Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng – từ thực tiễn quận Đồ Sơn thành phố Hải Phòng

Chia sẻ: Ocxaodua999 Ocxaodua999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

35
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn nghiên cứu những quy định của pháp luật hiện hành về xử lý VPHC đối với người chưa thành niên VPPL nói chung và biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng nói riêng. Trên cơ sở đó luận vănphân tích những ưu điểm và hạn chế của của quy định pháp luật về biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng, thông qua nghiên cứu thực tiễn áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng tại quận Đồ Sơn thành phố Hải Phòng. Luận văn đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng nói chung và ở Đồ Sơn nói riêng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng – từ thực tiễn quận Đồ Sơn thành phố Hải Phòng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ....……/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM QUANG CÔNG ÁP DỤNG BIỆN PHÁP XỬ LÝ HÀNH CHÍNH ĐƢA VÀO TRƢỜNG GIÁO DƢỠNG TỪ THỰC TIỄN QUẬN ĐỒ SƠN, THÀNH PHỐ HẢI PHÕNG Chuyên ngành: Luật Hiến Pháp và Luật Hành chính Mã số: 8 38 01 02 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH HÀ NỘI - NĂM 2019
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Hoàng Anh Phản biện 1: PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Hà, Trường Học viện Hành chính Quốc gia. Phản biện 2: PGS. TS. Nguyễn Văn Quang, Trường Đại học Luật Hà Nội. Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Địa điểm: Phòng họp 204, Nhà- Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia: Số 77 - Đường Nguyễn Chí Thành - Quận Đống Đa – Thành phố Hà Nội. Thời gian: vào hồi 15giờ 45’, ngày 19tháng12năm 2019. Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia. Hoặc trên trang Web khoa Sau đại học, Học Viện Hành chính Quốc gia.
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của luận văn Xử lý VPHC là công cụ quan trọng trong hoạt động QLNN nhằm duy trì trật tự, kỷ cương trong QLHC của Nhà nước. Đây cũng là vấn đề trực tiếp liên quan đến cuộc sống hàng ngày của Nhân dân, tổ chức, hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp được Đảng, Nhà nước và toàn xã hội đặc biệt quan tâm. Đất nước ta đang trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá và xây dựng Nhà nước pháp quyền của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân, do vậy, đòi hỏi mỗi chúng ta trong bất cứ hoạt động nào của đời sống xã hội, bất cứ lĩnh vực nào đều phải có sự quản lý của nhà nước, có sự điều chỉnh của pháp luật và việc thượng tôn pháp luật phải là ưu tiên hàng đầu trong mọi hoạt động. Bên cạnh những điển hình tiên tiến trong việc chấp hành pháp luật, chúng ta vẫn thấy những hành vi cố ý hoặc vô ý VPPL của các tổ chức, cá nhân, trong đó có pháp luật hành chính. Đấu tranh phòng, chống các VPPL nói chung và VPPL hành chính nói riêng luôn là nhiệm vụ trọng yếu của các cơ quan QLNN về VPHC ở nước ta. Trong những năm qua đất nước đang trong giai đoạn mở cửa hội nhập cùng với thế giới trong nhiều lĩnh vực khác nhau như: kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội,... Việt Nam trở thành thành viên của ASEAN, gia nhập tổ chức WTO, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân phát triển sản xuất, nâng cao đời sống chất lượng cho người dân, xã hội cũng được cải thiện đáng kể, phát triển khoa học kỹ thuật, đặc biệt là sự phát triển mạnh mẽ và nhanh chóng của công nghệ thông tin tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân tiếp cận, học tập, giao lưu văn hóa,... đời sống người dân được nâng lên tạo cơ hội cho cho mọi người làm giàu nên đa số các gia đình lo làm ăn kinh tế thiếu trách nhiệm trong sự giáo dục con em cứ nghĩ cung cấp đầy đủ vật 1
chất là tạo điều kiện tốt nhất cho các em, thiếu sự quan tâm chăm sóc đặc biệt là tâm lý các em hoặc các em sống gia đình điều kiện kinh tế gặp khó khăn. Một trong những biện pháp xử lý trách nhiệm đối với người chưa thành niên vi phạm. Đó là biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, đây là một trong những biện pháp xử lý hành chính. Theo đó đối tượng chịu áp dụng biện pháp này là cá nhân thực hiện hành vi gây rối trật tự công cộng, an toàn xã hội nhưng tính chất, mức độ chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự. Đối tượng áp dụng biện pháp này phải chịu lao động, sinh hoạt, học văn hóa, học nghề, dưới sự quản lý, giáo dục chung của cơ quan chức năng trong thời gian nhất định nhằm cảm hóa các đối tượng trở thành những công dân tốt có ích cho xã hội sau khi chấp hành hết thời gian trở về hòa nhập với cộng đồng. Mục tiêu áp dụng biện pháp xử lý VPHC nói chung và biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng nói riêng là hình thức cưỡng chế áp dụng đối với người có hành vi VPPL … Từ những phân tích trên, học viên quyết định chọn đề tài “Áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng – từ thực tiễn quận Đồ Sơn thành phố Hải Phòng” làm đề tài tốt nghiệp cao học luật của mình. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Nghiên cứu về các biện pháp xử lý hành chính cũng như biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng ở Việt Nam hiện nay đã có nhiều nhà nghiên cứu, tác giả đề cập đến. Pháp luật Việt Nam về các biện pháp xử lý hành chính là một nội dung của pháp luật về xử lí VPHC, khi nghiên cứu cần đặt nó trong tổng thể các quy định pháp luật về xử lí VPHC. Liên quan đến lĩnh vực này có thể kể đến một số tác giả cùng với các công trình 2
khoa học của họ như sau: Luận án phó tiến sĩ Luật học của tác giả Vũ Thư: "Chế tài hành chính- Lí luận và thực tiễn", bàn về những vấn đề lí luận và thực tiễn của chế tài hành chính nói chung; Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Trọng Bình (2002): "Hoàn thiện quy định pháp luật về các hình thức xử phạt VPHC", đi vào nghiên cứu những quy định pháp luật về riêng nhóm các biện pháp xử phạt VPHC; Luận văn thạc sĩ luật học của Nguyễn Ngọc Bích (2003): "Hoàn thiện pháp luật về xử lí hành chính với người chưa thành niên", cũng đã đề cập phần nào đến một số nội dung về các biện pháp xử lý hành chính như biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn; đưa vào trường giáo dưỡng, đưa vào cơ sở chữa bệnh nhưng chủ yếu đề tài bàn về khía cạnh xử lí đối với người chưa thành niên và bảo vệ quyền và lợi ích của người chưa thành niên. Luận văn thạc sĩ luật học của Nguyễn Đình Thảo: "Trách nhiệm hành chính trong lĩnh vực an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội", chủ yếu nói về xử phạt VPHC trong lĩnh vực cụ thể; Luận văn thạc sĩ luật học của Nguyễn Thị Thủy: "Thẩm quyền xử lí VPHC", nhấn mạnh đến vấn đề thẩm quyền xử lí VPHC... những đề tài trên nghiên cứu ở nhiều khía cạnh khác nhau, nhưng chỉ mới dừng lại ở đề cập khái quát hoặc gợi mở vấn đề về các biện pháp xử lý hành chính, chưa nghiên cứu chuyên sâu, cụ thể, toàn diện về nhóm các biện pháp này. Trực tiếp đề cập nội dung các biện pháp xử lý hành chính, có thể kể đến một số bài viết, chuyên đề và công trình nghiên cứu của một số tác giả. Đầu tiên phải kể đến đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ của Bộ Tư pháp (2009) "Các biện pháp xử lý hành chính khác và việc bảo đảm quyền con người" do ThS. Đặng Thanh Sơn làm chủ nhiệm đề tài cùng nhóm nghiên cứu. Đây là công trình có tính quy mô và khá chi tiết về các biện pháp pháp xử lí hành chính khác, 3
nhưng chủ yếu nhìn nhận, phân tích quy định pháp luật và thực tiễn áp dụng dưới góc độ đối chiếu pháp luật quốc tế và bảo đảm quyền con người. Ngoài ra có một số bài viết trên các tạp chí chuyên ngành như: "Về các biện pháp xử lý hành chính: Thực tiễn và giải pháp", của Hoàng Thị Kim Quế, đăng trên Tạp chí Khoa học, Đại học Quốc gia Hà Nội; "Hoàn thiện các biện pháp xử lý hành chính khác theo Pháp luật Việt Nam", của Lê Ngọc Thạch, đăng trên Tạp chí Dân chủ và pháp luật, số 1/2006; "Những vấn đề đổi mới pháp luật về VPHC ở nước ta", của Nguyễn Cửu Việt, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, số 1/2009); "Quyền công dân, quyền con người và chỗ đứng của các biện pháp xử lý hành chính trong pháp luật về VPHC", của Trần Thanh Hương, Tạp chí Dân chủ và pháp luật, số 11/2005. Trong thời gian gần đây kể từ sau khi ban hành Luật xử lý vi phạm hành chinh năm 2012 các công trình nghiên cứu về các biện pháp xử lý hành chính nói chung trong đó có biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng cũng đã được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm tìm hiểu, có thể kể đến như: Biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng trong dự thảo Luật xử lý VPHC, của Vũ Thị Thanh Thủy, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp s00 20/2011; Biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn và biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội theo quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015 của Phùng Văn Hoàng, Tạp chí TAND số 3/2019; Bài viết: Hoàn thiện quy định pháp luật về biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng nhằm bảo vệ quyền của người chưa thành niên của Cao Vũ Minh Tạp chí Nghiên cứu lập pháp số 20/2015; Cuốn sách: Hỏi - đáp các quy định của pháp luật về trại viên cơ sở giáo dục bắt buộc, học sinh trường giáo dưỡng do Đào Thùy Dương chủ biên, NXB. Tư pháp năm 2015…. 4
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Luận văn nghiên cứu những quy định của pháp luật hiện hành về xử lý VPHC đối với người chưa thành niên VPPL nói chung và biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng nói riêng. Trên cơ sở đó luận vănphân tích những ưu điểm và hạn chế của của quy định pháp luật về biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng, thông qua nghiên cứu thực tiễn áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng tại quận Đồ Sơn thành phố Hải Phòng. Luận văn đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng nói chung và ở Đồ Sơn nói riêng. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để hoàn thành mục đích nghiên cứu trên, đề tài có những nhiệm vụ nghiên cứu sau đây: - Nghiên cứu những vấn đề lý luận về các biện pháp xử lý hành chính nói chung và biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng nói riêng; - Nghiên cứu những quy định của pháp luật về biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng từ đó đánh giá được ưu và nhược điểm của những quy định này; - Nghiên cứu thực tiễn áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng tại quận Đồ Sơn thành phố Hải Phòng để từ đó đánh giá những kết quả đạt được và những tồn tại, hạn chế trong quá trình áp dụng. - Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng ở Việt Nam trong giai đoạn tới. 5
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng và thực tiễn áp dụng tại quận Đồ Sơn thành phố Hải Phòng. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về phương diện pháp luật: Luận văn tập trung vào các văn bản pháp luật xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng hiện hành như: Luật xử lý VPHC 2012; Nghị định 02/2014/NĐCP (ngày 10/01/2014); Nghị định 81/2013/NĐ-CP (ngày 19/7/2013); Pháp lệnh 09/ UBTVQH (hiệu lực ngày 01/7/2014); Về phương diện không gian: Luận văn nghiên cứu thực tiễn áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng trên địa bàn quận Đồ Sơn thành phố Hải Phòng Về phương diện thời gian: Luận văn nghiên cứu thực tiễn áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng từ năm 2014 – đến năm 2018. 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lê nin, vận dụng tổng hợp các phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử để thấy sự hình thành, phát triển của pháp luật về các biện pháp xử lí hành chính đưa vào trường giáo dưỡng. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Trên cơ sở phương pháp luận nghiên cứu như trên. Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như phân tích, tổng hợp, so sánh đối chiếu, suy luận lôgic được sử dụng nhằm lí giải các vấn đề lí luận, giúp cho mỗi vấn đề được nhìn nhận từ nhiều góc độ, thấy được những điểm hợp lí và chưa hợp lí của các quan điểm, quan 6
niệm đưa ra trong luận văn, từ đó đưa ra được kết luận có tính khoa học và nổi bật về vấn đề. 6. Những đóng góp mới của đề tài Luận văn là một đề tài nghiên cứu trực tiếp và tương đối toàn diện về biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng trong hệ thống pháp luật Việt Nam. Luận văn xác định được những yếu tố cơ bản tác động đến quy định pháp luật về biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng, đồng thời cũng đưa ra được những yêu cầu cụ thể trong việc xây dựng pháp luật và áp dụng pháp luật về biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng. Luận văn đưa ra bức tranh toàn cảnh dưới nhiều góc nhìn khác nhau về thực trạng quy định pháp luật và thực tiễn áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng, chỉ ra những điểm chưa hợp lí trong quy định pháp luật, những khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn áp dụng biện pháp. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm ba chương. Chương 1: Những vấn đề chung về áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng Chương 2: Thực trạng quy định của pháp luật và thực tiễn áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng trên địa bàn quận Đồ Sơn thành phố Hải Phòng Chương 3: Phương hướng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng. 7
Chƣơng 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ ÁP DỤNG BIỆN PHÁP XỬ LÝ HÀNH CHÍNH ĐƢA VÀO TRƢỜNG GIÁO DƢỠNG 1.1. Khái niệm, đặc điểm của biện pháp xử lý hành chính đƣa vào trƣờng giáo dƣỡng 1.1.1. Khái niệm đặc điểm của biện pháp xử lý hành chính Theo quy định của pháp luật hiện hành, khái niệm "xử phạt VPHC" cùng với các biện pháp xử lý hành chính khác được gọi chung là "xử lý VPHC". Điều 1 Luật Xử lý VPHC năm 2012 quy định: "Xử lý VPHC bao gồm xử phạt VPHC và các biện pháp xử lý hành chính". Pháp lệnh Xử lý VPHC năm 1995 và năm 2002 đều không đưa ra định nghĩa mang tính khoa học về xử phạt hành chính và các biện pháp xử lý hành chính khác mà chỉ quy định trực tiếp những hình thức, biện pháp thuộc nội hàm của các chế định này. Các biện pháp xử lý hành chính có các đặc điểm chung của biện pháp cưỡng chế hành chính Nhà nước: Tính pháp lí: Các biện pháp xử lý hành chính cũng như các biện pháp cưỡng chế hành chính được pháp luật hành chính quy định cụ thể về loại biện pháp, thẩm quyền, trường hợp, đối tượng, thủ tục và phạm vi áp dụng. Các biện pháp xử lí hành chính do các cơ quan quản lí nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật áp dụng… Các biện pháp xử lý hành chính có các đặc điểm riêng: Thứ nhất: Đối tượng bị áp dụng các biện pháp xử lý hành chính là cá nhân - công dân Việt Nam có hành vi VPPL về an ninh trật tự, an toàn xã hội trên lãnh thổ Việt Nam nhưng chưa đến mức phải xử lí hình sự, nhằm giáo dục ý thức chấp hành pháp luật, ngăn ngừa nguy cơ tái phạm và tạo điều kiện cho họ trở thành công dân có ích. 8
Thứ hai: Các biện pháp xử lý hành chính do chủ tịch UBND các cấp có thẩm quyền quyết định và Tòa án áp dụng khi đối tượng có đủ điều kiện nhất định. Theo quy định của Pháp lệnh xử lý VPHC năm 2002 thì biện pháp này đều do Chủ tịch UBND áp dụng. Thứ ba: Các biện pháp xử lý hành chính được áp dụng theomột thủ tục đặc thù, có sự kết hợp giữa thủ tục hành chính và thủ tục tư pháp. Thứ tư: Kết quả áp dụng các biện pháp xử lý hành chính được thể hiện bằng quyết định áp dụng các biện pháp xử lí và đối tượng bị áp dụng chịu sự quản lí và hạn chế trực tiếp một số quyền tự do nhất định. 1.1.2. Khái niệm đặc điểm của biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng Đối tượng áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng đó chính là người chưa thành niên VPPL do đó trước hết chúng ta cần xác định khái niệm người chưa thành niên VPPL. 1.1.2.1. Khái niệm và đặc điểm của người chưa thành niên Hiện nay đối với khái niệm người chưa thành niên ở nước ta được quy định tại nhiều văn bản pháp luật khác nhau, với những tên gọi khác chủ yếu là “người chưa thành niên”, “trẻ em” và “vị thành niên”. Để làm rõ thêm những khái niệm này giống và khác nhau như thế nào người viết xin đưa ra một số dẫn chứng như: Tóm lại, khái niệm người chưa thành niên được xây dựng dựa trên sự phát triển về mặt thể chất và tinh thần của con người và được cụ thể hóa bằng giới hạng độ tuổi trong các văn bản pháp luật của từng quốc gia. 1.1.2.2. Khái niệm biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng “Đưa vào trường giáo dưỡng” có lịch sử tồn tại khá lâu. Luật xử lý VPHC ra đời nhưng vẫn tiếp tục kế thừa và hoàn thiện các 9
quy định pháp luật về xử lý VPHC, thay thế cho các văn bản trước là Pháp lệnh xử lý VPHC năm 1995, Pháp lệnh xử lý VPHC năm 2002 và Pháp lệnh năm 2002 được sửa đổi bổ sung các năm 2007, 2008. Tóm lại: Đưa vào trường giáo dưỡng là biện pháp xử lý hành chính áp dụng với người có hành vi VPPL quy định tại Điều 92 của Luật xử lý VPHC nhằm mục đích giúp họ học văn hóa, học nghề, lao động, sinh hoạt dưới sự quản lý, giáo dục của nhà trường. Thời hạn áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng từ 06 tháng đến 24 tháng. 1.1.2.3. Đặc điểm của biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng Biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng có những đặc trưng cụ thể sau: Thứ nhất: Biện pháp này có đối tượng áp dụng là cá nhân - con người và phải là công dân Việt Nam có hành vi VPPL về an ninh trật tự, an toàn xã hội trên lãnh thổ Việt Nam nhưng chưa đến mức phải xử lí hình sự, nhằm giáo dục ý thức chấp hành pháp luật, ngăn ngừa nguy cơ tái phạm và tạo điều kiện cho họ trở thành công dân có ích. Các biện pháp xử lí hành chính khác hạn chế quyền nhân thân của cá nhân, vì vậy không thể áp dụng với tổ chức VPPL. Thứ hai: Biện pháp này áp dụng do Toà án nhân dân có thẩm quyền quyết định. Đây là đặc điểm mới của biện pháp này nói chung và biện pháp xử lý hành chính nói riêng. Thứ ba, biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng có đối tượng áp dụng khác với các biện pháp xử lý hành chính khác. Thứ tư: mục đích của biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng nhằm giúp họ học văn hóa, học nghề, lao động, sinh hoạt dưới sự quản lý, giáo dục của nhà trường. 10
1.2. Áp dụng biện pháp xử lý hành chính đƣa vào trƣờng giáo dƣỡng 1.2.1. Khái niệm và đặc điểm của áp dụng pháp luật Qua phân tích khái niệm nói trên, về cơ bản áp dụng pháp luật có các đặc điểm sau: - Áp dụng pháp luật là hoạt động có tính quyền lực nhà nước. - Áp dụng pháp luật là hoạt động có tính tổ chức rất cao. - Áp dụng pháp luật có điều kiện, quy trình, thủ tục được pháp luật quy định chặt chẽ. - Áp dụng pháp luật là hoạt động điều chỉnh cá biệt, hoạt động này có thể là cụ thể hoá quyền, nghĩa vụ hoặc cá biệt hoá chế tài quy phạm pháp luật. - Áp dụng pháp luật là hoạt động đòi hỏi tính sáng tạo cao của chủ thể có thẩm quyền. Các chủ thể có thẩm quyền chủ động phân tích đánh giá các tình huống có thể xảy ra để tìm kiếm khả năng hợp lý, tiết kiệm và có hiệu quả cao nhất. 1.2.2. Khái niệm đặc điểm của áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng Áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng là một hình thức áp dụng pháp luật, đó là việc các cơ quan nhà nước có thẩm quyền như UBND. Việc áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng là có những đặc điểm chung giống với các việc áp dụng pháp luật nói chung khác. Từ những phân tích trên có thể rút ra khái niệm áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng như sau: Áp dụng biện xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng là hoạt động của các chủ thể có thẩm quyền trong việc căn cứ vào các quy định pháp 11
luật về xử lý VPHC để ra các quyết định xử lý hành chính có tính chất cá biệt áp dụng đối với công dân Việt Nam từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi có hành vi VPPL để đưa vào vào các trường giáo dưỡng nhằmmục đích giúp họ học văn hóa, học nghề, lao động, sinh hoạt dưới sự quản lý, giáo dục của nhà trường. Từ khái niệm trên ta có thể rút ra các đặc điểm của áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng như sau: Thứ nhất, việc áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng có những đặc điểm chung giống với áp dụng pháp luật nói chung. Thứ hai, hoạt động áp dụng biện pháp xử lý hành chính có đặc trưng riêng gồm: Một là, Chủ thể áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng đó là Toà án nhân dân có thẩm quyền. Hai là, hoạt động áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng nhằm cá biệt hoá các quy định của Luật xử lý VPHC đối với nhóm đối tượng đặc biệt là người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi. Ba là, hoạt động áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng cần sự phối hợp chặt chẽ của nhiều cơ quan trong đó có cả cơ quan hành chính và cơ quan tư pháp. Bốn là, mục đích của việc áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng nhằm hai mục đích chính là vừa đảm bảo tính cưỡng chế đối với công dân Việt Nam có hành vi VPPL vừa đảm bảo tính giáo dục cải tạo họ trở thành người có ích cho xã hội. 1.2.3. Cơ sở và ý nghĩa của áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng Cơ sở của việc áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng là một vấn đề có ý nghĩa lí luận và thực tiễn quan trọng. 12
Mục đích áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng là mang tính cưỡng chế hành chính của Nhà nước đối với chủ thể có hành vi VPHC, có tính đặc thù … 1.2.4. Yêu cầu đối với áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng 1.2.4.1. Yêu cầu về tính hợp pháp Các biện pháp xử lí hành chính phải được áp dụng đúng, có cơ chế áp dụng phù hợp với từng đối tượng nhằm đạt mục đích răn đe, giáo dục, cảm hóa đối tượng. Đối tượng áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng khá đa dạng và phức tạp. Biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng phải áp dụng đúng thẩm quyền.Luật Xử lí VPHC 2012 đã quy định rất rõ chủ thể có thẩm quyền ra quyết định áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng và các cá nhân, tổ chức có thẩm quyền đề nghị, họp bàn, xem xét… 1.2.4.2. Yêu cầu về tính hợp lí Thứ nhất: Cần lựa chọn biện pháp xử lí hành chính phù hợp và có hiệu quả nhất trong số các biện pháp được áp dụng. Thứ hai: Yêu cầu bảo đảm tính dân chủ, minh bạch trong quá trình áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng. Thứ ba: quá trình áp dụng và tổ chức thực hiện biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng phải đảm bảo tính nhân đạo, thực hiện đầy đủ quyền công dân, quyền con người, nghiêm cấm mọi hành vi xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của đối tượng bị áp dụng. Thứ tư: quyết định áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng phải có tính khả thi và được tổ chức thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả trên thực tế, tránh tình trạng quyết định áp dụng các biện pháp đã được thông qua, nhưng lại không được các cơ quan, tổ chức thực hiện hoặc không thể thực hiện. 13
Chƣơng 2 THỰC TRẠNG QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG BIỆN PHÁP ĐƢA VÀO TRƢỜNG GIÁO DƢỠNG TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN ĐỒ SƠN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG 2.1. Thực trạng quy định của pháp luật về biện pháp xử lý hành chính đƣa vào trƣờng giáo dƣỡng 2.1.1. Đối tượng áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng Biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng là một trong những biện pháp xử lý hành chính cùng với các biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn; biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc; và biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Cụ thể các đối tượng Luật quy định: Đối với người từ đủ 12 tuổi đến dưới 14 tuổi, nhằm mục đích tối đa việc áp dụng chế tài hành chính nói chung và việc tách họ ra khỏi môi trường gia đình xã hội. - Trường hợp không có các giấy tờ trên để xác định độ tuổi xử lý VPHC thì căn cứ vào sổ hộ tịch hoặc các giấy tờ, sổ sách, tài liệu khác của cơ quan nhà nước có liên quan để xác định độ tuổi của đối tượng. - Trường hợp thông tin ngày, tháng, năm sinh ghi trong các giấy tờ trên không thống nhất, thì xác định theo ngày, tháng, năm sinh trong giấy tờ theo hướng có lợi nhất cho đối tượng. 2.1.2. Quy định về trình tự, thủ tục áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng Khi có hành vi VPHC xãy ra mà người thực hiện hành vi thuộc đối tượng phải đưa vào trường giáo dưỡng thì tùy thuộc vào đối 14
tượng mà Cơ quan Công an hoặc Chủ tịch UBND có trách nhiệm lập hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng. Công an có trách nhiệm giúp TAND cùng cấp trong việc thu thập, tài liệu, hồ sơ đề nghị đưa vào trường giáo dưỡng. Hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng gồm có: - Trường hợp người chưa thành niên vi phạm có nơi cư trúổn định, hồ sơ gồm: Bản tóm tắt lý lịch; Tài liệu về các hành vi VPPL của người vi phạm (biên bản vi phạm, biên bản lấy lời khai... ); - Trường hợp người chưa thành niên vi phạm không có nơi cư trú ổn định, hồ sơ bao gồm: Biên bản vi phạm; Bản tóm tắt lý lịch; Tài liệu về các hành vi VPPL của người đó; Bản trích lục tiền án, tiền sự; Quyết định áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn (nếu có); Bản tường trình của người vi phạm, ý kiến cha mẹ hoặc người đại diện hợp pháp của họ; Biên bản thông báo cho người bị đề nghị áp dụng, cha mẹ hoặc người đại diện của họ về việc lập hồ sơ của cơ quan lập hồ sơ; Văn bản của Trưởng công an cấp huyện về việc đề nghị xem xét áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng. 2.1.3. Quy định về trình tự, thủ tục xem xét quyết định áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng Trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày Tòa án thụ lý hồ sơ đề nghị của cơ quan có thẩm quyền, Tòa án phải ra một trong các quyết định: áp dụng hoặc không áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng hoặc tạm đình chỉ việc xem xét, quyết định áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng. Đối với vụ việc phức tạp, thời hạn này có thể kéo dài nhưng không quá 30 ngày. 15
2.1.4. Quy định về thẩm quyền áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng Thẩm quyền áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng cũng thay đổi theo từng giai đoạn mà phát luật quy định. Chẳng hạn như: Pháp lệnh xử lý VPHC năm 1995 quy định: "Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định đưa vào trường giáo dưỡng…", Pháp lệnh xử lý VPHC năm 2002. - Cơ quan có thẩm quyền đề nghị Tòa án áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng là Công an cấp huyện. - Người có thẩm quyền đề nghị TAND cấp huyện xem xét, quyết định áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng là Trưởng Công an cấp huyện nơi người đó cư trú hoặc nơi thực hiện hành vi vi phạm. - Thẩm quyền của Tòa án được tiến hành nhanh chóng, công khai, khách quan, đúng thầm quyền, bảo đảm công bằng, đúng quy định của pháp luật. 2.1.5. Quy định về thi hành quyết định áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng Việc thi hành quyết định đưa vào trường giáo dưỡng do Công an cấp huyện có trách nhiệm phối hợp với gia đình hoặc người giám hộ đưa người phải chấp hành quyết định vào trường giáo dưỡng. Thời hạn áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào trường giáo dưỡng là từ sáu tháng đến hai năm. 2.2. Thực tiễn áp dụng biện pháp xử lý hành chính đƣa vào trƣờng giáo dƣỡng tại quận Đồ Sơn thành phố Hải Phòng 2.2.1. Điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội quận Đồ Sơn thành phố Hải Phòng 16
Đồ Sơn là một quận của thành phố Hải Phòng, cách trung tâm thành phố khoảng 20 km về hướng đông nam. Đồ Sơn có một khu nghỉ mát gồm nhiều bãi biển có phong cảnh đẹp ở miền bắc Việt Nam. Như vậy, với đặc điểm tự nhiên và kinh tế xã hội nêu trên, tình hình an ninh, chính trị và trật tự an toàn xã hội của quận Đồ Sơn là tương đối phức tạp. Số lượng VPPL nói chung và VPPL của người dưới 18 tuổi nói riêng có xu hướng tăng. Điều này xuất phát từ việc quận Đồ Sơn là quận có đông dân, tình hình dân cư phức tạp, số lượng người nhập cư lớn, các hoạt động kinh tế, du lịch của Đồ Sơn tương đối phát triển. Đồng thời từ lâu đời Đồ Sơn là quận phát triển du lịch của thành phố Hải Phòng, do đó, số lượng khách du lịch đến Đồ Sơn ngày một đông, điều này dẫn đến tình trạng VPPL của Đồ Sơn khá phức tạp. Từ nguyên nhân đó, việc áp dụng các biện pháp xử lý VPHC nói chung và biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng nói riêng của Quận Đồ Sơn trong những năm vừa qua là khá nhiều. 2.2.2. Tình hình vi phạm pháp luật và kết quả áp dụng biện pháp đƣa vào trƣờng giáo dƣỡng tại quận Đồ Sơn thành phố Hải Phòng Qua thống kê của Đội cảnh sát trật tự an toàn xã hội của Công an quận Đồ Sơn thì: từ năm 2014 đến năm 2018 trên địa phận quận Đồ Sơn đã xảy ra 37 vụ áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng với 43 đối tượng. Trong số 43 đối tượng thì nam chiếm tỉ lệ rất cao có đến 40 và 03 là nữ, đa số người chưa thành niên vi phạm có trình độ văn hoá thấp cấp 1, cấp 2, cá biệt còn có đối tượng mù chữ, không biết viết, duy nhất chỉ biết ký tên của mình, người chưa thành niên vi phạm ở các lứa tuổi từ đủ 12 đến dưới 18 tuổi cụ thể là: từ đủ 12 tuổi đến dưới 14 tuổi (2 đối tượng) 17
chiếm tỷ lệ là 4,65%; từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi (16 đối tượng) chiếm tỷ lệ là 37,2%; từ đủ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi (25 đối tượng) chiếm tỷ lệ là 58,13%. Người chưa thành niên ở lứa tuổi này, nam giới vi phạm là chủ yếu, nữ giới không thực hiện tội phạm một cách đơn lẽ mà có sự tham gia với các đồng phạm khác hoặc là người tiếp xúc cho vi phạm. Đa phần vi phạm là người chưa thành niên đã thôi học, bị người thành niên lôi kéo dụ dỗ, không nơi cư trú ổn định, không được sự quan tâm chăm sóc từ phía gia đình, bị cha mẹ đánh đập, chửi mắng, cha mẹ ly thân hoặc mồi côi cha lẫn mẹ sống với ông bà. Ngoài ra còn có tình trạng trẻ thiếu tiền chơi điện tử, thiếu tiền tiêu xài cá nhân.v.v... Hành vi phổ biến mà người chưa thành niên thực hiện là trộm cắp tài sản chiếm tỉ lệ rất cao hiện nay trên địa bàn quận là (15vụ) chiếm tỉ 40,54%; gây rối trật tự cộng cộng (10 vụ) chiếm tỉ lệ là 27%; đánh nhau (5 vụ) chiếm tỉ lệ là 13,51%; cố ý gây thương tích (3 vụ) chiếm tỉ lệ 8,1%; Đánh bạc (3 vụ) chiếm 8,1%; cướp tài sản (1 vụ) chiếm tỉ lệ là 2,7%. Tình trạng người chưa thành niên VPPL trên địa bàn huyện tăng lên đáng kể qua các năm như sau: trong năm 2014 là 5 vụ, năm 2015 lên đến 12 vụ, đến năm 2017 là 14 vụ năm, đầu năm 2017 đến 2018 là 6 vụ. Những người chưa thành niên vi phạm đáng chú ý là tính chất, hành vi vi phạm người chưa thành niên ngày càng táo bạo và nghiêm trọng hơn. * Một số nguyên nhân dẫn đến vi phạm của người chưa thành niên: Trong những năm gần đây người ta nói nhiều đến người chưa thành niên,ở nhiều khía cạnh gốc độ khác nhau đã trở thành một vấn đề thu hút được sự quan tâm lớn của các bậc làm cha mẹ, của Đảng và Nhà nước và sự phát triển của đất nước. a) Từ phía bản thân của người chưa thành niên 18