Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật hiến pháp và luật hành chính: Thực hiện pháp luật về công chứng, từ thực tiễn hoạt động của văn phòng công chứng tại TP.HCM

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:29

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Thực hiện pháp luật về công chứng, từ thực tiễn hoạt động của văn phòng công chứng tại TP.HCM" được hoàn thành với mục tiêu nhằm làm rõ những vấn đề lý luận về thực hiện pháp luật về công chứng, phân tích những thuận lợi và khó khăn, đánh giá những ưu điểm và hạn chế trong thực hiện pháp luật công chứng của Văn phòng công chứng, đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật của các Văn Phòng công chứng trên địa bàn TP.HCM.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật hiến pháp và luật hành chính: Thực hiện pháp luật về công chứng, từ thực tiễn hoạt động của văn phòng công chứng tại TP.HCM

BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM HỒNG DŨNG (TÓM TẮT ĐỀ ÁN) THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ CÔNG CHỨNG TỪ THỰC TIỄN HOẠT ĐỘNG CỦA VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 09 năm 2023
BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM HỒNG DŨNG (TÓM TẮT ĐỀ ÁN) THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ CÔNG CHỨNG TỪ THỰC TIỄN HOẠT ĐỘNG CỦA VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Ngành : Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số : 8380102 Người hường dẫn : Tiến sĩ. Trần Quyết Thắng Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 09 năm 2023
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: TS. TRẦN QUYẾT THẮNG Phản biện 1: PGS.TS. TRẦN THỊ DIỆU OANH Phản biện 2: TS. BÙI THỊ NGUYỆT THU Đề án được bảo vệ tại Hội đồng đánh giá đề án thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng họp 204, Nhà B – Hội trường bảo vệ đề án thạc sĩ, Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại TP.HCM Số: 10 – Đường 3 tháng 2, phường 12, quận 10, TP.HCM Thời gian: vào hồi 9 giờ 30 phút, ngày 16 tháng 03 năm 2024 Có thể tìm hiểu đề án tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia, hoặc trên trang Web Ban QLĐT, Học viện Hành chính Quốc gia
i DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Từ, cụm từ Viết tắt 1 Thành phố Hồ Chí Minh TP.HCM 2 Cơ sở dữ liệu CSDL 3 Liên minh công chứng quốc tế UINL 4 Chứng minh nhân dân CMND 5 Căn cước công dân CCCD
ii MỤC LỤC MỞ ĐẦU .............................................................................................. 1 1. Lý do xây dựng đề án ....................................................................... 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu ....................................................... 1 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề án ........................................... 2 4. Mục tiêu và nhiệm vụ đề án.............................................................. 2 5. Phương pháp nghiên cứu .................................................................. 3 6. Hiệu quả của đề án ứng dụng trong thực tiễn ................................... 3 7. Kết cấu đề án. ................................................................................... 3 NỘI DUNG .......................................................................................... 4 Chương 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ CÔNG CHỨNG CỦA CÁC VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG ................................................................................... 4 1.1. Pháp luật về công chứng ................................................................ 4 1.2. Thực hiện pháp luật về công chứng của Văn phòng công chứng .. 4 1.3. Các yếu tố tác động đến thực hiện pháp luật về công chứng: ....... 5 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ....................................................................... 6 Chương 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ CÔNG CHỨNG CỦA VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ..................................................................................... 7 2.1. Thực trạng thực hiện pháp luật về công chứng, từ thực tiễn hoạt động của văn phòng công chứng tại TP.HCM ..................................... 7 2.2. Đánh giá thực hiện pháp luật về công chứng qua hoạt động của Văn phòng công chứng trên địa bàn TP.HCM ..................................... 8 2.2.1. Những kết quả đạt được.............................................................. 8 2.2.2. Nguyên nhân của những kết quả đạt được.................................. 9 2.2.3. Những hạn chế trong thực hiện luật công chứng ở TP.HCM ... 10
iii 2.2.4. Nguyên nhân của hạn chế trong thực hiện luật công chứng ở các Văn phòng công chứng tại TP.HCM .................................................. 13 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ..................................................................... 15 Chương 3. GIẢI PHÁP VÀ LỘ TRÌNH THỰC HIỆN ĐỀ ÁN ......... 15 3.1. Giải pháp chung ........................................................................... 15 3.2. Giải pháp cụ thể và lộ trình thực hiện đề án ................................ 18 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 ..................................................................... 20 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................ 20
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do xây dựng đề án Hoạt động công chứng ở TP.HCM đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích của các bên liên quan. Tuy nhiên, việc thực hiện pháp luật trong hoạt động công chứng cần được cải thiện, với sự thiếu kiểm soát, giám sát, và sự chuyên nghiệp của nhân viên công chứng đang gây ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả của hoạt động này. Nghiên cứu về giải pháp để cải thiện hiệu quả thực hiện pháp luật trong hoạt động công chứng tại TP.HCM là cần thiết. Nghiên cứu này có thể đánh giá thực trạng thực hiện pháp luật bởi các văn phòng công chứng và đề xuất các giải pháp nhằm đảm bảo tính chính xác, minh bạch và an toàn của các giao dịch, từ đó góp phần vào phát triển của thành phố và đất nước. Do đó tác giả chọn đề án "Thực hiện pháp luật về công chứng, từ thực tiễn hoạt động của văn phòng công chứng tại TP.HCM ". 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Từ tổng quan hơn 20 tài liệu, các nghiên cứu về thực hiện pháp luật trong hoạt động công chứng trên địa bàn TP.HCM đã đề xuất các giải pháp để nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động công chứng, như tăng cường đạo đức nghề nghiệp cho các công chứng viên, cải thiện hệ thống quản lý và giám sát hoạt động công chứng, tăng cường cơ chế phòng ngừa và xử lý vi phạm của các công chứng viên. Các nghiên cứu cũng đã đưa ra các giải pháp để tăng cường sự hợp tác giữa các cơ quan chức năng liên quan, như cơ quan công an, tòa án, cơ quan quản lý đất đai và các cơ quan quản lý hoạt động công chứng để giải quyết các vấn đề liên quan đến hoạt động công chứng. Các nghiên cứu đã giúp cho các cơ quan chức năng và các đơn vị liên quan có thêm thông tin về tình hình hoạt động công chứng trên địa bàn, qua đó đề xuất các giải pháp cụ thể để giải quyết các vấn đề tồn đọng trong hoạt động công chứng. Tuy nhiên, các nghiên cứu cũng chỉ ra một số hạn chế trong việc thực hiện pháp luật trong hoạt động công chứng trên địa bàn TP.HCM như thiếu sự hợp tác giữa các đơn vị trong việc thực hiện hiện pháp luật trong hoạt động công chứng. Thiếu nguồn lực để thực hiện các giải pháp thực hiện pháp luật trong hoạt động công chứng. Sự chậm trễ trong việc thực hiện các giải pháp thực hiện pháp luật trong hoạt động công chứng.
2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề án - Đối tượng nghiên cứu đề án Đối tượng nghiên cứu của đề án là thực hiện pháp luật về công chứng của văn phòng công chứng trên địa bàn TP.HCM - Phạm vi nghiên cứu đề án Về phạm vi khảo sát. Đề án khảo sát các Công chứng viên, khách hàng sử dụng dịch vụ công chứng trên địa bàn TP.HCM. Về phạm vi không gian. Đề án nghiên cứu các hoạt động công chứng như ký kết, chứng thực các giấy tờ, tư vấn và giải quyết tranh chấp liên quan đến công chứng trên địa bàn TP.HCM. Về phạm vi thời gian. Đề án nghiên cứu hoạt động thực hiện pháp luật về công chứng từ năm 2018 đến nay 4. Mục tiêu và nhiệm vụ đề án - Mục tiêu đề án Làm rõ những vấn đề lý luận về thực hiện pháp luật về công chứng, phân tích những thuận lợi và khó khăn, đánh giá những ưu điểm và hạn chế trong thực hiện pháp luật công chứng của Văn phòng công chứng, đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật của các Văn Phòng công chứng trên địa bàn TP.HCM. - Nhiệm vụ của đề án Làm rõ những vấn đề lý luận về thực hiện pháp luật về công chứng Phân tích những thuận lợi, khó khăn, đánh giá nhưng ưu điểm và hạn chế trong thực hiện pháp luật về công chứng cũa Văn phòng công chứng trên địa bàn TP.HCM Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật trong hoạt động công chứng trên địa bàn TP.HCM, bao gồm cả giải pháp pháp lý, chính sách và giải pháp thực tiễn. Kiến nghị các cơ quan, đơn vị chức năng thực hiện các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật trong hoạt động công chứng trên địa bàn TP.HCM. Kết quả của đề án sẽ giúp cải thiện hoạt động quản lý nhà nước về lĩnh vực công chứng tại Thành phố Hồ Chí Minh và nâng cao hiệu quả thực hiện Luật Công chứng, đồng thời giúp người dân tham gia giao dịch an tâm, an toàn góp phần phát triển xã hội.
3 5. Phương pháp nghiên cứu Ngoài phương pháp phân tích tài liệu nghiên cứu, đề án tập trung vào phỏng vấn các chuyên gia công chứng, người làm công chứng, cán bộ Văn Phòng công chứng và khách hàng đã sử dụng dịch vụ công chứng tại TP.HCM để thu thập thông tin chi tiết và cá nhân hóa, hiểu rõ hơn về quy trình và thực tiễn công chứng tại địa phương này. Phương pháp tiếp cận các Văn Phòng công chứng tại TP.HCM và tham gia quá trình thực hiện công chứng, môi trường làm việc, cũng như tương tác giữa người làm công chứng và khách hàng. Ngoài ra, đề án còn áp dụng phương pháp quan sát hồ sơ công chứng, biểu mẫu và giấy tờ liên quan để hiểu cụ thể về các yêu cầu và quy trình công chứng tại TP.HCM. 6. Hiệu quả của đề án ứng dụng trong thực tiễn Việc nghiên cứu và đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật của các văn phòng công chứng trên địa bàn TP.HCM sẽ giúp cho việc công chứng trở nên hiệu quả hơn, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội. Đồng thời, giúp cho các cơ quan chức năng có thể kiểm soát và quản lý tốt hơn hoạt động công chứng, từ đó giảm thiểu các vi phạm trong quá trình công chứng và nâng cao độ tin cậy của các chứng thực được công chứng. 7. Kết cấu đề án. Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, phụ lục thì phần nội dung chính của đề án bao gồm 03 chương : Chương 1 : Một số vấn đề lý luận và pháp lý thực hiện pháp luật về công chứng của các Văn phòng công chứng. Chương 2 : Thực trạng thực hiện pháp luật về công chứng của Văn phòng công chứng tại thành phố Hồ Chí Minh. Chương 3 : Giải pháp và lộ trình thực hiện đề án.
4 NỘI DUNG Chương 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ CÔNG CHỨNG CỦA CÁC VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG 1.1. Pháp luật về công chứng - Công chứng viên: Công chứng viên là người được bổ nhiệm bởi Bộ trưởng Bộ Tư pháp, có trình độ chuyên môn về pháp luật, được cấp giấy phép hành nghề công chứng và thực hiện hành vi công chứng theo quy định của pháp luật. - Tổ chức hành nghề công chứng Tổ chức hành nghề công chứng là tổ chức được thành lập theo quy định của pháp luật, có tư cách pháp nhân, có nhiệm vụ cung cấp dịch vụ công chứng và các dịch vụ khác liên quan đến hoạt động công chứng. - Văn bản công chứng Văn bản công chứng là văn bản do công chứng viên soạn thảo hoặc do người yêu cầu công chứng soạn thảo và được công chứng viên xác nhận tính pháp lý theo quy định của pháp luật. 1.2. Thực hiện pháp luật về công chứng của Văn phòng công chứng Pháp luật trong lĩnh vực hoạt động công chứng đề cập đến việc thực hiện các quy định được áp dụng cho Công chứng viên, tổ chức hành nghề công chứng và các thủ tục liên quan. Việc này đóng một vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính hợp pháp, tạo điều kiện thuận lợi và đáng tin cậy cho các giao dịch dân sự, thương mại và kinh doanh. Đây cũng đóng góp tích cực vào quá trình cải cách hành chính và cải cách tư pháp - Thực hiện các quy định của pháp luật về các hoạt động liên quan đến công chứng viên Công chứng viên không được thực hiện các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động công chứng, như: xác nhận sai sự thật, xác nhận cho người không có năng lực hành vi dân sự hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, xác nhận cho người không có quyền hạn, xác nhận cho người có lợi ích trái pháp luật, xác nhận cho người có quan hệ hôn nhân, huyết thống hoặc quan hệ gia đình với mình, xác nhận cho người đã từng bị kỷ luật về nghề nghiệp công chứng, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của người khác, lợi dụng hoạt động công chứng để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật. Công chứng viên phải tuân thủ các nguyên tắc trong hoạt động công chứng, như: trung thực, khách quan, bảo mật, tôn trọng
5 quyền tự do của người yêu cầu công chứng, không được can thiệp vào nội dung của giao dịch dân sự mà người yêu cầu công chứng tự thoả thuận. - Thực hiện các quy định của pháp luật về tổ chức hành nghề công chứng: Tổ chức hành nghề công chứng là tổ chức có tư cách pháp nhân, được thành lập theo quy định của Luật Công chứng và phù hợp với Quy hoạch tổng thể phát triển tổ chức hành nghề công chứng do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. - Thực hiện các quy định của pháp luật về thủ tục công chứng: Thủ tục công chứng bao gồm việc lập hồ sơ yêu cầu công chứng, nộp hồ sơ cho công chứng viên, kiểm tra hồ sơ và xác nhận tính xác thực, hợp pháp của hợp đồng, giao dịch hoặc bản dịch. Hồ sơ yêu cầu công chứng gồm có phiếu yêu cầu công chứng, dự thảo hợp đồng, giao dịch hoặc bản dịch, bản sao giấy tờ tùy thân của người yêu cầu công chứng và các giấy tờ khác có liên quan. 1.3. Các yếu tố tác động đến thực hiện pháp luật về công chứng: - Yếu tố pháp luật: Hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật là một trong những yếu tố quan trọng trong việc thực hiện pháp luật về công chứng của công chứng viên, là cơ sở pháp lý để các công chứng viên, tổ chức hành nghề công chứng và các cơ quan quản lý Nhà nước áp dụng để xác dịnh chức năng, nhiệm vụ quyền hạn của mình trong thực hiện pháp luật. - Công tác quản lý của các cơ quan Nhà nước: Việc giám sát chặt chẽ của cơ quan quản lý Nhà nước trong lĩnh vực công chứng thì các Văn phòng công chứng trên địa bàn TP.HCM hiện nay phát đang phát trễn ổn định và nhận được nhiều sự tin tưởng vá tính nhiệm của các cá nhân, tổ chức trong và ngoài nước. - Điều kiện kinh tế, xã hội và ý thức pháp luật: Điều kiện kinh tế, xã hội cũng là yếu tố quyết định sự tồn tại và phát triển của các Văn phòng công chứng tại địa phương này. Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, với số lượng lớn dân nhập cư thu hút số lượng lớn các nhà đầu tư kinh tế nên nhu cầu về các giao dịch dân sự, nhà ở, đất đai hay các hợp đồng kinh tế, hợp tác đầu tư là rất lớn. Hoạt động công chứng trên địa bàn Thành phố được người dân tin tưởng, tín nhiệm sử dụng. Việc phát triển ổn định trong hoạt động của các tổ chức hành nghề công chứng đã đóng góp nguồn thu đáng kể cho ngân sách Thành phố.
6 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 Chương này trình bày nền tảng lý thuyết của đề án, bao gồm các thuật ngữ cơ bản liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu, như người công chứng; tổ chức hành nghề công chứng; cũng như văn bản công chứng. Đặc biệt, chương này sẽ làm sáng tỏ các khía cạnh lý thuyết liên quan đến việc thực hiện pháp luật trong hoạt động công chứng, bao gồm việc thực hiện các quy định pháp luật về các hoạt động liên quan đến người công chứng; việc thực hiện các quy định pháp luật về tổ chức hành nghề công chứng; cũng như việc thực hiện các quy định pháp luật về các thủ tục công chứng. Các yếu tố về pháp luật, công tác quản lý của các cơ quan Nhà nước; điều kiện kinh tế xã hội cũng tác động không nhỏ đến việc thực hiện pháp luật về công chứng.
7 Chương 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ CÔNG CHỨNG CỦA VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2.1. Thực trạng thực hiện pháp luật về công chứng, từ thực tiễn hoạt động của văn phòng công chứng tại TP.HCM - Thực trạng thực hiện các quy định của pháp luật về các hoạt động liên quan đến công chứng viên Sự tham gia tích cực và chuyên nghiệp của các Văn phòng công chứng đã đảm bảo tính minh bạch và đáng tin cậy trong quá trình công chứng. Công chứng viên đang đóng vai trò quan trọng làm nền tảng cho việc xác nhận tính hợp pháp của các giao dịch và quyền lợi pháp lý của các bên tham gia. Điều này càng khẳng định vị trí đáng giá của công chứng viên trong xã hội hiện đại, hỗ trợ sự phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế của đất nước. - Thực hiện các quy định của pháp luật về tổ chức hành nghề công chứng: Chủ trương về tinh gọn đơn vị sự nghiệp gắn với tinh giản biên chế theo tinh thần Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập được triển khai trong hoạt động công chứng, bước đầu có kết quả, theo đó, không thành lập mới các Phòng công chứng, đồng thời thực hiện việc chuyển đổi Phòng công chứng thành Văn phòng công chứng được triển khai tại nhiều địa phương. Các Văn phòng công chứng được chuyển đổi từ Phòng Công chứng đã bắt nhịp kịp với mô hình hoạt động mới, qua đó tạo “mặt bằng chung” trong tổ chức và hoạt động công chứng, góp phần thu gọn số lượng đơn vị sự nghiệp, giảm biên chế và ngân sách Nhà nước. Các Phòng công chứng còn lại cũng đã và đang được chuyển sang cơ chế tự chủ về tài chính. - Thực hiện các quy định của pháp luật về thủ tục công chứng Tuân thủ và thực hiện các quy định của pháp luật về thủ tục công chứng là một yếu tố quan trọng giúp đảm bảo tính minh bạch, đáng tin cậy và hiệu quả của hệ thống Văn phòng công chứng trên địa bàn TP.HCM. Việc tuân thủ pháp luật cũng là một cơ sở quan trọng để đảm bảo tính minh bạch và đáng tin cậy trong hoạt động của các Văn phòng công chứng. Công chứng là dịch vụ công cộng, do đó, các Văn phòng công
8 chứng phải hoạt động theo quy định pháp luật và không được phép thực hiện các hoạt động không minh bạch hoặc vi phạm quy định pháp luật. Sự tuân thủ pháp luật giúp xây dựng lòng tin của người dân đối với các Văn phòng công chứng, từ đó thúc đẩy sự phát triển và phục vụ tốt hơn cộng đồng. 2.2. Đánh giá thực hiện pháp luật về công chứng qua hoạt động của Văn phòng công chứng trên địa bàn TP.HCM 2.2.1. Những kết quả đạt được. - Hoạt động công chứng có tác động tích cực đến kinh tế - xã hội: Hoạt động công chứng tại TP.HCM đã chứng tỏ sự thành công và khả năng tạo ra những lợi ích đáng kể cho cộng đồng. Từ việc bảo đảm an toàn pháp lý cho các giao dịch, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân và tổ chức, đến việc phòng ngừa vi phạm pháp luật và giảm tải cho hệ thống tư pháp, hoạt động công chứng đã góp phần xây dựng một xã hội công bằng, minh bạch và phát triển. Điều quan trọng là tiếp tục nâng cao chất lượng dịch vụ công chứng và duy trì sự tuân thủ chặt chẽ các quy định pháp luật để tiếp tục thúc đẩy sự phát triển bền vững của thành phố trong tương lai. - Hoạt động công chứng tiếp tục phát triển theo hướng chuyên nghiệp hóa, xã hội hóa: Hoạt động công chứng tiếp tục phát triển theo hướng chuyên nghiệp hóa, xã hội hóa, lấy người dân làm “trung tâm” phục vụ. Sự chuyên nghiệp hóa của hoạt động công chứng đảm bảo rằng các Văn phòng công chứng hoạt động theo quy trình chuẩn mực và đúng quy định pháp luật. Xã hội hóa hoạt động công chứng đồng nghĩa với việc đưa người dân và doanh nghiệp vào trung tâm của quy trình công chứng. Các Văn phòng công chứng được thành lập và củng cố giúp tăng cường hiệu quả hoạt động và tiếp cận dịch vụ công chứng cho người dân. Các Phòng công chứng được chuyển đổi thành Văn phòng công chứng hoặc chuyển đổi sang cơ chế tự chủ về tài chính là một nỗ lực hữu ích trong việc giảm bớt gánh nặng cho biên chế và ngân sách Nhà nước. - Các Văn phòng công chứng được củng cố, bảo đảm phát triển bền vững, ổn định: TP.HCM là địa phương có nhiều tổ chức hành nghề công chứng nhất cả nước. Sự phát triển mạnh mẽ của các tổ chức này không chỉ đến
9 từ nhu cầu cao về dịch vụ công chứng trong khu vực đô thị sầm uất này mà còn nhờ vào những giải pháp chủ động và hiệu quả mà thành phố đã triển khai để củng cố và bảo đảm phát triển bền vững, ổn định của các tổ chức hành nghề công chứng. - Hoàn thiện hệ thống tổ chức xã hội - nghề nghiệp của công chứng viên: Thành lập Hiệp hội công chứng viên Việt Nam và các Hội công chứng viên địa phương, cùng với việc triển khai hiệu quả Luật Công chứng năm 2014, đã mang lại những thành tựu to lớn cho hoạt động công chứng tại Việt Nam. Sự tổ chức chặt chẽ, nâng cao uy tín và chất lượng dịch vụ, cùng với việc đáp ứng sự tin cậy và hài lòng của người dân và quốc tế, là thước đo sự thành công của Luật và hoạt động công chứng tại Việt Nam trong những năm qua. 2.2.2. Nguyên nhân của những kết quả đạt được - Thể chế, chính sách về công chứng ngày càng hoàn thiện Thể chế, chính sách về công chứng ngày càng hoàn thiện nâng cao nhận thức của người dân, cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp về vị trí, vai trò của công chứng. Việc xây dựng và hoàn thiện thể chế, chính sách về công chứng được Bộ Tư pháp và các Bộ, ngành luôn quan tâm, đã có 02 Nghị định, 01 Nghị quyết, 05 Thông tư đã được ban hành. Ngoài ra, Bộ Tư pháp còn kịp thời ban hành nhiều công văn chỉ đạo và hướng dẫn tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện Luật Công chứng. - Nhu cầu công chứng lớn so với các địa phương khác TP.HCM là đô thị lớn nhất Việt Nam, có nhiều hoạt động kinh tế, thương mại, dịch vụ, đầu tư, giao dịch bất động sản... nên nhu cầu công chứng là rất lớn và đa dạng. Các văn bản liên quan đến lĩnh vực kinh doanh, như hợp đồng thương mại, biên bản họp hội đồng quản trị, báo cáo tài chính, chứng từ xuất nhập khẩu, đều cần phải được công chứng để đảm bảo tính pháp lý và uy tín. Không chỉ giữ vai trò quan trọng trong lĩnh vực kinh tế, công chứng còn đóng một vai trò không thể thiếu trong lĩnh vực thương mại. Các giao dịch mua bán, chuyển nhượng bất động sản, ký kết hợp đồng, và cung cấp dịch vụ đòi hỏi sự xác nhận và công nhận chính thức từ cơ quan công chứng. Điều này giúp tạo sự minh bạch, đảm bảo quyền lợi của các bên tham gia và tránh những tranh chấp không đáng có.
10 - Hệ thống văn phòng công chứng rộng khắp TP.HCM có hệ thống Văn phòng công chứng phủ khắp các quận, huyện, phường, xã, thuận tiện cho người dân và tổ chức khi cần công chứng các hợp đồng, giao dịch, tài liệu... TP.HCM là một trong những trung tâm hành chính, kinh tế và văn hóa của Việt Nam, và việc có hệ thống Văn phòng công chứng phủ rải rác khắp các quận, huyện, phường, và xã là một điểm mạnh đáng kể của thành phố này. Nhờ vào sự phát triển và hiện đại hóa của các dịch vụ công chứng, người dân và các tổ chức tại TP.HCM có thể dễ dàng tiếp cận và sử dụng các dịch vụ công chứng một cách thuận tiện và nhanh chóng. - Nhiều cơ sở đào tạo và bồi dưỡng nghiệp vụ công chứng TP.HCM cũng có nhiều cơ sở đào tạo và bồi dưỡng nghiệp vụ công chứng cho các công chứng viên và nhân viên văn phòng công chứng, nâng cao trình độ chuyên môn và năng lực hành nghề. Nhiều cơ sở đào tạo và bồi dưỡng nghiệp vụ công chứng tại TP.HCM đóng vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về dịch vụ công chứng, nâng cao chất lượng và độ tin cậy của ngành công chứng, phục vụ hiệu quả cho doanh nghiệp và đầu tư, tạo việc làm và phát triển nguồn nhân lực, cùng với việc tăng cường hiệu quả trong giải quyết tranh chấp pháp lý. - Áp dụng phổ biến công nghệ thông tin vào hoạt động công chứng TP.HCM đã áp dụng công nghệ thông tin vào hoạt động công chứng, như hệ thống quản lý hồ sơ công chứng trực tuyến, hệ thống tra cứu thông tin công chứng trên mạng internet, hệ thống liên thông thông tin công chứng với các cơ quan nhà nước... giúp cho việc công chứng được nhanh chóng, hiệu quả và minh bạch. Việc áp dụng công nghệ thông tin vào hoạt động công chứng tại TP.HCM đã mang lại nhiều lợi ích quan trọng như tăng cường tính minh bạch, hiệu quả và đáng tin cậy trong công chứng, giảm thiểu tình trạng giả mạo và làm giả thông tin, tiết kiệm thời gian và chi phí cho cả công chứng viên và khách hàng. Điều này góp phần tạo dựng lòng tin và sự hài lòng từ phía người dùng và đồng thời thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành công chứng trong thành phố hiện đại này. 2.2.3. Những hạn chế trong thực hiện luật công chứng ở TP.HCM - Công tác quy hoạch còn bất cập: Do số lượng văn phòng công chứng nhiều và không được quy hoạch theo nhu cầu thực tế, nên có hiện tượng cạnh tranh không lành
11 mạnh giữa các văn phòng công chứng, gây ảnh hưởng đến chất lượng và uy tín của nghề công chứng. Thực trạng này được báo chí phản ánh khá nhiều. Mục tiêu của công tác quy hoạch công chứng tại TP.HCM là để đảm bảo sự ổn định, bền vững của nghề công chứng; tạo được môi trường cạnh tranh lành mạnh cho hoạt động công chứng; bảo đảm an toàn pháp lý cho các giao dịch dân sự và kinh doanh; góp phần quan trọng vào tiến trình cải cách hành chính và cải cách tư pháp của thành phố. - Nhiều rủi ro hơn so với các địa phương khác Do số lượng và loại hình hợp đồng, giao dịch cần công chứng rất lớn và phức tạp, nên các công chứng viên và nhân viên văn phòng công chứng phải đối mặt với nhiều rủi ro như giấy tờ giả, người giả, thiếu thông tin... gây ra những sai sót và vi phạm trong quá trình công chứng. Công việc công chứng yêu cầu sự cẩn thận và chính xác cao đối với việc xác nhận và công nhận văn bản. Sai sót trong quá trình công chứng có thể dẫn đến việc các thông tin quan trọng bị bỏ sót hoặc không được công nhận đúng cách. Ngành công chứng đòi hỏi các công chứng viên phải nắm vững pháp lý và quy định liên quan đến các loại hợp đồng và giao dịch. Trong quá trình công chứng, thông tin nhạy cảm và cá nhân có thể được tiết lộ. Nhân viên văn phòng công chứng phải đảm bảo an ninh thông tin và tránh vi phạm bảo mật thông tin của khách hàng. Để giảm thiểu những rủi ro này, các công chứng viên và nhân viên văn phòng công chứng cần đảm bảo tuân thủ chặt chẽ quy trình công chứng, sử dụng công nghệ thông tin hiện đại để kiểm tra và xác thực thông tin, đồng thời luôn nâng cao năng lực chuyên môn và pháp lý để đối phó với những trường hợp phức tạp và khó khăn trong quá trình công chứng. - Những khó khăn từ phía khách hàng: Do áp lực của khách hàng và sự thiếu hiểu biết của người dân về quyền lợi và trách nhiệm của bên yêu cầu công chứng, trách nhiệm trong quy trình công chứng nên các công chứng viên và nhân viên Văn phòng công chứng thường bị gây khó khăn và phiền toái trong quá trình tiếp nhận và xử lý hồ sơ. Với số lượng hồ sơ công chứng lớn và phức tạp, các công chứng viên thường phải đối mặt với áp lực từ khách hàng trong việc hoàn thành công việc một cách nhanh chóng và chính xác. Sự chờ đợi và yêu cầu khắt khe của khách hàng đôi khi khiến họ phải làm việc quá sức, gây stress và mệt mỏi.
12 Người dân thường không có đầy đủ hiểu biết về quy trình công chứng, quyền lợi và trách nhiệm của cả bên yêu cầu công chứng lẫn bên công chứng. Điều này dẫn đến việc khách hàng có thể yêu cầu công chứng viên thực hiện các yêu cầu không khả thi hoặc không phù hợp với quy định pháp luật. Các hồ sơ công chứng thường đòi hỏi sự chuẩn bị và đầy đủ thông tin từ bên yêu cầu. Tuy nhiên, do sơ suất hoặc thiếu hiểu biết, khách hàng có thể cung cấp giấy tờ không đủ hoặc không chính xác, gây ra sự chậm trễ và thậm chí là từ chối công chứng. Trong quá trình xử lý hồ sơ, có thể xuất hiện những vấn đề pháp lý phức tạp hoặc tranh chấp liên quan đến tính chính xác và hiệu lực của các văn bản. Các công chứng viên phải xử lý thật cẩn thận để tránh vi phạm pháp luật và đảm bảo tính minh bạch trong quá trình công chứng. Có thể xảy ra những trường hợp khi các bên yêu cầu công chứng có ý kiến khác nhau hoặc có xung đột quyền lợi trong các giao dịch phức tạp. Các công chứng viên phải đảm bảo công chứng được thực hiện một cách trung thực và không thiên vị một bên nào. - Những khó khăn về sự cố kỹ thuật Do việc ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động công chứng còn gặp nhiều hạn chế về cơ sở hạ tầng, thiết bị, phần mềm... nên có thể xảy ra những sự cố kỹ thuật khiến cho việc công chứng bị gián đoạn hoặc sai sót. Một số khó khăn về ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực công chứng tại TP.HCM có thể kể đến như cơ sở hạ tầng, thiết bị, phần mềm công nghệ thông tin còn thiếu sót, chưa đồng bộ, chưa đáp ứng được nhu cầu của hoạt động công chứng. Điều này có thể gây ra những sự cố kỹ thuật khiến cho việc công chứng bị gián đoạn hoặc sai sót. An ninh mạng còn yếu kém, dễ bị xâm nhập, tấn công bởi các hacker, virus, mã độc. Điều này có thể gây ra những thiệt hại về dữ liệu, thông tin của khách hàng và tổ chức hành nghề công chứng . Người sử dụng công nghệ thông tin còn thiếu kiến thức, kỹ năng, ý thức về việc bảo mật, bảo vệ thông tin cá nhân và tài sản của mình khi tiếp xúc với các dịch vụ công chứng trực tuyến. Pháp luật về công nghệ thông tin còn lỗ hổng, chưa bắt kịp với sự phát triển của công nghệ. Điều này có thể gây ra những tranh chấp, xung đột pháp lý giữa các bên liên quan trong hoạt động công chứng .
13 2.2.4. Nguyên nhân của hạn chế trong thực hiện luật công chứng ở các Văn phòng công chứng tại TP.HCM - Những nguyên nhân từ thể chế: Quy định của pháp luật về công chứng và hành nghề công chứng còn thiếu hoặc chưa phù hợp với thực tiễn, đặc thù của nghề công chứng; thiếu công cụ, cơ chế pháp lý để bảo đảm nâng cao chất lượng hoạt động công chứng, hiệu quả quản lý Nhà nước. Chưa có quy định rõ ràng về trách nhiệm bồi thường của công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng đối với thiệt hại do việc công chứng gây ra. Trách nhiệm bồi thường là một khía cạnh quan trọng trong hoạt động công chứng, nhưng hiện tại vẫn chưa có quy định cụ thể và rõ ràng về việc công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng phải chịu trách nhiệm đối với những hậu quả tiêu cực của công chứng không đúng quy định. Điều này đôi khi gây ra tình trạng mâu thuẫn và tranh chấp giữa các bên liên quan. Chưa có quy định về việc xử lý khiếu nại, tố cáo liên quan đến hoạt động công chứng. Điều này làm cho việc giải quyết tranh chấp và khiếu nại liên quan đến công chứng gặp nhiều khó khăn, vì không có cơ chế rõ ràng để giải quyết một cách công bằng và minh bạch. Việc thiếu quy định về xử lý khiếu nại cũng ảnh hưởng đến uy tín và đáng tin cậy của hoạt động công chứng . Chưa có quy định về việc công bố thông tin, minh bạch hoạt động công chứng. Minh bạch trong hoạt động công chứng là yếu tố quan trọng để xây dựng sự tin tưởng và sự ủng hộ từ phía người dân và doanh nghiệp. Chưa có quy định về việc áp dụng công nghệ thông tin trong hoạt động công chứng, như việc lưu trữ, trao đổi, tra cứu dữ liệu công chứng; việc sử dụng chữ ký số, bản sao điện tử. Chưa có quy định về việc hợp tác, liên kết giữa các tổ chức hành nghề công chứng trong và ngoài nước. . - Những nguyên nhân từ phía công chứng viên: Một số công chứng viên còn chưa thật sự chủ động, tích cực trong việc tự học tập, cập nhật kiến thức pháp luật để nâng cao nghiệp vụ chuyên môn, kỹ năng hành nghề cũng như việc trau dồi phẩm chất chính trị, đạo đức và ứng xử nghề nghiệp; nhận thức về nghề của một bộ phận công chứng viên còn chưa đúng; chưa có ý thức trong việc xây dựng và bảo vệ uy tín, hình ảnh của nghề, thậm chí có công chứng viên tiếp tay
14 cho hành vi vi phạm pháp luật, từ đó làm ảnh hưởng đến uy tín, chất lượng nghề công chứng. Ở một số nơi, đặc biệt là các huyện, đội ngũ công chứng viên còn mỏng và không ổn định. Nhiều địa phương trong thành phố, chủ yếu là các văn phòng công chứng ở huyện, số lượng công chứng viên có từ 3-4 người, do đó khi phải triển khai nhiều nhiệm vụ trong lĩnh vực gặp không ít khó khăn. Bên cạnh đó, công tác nhân sự thường xuyên có thay đổi dẫn đến thiếu công chức có kiến thức chuyên sâu, giàu kinh nghiệm trong quản lý hoạt động công chứng. Năng lực yếu từ phía công chứng viên dẫn đến thiếu hụt sự tin tưởng và hợp tác của người dân, do hoạt động công chứng còn gặp nhiều khó khăn và vướng mắc trong thực tiễn, như việc xử lý các tranh chấp liên quan đến quyền sở hữu tài sản. - Những hạn chế về năng lực quản trị Năng lực quản trị, tự quản của tổ chức xã hội - nghề nghiệp là khả năng của các tổ chức xã hội - nghề nghiệp trong việc tự mình trông coi, quản lý công việc của mình, thực hiện các quyền và nghĩa vụ theo pháp luật, bảo đảm tính độc lập, chuyên nghiệp và phản biện trong hoạt động của tổ chức xã hội - nghề nghiệp, do đó sự tồn tại của nó phụ thuộc vào năng lực quản trị, tự quản của nó. Những khó khăn về năng lực quản trị của Văn phòng công chứng trên địa bàn TP.HCM là đương nhiên vì hiện nay vẫn thiếu cơ sở pháp lý ở một số nội dung như chưa có quy định rõ ràng về trách nhiệm bồi thường của công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng đối với thiệt hại do việc công chứng gây ra. Một trong những khó khăn quan trọng nhất trong năng lực quản trị của Văn phòng công chứng tại TP.HCM là sự thiếu quy định rõ ràng về trách nhiệm bồi thường của các công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng đối với thiệt hại gây ra do việc công chứng. Sự thiếu hụt này không chỉ gây mất động viên cho các bên liên quan, mà còn làm suy yếu tính minh bạch và tạo ra môi trường không đủ tin cậy trong hoạt động công chứng. Việc chưa có quy định rõ ràng về việc xử lý khiếu nại và tố cáo liên quan đến hoạt động công chứng tạo ra một lỗ hổng quan trọng trong quá trình giải quyết tranh chấp. Sự mơ hồ trong việc xác định quá trình, thủ tục và cơ quan có thẩm quyền dẫn đến sự không rõ ràng trong quy trình tố cáo và làm giảm khả năng giải quyết mâu thuẫn một cách hiệu quả.