Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ: Không gian văn hoá Hồ Tây qua nguồn tư liệu văn học

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> VIỆN VIỆT NAM HỌC VÀ KHOA HỌC PHÁT TRIỂN<br /> ====***====<br /> <br /> NGUYỄN THỊ LÊ<br /> <br /> KHÔNG GIAN VĂN HOÁ HỒ TÂY<br /> QUA NGUỒN TƯ LIỆU VĂN HỌC<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ<br /> <br /> Hà Nội - 2009<br /> <br /> ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> VIỆN VIỆT NAM HỌC VÀ KHOA HỌC PHÁT TRIỂN<br /> ====***====<br /> <br /> NGUYỄN THỊ LÊ<br /> <br /> KHÔNG GIAN VĂN HOÁ HỒ TÂY<br /> QUA NGUỒN TƯ LIỆU VĂN HỌC<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ<br /> <br /> Chuyên ngành<br /> <br /> : Việt Nam học<br /> <br /> Mã số<br /> <br /> : 60 31 60<br /> <br /> Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. Trần Nho Thìn<br /> <br /> Hà Nội - 2009<br /> <br /> 1<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> MỞ ĐẦU .................................................................................................................................. 3<br /> 1. Lý do chọn đề tài........................................................................................................... 3<br /> 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................................................... 4<br /> 3. Mục đích nghiên cứu của luận văn ............................................................................. 8<br /> 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn........................................................ 8<br /> 4.1. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................................... 8<br /> 4.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................... 8<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu của luận văn....................................................................... 8<br /> 6. Kết quả đóng góp của luận văn ................................................................................... 9<br /> 7. Bố cục của luận văn ...................................................................................................... 9<br /> CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ KHU VỰC NGHIÊN CỨU VÀ CÁC<br /> KHÁI NIỆM ..............................................................................................10<br /> 1.1. Khái niệm văn hóa, không gian văn hóa và xu hướng tiếp cận văn hóa<br /> học trong nghiên cứu văn học.................................................................................10<br /> 1.2. Giới hạn khu vực Hồ Tây ........................................................................................16<br /> CHƢƠNG 2: KHÔNG GIAN VĂN HÓA VẬT THỂ VÙNG HỒ TÂY QUA<br /> VĂN HỌC ..............................................................................................................................19<br /> 2. 1. Lao động sản xuất các sản phẩm thiết yếu phục vụ đời sống và sinh hoạt ......19<br /> 2.1.1. Những yếu tố ảnh hưởng tới không gian lao động sản xuất vùng<br /> Hồ Tây xưa ...................................................................................................19<br /> 2.1.2. Một số hoạt động lao động sản xuất của người dân vùng Hồ Tây xưa .......29<br /> a) Nghề dệt ...............................................................................................................29<br /> b) Nghề làm giấy ......................................................................................................34<br /> c) Nghề đúc đồng .....................................................................................................42<br /> <br /> 2<br /> <br /> 2.2. Lao động cải tạo môi trường sống, cảnh quan thiên nhiên, xõy dựng<br /> những cụng trỡnh kiến trỳc phục vụ cuộc sống của người dân vùng Hồ<br /> Tây xưa......................................................................................................................45<br /> CHƢƠNG 3: KHÔNG GIAN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ VÙNG HỒ TÂY<br /> QUA VĂN HỌC ...................................................................................................................59<br /> 3. 1. Phong tục, lễ hội vùng Hồ Tây ..............................................................................59<br /> 3.2. Đời sống tâm linh, tín ngưỡng vùng Hồ Tây ........................................................62<br /> 3.3. Không gian sinh hoạt văn chương vùng Hồ Tây ..................................................70<br /> 3.3.1. Hỡnh tượng Hồ Tây trong văn học.............................................................70<br /> a) Vẻ đẹp, sức hấp dẫn của văn hóa Hồ Tây trong văn học ...............................70<br /> b) Hồ Tây qua cuộc chiến luận văn chương.........................................................84<br /> 3.3.2. Hồ Tây - nơi gặp gỡ văn chương ................................................................90<br /> KẾT LUẬN ............................................................................................................................96<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................... 100<br /> <br /> 3<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> “Không bao giờ, ai mà có thế nói hết được về Hồ Tây - tôi ngỡ thế”,“nghĩ về Hồ<br /> Tây, tưởng như cả cuộc đời cũng chưa thể thấu hiểu được cuộc sống trước sau của<br /> người, của cảnh một vũng hồ ấy”{21; tr 171-172}.<br /> Hồ Tây là một thắng cảnh của Thăng Long, từ khi Thăng Long được chọn làm<br /> kinh đô của nước Đại Việt, vùng Hồ Tây đó tham gia tớch cực vào quỏ trỡnh kiến tạo<br /> văn hóa Thăng Long. Hồ Tây là một vùng đất cổ, một không gian đặc biệt của thủ đô<br /> Hà Nội. Hồ Tây nằm sát khu vực Hoàng thành - trung tâm chính trị và khu vực 36 phố<br /> phường - trung tâm buôn bán của kinh thành Thăng Long xưa nên muốn hiểu lịch sử<br /> văn hóa Thăng Long - Hà Nội dứt khoát không thể bỏ qua khu vực Hồ Tây. Giữa cái<br /> ồn ào, sầm uất của chốn phồn hoa đô hội, Hồ Tây giống như một “khoảng lặng”, một<br /> điểm nhấn để tạo nên sự cân bằng, tạo nờn sự hài hũa cõn đối cho tổng thể không gian<br /> văn hóa Thăng Long - Hà Nội. Quá trỡnh phỏt triển hay quỏ trỡnh văn hóa hóa Hồ<br /> Tây gắn liền với các triều đại phong kiến. Hồ Tây là nơi du ngoạn, thưởng lóm, xõy<br /> dựng hành cung của cỏc bậc vua chỳa, nơi lưu giữ những dấu ấn văn hóa cung đỡnh,<br /> nơi đó từng đọng lại và xếp lớp biết bao huyền thoại, in dấu tích của biết bao tao nhân<br /> mặc khách, của những danh nhân chốn phồn hoa thứ nhất Long thành. Hồ Tây vẫn, đó,<br /> đang và sẽ mói cũn là nguồn đề tài vô tận của thi ca, nhạc họa…<br /> Nghiên cứu không gian văn hóa Hồ Tây là một cách tiếp cận không gian văn hóa<br /> Thăng Long. Cấu trúc và lịch sử hỡnh thành, phỏt triển của khụng gian văn hóa Hồ<br /> Tây phản ánh những vấn đề có tính quy luật của cấu trúc và lịch sử không gian văn<br /> hóa Thăng Long - Hà Nội. Hồ Tây là nơi hội tụ và lan tỏa những tinh hoa văn hóa của<br /> đất Thăng Long ngàn năm văn vật, nơi hun đúc lên “hùng khí Thăng Long” lẫm liệt.<br /> Mỗi tên đất, tên làng, tên đền, tên miếu thậm chí mỗi gốc cây, gũ bói nơi đây đều gắn<br /> với những con người, những truyền thuyết ly kỳ, hấp dẫn, gợi cho chúng ta chút hoài<br /> niệm, luyến tiếc, tự hào… Lịch sử không ngừng đi tới có một nguồn mạch thơ ca dài<br /> theo năm tháng. Xó hội ngày càng phỏt triển, khoa học kỹ thuật ngày càng tiờn tiến,<br /> con người ngày càng văn minh hiện đại thỡ càng cú xu hướng trở về nguồn cội, trở về<br /> 4<br /> <br />