Luận văn nghiên cứu nhằm đề xuất , thiết kế được tiến trình dạy học dự án chương “Nhiệt học” Vật lý 8 bậc trung học cơ sở. Mời các bạn cùng tham khảo luận văn để nắm chi tiết hơn nội dung nghiên cứu, hỗ trợ cho dạy học, nghiên cứu.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học Giáo dục: Tổ chức dạy học chương
- BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
NGUYỄN XUÂN HÀO
TỔ CHỨC DẠY HỌC CHƯƠNG"NHIỆT HỌC"
VẬT LÝ 8 - TRUNG HỌC CƠ SỞ
THEO PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC DỰ ÁN
Demo Version - Select.Pdf SDK
Chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy học bộ môn Vật lý
Mã số: 60 14 01 11
LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. LÊ CÔNG TRIÊM
Huế, năm 2014
i
- LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số
liệu và kết quả nghiên cứu ghi trong luận văn là trung thực, được các đồng
tác giả cho phép sử dụng và chưa từng được công bố trong bất kỳ một công
trình nào khác.
Tác giả
Nguyễn Xuân Hào
Demo Version - Select.Pdf SDK
ii
- LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Phòng Đào tạo sau đại học, Khoa
Vật lý trường Đại học Sư phạm Huế đã tạo điều kiện, giảng dạy chúng tôi trong
suốt hai năm qua.
Tôi xin chân thành cám ơn Ban giám hiệu, Phòng Khoa học trường Đại học
Thủ Dầu Một, nơi tôi đang công tác đã tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi trong
thời gian học tập.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, giáo viên bộ môn vật lí
trường Trung học cơ sở Phú Mỹ, phòng Giáo dục thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh bình
Dương đã nhiệt tình giúp đỡ, hỗ trợ tôi tiến hành thực nghiệm sư phạm.
Và đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với PGS. TS. Lê Công
Triêm về sự hướng dẫn tận tình của thầy trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và
hoàn thành luận văn.
Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đối với gia đình, bạn bè, đồng nghiệp
đã giúp đỡ, động viên tôi hoàn thành luận văn này.
Demo Version - Select.Pdf SDK
iii
- MỤC LỤC
Trang phụ bìa ........................................................................................................... i
Lời cam đoan........................................................................................................... ii
Lời cảm ơn ............................................................................................................. iii
Mục lục ................................................................................................................... 1
Danh mục các chữ viết tắt........................................................................................ 3
Danh mục các bảng, sơ đồ, biểu đồ, đồ thị ............................................................... 4
MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 5
1. Lýdo chọn đề tài .............................................................................................. 5
2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................ 6
3. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 6
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 6
5. Đối tượng nghiên cứu: ..................................................................................... 7
6. Phạm vi nghiên cứu: ........................................................................................ 7
7. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ............................................................................... 7
8. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 8
9. Những đóng góp mới của luận văn .................................................................. 8
10. Cấu trúc luận văn: gồm 3 phần ...................................................................... 9
Demo Version - Select.Pdf SDK
NỘI DUNG .......................................................................................................... 10
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA PHƯƠNG PHÁP DẠY
HỌC DỰ ÁN ........................................................................................................ 10
1.1. Khái niệm về phương pháp Dạy học dự án ................................................. 10
1.1.1. Khái niệm ............................................................................................ 10
1.1.2. Lịch sử phát triển của phương pháp Dạy học dự án ............................. 10
1.2. Nội dung của phương pháp Dạy học dự án ................................................. 11
1.2.1. Các giai đoạn của phương pháp Dạy học dự án ................................... 11
1.2.2. Chuẩn bị các điều kiện cho việc triển khai thiết kế các tiến trình dạy học
theo phương pháp Dạy học dự án .................................................................. 12
1.2.2.1. Bộ câu hỏi định hướng trong phương pháp Dạy học dự án ........... 12
1.2.2.2. Thiết kế ý tưởng cho dự án trong phương pháp Dạy học dự án ..... 15
1.2.2.3. Hồ sơ bài dạy trong phương pháp Dạy học dự án ......................... 17
1.3. Bản chất của phương pháp Dạy học dự án ................................................. 22
1.3.1. So sánh phương pháp Dạy học dự án và dạy học truyền thống ............ 22
1.3.2. Đặc điểm, bản chất của phương pháp Dạy học dự án ........................... 23
1
- 1.4. Phương pháp Dạy học dự án trong thực tiễn ............................................... 24
1.4.1. Các dạng của phương pháp Dạy học dự án .......................................... 24
1.4.2. Ưu điểm và khó khăn của phương pháp Dạy học dự án ....................... 25
1.4.3. Phương pháp Dạy học dự án trong môn vật lý ở trường trung học cơ sở .... 26
1.5. Thực trạng nhận thức và vận dụng phương pháp Dạy học dự án ................. 29
1.5.1. Thực trạng ........................................................................................... 29
1.5.2. Nguyên nhân ....................................................................................... 31
Chương 2. THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC CHƯƠNG "NHIỆT HỌC"
VẬT LÝ 8 - TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
DỰ ÁN ......................................................................................................... 33
2.1. Đặc điểm của chương “Nhiệt học” Vật lý 8 – Trung học cơ sở ................... 33
2.2. Đề xuất chủ đề dự án cho chương “Nhiệt học” ........................................... 34
2.2.1. Cách xác định chủ đề dự án trong một môn học .................................. 34
2.2.2. Đề xuất hệ thống chủ đề dự án Vật lý 8 ............................................... 35
2.3. Chuẩn bị các điều kiện cho việc triển khai thiết kế các tiến trình dạy học theo
phương pháp Dạy học dự án vận dụng cho chương "Nhiệt học" ........................ 37
2.3.1. Bộ câu hỏi định hướng ........................................................................ 37
2.3.2. Thiết kế ý tưởng .................................................................................. 38
2.3.3. Xây dựng hồ sơ bài dạy dự án 1........................................................... 40
Demo Version - Select.Pdf SDK
2.3.4. Xây dựng hồ sơ bài dạy dự án 2........................................................... 45
Chương 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ............................................................ 52
3.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm .................................................................. 52
3.2. Đối tượng thực nghiệm sư phạm ................................................................. 52
3.3. Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm ................................................................. 53
3.4. Phương pháp tiến hành thực nghiệm ........................................................... 53
3.5. Nội dung thực nghiệm ................................................................................ 53
3.5.1. Công tác chuẩn bị ................................................................................ 53
3.5.2. Tiến hành thực nghiệm ........................................................................ 53
3.6. Kết quả thực nghiệm sư phạm ................................................................... 59
3.6.1. Kết quả thực nghiệm về mặt định tính ................................................. 59
3.6.2. Kết quả thực nghiệm về mặt định lượng .............................................. 66
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................................. 73
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 75
PHẦN PHỤ LỤC
2
- DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
STT VIẾT TẮT Ý NGHĨA
1 CNTT Công nghệ thông tin
2 PPDHDA Phương pháp Dạy học dự án
3 ĐC Đối chứng
4 GV Giáo viên
5 HS Học sinh
6 PP Phương pháp
7 PPDH Phương pháp dạy học
8 QTDH Quá trình dạy học
9 SGK Sách giáo khoa
10 THCS Trung học cơ sở
11 TN Thực nghiệm
12 TNSP Thực nghiệm sư phạm
Demo Version - Select.Pdf SDK
3
- DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ, ĐỒ THỊ
Bảng 3.1. Bảng thống kê điểm số (X i) của từng bài kiểm tra.................................. 67
Bảng 3.2. Bảng thống kê điểm số (Xi) của các bài kiểm tra ................................... 67
Bảng 3.3. Bảng phân phối tần suất ........................................................................ 68
Bảng 3.4. Bảng phân phối tần suất lũy tích ........................................................... 68
Bảng 3.5. Bảng phân loại theo học lực của HS ...................................................... 69
Bảng 3.6. Bảng tổng hợp các tham số đặc trưng .................................................... 70
Biểu đồ 3.1. Biểu đồ điểm số các bài kiểm tra ....................................................... 67
Biểu đồ 3.2. Biểu đồ điểm số theo học lực ............................................................. 69
Đồ thị 3.1. Đồ thị phân phối tần suất điểm ............................................................. 68
Đồ thị 3.2. Đồ thị phân phối tần suất lũy tích ......................................................... 68
Sơ đồ 1.1. Các giai đoạn của phương pháp Dạy học dự án ..................................... 13
Sơ đồ 1.2. Quy trình thiết kế ý tưởng ..................................................................... 16
Demo Version - Select.Pdf SDK
4
- MỞ ĐẦU
1. Lýdo chọn đề tài
Đất nước ta đang bước vào công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá với mục
tiêu đến năm 2020 Việt Nam sẽ từ một nước nông nghiệp cơ bản trở thành một
nước công nghiệp, hội nhập với cộng đồng quốc tế. Nhân tố quyết định thắng lợi
của công cuộc này là con người, là nguồn lực người Việt Nam được phát triển về số
lượng và chất lượng. Chất lượng giáo dục trung học cơ sở (THCS) đóng vai trò hết
sức quan trọng trong việc tạo ra động lực thúc đẩy sự phát triển của đất nước [1].
Nhu cầu cấp bách của đổi mới toàn diện giáo dục phổ thông trước yêu cầu về nhân
lực tronggiai đoạn phát triển mới của đất nước: hội nhập, toàn cầu hóa; người lao
động phải có năng lực thích ứng cao trong nền kinh tế nhiều biến động, phải có nền
học vấn phổ thông và quan trọng hơn là có năng lực tư duy linh hoạt sáng tạo, năng
lực giải quyết vấn đề, năng lực làm việc nhóm, năng lực thuyết phục đàm phán,
năng lực lãnh đạo…
Để đổi mới toàn
Demo diện giáo
Version dục phổ thông
- Select.Pdf SDKthì đổi mới phương pháp dạy học
(PPDH) là một trong những yếu tố then chốt nhằm hiện thực hóa đổi mới các yếu tố
khác của quá trình giáo dục.
Những năm gần đây, việc đổi mới PPDH có những bước chuyển biến tích
cực tuy nhiên chưa đồng bộ, sâu sắc vì nhiều lý do. Nhiều trường, nhiều nơi vẫn
còn tình trạng dạy “chay” học “chay” dẫn tới việc lĩnh hội kiến thức của học sinh
(HS) gặp khó khăn. Cùng với việc học nhiều môn khiến cho học sinh mệt mỏi,
không tiếp thu được kiến thức chứ chưa nói tới việc phát huy tính sáng tạo, khám
phá của HS.
Trước thực tế đó, Nghị quyết Trung ương 2, khóa VIII đã chỉ rõ: “Đổi mới
mạnh mẽ phương pháp giáo dục – đào tạo. Từng bước áp dụng các phương pháp
tiên tiến và phương pháp hiện đại vào quá trình dạy học để phát huy tính tích cực,
tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học,
môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào
thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho HS” [2].
5
- Vì vậy những năm gần đây, nhiều cơ sở giáo dục, đặc biệt các cơ sở nghiên
cứu, đã tìm kiếm các PPDH mới, trong đó có phương pháp dạy học dự án
(PPDHDA). PPDHDA là PPDH có nhiều khả năng trong việc bồi dưỡng năng lực
tư duy linh hoạt sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực làm việc nhóm, năng
lực thuyết phục đàm phán, năng lực lãnh đạo...[9].
PPDH này phù hợp với nhiều kiến thức chương "Nhiệt học" trong chương
trình Vật lý 8.Vì kiến thức chương này được áp dụng rất nhiều trong thực tế, làm
nền tảng cho những phần khác của môn vật lý và cả những môn học khác.Tuy
nhiên, những kiến thức này sẽ rất khó hiểu, mang tính áp đặt nếu không được đầu tư
kỹ càng về phương pháp (PP).
Vì những lý do trên, tôi chọn đề tài:"Tổ chức dạy học chương "Nhiệt học"
Vật lý 8 - Trung học cơ sởtheophương pháp Dạy học dự án".
2. Mục tiêu nghiên cứu
Đề xuất và thiết kế đượcđược tiến trình dạy học dự ánchương “Nhiệt học”
Vật lý 8 – THCS.
3. Giả thuyết khoa học
Demo
Nếu thiết Version
kế được - Select.Pdf
tiến trình SDK"Nhiệt học" Vật lý 8THCS theo
dạy học chương
PPDHDAvà tổ chức dạy học theo tiến trình đã thiết kế thì sẽ góp phần bồi dưỡng
cho HS kỹ năng làm việc nhóm và kỹ năng giải quyết vấn đề.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu lý thuyết PPDHDA, mối liên hệ giữa PPDHDA và việc bồi
dưỡng kỹ năng làm việc nhóm và kỹ năng giải quyết vấn đề cho HS.
- Tìm hiểu thực trạng nhận thức và vận dụng PPDHDAcủa giáo viên (GV)
vật lý thuộc một số trường THCS thuộc địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh
Bình Dương.
- Nghiên cứu đặc điểm chương"Nhiệt học"Vật lý 8 THCS nhằm tạo cơ sở để
đề xuất hệ thống dự án cho chương này cũng như thiết kế được tiến trình dạy học
cho hai dự án.
- Đề xuất hệ thống dự án cho chương "Nhiệt học" Vật lý 8 THCS.
- Thiết kế được tiến trình dạy học dự ánchương "Nhiệt học" Vật lý 8 THCS.
6
- - Thực nghiệm sư phạm để đánh giá tính khả thi, hiệu quả của các phương án
đã thiết kế, điều chỉnh, hoàn thiện.
5. Đối tượng nghiên cứu:
- Phương pháp dạy học dự án.
- Hoạt động dạy học chương "Nhiệt học" Vậtlý 8 THCS.
6. Phạm vi nghiên cứu:
- Chương "Nhiệt học” Vật lý8 THCS.
- Một số trường THCS ở thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.
7. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Khái niệm dự án đã đi từ lĩnh vực kinh tế - xã hội vào lĩnh vực giáo dục, đào
tạo không chỉ với ý nghĩa là các dự án phát triển giáo dục mà còn được sử dụng như
một phương pháp hay một hình thức dạy học. Khái niệm “project” được sử dụng
trong các trường dạy kiến trúc - xây dựng ở Ý từ cuối thế kỷ XVI. Từ đó tư tưởng
dạy học theo dự án lan sang Pháp cũng như một số nước châu Âu khác và Mỹ,
trước hết là trong các trường đại học và chuyên nghiệp.
Đầu thế kỷ XX, các nhà sư phạm Mỹ (Woodward, Richard, j.Dewey,
Demo Version - Select.Pdf SDK
W.kilpatrick) đã xây dựng cơ sở lý luận cho PPDHDA và coi đó là PPDH quan
trọng để thực hiện quan điểm dạy học lấy HS là trung tâm, nhằm khắc phục nhược
điểm của dạy học truyền thống coi thầy giáo là trung tâm. Ban đầu PP dạy học dự
án được sử dụng trong dạy học thực hành các môn học kỹ thuật, về sau được dùng
trong hầu hết các môn học khác, cả các môn khoa học xã hội. Sau thời gian phần
nào bị lãng quên, hiện nay,PPDHDA được sử dụng phổ biến trong các trường phổ
thông và đại học trên thế giới, đặc biệt là ở các nước phát triển.
Ở Việt Nam, các đề án môn học, đề án tốt nghiệp từ lâu cũng được sử dụng
trong đào tạo đại học. Các hình thức này gần gũi với dạy học dự án. Tuy vậy, trong
lĩnh vực lý luận dạy học, PP này chưa được quan tâm nghiên cứu một cách thích
đáng, nên việc sử dụng chưa đạt hiệu quả cao.
Trong các luận văn thạc sĩ, đáng chú ý có luận văn “Tổ chức dạy học dự án
về ứng dụng kỹ thuật chương “Các định luật bảo toàn” Vật lý 10 THPT” của tác giả
7
- Đỗ Phượng Hoàng Anh. Trong luận văn này, tác giả đạt được một số kết quả sau:
Phân tích, làm rõ được cơ sở lý luận của PPDHDA về Ứng dụng kỹ thuật nhằm phát
huy tính tích cực và tự lực của người học; xây dựng tiến trình dạy học dự án về ứng
dụng kỹ thuật; xây dựng tiêu chí đánh giá kết quả thực hiện dự án, về tính tích cực,
tự lực của HS; tổ chức dạy học về ứng dụng kỹ thuật theo tiến trình đã đề xuất và
thực nghiệm sư phạm. Ngoài ra, còn có luận văn “Tổ chức dạy học dự án về ứng
dụng chương “Cơ sở của Nhiệt động lực học” Vật lý 10 nâng cao trong kỹ thuật”
của tác giả Phan Thị Hà Linh. Trong luận văn này, tác giả đạt được một số kết quả
sau: Phân tích, làm rõ cơ sở lý luận dạy học dự án về ứng dụng của vật trong kỹ
thuật trong việc phát huy tính tích cực của HS; xây dựng tiến trình dạy học dự án về
ứng dụng kỹ thuật của vật lý; xây dựng được bộ câu hỏi khung chương trình về ứng
dụng kỹ thuật của chương “Cơ sở của Nhiệt động lực học”; nghiên cứu đặc điểm
của chương; thiết kế được một số dự án; tiến hành thực nghiệm sư phạm...
Tuy nhiên, chưa có nhiều luận văn đề xuất hệ thống dự án và thiết kế tiến
trình dạy học theo PPDHDA cho chương trình vật lý THCS.
8. Phương pháp nghiên cứu
Demo Version - Select.Pdf SDK
- Nghiên cứu lý thuyết:
+ Tổng hợp các tài liệu liên quan đếnPPDHDA.
+Thiết kế tiến trình dạy học theoPPDHDA.
- Nghiên cứu thực tiễn: Điều tra sơ bộ về thực trạng nhận thức và vận dụng
PPDHDA ở một số trường THCS thuộc thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.
- Thực nghiệm sư phạm: Tiến hành thực hiện dự án.
9. Những đóng góp mới của luận văn
- Đề xuất được hệ thống dự án trong chương "Nhiệt học".
- Thiết kế được tiến trình dạy học dự án.
- HS tạo được sản phẩm học tập (theo nhóm) và trình diễn bảo vệ kết quả
bằng sự hỗ trợ của CNTT.
- HS tạo được sản phẩm vật chất.
8
- 10. Cấu trúc luận văn: gồm 3 phần
MỞ ĐẦU
NỘI DUNG
Chương 1.Cơ sở lý luận và thực tiễn của phương pháp Dạy học dựán
Chương 2: Thiết kế tiến trình dạy học chương "Nhiệt học" theo phương pháp
Dạy học dự án
Chương 3. Thực nghiệm sư phạm
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Demo Version - Select.Pdf SDK
9
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
