Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học Giáo dục: Tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh thông qua hoạt động nhóm trong dạy học chương Cảm ứng điện từ Vật lí 11 trung học phổ thông với sự hỗ trợ của máy vi tính

Chia sẻ: Buemr KKK | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:15

Thêm vào BST

Báo xấu

39
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn xây dựng được qui trình dạy học chương “Cảm ứng điện từ” Vật lí 11 trung học phổ thông thông qua hoạt động nhóm với sự hỗ trợ của máy vi tính và vận dụng đúng qui trình đó vào dạy học thì sẽ tích cực hóa được hoạt động nhận thức của học sinh, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng dạy học vật lí ở trường trung học phổ thông.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học Giáo dục: Tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh thông qua hoạt động nhóm trong dạy học chương Cảm ứng điện từ Vật lí 11 trung học phổ thông với sự hỗ trợ của máy vi tính

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM VÕ HOÀNG ANH TÍCH CỰC HÓA HOẠT ĐỘNG NHẬN THỨC CỦA HỌC SINH THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG NHÓM TRONG DẠY HỌC CHƯƠNG “CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ” VẬT LÍ 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA MÁY TÍNH Demo Version - Select.Pdf SDK Chuyên ngành: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC VẬT LÍ Mã số: 60 14 01 11 LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. LÊ CÔNG TRIÊM HUẾ, NĂM 2014 i
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực, được các đồng tác giả cho phép sử dụng và chưa từng được công bố trong bất kì một công trình nào khác. Tác giả Võ Hoàng Anh Demo Version - Select.Pdf SDK ii
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và nghiên cứu hoàn thành luận văn, tôi luôn nhận được sự giúp đỡ tận tình quý báu của Quý thầy cô giáo, bạn bè và gia đình. Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến: - Ban Giám Hiệu truờng Ðại học Sư phạm Huế, Phòng Đào tạo Sau đại học, Khoa Vật lí, Quý thầy cô giáo đã tận tình giảng dạy trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn tốt nghiệp. - Ban Giám hiệu, Quý thầy cô giáo tổ Vật lí trường THPT Trần Văn Kiết, Bến Tre đã tạo điều kiện, giúp đỡ tôi trong quá trình thực nghiệm sư phạm. - PGS.TS. Lê Công Triêm, người hướng dẫn khoa học, đã tận tình giúp đỡ, động viên tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. - Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến gia đình, bạn bè thân hữu đã dành tình cảm, động viên và giúp đỡ tôi học tập, nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Demo Version - Select.Pdf SDK Tác giả Võ Hoàng Anh iii
MỤC LỤC PHỤ BÌA ................................................................................................................... i LỜI CẢM ĐOAN ..................................................................................................... ii LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................ 4 DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ VÀ ĐỒ THỊ .................................................. 5 PHẦN MỞ ĐẦU ...................................................................................................... 4 1. Lí do chọn đề tài............................................................................................ 6 2. Mục tiêu của đề tài ........................................................................................ 8 3. Giả thuyết khoa học....................................................................................... 9 4. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 9 5. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................... 9 6. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 9 7. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 9 8. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ........................................................................... 10 9. Những đóng góp của luận văn ..................................................................... 11 Demo Version - Select.Pdf SDK 10. Cấu trúc luận văn ...................................................................................... 11 PHẦN NỘI DUNG ................................................................................................ 13 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC TÍCH CỰC HÓA HOẠT ĐỘNG NHẬN THỨC CỦA HỌC SINH THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG NHÓM VỚI SỢ HỖ TRỢ CỦA MÁY VI TÍNH TRONG DẠY HỌC VẬT LÍ .............. 13 1.1. Cơ sở tâm lí học .............................................................................................. 13 1.1.1. Lý thuyết của J.Piaget ............................................................................ 13 1.1.2. Lý thuyết về vùng phát triển gần nhất của Vưgôtxki .............................. 14 1.2. Tích cực hoá hoạt động nhận thức của học sinh ........................................... 16 1.2.1. Khái niệm tích cực hóa .......................................................................... 16 1.2.2. Sự cần thiết của việc tích cực hoá hoạt động nhận thức của học sinh ..... 16 1.2.3. Các biện pháp phát huy tính tích cực hoạt động nhận thức của học sinh......... 17 1.2.4. Ý nghĩa của việc tích cực hóa hoạt động nhận thức................................ 18 1.3. Tổ chức hoạt động nhóm ................................................................................ 19 1.3.1. Khái niệm dạy học theo nhóm ............................................................... 20 1
1.3.2. Đặc điểm dạy học theo nhóm................................................................. 20 1.3.3. Đặc trưng của hình thức học tập theo nhóm ........................................... 21 1.3.4. Ưu điểm và nhược điểm của hình thức học tập theo nhóm ..................... 22 1.3.4.1. Ưu điểm của hình thức học tập theo nhóm .......................................... 22 1.3.4.2. Nhược điểm của dạy học nhóm........................................................... 22 1.3.5. Các biện pháp nâng cao hoạt động dạy học hợp tác nhóm ..................... 23 1.3.6. Phân loại nhóm hợp tác ......................................................................... 25 1.3.7. Các hình thức hợp tác nhóm .................................................................. 26 1.3.8. Các tiêu chí thành lập nhóm .................................................................. 28 1.4. Thực trạng của việc tổ chức hoạt động học tập theo nhóm trong quá trình dạy học vật lí ................................................................................................ 30 1.4.1. Thực trạng vấn đề đổi mới phương pháp giáo dục hiện nay ................... 30 1.4.2. Thực trạng của việc dạy học bằng phương pháp dạy học hợp tác nhóm ............................................................................................................... 31 1.4.3. Nguyên nhân của thực trạng trên ........................................................... 32 1.5. Qui trình tổ chức dạy học theo phương pháp hợp tác nhóm với sự hỗ Demo trợ của máy vi Version - Select.Pdf SDK tính ................................................................................................ 33 1.5.1. Qui trình tổ chức hoạt động nhóm với sự hỗ trợ của máy vi tính ............ 33 1.5.2. Qui trình tổ chức hoạt động nhận thức của HS thông qua hoạt động nhóm với với sự hỗ trợ của máy vi tính ........................................................... 37 1.6. Tổng kết chương 1 .......................................................................................... 39 2.1. Đặc điểm của chương “Cảm ứng điện từ” .................................................... 41 2.2. Cấu trúc logic nội dung các kiến thức chương "Cảm ứng điện từ" ............. 41 2.2.1. Sơ đồ cấu trúc logic nội dung chương “Cảm ứng điện từ” ..................... 42 2.2.2. Sơ đồ mạch kiến thức chương “Cảm ứng điện từ” ................................ 44 2.3. Thiết kế một số bài dạy học chương cảm ứng điện từ vật lí 11 thông qua hoạt động nhóm với sự hỗ trợ của máy vi tính ............................................. 45 2.4. Kết luận chương 2 .......................................................................................... 65 Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ............................................................. 66 3.1. Mục đích và nhiệm vụ của TNSP ................................................................... 66 3.1.1. Mục đích của TNSP............................................................................... 66 2
3.1.2. Nhiệm vụ của TNSP .............................................................................. 66 3.2. Đối tượng và nội dung của TNSP .................................................................. 67 3.2.1. Đối tượng .............................................................................................. 67 3.2.2. Nội dung................................................................................................ 67 3.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm .............................................................. 67 3.3.1. Chọn mẫu thực nghiệm .......................................................................... 67 3.3.2. Quan sát giờ học .................................................................................... 68 3.3.3. Kiểm tra, đánh giá ................................................................................. 68 3.4. Phân tích kết quả thực nghiệm sư phạm ....................................................... 68 3.4.1. Nhận xét tiến trình dạy học .................................................................... 68 3.4.2. Kết quả định tính ................................................................................... 69 3.4.3. Kết quả định lượng ................................................................................ 71 3.4.4. Kiểm định giả thuyết thống kê ............................................................... 74 3.5. Kết luận chương 3 .......................................................................................... 76 PHẦN KẾT LUẬN ................................................................................................ 77 1. Kết luận.............................................................................................................. 77 Demo Version - Select.Pdf SDK 2. Kiến nghị ............................................................................................................ 78 3. Hướng phát triển của đề tài .............................................................................. 78 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 79 3
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ ĐC Đối chứng GV Giáo viên HS Học sinh MVT Máy vi tính KT Kiểm tra PHT Phiếu học tập PPDH Phương pháp dạy học QTDH Quá trình dạy học SGK Sách giáo khoa TCHĐNT Tích cực hóa hoạt động nhận thức THPT Trung học phổ thông TN Thí nghiệm Demo Version TNg - Select.Pdf SDK Thực nghiệm 4
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ VÀ ĐỒ THỊ Bảng 3.1. Bảng số liệu HS được làm chọn mẫu TN ............................................... Bảng 3.2. Bảng thống kê điểm số (Xi) của bài kiểm tra ......................................... Bảng 3.3. Bảng phân phối tần suất ....................................................................... Bảng 3.4. Bảng phân phối tần suất luỹ tích ........................................................... Bảng 3.5. Các tham số thống kê ........................................................................... Biểu đồ 3.1. Phân bố điểm của hai nhóm ĐC và TNg............................................ Đồ thị 3.1. Đồ thị phân phối tần suất của hai nhóm ĐC và TNg............................ Đồ thị 3.2. Đồ thị phân phối tần suất lũy tích ........................................................ Hình 1.1. Sơ đồ cơ chế điều ứng và đồng hóa ....................................................... Hình 1.2. Sơ đồ vùng phát triển gần nhất .............................................................. Hình 1.3. Sơ đồ tổ chức hoạt động nhóm............................................................... Hình 1.4. Qui trình tổ chức hoạt động nhận thức của HS thông qua hoạt động nhóm với với sự hỗ trợ của MVT ........................................................................... Demo Version - Select.Pdf SDK 5
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Bước vào thế kỷ XXI, thế kỷ mà cuộc cách mạng khoa học công nghệ, công nghệ thông tin và truyền thông, kinh tế trí thức ngày càng phát triển mạnh mẽ, tác động trực tiếp đến sự phát triển của các nền giáo dục trên thế giới. Toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế về giáo dục đã trở thành xu thế tất yếu. Đảng và Nhà nước luôn khẳng định phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu, đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển; giáo dục vừa là mục tiêu vừa là động lực để phát triển kinh tế - xã hội. Cách mạng khoa học và công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin và truyền thông sẽ tạo ra những điều kiện thuận lợi để đổi mới cơ bản nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức giáo dục, đổi mới quản lý giáo dục, tiến tới một nền giáo dục điện tử đáp ứng nhu cầu của từng cá nhân người học. Quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng về giáo dục đang diễn ra ở quy mô toàn cầu tạo cơ hội thuận lợi để tiếp cận với các xu thế mới, tri thức mới, những mô hình Demo Version - Select.Pdf SDK giáo dục hiện đại, tranh thủ các nguồn lực bên ngoài, tạo thời cơ để phát triển giáo dục. Sự phân hóa trong xã hội có chiều hướng gia tăng. Khoảng cách giàu nghèo giữa các nhóm dân cư, khoảng cách phát triển giữa các vùng miền ngày càng rõ rệt, gây nguy cơ dẫn đến sự thiếu bình đẳng trong tiếp cận giáo dục, gia tăng khoảng cách về chất lượng giáo dục giữa các vùng miền và cho các đối tượng người học. Nhu cầu phát triển nhanh giáo dục đáp ứng đòi hỏi của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, phát triển kinh tế theo chiều sâu tri thức với công nghệ tiên tiến và hội nhập quốc tế, trong khi đó nguồn lực đầu tư cho giáo dục là có hạn, sẽ tạo sức ép đối với phát triển giáo dục. Nguy cơ tụt hậu có thể làm cho khoảng cách kinh tế, tri thức, giáo dục giữa Việt Nam và các nước ngày càng gia tăng. Hội nhập quốc tế và phát triển kinh tế thị trường làm nảy sinh những vấn đề mới, như nguy cơ xâm nhập của văn hóa và lối sống không lành mạnh làm xói mòn bản sắc dân tộc, dịch vụ giáo dục kém chất lượng có thể gây nhiều rủi ro lớn đối với giáo dục đặt ra yêu cầu phải đổi mới cả về lý luận cũng như những giải pháp thực tiễn phù hợp để phát triển giáo dục. [25] 6
Trước những thời cơ và thách thức đó, Nghị quyết Ban chấp hành Trung ương 2 khóa VIII nhận định “Muốn tiến hành công nghiệp hoá, hiện đại hoá thắng lợi phải phát triển mạnh giáo dục - đào tạo, phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản của sự phát triển nhanh và bền vững…” cũng như trong quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI đã nêu “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, …”.[8] Đổi mới phương pháp dạy học là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của đổi mới giáo dục hiện nay. Định hướng đổi mới phương pháp dạy và học đã được xác định trong Nghị quyết Ban chấp hành Trung ương 2 khóa VIII: “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục – đào tạo, khắc phục lối truyền đạt một chiều, rèn luyện nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học,…” [8]. Định hướng trên cũng được chỉ ra và được xem là nhiệm vụ của ngành trong Nghị quyết Ban chấp hành Trung ương 8 khóa XI như sau: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Demo Version - Select.Pdf SDK Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực…”[9] Bên cạnh đó, tại điều 28.2 của Luật Giáo dục (2005) cũng khẳng định “phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của HS; phù hợp đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho HS” [24]. Nếu đổi mới phương pháp dạy học là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của đổi mới giáo dục thì đổi mới phương pháp như thế nào mới mang lại hiệu quả? Thay đổi hình thức tổ chức dạy học là một trong những yếu tố để đổi mới PPDH. Để phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh thì hình thức tổ chức hoạt động nhóm được xem là hình thức rất hiệu quả. Trong hoạt động nhóm, các thành viên chia sẻ các băn khoăn, kinh nghiệm của bản thân, cùng nhau xây dựng tri thức mới. Vì vậy, tư duy tích cực HS được phát huy và rèn luyện được năng lực hợp tác giữa các thành viên trong tổ chức lao động. 7
Gần đây, có rất nhiều giáo viên (GV) sử dụng hình thức tổ chức này. Tuy nhiên, hình thức này không được thực hiện thường xuyên chủ yếu là vào những tiết dự giờ, thao giảng hoặc thi giáo viên giỏi vì có nhiều ý kiến thống nhất cho rằng, khi dạy bằng hình thức tổ chức nhóm thường gặp rất nhiều khó khăn như: HS ít chịu hoạt động, “cháy” giáo án do mất nhiều thời gian trong quá trình tổ chức, lớp học quá đông…Do đó, hình thức tổ chức dạy học nhóm đôi khi không mang lại hiệu quả. Ngày nay, công nghệ thông tin, mà trước hết là máy vi tính (MVT), mạng máy tính được xem như là một trong những phương tiện dạy học hiện đại như chỉ thị 29/2001/CT-BGD&ĐT của Bộ trưởng Bộ Giáo dục – đào tạo đã nêu rõ “Công nghệ thông tin có tác động mạnh mẽ, làm thay đổi nội dung, phương pháp, phương thức dạy và học. Công nghệ thông tin là phương tiện tiến tới một xã hội học tập…” [1]. Chỉ thị 55/2008/CT-BGDĐT của Bộ Giáo dục – đào tạo cũng nêu “…áp dụng công nghệ thông tin trong dạy và học, hỗ trợ đổi mới phương pháp giảng dạy, tích hợp ứng dụng công nghệ thông tin ngay trong mỗi môn học một cách hiệu quả và sáng tạo… Khuyến khích giáo viên, giảng viên soạn bài trình chiếu, bài giảng điện tử và giáo án trên máy tính…” [2]. Kể từ đó, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học ngày Demo Version càng rộng - Select.Pdf rãi ở các SDK các GV đã bắt đầu thực hiện trường phổ thông, một số bài giảng trên lớp với sự hỗ trợ của MVT. Tuy nhiên, việc sử dụng MVT như thế nào để phù hợp với nội dung bài học, PPDH, với từng đơn vị kiến thức cụ thể là câu hỏi còn bỏ ngõ. Thực tế cho thấy MVT đa phần chỉ được sử dụng để hỗ trợ người thầy viết bảng bằng các bài trình chiếu đơn giản. Vì vậy, giờ dạy học đã trở nên khô khan và nhàm chán, ít phát huy được tính tích cực, tự chủ và sáng tạo của HS mà mục tiêu giáo dục phổ thông đã đề ra. Vì những lí do trên, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh thông qua hoạt động nhóm trong dạy học chương Cảm ứng điện từ Vật lí 11 trung học phổ thông với sự hỗ trợ của máy vi tính”. 2. Mục tiêu của đề tài Xây dựng được qui trình hoạt động nhóm trong dạy học chương “Cảm ứng điện từ” Vật lí 11 THPT với sự hỗ trợ của máy vi tính. 8
3. Giả thuyết khoa học Nếu xây dựng được qui trình dạy học chương “Cảm ứng điện từ” Vật lí 11 trung học phổ thông thông qua hoạt động nhóm với sự hỗ trợ của máy vi tính và vận dụng đúng qui trình đó vào dạy học thì sẽ tích cực hóa được hoạt động nhận thức của học sinh, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng dạy học vật lí ở trường trung học phổ thông. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lí luận của tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh thông qua hoạt động nhóm với sợ hỗ trợ của máy vi tính; - Nghiên cứu sử dụng máy vi tính hỗ trợ tổ chức hoạt động dạy học chương “Cảm ứng điện từ” thông qua hoạt động nhóm; - Phân tích nội dung kiến thức chương “Cảm ứng điện từ” Vật lí 11 THPT; - Xây dựng một số giáo án dạy học chương “Cảm ứng điện từ” thông qua hoạt động nhóm với sự hỗ trợ của máy vi tính. 5. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động dạy học chương “Cảm ứng điện từ” Vật lí 11 THPT thông qua Demo hoạt động nhóm với sựVersion hỗ trợ của- máy Select.Pdf vi tính. SDK 6. Phạm vi nghiên cứu Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu tiến trình dạy học chương “Cảm ứng điện từ” Vật lí 11 THPT thông qua hoạt động nhóm với sự hỗ trợ của máy vi tính. 7. Phương pháp nghiên cứu Những phương pháp nghiên cứu chủ yếu được sử dụng trong khi thực hiện: * Phương pháp nghiên cứu lý thuyết - Nghiên cứu những văn kiện của Đảng, Nhà nước và của Bộ giáo dục về việc nâng cao chất lượng dạy học. - Nghiên cứu các tài liệu tâm lý học, cơ sở lí luận dạy học, các ý kiến của các nhà khoa học giáo dục trên các báo, tạp chí của ngành về việc sử dụng MVT trong quá trình dạy học theo tinh thần đổi mới phương pháp dạy học. - Nghiên cứu các phương pháp dạy học theo nhóm và ứng dụng của MVT trong dạy học. - Chương trình SGK vật lí 11 THPT. 9
* Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm - Đàm thoại với GV, HS để tìm hiểu thực trạng dạy học chương “Cảm ứng điện từ” Vật lí 11 THPT. - Nghiên cứu khả năng hỗ trợ của MVT trong dạy học chương “Cảm ứng điện từ” Vật lí 11 THPT. * Phương pháp thực nghiệm sư phạm Tiến hành thực nghiệm sư phạm có đối chứng để đánh giá hiệu quả của việc sử dụng phương pháp nhóm với sự hỗ trợ của MVT trong quá trình dạy học. * Phương pháp thống kê toán học Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý các kết quả thực nghiệm sư phạm. 8. Lịch sử vấn đề nghiên cứu Dạy học theo nhóm nhỏ tại lớp có một lịch sử lâu đời. Người khởi xướng phương pháp này là nhà triết học cổ Hi lạp Socrate. Ông đã đề ra phương pháp hội thoại - trò chuyện (hay còn gọi phương pháp Socrate) với đặc trưng chủ yếu là dùng hội thoại, tranh luận để tìm tòi, phát hiện ra chân lí. Phương pháp này đưa người học đến chỗ tự mình phát hiện ra được cái mình chưa biết và tự đi đến cái cần biết… Ý Demo nghĩa quan trọng Version của phương - Select.Pdf pháp Socrate đối SDK với QTDH hiện đại là ở chỗ: người học phải cùng với người dạy làm chủ quá trình lĩnh hội tri thức, rồi sau đó mới có được tri thức, tức là làm chủ được tri thức bản thân [18]. Hình thức học tập theo nhóm bắt đầu được áp dụng ở Đức và Pháp vào thế kỷ XVIII. Ở Anh vào cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ XIX hình thức này được sử dụng dưới hình thức dạy học hướng dẫn viên được gọi là hình thức dạy học tương trợ, do linh mục Bel và giáo viên D. Lancaster đề ra và sau đó được Girar phát triển với sắc thái khác [10]. Cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, với việc xây dựng “kiểu nhà trường hoạt động”, vấn đề học tập cũng đã được nhiều nhà giáo dục học, tâm lí học phương tây chú ý nghiên cứu. Trong số đó, John Dewey đã chú ý phát triển hình thức học tập theo nhóm và đã đề ra lý thuyết học tập nhóm. Theo ông, môi trường có ảnh hưởng rất lớn tới sự phát triển nhân cách của trẻ, do đó muốn trẻ học tốt thì phải tạo cho trẻ một môi trường càng gần với đời sống càng tốt. Một trong số môi trường đó là môi trường làm việc chung, sẽ tạo cho trẻ thói quen trao đổi kinh nghiệm, có cơ hội phát triển lí luận [14]. 10
Hình thức học tập theo nhóm sau này đã được Peterson, Dottre (Thụy Sĩ), Elsa (Áo), A.jakul (Ba lan), Kotov (Nga) và những nhà giáo dục khác đã nghiên cứu vận dụng và phát triển. Hình thức dạy học này được sử dụng rất phổ biến ở các nước phương tây [15]. Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học có rất nhiều công trình nghiên cứu của các tác giả như: Lê Công Triêm, Phạm Xuân Quế, Nguyễn Quang Lạc, Mai Văn Trinh, Phan Gia Anh Vũ, Trần Huy Hoàng…các tác giả đã nêu lên được những ưu điểm nổi trội cũng như những hạn chế nhất định của việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học Vật lí trong điều kiện thực tiễn của nước ta [16],[36], [37], [38], [40]. Với phương pháp dạy học nhóm có sự hỗ trợ của máy vi tính, một số tác giả tiếp cận theo các hướng khác nhau: Trong Luận văn thạc sĩ: “Thiết kế bài dạy học phần Quang hình học – Vật lí 11 nâng cao theo phương pháp dạy học hợp tác nhóm với sự hỗ trợ của máy vi tính” (2010), tác giả Lê Thị Thùy Trang đã trình bày một cách khái quát về dạy học hợp tác nhóm, tiến trình dạy học theo hình thức hợp tác nhóm và cụ thể hóa trong các bài dạy học phần Quang hình học với sự hỗ trợ của máy vi tính; tác giả Lê Minh Nguyệt trong luận văn Thạc sĩ: “Tổ chức hoạt động Demo Version - Select.Pdf SDK nhận thức cho học sinh theo hình thức nhóm với sự hỗ trợ của máy vi tính trong dạy học chương Chất rắn và chất lỏng. Sự chuyển thể Vật lí 10 trung học phổ thông” (2010) và Luận văn thạc sĩ: “Thiết kế bài dạy học theo lý thuyết nhóm với sự hỗ trợ của máy vi tính trong dạy học phần động lực học Vật lí 10 trung học phổ thông” (2009) các tác giả cũng đã trình bày cơ sở lí luận về dạy học nhóm và nêu được vai trò của máy vi tính trong hoạt động nhóm… Thông qua những tài liệu mà chúng tôi biết được, thì chúng tôi chưa phát hiện thấy đề tài nào nghiên cứu dạy học thông qua hoạt động nhóm với sự hỗ trợ của máy vi tính chương “Cảm ứng điện từ” Vật lí 11 trung học phổ thông để tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh. 9. Những đóng góp của luận văn Về mặt lí luận: - Trình bày được cơ sở tâm lí để tổ chức các HĐNT cho HS với sự hỗ trợ của MVT dựa trên Lý thuyết của J.Piaget và Lý thuyết về vùng phát triển gần nhất của Vưgôtxki; 11
- Trình bày được nội dung hỗ trợ của MVT trong quá trình thu thập dữ liệu, hỗ trợ việc tổ chức các tình huống học tập, hỗ trợ việc xây dựng mô hình giả thuyết, hỗ trợ giải quyết vấn đề và hỗ trợ trong việc tổ chức hoạt động nhóm. Về mặt thực tiễn: - Xây dựng được tiến trình tổ chức HĐNT cho HS - Xây dựng được qui trình tổ chức hoạt động nhận thức của HS thông qua hoạt động nhóm với với sự hỗ trợ của MVT - Thiết kế được 4 qui trình tổ chức HĐNT cho HS thông qua hoạt động nhóm với sự hỗ trợ của MVT chương “Cảm ứng điện từ” Vật lí 11 THPT. 10. Cấu trúc luận văn Về cấu trúc luận văn này được chia thành các phần sau: Phần mở đầu Phần nội dung: Chương 1: Cơ sở lí luận của việc tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh thông qua hoạt động nhóm với sự hỗ trợ của máy vitính trong dạy học vật lí Chương 2: Tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh thông qua hoạt Demo động nhóm trong dạy Version - Select.Pdf học chương SDK “Cảm ứng điện từ” Vật lí 11 THPT với sự hỗ trợ của máy vi tính Chương 3: Thực nghiệm sư phạm Phần kết luận Tài liệu tham khảo. 12