Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Quyền khiếu nại của công dân trong lĩnh vực đất đai ở Thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình

Chia sẻ: Vica999 Vica999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

26
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn được hoàn thành nhằm khảo sát, phân tích thực trạng thực hiện quyền khiếu nại của công dân trong lĩnh vực đất đai ở thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình, phân tích các thành tựu, hạn chế và nguyên nhân của thực trạng; Xây dựng hệ thống các giải pháp, khuyến nghị nhằm tăng cường bảo đảm thực hiện loại quyền này của công dân trên địa bàn thị xã Ba Đồn trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Quyền khiếu nại của công dân trong lĩnh vực đất đai ở Thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN XUÂN HƯNG QUYỀN KHIẾU NẠI CỦA CÔNG DÂN TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI Ở THỊ XÃ BA ĐỒN, TỈNH QUẢNG BÌNH Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 60 38 01 02 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH THỪA THIÊN HUẾ- NĂM 2018
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGƯỜI HƯỚNGDẪNKHOAHỌC:PGS.TS. NGUYỄNQUỐCSỬU Phản biện 1 : …………………………………………….. Phản biện 2 : …………………………………………….. Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành Chính Quốc gia Địa điểm : Phòng họp............, nhà............ – Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ Học viện Hành chính Quốc gia Số : 201 –Đường Phan Bội Châu – Thành phố Huế Thời gian : vào hồi giờ tháng năm 2018 Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Quyền khiếu nại là một trong những quyền cơ bản của công dân, được Hiến pháp, pháp luật ghi nhận và bảo đảm thực hiện. Điều 30 Hiến pháp 2013 quy định rõ: “1. Mọi người có quyền khiếu nại, tố cáo với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân. 2. Cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền phải tiếp nhận, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Người bị thiệt hại có quyền được bồi thường về vật chất, tinh thần và phục hồi danh dự theo quy định của pháp luật. 3. Nghiêm cấm việc trả thù người khiếu nại, tố cáo hoặc lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo để vu khống, vu cáo làm hại người khác.”. Được xem là quyền của nhiều quyền, quyền khiếu nại là công cụ pháp lý quan trọng giúp công dân tự bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp khác của mình trước nguy cơ bị xâm phạm bởi cơ quan, cán bộ, công chức nhà nước trên tất cả các lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước, trong đó có lĩnh vực đất đai. Quyền khiếu nại của công dân về đất đai thể hiện mối quan hệ pháp lý giữa công dân với với nhà nước, trong đó công dân là người sử dụng đất, và Nhà nước là người quản lý (nhà nước) về đất đai. Quyền khiếu nại của công dân về đất đai có hai ý nghĩa, vừa giúp công dân bảo vệ quyền tài sản của mình - quyền sử dụng đất, đồng thời là một phương thức công dân giám sát hoạt động của cán bộ, công chức trong quản lý đất đai, nhằm phòng ngừa vi phạm, phát hiện và xử lý nghiêm minh các vi phạm, đảm bảo trật tự pháp luật, bảo đảm thực hiện quyền công dân. Đây cũng là lý do mà những năm qua, Đảng và Nhà nước ta không ngừng hoàn thiện pháp luật về khiếu nại về đất đai nói chung, trong đó tập trung các cơ chế bảo đảm quyền công dân về khiếu nại đất đai. Tuy vậy, trong thực tế thi hành pháp luật khiếu nại về đất đai, việc bảo đảm thực thực hiện quyền khiếu nại của công dân còn nhiều hạn chế, bất cập; phần vì hạn chế trong năng lực sử dụng quyền khiếu nại của chính công dân, 1
phần vì các cơ quan nhà nước chưa đảm bảo tổ chức thực hiện tốt giải quyết khiếu nại trong thực tế, trong khi đó, xuất hiện nhiều vi phạm, khiếm khuyết trong quản lý nhà nước về đất đai. Cả ba nhóm nguyên nhân nói trên đều có thể dẫn tới việc tiếp tục khiếu nại và gia tăng các vụ khiếu nại mới. Ba Đồn là một thị xã của tỉnh Quảng Bình. Cùng với đổi mới đất nước, Ba Đồn được Tỉnh ủy, Uỷ ban nhân dân (UBND) tỉnh Quảng Bình xác định là thị xã trọng điểm công nghiệp và đô thị của tỉnh. Trong 10 năm trở lại đây, Ba Đồn đã tổ chức thu hồi, giải phóng mặt bằng trên 1.500 ha đất để phục vụ phát triển kinh tế-xã hội, an ninh, quốc phòng, phát triển công nghiệp. Chính quyền thị xã Ba Đồn đã tập trung giải quyết, đạt được nhiều thành tựu trong giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai để bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất, góp phần đảm bảo trật tự pháp luật, tạo điều kiện để phát triển kinh tế - xã hội. Song, ở một số nơi vẫn còn vụ việc khiếu nại đất đai đông người phức tạp tuy đã được các cấp, các ngành xem xét giải quyết nhưng công dân vẫn chưa nhất trí, tiếp tục khiếu kiện kéo dài như: 46 hộ dân ở phường Quảng Thuận khiếu nại việc thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng Dự án mở rộng quốc lộ 1A; khiếu nại của một số hộ dân ở phường Ba Đồn, Quảng Phúc, Quảng Long về Bồi thường giải phóng mặt bằng các Dự án quy hoạch đấu giá quyền sữ dụng đất ở; khiếu nại việc Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp ở phường Quảng Long để thực hiện các dự án…Tình hình khiếu nại đất đai nêu trên đã ít nhiều ảnh hưởng đến an ninh, trật tự và tiềm ẩn những nguy cơ làm mất ổn định chính trị- xã hội tại một số xã, phường trong một số thời điểm; có nơi đã xuất hiện những mâu thuẫn phát sinh giữa người dân với chính quyền, giữa người dân với nhà đầu tư; một số dự án đầu tư xây dựng, do tác động của khiếu nại, tố cáo đã làm cho dự án bị chậm triển khai hoặc phải tạm dừng thi công kéo dài nhiều năm, ảnh hưởng xấu đến phát triển kinh tế- xã hội và môi trường thu hút đầu tư chung trên địa bàn. 2
Xuất phát từ những lý do được luận giải trên, học viên quyết định chọn vấn đề “Quyền khiếu nại của công dân trong lĩnh vực đất đai ở Thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình” làm đề tài luận văn thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính. Luận văn hàm chứa ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc, nhất là trong bối cảnh thực hiện dân chủ, xây dựng nền hành chính trong sạch, vững mạnh, xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Từ trước đến nay, trong khoa học pháp lý đã có nhiều bài viết, công trình nghiên cứu về pháp luật khiếu nại hành chính, giải quyết khiếu nại hành chính, cũng như khiếu nại về đất đai và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. Từ nhiều hướng và mức độ tiếp cận khác nhau, các bài viết, công trình nghiên cứu đã làm sáng tỏ những vấn đề mang tính lý luận về khiếu nại hành chính, khiếu nại đất đại, thực trạng quy định của pháp luật về khiếu nại hành chính, khiếu nại về đất đai, thực trạng công tác giải quyết khiếu nại hành chính, khiếu nại đất đai, từ đó đưa ra những giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về khiếu nại hành chính, khiếu nại về đất đai, cũng như những giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại hành chính, khiếu nại về đất đai. Một số công trình mà tác giả đã được tiếp cận như: - Thanh tra Chính phủ, Tiếp công dân, xử lý đơn thư và giải quyết khiếu nại, tố cáo trong tình hình mới, Nhà xuất bản Hà Nội, Hà Nội năm 2006; - ThS. Nguyễn Thế Thịnh (chủ biên), Công tác dân vận trong giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, Nhà xuất bản Tư pháp, Hà Nội năm 2007; - TS. Trần Văn Sơn, Tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo, Nhà xuất bản Tư pháp, Hà Nội năm 2007; - Viện Khoa học Thanh tra (Thanh tra Chính phủ), Khiếu nại, tố cáo hành chính và giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính ở 3
Việt Nam hiện nay, Nhà xuất bản Chính trị - Hành chính, Hà Nội năm 2012; - Ngô Mạnh Toan (2007), Hoàn thiện pháp luật khiếu nại, tố cáo trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam, Luận án Tiến sỹ Luật học; - Nguyễn Thế Thuấn (2001), Tăng cường hiệu quả pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân ở Việt Nam hiện nay, Luận án Tiến sỹ Luật học; - Nguyễn Thị Thủy (2009), Quyền khiếu nại hành chính của công dân ở Việt Nam hiện nay, Luận án Tiến sỹ Luật học; - Lê Văn Thành (2012), Áp dụng pháp luật trong quản lý nhà nước về đất đai của Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh hiện nay, Luận án Tiến sỹ Luật học; - Nguyễn Thị Thu Hằng (2011), Giải quyết khiếu nại về đất đai tại các khu công nghiệp của các cơ quan hành chính nhà nước ở tỉnh Bắc Giang hiện nay, Luận văn Thạc sỹ Luật học. Ngoài các công trình nêu trên, còn có một số công trình là luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công ở Việt Nam như: Bùi Thị Thúy Ngân (2011), Giải quyết khiếu nại, tố cáo trong công tác giải phóng mặt bằng ở thành phố Hà Nội; Trần Văn Anh (2010), Nâng cao hiệu quả công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cấp xã của tỉnh Bắc Ninh; Trần Anh Hùng (2007), Thủ tục giải quyết khiếu nại về đất đai của các cơ quan hành chính nhà nước ở thành phố Hồ Chí Minh; Nguyễn Thị Lệ Hằng (2010), Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực quản lý đất đai của Ủy ban nhân dân cấp huyện tỉnh Khánh Hòa; Phạm Thị Hồng Uyên (2011), Giải quyết khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai tôn giáo trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay; Lê Hồng Oanh Ngọc (2009), Nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại ở thành phố Hà Nội… Cho đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu trực tiếp về quyền và thực hiện quyền khiếu nại của công dân về đất đai trên địa bàn thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình. Do vậy, tên đề tài không bị trùng lắp với các công trình đã được công bố. Các công trình khoa 4
học đã được công bố là nguồn tài liệu tham khảo có giá trị đối với luận văn. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu Làm rõ thực trạng thực hiện quyền khiếu nại của công dân trong lĩnh vực đất đai ở thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình, trên cơ sở đó, đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường bảo đảm thực hiện loại quyền này của công dân trên địa bàn thị xã Ba Đồn trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu, luận văn có các nhiệm vụ nghiên cứu sau: - Hệ thống hóa, làm rõ những vấn đề lý luận và pháp lý về quyền khiếu nại của công dân trong lĩnh vực đất đai; - Khảo sát, phân tích thực trạng thực hiện quyền khiếu nại của công dân trong lĩnh vực đất đai ở thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình, phân tích các thành tựu, hạn chế và nguyên nhân của thực trạng; - Xây dựng hệ thống các giải pháp, khuyến nghị nhằm tăng cường bảo đảm thực hiện loại quyền này của công dân trên địa bàn thị xã Ba Đồn trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu một số vấn đề lý luận và pháp lý theo quy định hiện hành về quyền khiếu nại của công dân về đất đai; tập trung nghiên cứu hoạt động thực hiện pháp luật về khiếu nại của công dân về đất đai. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về đối tượng và nội dung: một số vấn đề lý luận và pháp lý theo quy định hiện hành về quyền khiếu nại của công dân về đất đai; hoạt động thực hiện pháp luật về khiếu nại đất đai của công dân; hoạt động tiếp công dân, xử lý đơn thư, giải quyết khiếu nại của công dân về đất đai của UBND thị xã, UBND các phường, xã ở thị 5
xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình. - Phạm vi không gian: Thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình. - Phạm vi thời gian: giai đoạn 2011 – 2017. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn vận dụng các phương pháp luận triết học Mác - Lê nin: phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn có sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như: phân tích - tổng hợp, logic, so sánh, khảo sát, thống kê, tổng kết thực tiễn trong quá trình giải quyết các vấn đề đặt ra của đề tài và kế thừa những kết quả nghiên cứu có liên quan đến đề tài của các tác giả trước đó. 6. Ý nghĩa của luận văn Luận văn là nguồn tư liệu tổng hợp về thực trạng khiếu nại và giải quyết khiếu nại của công dân trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình. Cung cấp thêm các luận cứ khoa học trong công tác giải quyết khiếu nại của công dân về đất đai trên địa bàn thị xã Ba Đồn nói riêng, tỉnh Quảng Bình nói chung trong thời gian tới. Luận văn có giá trị tham khảo đối với sinh viên đại học, cao học luật và hành chính, có thể dùng làm tài liệu tham khảo phục vụ công tác giảng dạy, nghiên cứu ở Trường Chính trị tỉnh, Trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện, hoặc làm tài liệu tham khảo cho những ai quan tâm đến vấn đề này. Từ các đề xuất tại Luận văn có thể là những gợi ý để tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về khiếu nại, giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn thị xã Ba Đồn nói riêng và cả nước nói chung; góp phần nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong thực hiện quyền khiếu nại và giải quyết khiếu nại. 6
7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, Luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Lý luận về quyền khiếu nại của công dân về đất đai Chương 2: Thực trạng thực hiện quyền khiếu nại của công dân về đất đai trên địa bàn thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình hiện nay Chương 3: Quan điểm và giải pháp tăng cường bảo đảm thực hiện quyền khiếu nại của công dân về đất đai trên địa bàn thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình hiện nay. 7
Chương 1 LÝ LUẬN VỀ QUYỀN KHIẾU NẠI CỦA CÔNG DÂN VỀ ĐẤT ĐAI 1.1. Quan niệm về quyền khiếu nại của công dân về đất đai 1.1.1. Quan niệm về quyền khiếu nại của công dân Khiếu nại là một trong những quyền cơ bản của công dân đã được ghi nhận tại Điều 30 của Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 (Hiến pháp năm 2013). Đây là hiện tượng phát sinh trong đời sống xã hội như là một phản ứng của con người trước một quyết định, một hành vi nào đó mà người khiếu nại cho rằng quyết định hay hành vi đó là không phù hợp với các quy tắc, chuẩn mực trong đời sống cộng đồng, xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Dựa vào quy định trên của Luật Khiếu nại năm 2011 có thể phân loại đối tượng của khiếu nại hành chính thành hai nhóm: Một là, quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước. Hai là, quyết định hành chính, hành vi hành chính của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước, Từ những phân tích trên, có thể thống nhất một số quan niệm như sau: - Quyền khiếu nại của công dân là khả năng mà pháp luật ghi nhận, bảo đảm, bảo vệ để công dân, theo thủ tục do pháp luật quy định (chủ yếu là pháp luật khiếu nại), đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình. - Trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước, quyền khiếu nại của công dân là quyền khiếu nại hành chính, được thực hiện và bảo đảm thực hiện theo quy định của pháp luật về khiếu nại và pháp luật quản lý hành chính nhà nước (tùy lĩnh vực). 8
1.1.2. Khái niệm quyền khiếu nại của công dân về đất đai Điều 204 Luật Đất đai năm 20113 về Giải quyết khiếu nại, khiếu kiện về đất đai quy định: 1. Người sử dụng đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất có quyền khiếu nại, khởi kiện quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính về quản lý đất đai. 2. Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính về đất đai thực hiện theo quy định của pháp luật về khiếu nại. Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính về đất đai thực hiện theo quy định của pháp luật về tố tụng hành chính. Như vậy, khiếu nại trong lĩnh vực đất đai là một dạng khiếu nại hành chính, đó là việc “người sử dụng đất” khiếu nại các quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính của cơ quan quản lý đất đai hoặc của người có thẩm quyền trong quản lý đất đai khi thi hành công vụ, gây thiệt hại cho “người sử dụng đất”. 1.1.3. Đặc điểm quyền khiếu nại của công dân về đất đai Thứ nhất, quyền khiếu nại của công dân về đất đai là một loại quyền chính trị phát sinh trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước về đất đai. Thứ hai, quyền khiếu nại của công dân về đất đai có liên quan mật thiết tới vấn đề khiếu nại và giải quyết khiếu nại của cơ quan, người có thẩm quyền. Chúng đều được quy định chặt chẽ bởi hệ thống pháp luật. Thứ ba, quyền khiếu nại của công dân về đất đai được đảm bảo thực hiện bởi cơ chế pháp lý và cơ chế giám sát của Nhà nước, xã hội. Thứ tư, quyền khiếu nại của công dân về đất đai gắn liền với nghĩa vụ của công dân trong khiếu nại về đất đai. 1.2. Điều chỉnh pháp luật về quyền khiếu nại của công dân về đất đai 1.2.1. Nội dung quyền khiếu nại của công dân về đất đai và nghĩa vụ tương ứng 9
Nhằm giúp người khiếu nại thực hiện tốt quyền khiếu nại và giúp họ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình trước sự tác động của các quyết định hành chính, hành vi hành chính trái pháp luật, Luật khiếu nại đã quy định khá cụ thể và chi tiết về các quyền và nghĩa vụ của người khiếu nại. Theo Điều 12 Luật Khiếu nại 2011, người khiếu nại nói chung có các quyền và nghĩa vụ sau đây: * Các quyền của người khiếu nại: * Các nghĩa vụ của người khiếu nại: 1.2.2. Phương thức thực hiện quyền khiếu nại của công dân về đất đai 1.2.2.1. Trình tự khiếu nại 1.2.2.2. Hình thức khiếu nại, rút khiếu nại và thời hiệu khiếu nại * Hình thức khiếu nại (theo Điều 8 Luật Khiếu nại 2011): - Khiếu nại bằng đơn. - Khiếu nại trực tiếp. - Trường hợp nhiều người cùng khiếu nại về một nội dung. * Thời hiệu khiếu nại (theo Điều 9 Luật Khiếu nại 2011) * Quyền rút khiếu nại (theo Điều 10 Luật Khiếu nại 2011) 1.2.2.3. Các khiếu nại không được thụ lý giải quyết Khiếu nại là quyền của công dân, cơ quan, tổ chức. Tuy nhiên, việc thực hiện quyền khiếu nại phải tuân theo các quy định pháp luật và phải đảm bảo những điều kiện nhất định. Pháp luật về khiếu nại từ trước đến nay cũng luôn xác định các điều kiện để thụ lý khiếu nại hoặc các trường hợp khiếu nại không được thụ lý giải quyết. Theo quy định tại Điều 11 của Luật khiếu nại thì có 9 trường hợp khiếu nại sẽ không được cơ quan nhà nước thụ lý giải quyết. Cụ thể như sau: 1.2.3. Trách nhiệm của Nhà nước trong đảm bảo thực hiện quyền khiếu nại của công dân về đất đai Theo quy định hiện hành, cơ quan, người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại của công dân về đất đai có trách nhiệm trong toàn bộ 10
quy trình giải quyết khiếu nại, từ giai đoạn tiếp công dân, thụ lý, xác minh nội dung khiếu nại, tới tổ chức đối thoại, ra quyết định giải quyết khiếu nại. Quy trình, thủ tục giải quyết khiếu nại được quy định tại Luật Khiếu nại 2011 và nhiều văn bản pháp quy hướng dẫn thi hành của Thanh tra Chính phủ, của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Các trách nhiệm cơ bản của cơ quan, người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại của công dân về đất đai gồm: 1.2.3.1. Các trách nhiệm chung và các hành vi bị nghiêm cấm 1.2.3.2. Trách nhiệm, quyền, nghĩa vụ chung của người bị khiếu nại, người giải quyết khiếu nại lần đầu, lần hai (Theo các quy định tại các Điều từ 12 đến 15 Luật Khiếu nại 2011). * Quyền và nghĩa vụ của người bị khiếu nại * Quyền và nghĩa vụ của người giải quyết khiếu nại lần đầu * Quyền và nghĩa vụ của người giải quyết khiếu nại lần hai 1.2.3.3. Trách nhiệm của cơ quan, cá nhân có thẩm quyền theo quy trình giải quyết khiếu nại Theo thực tiễn quy trình giải quyết khiếu nại nói chung, trong đó có khiếu nại của công dân về đất đai, cơ quan, cá nhân có thẩm quyền giải quyết khiếu nại có các trách nhiệm sau: - Trách nhiệm trong tiếp công dân: - Trách nhiệm trong thụ lý giải quyết khiếu nại (Điều 27 Luật Khiếu nại 2011); - Trách nhiệm trong xác minh nội dung khiếu nại, tổ chức đối thoại (Điều 29, 30 Luật Khiếu nại 2011) - Trách nhiệm trong ban hành, gửi quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu (Điều 31, 32 Luật Khiếu nại 2011) - Trách nhiệm trong áp dụng biện pháp khẩn cấp (Điều 35 Luật Khiếu nại 2011). - Trách nhiệm trong giải quyết khiếu nại lần hai (Điều 36 đến Điều 41). - Trách nhiệm thi hành quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật (Điều 46). 11
Người giải quyết khiếu nại có một trong các hành vi quy định tại các khoản 1, 2, 3 và 4 Điều 6 của Luật Khiếu nại 2011 hoặc vi phạm các quy định khác của pháp luật trong việc giải quyết khiếu nại thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường hoặc bồi hoàn theo quy định của pháp luật. 1.2.3.4. Trách nhiệm của các cơ quan khác của Nhà nước trong quản lý nhà nước về khiếu nại và giải quyết khiếu nại, phối hợp trong công tác giải quyết khiếu nại. * Trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước về công tác giải quyết khiếu nại * Trách nhiệm của Toà án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Kiểm toán Nhà nước, Văn phòng Quốc hội, Văn phòng Chủ tịch nước, các cơ quan khác của Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội * Trách nhiệm phối hợp trong công tác giải quyết khiếu nại 1.2.4. Bảo đảm thực hiện quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật và xử lý vi phạm pháp luật trong khiếu nại và giải quyết khiếu nại 1.2.4.1. Người có trách nhiệm thực hiện quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật Theo quy định của Điều 45 Luật khiếu nại thì người có trách nhiệm thực hiện quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật, gồm có: người giải quyết khiếu nại, người khiếu nại, người bị khiếu nại, người có quyền, nghĩa vụ liên quan và cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan có trách nhiệm thi hành quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật. * Trách nhiệm của người giải quyết khiếu nại * Trách nhiệm của người bị khiếu nại * Trách nhiệm của người khiếu nại * Trách nhiệm của người có quyền, lợi ích hợp pháp liên quan và các cơ quan, tổ chức khác 1.2.4.2. Xử lý vi phạm trong khiếu nại và giải quyết khiếu nại 12
của công dân về đất đai * Xử lý hành vi vi phạm của người giải quyết khiếu nại * Xử lý hành vi vi phạm của người khiếu nại và những người khác có liên quan 1.2.5. Trách nhiệm của xã hội trong bảo đảm thực hiện quyền khiếu nại của công dân về đất đai * Trách nhiệm giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức thành viên của Mặt trận * Quyền, nghĩa vụ của luật sư, trợ giúp viên pháp lý Tóm tắt chương 1 Dưới góc độ pháp luật, quyền khiếu nại của công dân về đất đai là một loại quan hệ pháp luật, theo đó, người khiếu nại và người bị khiếu nại, người giải quyết khiếu nại có những quyền và nghĩa vụ pháp lý xác định. Đảm bảo thực hiện quyền khiếu nại của công dân về đất đai là trách nhiệm của Nhà nước, mà trước tiên là của các cơ quan hành chính nhà nước. Bên cạnh đó, sự giám sát của các cơ quan nhà nước khác, sự giám sát của các tổ chức chính trị - xã hội, của các tổ chức, công dân có vai trò quan trọng trong bảo đảm thực hiện quyền khiếu nại về đất đai của công dân. 13
Chương 2 THỰC TRẠNG BẢO ĐẢM THỰC HIỆN QUYỀN KHIẾU NẠI CỦA CÔNG DÂN VỀ ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ BA ĐỒN, TỈNH QUẢNG BÌNH HIỆN NAY 2.1. Khái quát về công tác quản lý nhà nước về đất đai ở thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình 2.1.1. Khái quát về thị xã Ba Đồn Ba Đồn là một thị xã thuộc tỉnh Quảng Bình, Việt Nam được thành lập theo nghị quyết số 125/NQ-CP của Chính phủ ngày 20 tháng 12 năm 2013 [7] tách ra từ huyện Quảng Trạch. Thị xã Ba Đồn nằm trên quốc lộ 1A, đường sắt Thống Nhất và giáp Biển Đông. Thị xã Ba Đồn cách Đèo Ngang 29 km về phía nam, cách Đồng Hới 40 km về phía bắc. 2.1.2. Công tác quản lý nhà nước về đất đai ở thị xã Ba Đồn Thực hiện Luật Đất đai 2013, công tác quản lý đất đai trên địa bàn thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình đã có nhiều chuyển biến tích cực, từng bước đi vào ổn định. Thị xã Ba Đồn có tổng diện tích đất tự nhiên 16.230,11 ha, chiếm 2,03 % diện tích đất toàn tỉnh, trong đó: đất nông nghiệp 11.327,93 ha, đất phi nông nghiệp 4.221,30 ha, đất chưa sử dụng 680,88 ha. Trong những năm qua, UBND thị xã Ba Đồn đã lãnh đạo các cơ quan chuyên môn, UBND các xã, phường nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực đất đai. 2.2. Tình hình sử dụng quyền khiếu nại về đất đai của công dân trên địa bàn thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình Những năm qua, ở thị xã Ba Đồn, công tác tiếp công dân ở các phường, xã và thị xã được kiện toàn và ngày càng đi vào nề nếp, đã góp phần tích cực vào quá trình giải quyết các thắc mắc trước khi phát sinh khiếu nại hành chính về đất đai. 14
Bảng 2.1: Tổng hợp số lượt tiếp công dân tới khiếu nại, phản ánh về đất đai ở thị xã Ba Đồn (Giai đoạn 2013 - 2017) Đối tượng tiếp Năm Tổng Thị xã Xã, Phường 2013 89 112 201 2014 37 78 115 2015 28 84 112 2016 79 90 169 10 tháng năm 54 86 140 2017 Cộng 287 450 737 (Nguồn: Thanh tra thị xã Ba Đồn) Bảng 2.2: Tình hình tiếp nhận đơn, vụ việc khiếu nại về đất đai ở thị xã Ba Đồn (giai đoạn 2013 - 2017) Số vụ khiếu nại về đất đai Thu hồi Tổng Bồi Xét cấp Quản đất, xử lý số vụ thường Năm Tổng Giấy lý, sử vi phạm khiếu hỗ trợ số chứng dụng hành nại tái định nhận đất chính về cư đất đai 2013 39 31 2 21 5 3 2014 16 7 0 1 4 2 2015 29 12 2 6 3 1 2016 15 8 1 5 2 0 2017 16 7 0 3 4 0 Cộng 115 65 5 36 18 6 (Nguồn: Thanh tra thị xã Ba Đồn) 2.3. Tình hình đảm bảo thực hiện quyền khiếu nại về đất đai của công dân trên địa bàn thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng B́nh 2.3.1. Hoạt động lãnh đạo, chỉ đạo của chính quyền địa phương để thực hiện quyên khiếu nại của công dân trong lĩnh vực đất đai Nhận thức được tầm quan trọng của công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, Tỉnh uỷ, Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân tỉnh và Đoàn đại biểu Quốc hội của tỉnh thường xuyên 15
quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo các cấp uỷ, Uỷ ban nhân dân các cấp thực hiện tốt công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân. Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành Chỉ thị số 24/CT- UBND ngày 19/10/2012 về chấn chỉnh và nâng cao hiệu quả công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Ban Thường vụ Tỉnh uỷ đã ban hành Công văn số 497-CV/TU ngày 26/5/2014 về việc thực hiện chỉ thị số 35-CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. 2.3.2. Hoạt động tuyên truyên, phổ biến pháp luật về quyền công dân, quyên khiếu nại của công dân trong lĩnh vực đất đai Hàng năm, UBND thị xã chỉ đạo Hội đồng phối hợp PBGDPL thị xã ban hành các Kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật của các năm trên địa bàn. Đặc biệt, sau khi Hiến pháp 2013 ban hành và có hiệu lực thi hành, nhiều văn bản luật được thông qua, sửa đổi, bổ sung. Căn cứ vào các Kế hoạch của UBND tỉnh, UBND thị xã đã ban hành nhiều kế hoạch triển khai thực hiện các văn bản pháp luật như: Kế hoạch số 163/KH-UBND ngày 20/6/2014 về việc triển khai thi hành Hiến Pháp và Luật Đất đai; Kế hoạch số 13/KH-UBND ngày 8/4/2014 về việc Tổ chức Hội thi “Hòa giải viên giỏi thị xã Ba Đồn”; Kế hoạch số 177/KH-UBND ngày 24/03/2015 về việc thực hiện Đề án “Tăng cường phổ biến, giáo dục cho cán bộ, nhân dân vùng biên giới, hải đảo giai đoạn 2013 - 2016” Thực hiện tuyên truyền phổ biến pháp luật theo các Đề án thuộc Quyết định số 1133/QĐ-TTg ngày 15 tháng 07 năm 2013 của Thủ tướng Chính phủ từ năm 2013-2017 - Đề án “Tiếp tục tăng cường công tác phổ biến, giáo dục pháp luật về khiếu nại tố cáo ở xã, phường, thị trấn” - Đề án “Tăng cường phổ biến, giáo dục pháp luật tại một số địa bàn trọng điểm về vi phạm pháp luật” - Đề án “Tăng cường phổ biến, giáo dục pháp luật cho cán bộ, nhân dân vùng biên giới, hải đảo” - Đề án “Tiếp tục xây dựng và đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động chấp hành pháp luật trong cộng đồng dân cư” 16
2.3.3. Hoạt động tổ chức bộ máy thực hiện tiếp nhận và giải quyết khiếu nại của công dân trong lĩnh vực đất đai Thanh tra thị xã là cơ quan chủ trì tham mưu trực tiếp cho đồng chí Chủ tịch Ủy ban nhân dân thị xã về tiếp nhận, xử lý đơn thư và giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền; phối hợp với Phòng Tài nguyên và Môi trường thị xã tham mưu giải quyết khiếu nại của công dân trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn thị xã. 2.3.4. Hoạt động tiếp công dân, xử lý đơn khiếu nại của công dân trong lĩnh vực đất đai Nhằm cụ thể hoá các quy định của Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo trong điều kiện cụ thể của địa phương, UBND thị xã đã có Quyết định số 1203/2015/QĐ-UBND ngày 26 tháng 6 năm 2015 về ban hành quy chế tiếp công dân; tiếp nhận, xử lý và quản lý đơn khiếu nại, tố cáo trên địa bàn thị xã. Việc ban hành văn bản này nhằm đáp ứng kịp thời yêu cầu về nghiệp vụ để tổ chức công tác tiếp dân và xử lý đơn thư khiếu tố, nhất là đối với các xã, phường. Tuy nhiên, với vị trí là cơ quan cấp huyện, hoạt động ban hành văn bản quy phạm pháp luật của UBND thị xã trong lĩnh vực khiếu nại, tố cáo còn nhiều hạn chế, hiệu quả ðiều chỉnh của vãn bản ðã ban hành chưa cao, chủ yếu là tổ chức thực hiện theo các văn bản quy phạm pháp luật do cấp trên ban hành. 2.3.5. Hoạt động giải quyết khiếu nại của công dân trong lĩnh vực đất đai Công tác giải quyết khiếu nại nói chung, khiếu nại về đất đai nói riêng trên địa bàn tỉnh được các cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền quan tâm thực hiện và có những chuyển biến tích cực. Hầu hết các vụ việc khiếu nại của công dân đều được giải quyết kịp thời, chất lượng giải quyết khiếu nại được nâng lên. Tình hình, kết quả giải quyết khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị ở thị xã Ba Đồn giai đoạn 2013-2017 được thống kê qua bảng tổng hợp sau: 17
Bảng 2.3: Tổng hợp kết quả giải quyết đơn thư khiếu nại của công dân về đất đai ở thị xã Ba Đồn (giai đoạn 2013 - 2017) Số đơn khiếu Số đơn Năm nại của công Đạt tỷ lệ (%) đã giải quyết dân về đất đai 2013 31 31 100 2014 7 7 100 2015 12 12 100 2016 8 8 100 2017 7 7 100 Tổng: 65 65 100 (Nguồn: Thanh tra thị xã Ba Đồn) 2.3.6. Công tác thanh tra, kiểm tra trách nhiệm thực hiện pháp luật về khiếu nại; kiểm tra, rà soát, giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo, tồn đọng, bức xúc kéo dài Thanh tra, kiểm tra là một nhiệm vụ quan trọng nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, qua đó tăng cường trách nhiệm thực hiện Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo đối với thủ trưởng các cấp, các ngành. Từ năm 2013 đến hết tháng 10/2017, các tổ chức thanh tra đã tiễn hành thanh tra trên địa bàn thị xã 25 cuộc thanh tra trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị về công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở 25 cơ quan, đơn vị. 2.4. Đánh giá chung về thực hiện quyên khiếu nại của công dân về đất đai ở thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình 2.4.1. Kết quả đạt được và nguyên nhân Công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư và giải quyết khiếu nại, tố cáo nói chung, giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai nói riêng đã có những chuyển biến tích cực; đặc biệt là sự quan tâm chỉ đạo tích cực của cấp uỷ các cấp, sự tham gia tích cực của các tổ chức đoàn thể, các cơ quan thông tin đại chúng, tạo được sự thống nhất của cả hệ thống chính trị trong công tác tiếp công dân và giải quyết 18