Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học Giáo dục: Tổ chức hoạt động dạy học chương “Từ trường” Vật lí 11 trung học phổ thông theo định hướng phát triển năng lực công nghệ thông tin và truyền thông cho học sinh

Chia sẻ: Buemr KKK | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:19

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là xây dựng được các biện pháp phát triển năng lực ICT cho học sinh và xây dựng được thang đo mức độ phát triển năng lực của học sinh thông qua các hành vi cá nhân, góp phần đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao chất lượng dạy học vật lí ở trường THPT.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Khoa học Giáo dục: Tổ chức hoạt động dạy học chương “Từ trường” Vật lí 11 trung học phổ thông theo định hướng phát triển năng lực công nghệ thông tin và truyền thông cho học sinh

ĐẠI HỌC HUẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN HUY CƢỜNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CHƢƠNG “TỪ TRƢỜNG” VẬT LÍ 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG CHO HỌC SINH Demo Version - Select.Pdf SDK LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THEO ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU Thừa Thiên Huế, năm 2017
ĐẠI HỌC HUẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN HUY CƢỜNG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CHƢƠNG “TỪ TRƢỜNG” VẬT LÍ 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG CHO HỌC SINH Chuyên ngành: LÍ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC BỘ MÔN VẬT LÍ Mã số: 60140111 Demo Version - Select.Pdf SDK LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THEO ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. LÊ CÔNG TRIÊM Thừa Thiên Huế, năm 2017 i
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu ghi trong luận văn là trung thực, đƣợc các đồng tác giả cho phép sử dụng và chƣa từng công bố trong bất kì một công trình nào khác. Thừa Thiên Huế, ngày 25 tháng 8 năm 2017 Tác giả Nguyễn Huy Cƣờng Demo Version - Select.Pdf SDK ii
LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến Thầy giáo NGƢT. PGS. TS. Lê Công Triêm đã tận tình hƣớng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ tôi suốt quá trình nghiên cứu. Tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô giáo trong khoa Vật lý trƣờng Đại học Sƣ phạm Huế đã tận tình giảng dạy và có những ý kiến đóng góp quý báu cho đề tài. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Phòng Đào tạo Sau Đại học Trƣờng Đại học Sƣ phạm Huế, đã tạo điều kiện cho tôi học tập và nghiên cứu. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, quý Thầy, Cô giáo tổ Vật lí Trƣờng THPT Thuận An, tỉnh Thừa Thiên Huế, đã nhiệt tình giúp đỡ, trao đổi và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình thực nghiệm sƣ phạm. Demo Version - Select.Pdf SDK Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với gia đình, ngƣời thân và bạn bè đã giúp đỡ, động viên tôi hoàn thành luận văn này. Thừa Thiên Huế, ngày 25 tháng 8 năm 2017 Tác giả Nguyễn Huy Cƣờng iii
MỤC LỤC Trang TRANG PHỤ BÌA……………….…………..……………………………………………………...……i LỜI CAM ĐOAN……………………………………………………………...………………………...ii LỜI CẢM ƠN………………………………………...……………….…………………………………iii MỤC LỤC ...................................................................................................................1 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .........................................................................5 DANH MỤC BẢNG ...................................................................................................6 DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ, ĐỒ THỊ.....................................................8 MỞ ĐẦU .....................................................................................................................9 1. Lí do chọn đề tài ......................................................................................................9 2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ....................................................................................10 2.1. Nghiên cứu nƣớc ngoài ..................................................................................10 2.2. Nghiên cứu giả trong nƣớc .............................................................................11 3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài .............................................................................13 4. Giả thiết khoa học .................................................................................................13 5. Nhiệm vụDemo Version nghiên cứu - Select.Pdf SDK ............................................................................................ 13 6. Đối tƣợng nghiên cứu............................................................................................13 7. Phạm vi nghiên cứu ...............................................................................................13 8. Phƣơng pháp nghiên cứu.......................................................................................14 9. Đóng góp mới của luận văn ..................................................................................14 10. Cấu trúc của luận văn ..........................................................................................15 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VIỆC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC VẬT LÍ THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG CHO HỌC SINH .........................................16 1.1. Năng lực và vấn đề phát triển năng lực cho học sinh trung học phổ thông .......16 1.1.1. Khái niệm về năng lực.................................................................................16 1.1.2. Đặc điểm của năng lực ................................................................................17 1.1.3. Một số năng lực cần phát triển cho học sinh trung học phổ thông .............18 1.2. Năng lực công nghệ thông tin và truyền thông ..................................................19 1
1.2.1. Khái niệm năng lực công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) ................19 1.2.2. Cấu trúc của năng lực công nghệ thông tin và truyền thông .......................20 1.3. Một số biện pháp phát triển năng lực công nghệ thông tin và truyền thông cho học sinh trong dạy học vật lí .....................................................................................23 1.3.1. Định hƣớng chung cho việc xây dựng các biện pháp phát triển năng lực công nghệ thông thông tin và truyền thông cho học sinh trong dạy học vật lí .....23 1.3.2. Các biện pháp phát triển năng lực công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học vật lí ................................................................................................23 1.3.2.1. Biện pháp 1: Tăng cƣờng ứng dụng công nghệ thông tin hợp lí trong dạy học ...............................................................................................................23 1.3.2.2. Biện pháp 2: Tạo hứng thú, động cơ của học sinh khi tham gia hoạt động dạy học có ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông ......................27 1.3.2.3. Biện pháp 3: Thay đổi hình thức kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo năng lực ICT ................................................................................29 1.4. Quy trình dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực công nghệ thông tin và truyền thông cho học sinh .........................................................................................31 1.4.1. MộtDemo Version số yêu cầu cơ bản-................................................................................. Select.Pdf SDK 31 1.4.2. Qui trình thiết kế tiến trình dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực công nghệ thông tin và truyền thông cho học sinh ................................................32 1.4.3. Qui trình tổ chức thực hiện tiến trình dạy học ............................................33 1.4.4. Qui trình tổng kết, đánh giá mức độ năng lực công nghệ thông tin và truyền thông ......................................................................................................................35 1.5. Đánh giá năng lực công nghệ thông tin và truyền thông ...................................35 1.5.1. Đánh giá theo năng lực ................................................................................35 1.5.2. Đánh giá năng lực công nghệ thông tin và truyền thông ............................37 1.5.2.1. Đánh giá bằng quan sát .........................................................................37 1.5.2.2. Tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau .........................................................38 1.5.2.3. Thang đánh giá năng lực công nghệ thông tin và truyền thông............39 1.5.2.4. Quy ƣớc sử dụng thang đo ....................................................................42 1.6. Kết luận chƣơng 1 ..............................................................................................43 2
CHƢƠNG 2: XÂY DỰNG TIẾN TRÌNH DẠY HỌC CHƢƠNG "TỪ TRƢỜNG" VẬT LÍ 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG ........................45 2.1. Đặc điểm, cấu trúc nội dung kiến thức của chƣơng “Từ trƣờng” Vật lí 11 Trung học phổ thông ............................................................................................................45 2.1.1. Đặc điểm chung của chƣơng "Từ trƣờng" Vật lí 11 Trung học phổ thông .45 2.1.2. Chuẩn kiến thức kĩ năng chƣơng "Từ trƣờng" Vật lí 11 Trung học phổ thông ......................................................................................................................46 2.1.3. Sơ đồ cấu trúc nội dung chƣơng "Từ trƣờng" Vật lí 11 Trung học phổ thông ......................................................................................................................47 2.2. Định hƣớng phát triển năng lực công nghệ thông tin và truyền thông cho học sinh trong dạy học chƣơng "Từ trƣờng" ...................................................................48 2.2.1. Một số nguyên tắc cơ bản trong việc tổ chức hoạt động dạy học chƣơng “Từ trƣờng” Vật lí 11 trung học phổ thông theo định hƣớng phát triển năng lực công nghệ thông tin và truyền thông cho học sinh ................................................48 2.2.2. Phân tích bài học và định hƣớng sử dụng các biện pháp phát triển năng lực công nghệDemo Version thông tin và truyền- thông Select.Pdf cho họcSDK sinh trong dạy học chƣơng “Từ trƣờng”...................................................................................................................48 2.3. Thiết kế một số tiến trình dạy học cụ thể chƣơng “Từ trƣờng” Vật lí 11 trung học phổ thông theo định hƣớng phát triển năng lực công nghệ thông tin cho học sinh ............................................................................................................................52 2.3.1. Thiết kế bài dạy: “Từ trƣờng” theo định hƣớng phát triển năng lực công nghệ thông tin và truyền thông cho học sinh ........................................................52 2.3.2. Thiết kế bài dạy: “Lực từ. Cảm ứng từ” theo định hƣớng phát triển năng lực công nghệ thông tin và truyền thông cho học sinh..........................................61 2.3.3. Thiết kế bài dạy: “Từ trƣờng của dòng điện chạy trong các dây dẫn có hình dạng đặc biệt” theo định hƣớng phát triển năng lực công nghệ thông tin và truyền thông cho học sinh .................................................................................................68 2.4. Kết luận chƣơng 2 ..............................................................................................78 3
CHƢƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM ............................................................79 3.1. Mục đích và nhiệm vụ thực nghiệm sƣ phạm ....................................................79 3.1.1. Mục đích ......................................................................................................79 3.1.2. Nhiệm vụ .....................................................................................................79 3.2. Đối tƣợng và nội dung thực nghiệm sƣ phạm ....................................................80 3.2.1. Đối tƣợng .....................................................................................................80 3.2.2. Nội dung ......................................................................................................80 3.3. Phƣơng pháp tiến hành thực nghiệm sƣ phạm ...................................................80 3.3.1. Chọn mẫu thực nghiệm sƣ phạm .................................................................80 3.3.2. Phƣơng pháp tiến hành ................................................................................81 3.3.2.1 Quan sát, tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau ...........................................81 3.3.2.2. Kiểm tra đánh giá ..................................................................................81 3.4. Đánh giá kết quả thực nghiệm sƣ phạm .............................................................82 3.4.1. Đánh giá định tính .......................................................................................82 3.4.2. Đánh giá định lƣợng ....................................................................................83 3.4.2.1. Kết quả đánh giá năng lực công nghệ thông tin và truyền thông .........83 3.4.2.2. Demo Kết quả Version - Select.Pdf đánh giá chất SDK lƣợng học tập ....................................................91 3.5. Kết luận chƣơng 3 ..............................................................................................96 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ...........................................................................97 1. Kết luận .................................................................................................................97 2. Một số đề xuất và khuyến nghị .............................................................................98 3. Hƣớng phát triển của đề tài ...................................................................................98 TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................99 PHẦN PHỤ LỤC ..................................................................................................... P1 4
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Viết tắt Viết đầy đủ 1 CNTT Công nghệ thông tin 2 DH Dạy học 3 ĐC Đối chứng 4 GV Giáo viên 5 HS Học sinh 6 ICT Công nghệ thông tin và truyền thông 7 PPDH Phƣơng pháp dạy học 8 TNSP Thực nghiệm sƣ phạm 9 TNg Thực nghiệm 10 THPT Trung học phổ thông Demo Version - Select.Pdf SDK 5
DANH MỤC BẢNG STT Số hiệu Tên bảng Trang 1 Bảng 1.1 Cấu trúc năng lực ICT của HS 20 2 Bảng 1.2 So sánh đánh giá năng lực và đánh giá kiến thức, kĩ 36 năng 3 Bảng 1.3 Thang đánh giá năng lực ICT của HS 39 4 Bảng 2.1. Chuẩn kiến thức kĩ năng chƣơng "Từ trƣờng" 46 5 Bảng 3.1 Bảng số liệu HS đƣợc làm chọn mẫu TNg 80 6 Bảng 3.2 Kết quả đánh giá thực hiện phiếu học tập số 1 của 83 lớp 11B3 7 Bảng 3.3 Kết quả đánh giá thực hiện phiếu học tập số 1 của 83 lớp 11B4 8 Bảng 3.4 Kết quả đánh giá thực hiện phiếu học tập số 1 của 84 lớp 11B5 9 BảngDemo Kết quả đánh 3.5 Version giá thực hiện - Select.Pdf SDKphiếu học tập số 1 của 84 lớp 11B6 10 Bảng 3.6. Kết quả đánh giá thực hiện phiếu học tập số 3 của 85 lớp 11B3 11 Bảng 3.7 Kết quả đánh giá thực hiện phiếu học tập số 3 của 85 lớp 11B4 12 Bảng 3.8 Kết quả đánh giá thực hiện phiếu học tập số 3 của 86 lớp 11B5 13 Bảng 3.9 Kết quả đánh giá thực hiện phiếu học tập số 3 của 86 lớp 11B6 14 Bảng 3.10 Tổng hợp kết quả đánh giá thực hiện phiếu học tập 87 số 1 trong dạy học bài "Từ trƣờng" theo tỷ lệ % 15 Bảng 3.11 Tổng hợp kết quả đánh giá thực hiện phiếu học tập 87 6
số 3 trong dạy học bài " Từ trƣờng của dòng điện chạy trong các dây dẫn có hình dạng đặc biệt" theo tỷ lệ % 16 Bảng 3.12 Bảng các biểu đồ so sánh kết quả đánh giá của nhóm 88 TNg và nhóm ĐC khi thực hiện phiếu học tập đầu và cuối quá trình TNg 17 Bảng 3.13 Tổng hợp mức điểm trung bình năng lực ICT thực 90 hiện phiếu học tập số 3 trong dạy học bài " Từ trƣờng của dòng điện chạy trong các dây dẫn có hình dạng đặc biệt" 18 Bảng 3.14. Bảng thống kê điểm số (Xi) của bài kiểm tra 91 19 Bảng 3.15 Bảng phân phối tần suất 92 20 Bảng 3.16 Bảng phân phối tần suất lũy tích 92 21 Bảng 3.17 Bảng phân loại theo học lực của HS 93 22 Bảng 3.18 Bảng tổng hợp các tham số đặc trƣng 94 Demo Version - Select.Pdf SDK 7
DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ, ĐỒ THỊ 1. Danh mục hình STT Số hiệu Tên hình Trang 1 Hình 2.1 Các loại nam châm 49 2 Hình 2.2 Từ phổ của nam châm thẳng 50 3 Hình 2.3 Flash về quy tắc bàn tay trái 51 4 Hình 2.4 Video về từ phổ của dòng điện tròn 51 2. Danh mục sơ đồ STT Số hiệu Tên sơ đồ Trang 1 Sơ đồ 1.1 Qui trình thiết kế bài DH theo định hƣớng phát triển 33 năng lực ICT cho HS 2 Sơ đồ 1.2 Quy trình tổ chức hoạt động DH giờ lên lớp 34 3 Sơ đồ 1.3 Quy trình tổ chức hoạt động DH theo hình thức 34 Demo Version seminar - Select.Pdf SDK 4 Sơ đồ 1.4 Qui trình tổng kết, đánh giá mức độ năng lực ICT 35 cho HS 5 Sơ đồ 1.5 Quy trình thiết kế thang đo năng lực 39 6 Sơ đồ 2.1 Cấu trúc nội dung chƣơng "Từ trƣờng" 47 3. Danh mục biểu đồ STT Số hiệu Tên biểu đồ Trang 1 Biểu đồ 3.1 Biểu đồ phân phối điểm trung bình năng lực ICT 90 2 Biểu đồ 3.2 Biểu đồ phân phối điểm của hai nhóm TNg và ĐC 91 3 Biểu đồ 3.3 Đồ thị phân phối tần suất 92 4 Biểu đồ 3.4 Đồ thị phân phối tần xuất lũy tích 93 5 Biểu đồ 3.5 Biểu đồ phân loại theo học lực của HS 93 8
MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Bƣớc vào thế kỷ XXI, thế kỷ của nền kinh tế tri thức, của toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, của sự cạnh tranh về trình độ của nguồn nhân lực…Thực tại đó đặt ra cho giáo dục các nƣớc nói chung và Việt Nam nói riêng những cơ hội và thách thức mới. Trong xu thế chung đó, Ngành Giáo dục và Đào tạo nƣớc ta đã và đang đẩy mạnh đổi mới về mục tiêu, nội dung và phƣơng pháp nhằm đáp ứng những yêu cầu mới của xã hội. Định hƣớng đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đã đƣợc xác định từ Nghị quyết 29 Hội nghị Ban chấp hành Trung ƣơng 8 khóa XI nhƣ sau: “Đối với giáo dục phổ thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn…”. Đối với PPDH, Nghị quyết xác định: “ Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, Demo chủ động, Version sáng tạo và - Select.Pdf SDKvận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học.”[11] Thực trạng DH hiện nay cho thấy, ở nhiều trƣờng phổ thông, phƣơng pháp dạy học vẫn còn lối truyền thụ kiến thức một chiều thụ động. Nhiều HS chƣa có khả năng tự học, tự chiếm lĩnh tri thức hoặc có nhƣng ở mức rất hạn chế. Điều này dẫn đến HS kém năng động, kém sáng tạo và khó khăn trong việc thích ứng với những yêu cầu mới của xã hội. Định hƣớng đổi mới giáo dục sau năm 2015 chính là tập trung vào việc hình thành và phát triển những phẩm chất đạo đức, những năng lực cho HS nhằm khắc phục những hạn chế và đáp ứng đƣợc những yêu cầu trong thời đại mới. 9
Ngày nay, ICT đang phát triển ngày càng rộng lớn với khối lƣợng thông tin và kiến thức vô cùng phong phú và đa dạng. Việc học tập của HS không phải luôn diễn ra ở trên lớp học mà có thể diễn ra ở mọi nơi. HS có thể sử dụng kỹ năng của mình về CNTT để tham gia vào các lớp học trực tuyến, sử dụng các phần mềm phục vụ học tập, khai thác nguồn tri thức khổng lồ từ mạng internet…Do đó, phƣơng pháp dạy học nhằm phát triển năng lực ICT cho HS là rất cần thiết, cần phải nghiên cứu và vận dụng trong quá trình dạy học. “Từ trƣờng” là một chƣơng quan trọng trong Chƣơng trình Vật lí phổ thông. Các kiến thức về “Từ trƣờng” đa dạng và phong phú, là cơ sở của nhiều ứng dụng trong thực tiễn cuộc sống. Các kiến thức này thƣờng trừu tƣợng, khó tiếp thu với HS. Trong quá trình DH, có thể ứng dụng CNTT để làm cho các kiến thức này trở nên trực quan hơn, dể hiễu hơn cho HS. Với những đặc điểm đó, chƣơng “Từ trƣờng” phù hợp để tổ chức hoạt động DH theo định hƣớng phát triển năng lực ICT cho HS. Vì những lý do trên, chúng tôi quyết định lựa chọn đề tài: “Tổ chức hoạt động dạy học chƣơng “Từ trƣờng” Vật lí 11 Trung học phổ thông theo định hƣớng phátDemo Version triển năng - Select.Pdf lực công nghệ thông SDK tin và truyền thông cho học sinh.” 2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu 2.1. Nghiên cứu nƣớc ngoài Thế giới đã có nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu phát triển năng lực trí tuệ chung và mối quan hệ giữa năng lực trí tuệ và các đặc điểm khác của con ngƣời, nhƣ V.A. Cruchetxki [9], N.X. Lâytex [14]...Cuối thế kỉ XX đầu thế kỉ XXI, tiếp tục có những công trình nghiên cứu và bài viết về tƣ duy sáng tạo và phát triển sáng tạo của Robert Z.Strenberg và Wendy M.William (1996) [24]. Howard Gardner, Giáo sƣ tâm lý học của đại học Harvard (Mỹ) (1996) đã đề cập đến khái niệm năng lực qua việc phân tích bảy mặt biểu hiện của trí tuệ con ngƣời: ngôn ngữ, logic toán học, âm nhạc, không gian, thể hình, giao cảm và nội cảm. Ông khẳng định rằng: mỗi mặt biểu hiện của trí tuệ đều phải đƣợc thể hiện hoặc biểu lộ dƣới dạng sơ đẳng hoặc sáng tạo đỉnh cao. Để giải quyết một vấn đề “có thực” trong cuộc sống thì con ngƣời không thể huy động duy nhất một mặt của biểu hiện trí tuệ nào đó mà phải kết hợp nhiều mặt biểu hiện của trí tuệ liên 10
quan đến nhau. Sự kết hợp đó tạo thành năng lực cá nhân, H.Gardner đã kết luận rằng: Năng lực phải được thể hiện thông qua hoạt động có kết quả và có thể đánh giá hoặc đo đạc được. [23] OECD (Tổ chức các nƣớc kinh tế phát triển) (2002) đã thực hiện một nghiên cứu bài bản về các năng lực cần đạt của HS phổ thông trong thời kỳ kinh tế tri thức. Họ đã đƣa ra khái niệm về năng lực nhƣ sau: “Năng lực là khả năng cá nhân đáp ứng các yêu cầu phức hợp và thực hiện thành công nhiệm vụ trong một bối cảnh cụ thể” (dẫn theo [10]). Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp quốc (gọi tắt là UNESCO) (2008) đã đề ra khung năng lực ứng dụng ICT vào DH dành cho GV (UNESCO ICT Competency Framework for Teachers). Văn bản này đã đƣợc điều chỉnh và bổ sung vào năm 2011, trong đó khung năng lực đề cập đến 6 khía cạnh trong công tác của GV: (1) Sự hiểu biết về vai trò của ICT trong giáo dục, (2) Chƣơng trình giảng dạy và đánh giá, (3) Phƣơng pháp sƣ phạm, (4) Công cụ công nghệ thông tin và truyền thông, (5) Hoạt động tổ chức và quản lí, (6) Hoạt động bồi dƣỡng và phát triển năng lực nghề nghiệp. Mỗi khía cạnh lại bao gồm 3 mức độ, hay là 3 cấp Demo bậc liênVersion - Select.Pdf tục trong quá SDK trình phát triển năng lực của ngƣời GV (dẫn theo [15]). 2.2. Nghiên cứu giả trong nƣớc Ở Việt Nam, quan điểm DH theo hƣớng phát triển năng lực đã đƣợc Bộ Giáo dục triển khai vào đầu năm học 2013 - 2014 ở gần 2000 trƣờng tiểu học và ở các cấp học phổ thông, coi đây là nhiệm vụ trọng tâm từ năm học 2013 - 2014 đến nay. Bên cạnh đó, định hƣớng này đƣợc đƣa vào tạp chí khoa học, đề tài luận văn thạc sĩ, tiến sĩ nhằm nghiên cứu PPDH giúp phát triển các năng lực cho HS nhƣ Lƣơng Thị Lệ Hằng (2013) "Tổ chức hoạt động nhận thức cho học sinh trong dạy học chương Từ trường và Cảm ứng điện từ Vật lí 11 trung học phổ thông theo hướng phát triển năng lực giải quyết vấn đề với sự hỗ trở của máy vi tính" [13], đã phát hiện đƣợc các kĩ năng cần rèn luyện cho HS để phát triển năng lực giải quyết vấn đề trong DH; đề xuất đƣợc tiến trình và các quá trình hỗ trợ của máy vi tính vào 11
việc tổ chức hoạt động nhận thức cho HS trong DHvật lí theo hƣớng phát triển năng lực giải quyết vấn đề. Tác giả Phan Anh Tài (2014) “Đánh giá năng lực giải quyết vấn đề của học sinh trong dạy học toán lớp 11 trung học phổ thông” [21], đã xác định một số thành tố năng lực giải quyết vấn đề của HS và đề xuất phƣơng án, thiết lập quy trình, kĩ thuật đánh giá năng lực giải quyết vấn đề trong DH toán THPT. Tác giả Đỗ Văn Năng (2015) “Phát triển năng lực làm việc với sách giáo khoa cho học sinh trong dạy học phần Điện học Vật lí 11 nâng cao trung học phổ thông” [17], đã đề xuất đƣợc quy trình phát triển năng lực làm việc với SGK Vật lí trong DH và các tiêu chí đánh giá năng lực làm việc với SGK Vật lí của HS. Tác giả Trần Thị Hà Giang, Phạm Thị Quỳnh Anh (2015) với bài báo “Phát triển năng lực ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học địa lí cho sinh viên ngành giáo dục tiểu học” [12], nghiên cứu và đƣa ra các biện pháp phát triển năng lực ứng dụng ICT trong DH địa lí cho sinh viên ngành giáo dục tiểu học. Tác giả Thái Hoài Minh, Trịnh Văn Biều (2016) với bài báo “Xây dựng khung năng Demo lực ứngVersion dụng công- Select.Pdf nghệ thông tinSDK và truyền thông trong dạy học cho sinh viên sư phạm hóa học” [15], đề cập đến khái niệm năng lực ứng dụng ICT; nghiên cứu và đề xuất đƣợc khung năng lực ứng dụng ICT trong dạy học cho sinh viên sƣ phạm hóa học. Lê Thị Hồng Cẩn (2016) “Đánh giá kết quả học tập của học sinh trong dạy học phần "Cơ học" Vật lý lớp 10 theo định hướng phát triển năng lực” [8], đã đề xuất bộ công cụ đánh giá kết quả học tập theo định hƣớng phát triển năng lực trong DH vật lí, cụ thể là phần “Cơ học” Vật lí 10. Tuy nhiên, vấn đề phát triển năng lực ICT cho HS trong DH Vật lí ở trƣờng THPT chƣa đƣợc quan tâm nhiều, nghiên cứu một cách đầy đủ và thấu đáo. Cụ thể chƣa có công trình nào nghiên cứu về vấn đề tổ chức hoạt động dạy học chƣơng “Từ trƣờng” Vật lí 11 THPT theo định hƣớng phát triển năng lực ICT cho HS. 12
3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là xây dựng đƣợc các biện pháp phát triển năng lực ICT cho HS và xây dựng đƣợc thang đo mức độ phát triển năng lực của HS thông qua các hành vi cá nhân, góp phần đổi mới PPDH, nâng cao chất lƣợng DH vật lí ở trƣờng THPT. 4. Giả thiết khoa học Nếu xây dựng đƣợc các biện pháp phát triển năng lực ICT cho HS và vận dụng đƣợc vào quá trình DH chƣơng “Từ trƣờng” Vật lí 11 thì sẽ phát triển năng lực ICT cho HS. Từ đó, chất lƣợng, kết quả học tập của học sinh sẽ đƣợc nâng cao. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu về cơ sở lí luận của việc phát triển năng lực ICT cho HS. 5.2. Xây dựng đƣợc thang đo mức độ phát triển năng lực ICT qua các hành vi cá nhân. 5.3. Xây dựng các biện pháp phát triển năng lực ICT cho HS. 5.4. Xây dựng qui trình thiết kế bài học theo hƣớng phát triển năng lực ICT cho HS. Demo Version - Select.Pdf SDK 5.5. Xây dựng tiến trình DH của một số bài cụ thể trong chƣơng “Từ trƣờng”, Vật lí 11 theo qui trình thiết kế bài học đã đƣợc xây dựng, góp phần phát triển năng lực ICT cho HS. 5.6. Tiến hành TNSP tại trƣờng THPT để kiểm tra tính đúng đắn của giả thuyết khoa học. 6. Đối tƣợng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là hoạt động DH chƣơng “Từ trƣờng”, Vật lí 11 theo định hƣớng phát triển năng lực ICT cho HS. 7. Phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu việc xây dựng các biện pháp phát triển năng lực ICT của HS THPT và tổ chức hoạt động dạy học chƣơng “Từ trƣờng”, Vật lí 11 theo định hƣớng phát triển năng lực ICT cho HS. Tổ chức TNSP tại trƣờng THPT trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế để đánh giá kết quả nghiên cứu. 13
8. Phƣơng pháp nghiên cứu Đề tài áp dụng các phƣơng pháp nghiên cứu khoa học chủ yếu trong nghiên cứu khoa học giáo dục. 8.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lí thuyết - Nghiên cứu các văn kiện của Đảng, các chính sách nhà nƣớc, các chỉ thị, định hƣớng của Bộ Giáo dục và Đào tạo về giáo dục và đổi mới phƣơng pháp DH; - Nghiên cứu các học thuyết về tâm lí học giáo dục và lí luận về phƣơng pháp DH; - Nghiên cứu các công trình nghiên cứu, sách, báo, tạp chí chuyên ngành, về vấn đề năng lực, phát triển năng lực ICT, chƣơng trình, SGK, sách bài tập, tài liệu tham khảo chƣơng “Từ trƣờng”, Vật lí 11 THPT. 8.2. Phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn - Nghiên cứu khả năng tổ chức DH theo hƣớng phát triển năng lực ICT trong DH chƣơng "Từ trƣờng" Vật lí 11 THPT; - Dự giờ, quan sát việc dạy của GV và việc học của HS trong quá trình TNSP. 8.3. PhƣơngDemo pháp thực Version sƣ phạm - Select.Pdf nghiệm SDK Tiến hành TNSP có đối chứng tại trƣờng THPT trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế để kiểm tra mức độ hiệu quả và tính khả thi của đề tài. 8.4. Phƣơng pháp thống kê toán học Sử dụng phƣơng pháp thống kê toán học để trình bày kết quả TNSP và kiểm định giả thuyết thống kê về sự khác biệt trong kết quả học tập của hai nhóm lớp TNg và lớp ĐC. 9. Đóng góp mới của luận văn 9.1. Đóng góp về mặt lí luận - Đề tài đã phân tích, làm rõ và chính xác hóa khái niệm về năng lực, năng lực ICT; - Xây dựng đƣợc thang đo gồm 4 mức độ phát triển năng lực của HS thông qua các hành vi cá nhân sau quá trình tổ chức hoạt động DH; - Xây dựng 03 biện pháp phát triển năng lực ICT cho HS; 14
- Xây dựng đƣợc qui trình thiết kế bài DH theo định hƣớng phát triển năng lực ICT cho HS. 9.2. Đóng góp về mặt thực tiễn - Thiết kế đƣợc 03 tiến trình dạy học chƣơng “Từ trƣờng”, Vật lí 11 theo định hƣớng phát triển năng lực ICT cho HS và đã đƣợc tiến hành áp dụng tại trƣờng THPT; - Làm cơ sở để GV phổ thông có thể vận dụng vào các phần khác nhau trong quá trình DH vật lí phổ thông. 10. Cấu trúc của luận văn Cấu trúc luận văn bao gồm ba phần sau: Phần I. MỞ ĐẦU Phần II. NỘI DUNG Chƣơng 1: CỞ SỞ LÍ LUẬN CỦA VIỆC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC VẬT LÍ THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG CHO HỌC SINH Demo Version - Select.Pdf SDK Chƣơng 2: XÂY DỰNG TIẾN TRÌNH DẠY HỌC CHƢƠNG “TỪ TRƢỜNG” VẬT LÍ 11 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG Chƣơng 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM Phần III. KẾT LUẬN 15