 53 2.1.2. Cấu trúc nội dung chương "Từ trường" Vật lí 11 Trung học phổ thông .......... 54 2.1.3. Những thuận lợi, khó khăn trong tổ chức dạy chương “Từ trường’’ Vật lí 11 THPT ......................................................................................................................... 54 2.1.4. Khả năng khắc phục những khó khăn trong dạy học chương “Từ trường” Vật lí 11 THPT khi dạy học theo hướng bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề với sự hỗ trợ của máy vi tính .................................................................................................... 55 2.2. Thiết kế tiến trình dạy học một số bài trong chương “Từ trường” Vật lí 11 THPT theo hướng bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh với sự hỗ trợ của máy vi tính. ......................................................................................................... 56 2.2.1 Thiết kế tiến trình dạy học bài “Từ trường” Vật lí 11 THPT theo hướng bồi dưỡng năng Demo lực giải Version quyết vấn đề cho học sinhSDK - Select.Pdf với sự hỗ trợ của máy vi tính. ....... 57 2.2.2. Thiết kế tiến trình dạy học bài “Lực từ. Cảm ứng từ” Vật lí 11 THPT theo hướng bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh với sự hỗ trợ của máy vi tính ............................................................................................................................. 67 2.3. Kết luận chương 2 .............................................................................................. 75 CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ......................................................... 76 3.1. Mục đích và nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm ............................................. 76 3.1.1. Mục đích .......................................................................................................... 76 3.1.2. Nhiệm vụ ......................................................................................................... 76 3.2. Đối tượng và nội dung của thực nghiệm sư phạm ............................................. 77 3.2.1. Đối tượng ........................................................................................................ 77 3.2.2. Nội dung .......................................................................................................... 77 3.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm ................................................................... 77 3.3.1. Chọn mẫu thực nghiệm sư phạm .................................................................... 77 3.3.2. Phương pháp tiến hành .................................................................................... 78 3
3.4. Đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm ............................................................. 79 3.4.1. Đánh giá định tính ........................................................................................... 79 3.4.2. Đánh giá định lượng ........................................................................................ 80 3.4.3. Kiểm định giả thuyết thống kê ........................................................................ 84 3.5. Kết luận chương 3 .............................................................................................. 85 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 86 1. Kết quả đạt được của đề tài ................................................................................... 86 2. Một số đề xuất, kiến nghị rút ra từ kết quả nghiên cứu......................................... 86 3. Hướng phát triển của đề tài ................................................................................... 87 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 88 PHỤ LỤC Demo Version - Select.Pdf SDK 4
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ DH Dạy học ĐC Đối chứng GV Giáo viên GQVĐ Giải quyết vấn đề HS Học sinh MVT Máy vi tính NL Năng lực PPDH Phương pháp dạy học PTDH Phương tiện dạy học QTDH Qúa trình dạy học SGK Sách giáo khoa THPT Trung học phổ thông TN Thí nghiệm Demo Version - Select.Pdf SDK TNg Thực nghiệm TNSP Thực nghiệm sư phạm VĐ Vấn đề 5
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ BẢNG Bảng 1.1. Cấu trúc năng lực GQVĐ của HS............................................................. 21 Bảng 1.2. So sánh các đặc điểm giữa đánh giá năng lực và đánh giá kiến thức, kĩ năng của người học .................................................................................................. 41 Bảng 1.3. Thang đo năng lực GQVĐ của HS dựa vào các tiêu chí đánh giá ........... 44 Bảng 3.1. Bảng số liệu HS được chọn làm mẫu TNg ............................................... 77 Bảng 3.2. Bảng điểm đánh giá (Xi ) HS thuộc nhóm TNg ........................................ 80 Bảng 3.3. Bảng thống kê điểm số ( Xi ) của bài kiểm tra ......................................... 81 Bảng 3.4. Bảng phân phối tần suất ............................................................................ 81 Bảng 3.5. Bảng phân phối tần suất lũy tích của hai nhóm ....................................... 82 Bảng 3.6. Bảng phân loại theo học lực của HS ......................................................... 82 Bảng 3.7. Bảng tổng hợp các tham số đặc trưng của bài kiểm tra ............................ 83 BIỂU ĐỒ Biểu đồ 3.1. Biểu đồ phân bố điểm của hai nhóm ĐC và TNg .............................. 81 Biểu đồ 3.2. Demo Biểu đồVersion - Select.Pdf phân loại theo học lực củaSDK HS ................................................ 83 SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1. Cấu trúc nội dung chương "Từ trường" ................................................... 54 HÌNH VẼ Hình 1.1. Sơ đồ quy trình dạy học theo hướng bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học với sự hỗ trợ của máy vi tính ........................................ 40 ĐỒ THỊ Đồ thị 3.1. Đồ thị phân phối tần suất ........................................................................ 81 Đồ thị 3.2. Đồ thị phân phối tần suất lũy tích ........................................................... 82 6
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục phổ thông có vai trò quan trọng trong hệ thống giáo dục. Giáo dục phổ thông góp phần đào tạo nguồn nhân lực cho công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước. Các quốc gia trên thế giới đều tích cực đầu tư cho giáo dục, phát triển giáo dục theo hướng tiếp cận năng lực. Trong quá trình dạy học, nhiệm vụ hình thành năng lực, bồi dưỡng và phát triển năng lực là mục tiêu quan trọng của giáo dục. Hơn nữa, với sự phát triển như vũ bão của khoa học và công nghệ, đòi hỏi người lao động phải có trình độ học vấn cao, năng động, sáng tạo, biết tiếp nhận và xử lí thông tin để tìm ra giải pháp tốt nhất cho những vấn đề đặt ra trong lao động và thực tế cuộc sống. Trước những yêu cầu đó thì ngành giáo dục phải đổi mới một cách mạnh mẽ và đồng bộ cả về nội dung lẫn phương pháp và PTDH. Quan điểm xuyên suốt của đổi mới PPDH ở trường phổ thông được chỉ rõ trong Nghị quyết Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 2 khóa VIII: “ Đổi mới mạnh mẽ phương phápDemo Version giáo dục – đào -tạo, Select.Pdf khắc phụcSDK lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học…” [8] Chiến lược phát triển giáo dục 2001 – 2010 có nêu: “Đổi mới và hiện đại hóa phương pháp giáo dục, chuyển từ truyền thụ kiến thức thụ động, thầy giảng, trò ghi sang hướng dẫn người học chủ động tư duy trong quá trình tiếp cận tri thức; dạy cho người học phương pháp tự học, tự thu nhận thông tin một cách có hệ thống và có tư duy phân tích, tổng hợp, phát triển năng lực của mỗi cá nhân; tăng cường tính tự chủ của HS trong quá trình học tập…” [2]. Điều đó còn được thể hiện trong dự thảo chiến lược phát triển giáo dục 2009 – 2020 của Bộ Giáo dục và Đào tạo “Giáo dục và đào tạo phải góp phần tạo nên một thế hệ người lao động có tri thức, có đạo đức, có bản lĩnh trung thực, có tư duy phê phán, sáng tạo, có kĩ năng sống, kĩ năng giải quyết vấn đề và kĩ năng nghề nghiệp để làm việc hiệu quả trong môi trường toàn cầu hóa vừa hợp tác vừa cạnh tranh. Điều này đòi hỏi phải có những 7
thay đổi căn bản về giáo dục từ nội dung, PPDH đến việc xây dựng những môi trường giáo dục lành mạnh và thuận lợi giúp người học có thể chủ động, tích cực, kiến tạo kiến thức, phát triển kĩ năng và vận dụng những điều đã học vào cuộc sống…”[3] Để kích thích hứng thú học tập, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và rèn luyện các thao tác tư duy cho HS trong quá trình dạy học đòi hỏi giáo viên phải sử dụng các PTDH tích cực và tăng cường sử dụng các phương tiện hỗ trợ. Trong đó, MVT là một phương tiện đa năng có thể sử dụng ở hầu hết các khâu của QTDH. Vật lí là môn học có tính khái quát cao, mang tính đặc thù riêng của khoa học, vật lí chứa đựng nhiều tiềm năng để bồi dưỡng và phát triển năng lực GQVĐ, bởi thực chất của học vật lí là học cách phát hiện và giải quyết các VĐ vật lí. Cụ thể, khi DH các khái niệm, các định lí, định luật hay giải bài tập vật lí…, mỗi nhiệm vụ học tập đó có những đặc trưng riêng góp phần quan trọng trong việc bồi dưỡng năng lực GQVĐ cho HS. Mặt khác, vật lí là môn khoa học thực nghiệm, hầu hết kiến thức vật lí đều gắn với thực tế, nên việc ứng dụng công nghệ thông tin nói chung và MVT nói riêng vào dạy học vật lí là một hướng đi thích hợp Demo tính cấp -thiết. và mangVersion Select.Pdf SDK Những kiến thức trong chương “Từ trường” là cơ sở của nhiều ứng dụng trong đời sống cũng như trong ngành khoa học kĩ thuật điện. Đây là cơ sở tạo ra những tình huống có vấn đề gần gũi với HS. Mặt khác, trong phần này có nhiều quá trình, hiện tượng vật lí khá trừu tượng, nếu dạy chỉ dùng phấn bảng thì không thể bồi dưỡng năng lực GQVĐ cho HS có hiệu quả. Tuy nhiên, khi dạy học chương này nếu biết sử dụng PTDH, đặc biệt là MVT thì sẽ trực quan hóa được các hiện tượng vật lí, giúp cho HS cảm thấy hứng thú hơn trong học tập, đồng thời phát huy được năng lực GQVĐ của HS. Thực tế dạy học hiện nay nói chung và DH vật lí nói riêng hầu hết GV chỉ chú trọng đến việc cung cấp khối lượng kiến thức cho HS hơn là tổ chức các hoạt động DH theo hướng bồi dưỡng năng lực GQVĐ cho HS. Trong khi đó yêu cầu đổi mới của Bộ Giáo dục và Đào tạo hiện nay là phải điều chỉnh từ tiếp cận nội dung chuyển dần sang hướng tiếp cận năng lực (HS làm được gì thông qua việc học). Để đáp ứng những yêu cầu trên, đòi hỏi nhà trường phổ thông không chỉ 8
dừng lại ở chỗ trang bị cho HS những kiến thức, kỹ năng đã được loài người tích lũy mà cần phải bồi dưỡng cho HS năng lực GQVĐ. Trong đó, xu thế đưa HS vào thế giới thực, đặt HS trước những bài toán thực tế để HS tự giải quyết, qua đó giúp HS tự bồi dưỡng kiến thức, bồi dưỡng năng lực GQVĐ cho bản thân, biến mình thành trung tâm của giáo dục là xu thế của thời đại đang được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm. Xuất phát từ những lí do trên, tôi chọn đề tài: “Bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học chương “Từ trường” Vật lí 11 THPT với sự hỗ trợ của máy vi tính ” làm đề tài nghiên cứu khoa học của mình. 2. Lịch sử vấn đề Xu thế đổi mới phương pháp DH theo hướng bồi dưỡng năng lực GQVĐ cho HS đã được nhiều nước trên thế giới trong đó có Việt Nam quan tâm nghiên cứu. Vào đầu những năm 1970 và đầu những năm 1980 tại các trường đại học ở Minnesota của Mỹ nhiều giảng viên vật lí bắt đầu có mong muốn cải thiện việc giảng dạy của mình theo hướng bồi dưỡng năng lực GQVĐ cho sinh viên, với mong muốn là hiểu được những khó khăn mà sinh viên gặp phải trong việc giải Demo quyết các vấn đề về Version - Select.Pdf vật lí và điều SDK này được thể hiện qua bài báo của nhóm tác giả McDermott & redish, “Physics Education Research”1999 [41]. Có thể nói, việc nghiên cứu một cách có hệ thống về vấn đề bồi dưỡng năng lực GQVĐ cho HS trong DH vật lí đã trở thành một lĩnh vực nghiên cứu mới của nghiên cứu Giáo dục vật lí. Và từ đây bắt đầu có nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu đến vấn đề bồi dưỡng năng lực GQVĐ cho HS trong DH vật lí như Thomas M. Foster, (2000). “The development of students' problem-solving skills from instruction emphasizing qualitative problem-solving” university of Minnesota [39]. Ngoài ra, còn có nhiều tác giả khác cũng quan tâm nghiên cứu đến vấn đề này như Larkin, Hambrick, D. Z., & Engle,… Ở Việt Nam, quan điểm dạy học theo hướng bồi dưỡng năng lực đã được Bộ Giáo dục triển khai vào đầu năm học 2013-2014 ở gần 2.000 trường tiểu học và ở các cấp học phổ thông, coi đây là nhiệm vụ trọng tâm từ năm học 2013 – 2014 đến nay. Nhiều công trình nghiên cứu của các tác giả như Lê Công Triêm, Trần Huy 9
Hoàng, Huỳnh Trọng Dương, Trần Văn Thạnh, Nguyễn Đình Cương, Hồ Hữu Túy... đã cho thấy vai trò quan trọng của thí nghiệm vật lí và các PTDH hiện đại vào trong QTDH: từ truyền thụ kiến thức; phát triển tư duy; rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo thực hành; ôn tập, củng cố; kiểm tra đánh giá tới việc rèn luyện những phẩm chất của người lao động mới góp phần phát triển toàn diện HS. Ví dụ như một số đề tài nghiên cứu khoa học, bài báo của một số tác giả: Bài báo của tác giả Lê Công Triêm: “Sử dụng thí nghiệm ảo và thí nghiệm mô phỏng trong dạy học Vật lí” đăng trên Tạp chí Khoa học và Giáo dục, số 1, năm 2007, Trường Đại học sư phạm – Đại học Huế. Lê Công Triêm, Phan Gia Anh Vũ: “Ứng dụng máy vi tính trong dạy học Vật lí ở trường phổ thông”, Nghiên cứu giáo dục, số 8, năm 1998. Lê Công Triêm, Phan Gia Anh Vũ “Một số kết quả bước đầu sử dụng máy vi tính trong dạy học Vật lí” Nghiên cứu giáo dục số 7, năm 2000. Luận án tiến sĩ của tác giả Mai Văn Trinh “Nâng cao hiệu quả dạy học Vật lí ở trường trung học phổ thông nhờ việc sử dụng máy vi tính và các phương tiện dạy học hiện đại” [35]; tác giả Trần Huy Hoàng “Nghiên cứu sử dụng thí nghiệm với sự hỗ trợ Demo của máy vi tính trongVersion dạy học -một Select.Pdf SDK số kiến thức cơ học và nhiệt học trung học phổ thông” [16] ; tác giả Lương Thị Lệ Hằng “Tổ chức hoạt động nhận thức cho học sinh trong dạy học chương Từ trường và Cảm ứng điện từ Vật lí 11 trung học phổ thông theo hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề với sự hỗ trợ của máy vi tính” [15],... Một số luận văn thạc sĩ gần đây như: Đề tài “Phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học phần Nhiệt học Vật lí 10 nâng cao trung học phổ thông”, tác giả Nguyễn Thị Tình (2014) trình bày cơ sở lí luận về năng lực giải quyết vấn đề và đưa ra được các biện pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho HS trong dạy học vật lí [30]. Tác giả Dương Đức Giáp (2014): “Bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học một số kiến thức phần cơ học Vật lí lớp 10 với sự hỗ trợ của bài tập vật lí” đã làm rõ được cơ sở khoa học và thực tiễn của việc bồi dưỡng năng lực GQVĐ cho học sinh thông qua bài tập vật lí [10]. Đề tài “Phối hợp các phương tiện dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy học 10
khi dạy một số kiến thức chương Từ trường và Cảm ứng điện từ theo chương trình Vật lí lớp 11 trung học phổ thông” tác giả Nguyễn Thị Thanh Hà (2007) đề tài đã chú ý đến DH GQVĐ và vai trò của công nghệ thông tin, PTDH hiện đại vào QTDH [10]; “Bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học phần Dòng điện trong các môi trường Vật lí 11 với sự hỗ trợ của thí nghiệm” tác giả Trần Thị Hải (2016) đã xây dựng được cơ sở lí luận và thực tiễn của việc bồi dưỡng năng lực GQVĐ. Qua đó, cũng có mặt hạn chế, tác giả chưa đề xuất được quy trình tổ chức dạy học theo hướng bồi dưỡng năng lực GQVĐ với sự hỗ trợ của thí nghiệm [14]. Tuy nhiên, do xuất phát từ các mục tiêu nghiên cứu khác nhau nên chưa có công trình nào nghiên cứu về vấn đề sử dụng MVT để bồi dưỡng năng lực GQVĐ cho HS trong dạy học chương “Từ trường” Vật lí 11 THPT. Trong phạm vi đề tài của mình, tôi sẽ kế thừa những kết quả của các công trình nghiên cứu trước đây, đồng thời sẽ nghiên cứu việc “Bồi dưỡng năng lực GQVĐ cho học sinh trong dạy học chương “Từ trường” Vật lí 11 THPT với sự hỗ trợ của máy vi tính”. 3. Mục tiêu của đề tài Đề xuất các biện pháp bồi dưỡng năng lực GQVĐ cho học sinh với sự hỗ trợ Demo Version - Select.Pdf SDK của MVT và vận dụng được các biện pháp đề xuất vào việc thiết kế một số bài dạy học cụ thể trong chương “Từ trường” Vật lí 11 THPT. 4. Giả thuyết khoa học Nếu đề xuất được các biện pháp bồi dưỡng năng lực GQVĐ cho HS với sự hỗ trợ của MVT và vận dụng các biện pháp đó vào tổ chức dạy học chương “Từ trường” Vật lí 11 THPT thì sẽ góp phần nâng cao năng lực GQVĐ của HS qua đó góp phần nâng cao hiệu quả dạy học vật lí ở trường trung học phổ thông. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục tiêu đề ra, đề tài phải thực hiện những nhiệm vụ chính sau đây: - Nghiên cứu lý luận về năng lực GQVĐ và việc bồi dưỡng năng lực GQVĐ cho HS trong DH vật lí với sự hỗ trợ của MVT. - Nghiên cứu đặc điểm chương “Từ trường” Vật lí 11 THPT và đề xuất các biện pháp bồi dưỡng năng lực GQVĐ cho HS trong DH chương “Từ trường” Vật 11
lí 11 THPT. - Thiết kế tiến trình dạy học chương “Từ trường” Vật lí 11 THPT theo hướng bồi dưỡng năng lực GQVĐ cho HS trong dạy học với sự hỗ trợ của MVT. - Tiến hành TNSP để đánh giá giả thuyết khoa học của đề tài. 6. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động dạy và học chương “Từ trường” Vật lí 11 THPT theo hướng bồi dưỡng năng lực GQVĐ cho học sinh với sự hỗ trợ của MVT. 7. Phạm vi nghiên cứu Đề tài chỉ nghiên cứu trong phạm vi Chương “Từ trường” Vật lí 11 THPT và tiến hành thực nghiệm sư phạm tại một số trường trên địa bàn tỉnh Đăk Lăk. 8. Phương pháp nghiên cứu 8.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận - Nghiên cứu văn kiện Đại Hội Đảng về đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp DH; - Nghiên cứu cơ sở lý luận về tổ chức hoạt động DH theo hướng bồi dưỡng năng lực GQVĐ; Demo - Nghiên Version cứu chương - Select.Pdf trình, SDK nội dung SGK, sách GV và các tài liệu liên quan đến chương “Từ trường” Vật lí 11 THPT để xác định kiến thức, kỹ năng, năng lực mà HS cần đạt được. 8.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn Tiến hành điều tra thực trạng tổ chức DH theo hướng bồi dưỡng năng lực GQVĐ trong DH chương “Từ trường” Vật lí 11 THPT với sự hỗ trợ của MVT đồng thời dự giờ, quan sát việc dạy của GV và việc học của HS trong quá trình TNSP. 8.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm Tiến hành thực nghiệm sư phạm tại một số trường THPT để kiểm chứng tính đúng đắn của giả thuyết đã đề ra. 8.4. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng phương pháp thống kê toán học để trình bày kết quả TNSP và kiểm định giả thuyết thống kê về sự khác biệt trong kết quả học tập của hai nhóm lớp ĐC và lớp TNg 12
9. Đóng góp của đề tài Về mặt lý luận - Đề xuất được một số biện pháp bồi dưỡng năng lực GQVĐ cho HS trong DH vật lí ở trường THPT; - Đề xuất được quy trình DH theo hướng bồi dưỡng năng lực GQVĐ cho HS trong DH vật lí. Về mặt thực tiễn - Thiết kế được tiến trình dạy học một số bài chương “Từ trường” Vật lí 11 THPT theo hướng bồi dưỡng năng lực GQVĐ cho HS. 10. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, phụ lục và tài liệu tham khảo, luận văn gồm ba chương. Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của việc bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề với sự hỗ trợ của máy vi tính trong dạy học vật lí Chương 2: Xây dựng tiến trình dạy học theo hướng bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề chương “Từ trường” Vật lí 11 THPT với sự hỗ trợ của máy vi tính ChươngDemo Version 3: Thực - Select.Pdf nghiệm sư phạm SDK 13