Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị từ thực tiễn quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Nhumbien999 Nhumbien999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

29
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn là trên cơ sở trình bày những vấn đề chung về khiếu nại, giải quyết khiếu nại, tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai đô thị; phân tích, đánh giá thực trạng khiếu nại, giải quyết khiếu nại, tổ chức thực hiện giải quyết khiếu nại về đất đai đô thị trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội, luận văn đề xuất một số giải pháp phù hợp và khả thi nhằm nâng cao hiệu tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị từ thực tiễn quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ --------/-------- -----/----- HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN VĂN QUẢNG TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI Ở ĐÔ THỊ - TỪ THỰC TIỄN QUẬN BẮC TỪ LIÊM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI CHUYÊN NGÀNH LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Mã số: 60 38 01 02 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH HÀ NỘI – 2018
Luận văn được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN HUY HOÀNG Phản biện 1: TS. Trần Thị Diệu Oanh, Học viện Hành chính Quốc gia Phản biện 2: GS.TSKH. Đào Trí Úc, Đại học Quốc gia Hà Nội Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng họp 401 Nhà A Hội trường bảo vệ Luận văn Thạc sĩ Học viện Hành chính Quốc gia Số: 77, Nguyễn Chí Thanh, Đống Đa, Hà Nội Thời gian: vào hồi 16h45 ngày 29 tháng 3 năm 2018 Có thể tìm hiểu luận văn tại thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web của Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong lĩnh vực quản lý đất đai, khiếu nại về đất đai là một hiện tượng xảy ra phổ biến trong xã hội; đặc biệt khi nước ta chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường, Nhà nước thực hiện cơ chế đất có giá, việc giao đất, cho thuê đất phi nông nghiệp, thuê đất sản xuất kinh doanh phải trả tiền thì khiếu nại về đất đai phát sinh có xu hướng ngày càng tăng cả về số lượng cũng như tính chất phức tạp về mặt nội dung. Hiện nay, tình hình khiếu nại trong cả nước nói chung và trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội nói riêng diễn biến rất phức tạp, số lượng đơn thư khiếu nại năm sau tăng hơn năm trước và tập trung chủ yếu vào lĩnh vực đất đai, giải phóng mặt bằng. Tính chất các vụ khiếu nại về đất đai thường gay gắt, kéo dài, đặc biệt trong những năm gần đây xuất hiện những vụ việc khiếu nại đông người, khiếu nại vượt cấp ở các cơ quan cấp Trung ương, cấp tỉnh và nhà riêng của các đồng chí lãnh đạo, có những công dân thường xuyên khiếu nại không đúng sự thật, lôi kéo xúi giục người khác khiếu nại kéo dài. Tình hình trên đã và đang ảnh hưởng đến sự ổn định chính trị, xã hội, làm giảm hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước. Tính phức tạp của khiếu nại về đất đai không chỉ bắt nguồn từ những xung đột gay gắt về lợi ích kinh tế mà còn do những hạn chế của công tác tổ chức thực hiện pháp luật về GQKN đất đai. Tuy nhiên, việc tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại đất đai ở quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội vẫn còn một số yếu kém, hạn chế như thủ trưởng một số cơ quan, ban, ngành, một số Chủ tịch Uỷ ban nhân dân các phường và những người có thẩm quyền còn thiếu trách nhiệm, chưa nhận thức đầy đủ về công tác tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại đất đai; chất lượng thực hiện pháp luật còn thấp; trong khi giải quyết còn vi phạm quy định về thẩm quyền, về trình tự, thủ tục, thời hạn giải quyết khiếu nại; nhiều Quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật nhưng chậm thực hiện; trình độ cán bộ làm công tác giải quyết khiếu nại về đất đai còn bất cập... Trên cơ sở các quy định của pháp luật đất đai, pháp luật khiếu nại và xuất phát từ thực tiễn công tác tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai
trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội, để góp phần đổi mới, nâng cao hiệu quả, hiệu lực công tác quản lý nhà nước về đất đai ở đô thị, tôi chọn đề tài: “Tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị từ thực tiễn quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội” làm đề tài nghiên cứu cho Luận văn thạc sỹ của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Tổ chức thực hiện pháp luật nói chung và tổ chức thực hiện pháp luật trong giải quyết khiếu nại là đề tài thu hút sự quan tâm của nhiều nhà khoa học pháp lý. Nhất trong giai đoạn hiện nay, số lượng các bài viết, công trình nghiên cứu về thực hiện pháp luật trong giải quyết khiếu nại về đất đai được tăng lên rõ rệt, trong đó phải kể đến những công trình tiêu biểu sau: Lê Văn Thành (2012), “Áp dụng pháp luật trong quản lý nhà nước về đất đai của UBND thành phố Hồ Chí Minh hiện nay”, Luận án Tiến sĩ Luật học; Nguyễn Ngọc Linh (2014), “Thực thi pháp luật về GQKN, tố cáo về đất đai trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh”, Luận văn Thạc sĩ Luật học, Đại học Quốc gia Hà Nội; Võ Nguyên Chương (2015), “Thi hành pháp luật GQKN, tố cáo về đất đai trên địa bàn thành phố Đà Nẵng”, Luận văn Thạc sĩ Luật học, Đại học Quốc gia Hà Nội; Trần Mạnh Hùng (2016), “Pháp luật GQKN về đất đai - từ thực tiễn tỉnh Vĩnh Phúc”, Luận văn Thạc sĩ Luật học, Học viện Hành Chính Quốc gia. Tuy nhiên, cho đến nay, chưa có công trình nghiên cứu chuyên sâu về tổ chức thực hiện giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai đô thị nói chung và trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội nói riêng. Do đó, việc nghiên cứu đề tài “Tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị từ thực tiễn quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội” vừa có ý nghĩa thực tiễn vừa có giá trị nhất định về lý luận. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích của luận văn Trên cơ sở trình bày những vấn đề chung về khiếu nại, giải quyết khiếu nại, tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai đô thị; phân tích, đánh giá thực trạng khiếu nại, giải quyết khiếu nại, tổ chức thực hiện giải quyết khiếu nại về
đất đai đô thị trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội, luận văn đề xuất một số giải pháp phù hợp và khả thi nhằm nâng cao hiệu tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị. 3.2. Nhiệm vụ của luận văn Để đạt được mục đích này, luận văn có nhiệm vụ nghiên cứu những quy định của pháp luật về đất đai đô thị, pháp luật khiếu nại, tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại đất đai ở đô thị, thực trạng giải quyết khiếu nại, tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại đất đai ở quận Bắc Từ Liêm. Trên cơ sở đó chỉ ra những thiếu sót, tồn tại của pháp luật, tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị và đề xuất các giải pháp nhằm bảo đảm công tác tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị, góp phần hoàn thiện lý luận và thực tiễn trong xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị từ thực tiễn quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị. - Về không gian: Từ thực tiễn quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội. - Về thời gian: Từ năm 2014 - 6/2017. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Luận văn sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về giải quyết khiếu nại lĩnh vực đất đai. Kế thừa và sử dụng kết quả nghiên cứu của các tác giả đi trước. 5.2. Phương pháp nghiên cứu
- Để giải quyết các vấn đề do đề tài đặt ra, luận văn sử dụng phương pháp lịch sử, phương pháp thống kê, phương pháp phân tích tổng hợp, trao đổi chuyên gia. - So sánh giữa lý luận và thực tiễn tình hình giải quyết khiếu nại về đất đai đô thị ở địa phương với pháp luật đất đai đô thị, pháp luật về khiếu nại của Nhà nước. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Luận văn là nguồn tư liệu tổng hợp về thực trạng giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai đô thị từ thực tiễn quận Bắc Từ Liêm. Cung cấp thêm các luận cứ khoa học trong công tác giải quyết khiếu nại về đất đai đô thị trong thời gian tới. - Luận văn có giá trị tham khảo đối với sinh viên đại học, cao học luật và hành chính, hoặc làm tài liệu tham khảo cho những ai quan tâm đến vấn đề này. - Từ các đề xuất tại luận văn có thể là những gợi ý để tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về khiếu nại, giải quyết khiếu nại, tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm nói riêng và các đô thị cả nước nói chung, góp phần nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong thực hiện quyền khiếu nại, giải quyết khiếu nại và tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị. Chương 2: Thực trạng tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội. Chương 3: Quan điểm và giải pháp bảo đảm tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị từ thực tiễn quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội.
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI Ở ĐÔ THỊ 1.1. Quan niệm về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị 1.1.1. Khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị 1.1.1.1. Khái niệm khiếu nại về đất đai ở đô thị * Khiếu nại Điều 30 Hiến pháp 2013 quy định: “Mọi người có quyền khiếu nại, tố cáo với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân”. Khiếu nại là một hiện tượng xã hội, do đó có nhiều quan niệm và cách hiểu khác nhau về khiếu nại. Theo quy định tại điều 2, Luật khiếu nại năm 2011: “Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình”. * Đất đai ở đô thị Đất đô thị gắn liền với đất đai toàn quốc, được xác định bằng giới hạn địa giới hành chính đô thị. Tính chất sử dụng đất đô thị mang tính chuyên dùng đa dạng, tập trung, hiệu quả khai thác sử dụng không chỉ theo chiều rộng, mà còn cả chiều sâu và chiều cao; làm cho đất đô thị ngoài giá trị tài nguyên còn có giá trị tài sản theo từng vị trí của thửa đất hay khu đất. * Khiếu nại đất đai ở đô thị Khiếu nại về đất đai ở đô thị là việc công dân, cơ quan, tổ chức theo trình tự, thủ tục khiếu nại và giải quyết khiếu nại do Luật đất đai và Luật khiếu nại quy định đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai ở đô thị khi có căn cứ cho rằng
quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp lật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Chủ thể khiếu nại về đất đai ở đô thị là “người sử dụng đất” được quy định tại Điều 5 Luật đất đai năm 2013 Đối tượng về khiếu nại đất đai ở đô thị là các quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính về quản lý đất đai ở đô thị của cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong thực hiện quyền hạn và trách nhiệm đại diện chủ sở hữu toàn dân về đất đai ở đô thị. 1.1.1.2. Đặc điểm khiếu nại về đất đai ở đô thị - Chủ thể của khiếu nại về đất đai ở đô thị chỉ có thể là chủ thể của quyền quản lý và quyền sử dụng đất ở đô thị mà không phải là chủ thể của quyền sở hữu đất đai thuộc nhóm đất nào khác. - Nội dung của khiếu nại về đất đai ở đô thị rất đa dạng và phức tạp. - Đối tượng của khiếu nại về đất đai ở đô thị là quyền quản lý và quyền sử dụng đất. 1.1.1.3. Nội dung khiếu nại về đất đai ở đô thị - Khiếu nại về thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng, bố trí tái định cư. Để thực hiện chính sách phát triển kinh tế, xã hội của đất nước, Nhà nước đã tiến hành thu hồi đất, giải phóng mặt bằng phục vụ cho các dự án. Tuy nhiên, vấn đề bồi thường và hỗ trợ, tiến hành tái định cư cho những đối tượng bị thu hồi đất ở đô thị gặp không ít khó khăn, vướng mắc. - Khiếu nại về việc cấp, thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở đô thị. - Khiếu nại quyết định xử vi phạm hành chính về vi phạm chế độ quản lý, sử dụng đất đai ở đô thị. - Khiếu nại đòi lại đất cũ. 1.1.2. Khái niệm, đặc điểm giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị 1.1.2.1. Khái niệm giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị Khoản 11 Điều 2 Luật Khiếu nại năm 2011 quy định: “Giải quyết khiếu nại là việc thụ lý, xác minh, kết luận và ra quyết định giải quyết khiếu nại”.
Từ quan niệm về giải quyết khiếu nại hành chính trên, tác giả đưa ra quan niệm về giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị như sau: “Giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị là việc cơ quan hành chính nhà nước, người đứng đầu của cơ quan hành chính nhà nước xem xét, đánh giá tính hợp pháp và tính hợp lý của quyết định hành chính, hành vi hành chính trong quản lý đất đai ở đô thị bị khiếu nại thuộc thẩm quyền của mình nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khiếu nại.” 1.1.2.2. Đặc điểm giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị - Việc giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị có tính chất phức tạp, phương thức giải quyết được thực hiện dưới nhiều phương diện khác nhau, thông qua mối quan hệ giữa các cơ quan khác nhau. - Theo quy định của luật đất đai, giải quyết khiếu nại đất đai ở đô thị liên quan đến thẩm quyền của nhiều cấp khác nhau, nhiều cơ quan và nhiều cán bộ, công chức được trao quyền. - Không phải tất cả các quyết định hành chính, hành vi hành chính trong quản lý và sử dụng đất đai đều là đối tượng của giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị. - Giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị phải tuân theo những hình thức, thủ tục chặt chẽ do pháp luật quy định, phải công khai, dân chủ (từ khâu thụ lý, tiến hành kiểm tra, xác minh, ban hành quyết định giải quyết khiếu nại). 1.1.2.3. Nguyên tắc giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị * Nguyên tắc khách quan * Nguyên tắc công khai minh bạch * Nguyên tắc dân chủ * Nguyên tắc kịp thời 1.1.2.4. Thẩm quyền giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị * Thẩm quyền giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị lần thứ nhất * Thẩm quyền giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị lần hai 1.1.2.5. Thủ tục giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị * Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị lần đầu Bước 1: Tiếp nhận và thụ lý đơn khiếu nại.
Bước 2: Xác minh, kết luận nội dung khiếu nại. Bước 3: Ban hành Quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu. * Trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị lần hai Bước 1: Tiếp nhận và thụ lý đơn khiếu nại. Bước 2: Xác minh, kết luận nội dung khiếu nại. Bước 3: Ban hành quyết định giải quyết khiếu nại lần hai. 1.2. Tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị 1.2.1. Khái niệm thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị Thực hiện pháp luật là một quá trình hoạt động có mục đích mà các chủ thể pháp luật bằng hành vi của mình thực hiện các quy định pháp luật trong thực tế đời sống. Từ quan niệm về thực hiện pháp luật trên, tác giả đưa ra quan niệm thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị như sau: “Thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị là một quá trình hoạt động có mục đích mà các cơ quan hành chính nhà nước, người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước bằng hành vi của mình thực hiện các quy định pháp luật trong thực tế, xem xét, đánh giá tính hợp pháp và tính hợp lý của quyết định hành chính, hành vi hành chính trong quản lý đất đai ở đô thị bị khiếu nại thuộc thẩm quyền của mình nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khiếu nại”. 1.2.2. Đặc điểm thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị - Thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị là hành vi hợp pháp của các cơ quan hành chính nhà nước (các chủ thể pháp luật) - Thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị là hoạt động đưa các quy phạm pháp luật được thực hiện trên thực tế, xem xét, đánh giá tính hợp pháp và tính hợp lý của quyết định hành chính, hành vi hành chính
trong quản lý đất đai ở đô thị bị khiếu nại thuộc thẩm quyền của mình nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khiếu nại. 1.2.3. Các hình thức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị - Tuân thủ pháp luật - Thi hành pháp luật - Sử dụng pháp luật - Áp dụng pháp luật 1.2.4. Khái niệm tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị Tác giả quan niệm về tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị như sau: Đó là quá trình các cơ quan hành chính nhà nước tổ chức hướng dẫn, chuẩn bị các nguồn lực (con người, tổ chức bộ máy, cơ sở vật chất thực hiện từng văn bản pháp luật về giải quyết khiếu nại đất đai ở đô thị) bảo đảm sẵn sàng, phù hợp ngay từ khi tổ chức học tập, quán triệt, vận dụng pháp luật về giải quyết khiếu nại đất đai ở đô thị để mọi hành vi ứng xử của các cơ quan hành chính nhà nước, người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước đều phù hợp với quy định của pháp luật về giải quyết khiếu nại đất đai ở đô thị. 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị 1.3.1. Sự hoàn thiện pháp luật Luật đất đai 2013 đã có nhiều sự thay đổi lớn so với các quy định trước đây trong công tác quản lý nhà nước về đất đai ở đô thị, đồng thời hàng năm đều có những thay đổi, chỉnh sửa và bổ sung như: trong công tác quy hoạch, công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, công tác cấp giấy chứng nhận… nên dẫn đến những lúng túng, khó cập nhật cho cả người làm công tác quản lý cũng như người sử dụng đất ở đô thị. Vì vậy, hệ thống pháp luật về quản lý đất đai nói chung, đất đai ở đô thị nói riêng, về khiếu nại và giải quyết khiếu nại đồng bộ, thống nhất, đầy đủ sẽ là điều
kiện tiên quyết, thuận lợi, quyết định hiệu quả của hoạt động tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị. 1.3.2. Trình độ và ý thức của chủ thể tổ chức thực hiện pháp luật Thực hiện pháp luật là việc thực hiện nghĩa vụ của các chủ thể một cách tích cực, do đó yếu tố đầu tiên để các chủ thể thực hiện đúng là việc hiểu rõ những nghĩa vụ đó là gì, cách thức thực hiện ra sao, ý thức thực hiện phải như thế nào. Do đó, trình độ của chủ thể thực hiện phải đủ điều kiện cần thiết thì việc thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị mới được đảm bảo công bằng, đúng luật. Bên cạnh những yếu tố về trình độ, nhận thức, yếu tố ý thức cũng là vấn đề then chốt để đảm bảo việc thi hành pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai. Con người bản chất luôn dễ bị cám dỗ nếu như không có ý thức tốt. Chính vì vậy, yếu tố ý thức trong các chủ thể thi hành pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai rất cần sự quy định chặt chẽ hơn của Luật. - Năng lực và ý thức trách nhiệm của cán bộ, công chức tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị. - Nhận thức của người dân ở đô thị. 1.3.3. Sự phát triển kinh tế và giá trị của đất đai ở đô thị Nhằm thực hiện sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, Nhà nước cần phải thu hồi đất của những người đang sử dụng để mở rộng đô thị, xây dựng công trình công cộng. Thiết nghĩ việc thu hồi đất là cần thiết, nhưng có nhiều dự án lợi dụng mục đích công cộng để thu hồi đất của dân. Cùng với việc thu hồi đất là vấn đề đền bù, giải phóng mặt bằng. Khung giá để đền bù hiện nay so với giá thực tế là rất thấp. Vì vậy, yếu tố giá đất quá thấp để áp cho giá đền bù ở đô thị là nguyên nhân cơ bản dẫn đến khiếu nại của người dân về phương án đền bù thiệt hại và kéo theo đó làm chậm tiến độ triển khai các công trình. 1.3.4. Các yếu tố khác Ngoài ra, còn có một số yếu tố khác tác động tới tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị như: yếu tố tâm lý, phong tục tập quán và lối sống, yếu tố chính trị, bộ máy nhà nước, mức độ giám sát của các
cơ quan dân cử và toàn xã hội đối với hoạt động tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại, mức độ công khai, dân chủ trong giải quyết khiếu nại, tài chính; cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ công tác giải quyết khiếu nại; việc ứng dụng công nghệ thông tin…
Chương 2 THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI Ở QUẬN BẮC TỪ LIÊM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI 2.1. Khái quát về tình hình khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội 2.1.1. Khái quát về điều kiện địa lý, tình hình kinh tế - xã hội ở quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội Quận Bắc Từ Liêm được thành lập theo Nghị quyết số 132/NQ- CP ngày 27/12/2013 của Chính phủ về việc điều chỉnh địa giới hành chính huyện Từ Liêm để thành lập 02 quận (quận Bắc Từ Liêm và quận Nam Từ Liêm) và 23 phường thuộc thành phố Hà Nội. Quận Bắc Từ Liêm hiện này có 13 phường, có 181 tổ dân phố; có diện tích tự nhiên 4.531,9 ha, với dân số 328.597 người (tính đến tháng 12/2016). Điều kiện địa hình quận Bắc Từ Liêm tương đối thuận tiện cho việc xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển kinh tế đô thị. Trên địa bàn quận có các tuyến đường giao thông chính đi qua như: quốc lộ 32, đường Phạm Văn Đồng, đường 70, có các dự án đường sắt đô thị đi qua địa bàn quận, có các con sông lớn, thoát nước chính của Thành phố Hà Nội là sông Hồng và sông Nhuệ. Giai đoạn 2010 - 2015, Quận Bắc Từ Liêm đã tập trung chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng nâng cao chất lượng hiệu quả và đạt được nhiều kết quả khả quan trên các lĩnh vực. Giai đoạn 2016-2020, Bắc Từ Liêm tiếp tục đề ra mục tiêu duy trì phát triển kinh tế nhanh và bền vững; từng bước xây dựng quận Bắc Từ Liêm thành đô thị giàu đẹp, văn minh, sinh thái của Thủ đô Hà Nội. Ưu tiên phát triển công nghiệp sạch, công nghệ cao, các ngành dịch vụ chất lượng cao; tạo tiền đề nhằm từng bước chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng dịch vụ - công nghiệp - nông nghiệp. Tình hình chính trị - xã hội ổn định, an ninh quốc phòng luôn được giữ vững. 2.1.2. Tình hình khiếu nại về đất đai ở quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội
Nội dung đơn thư khiếu nại, tố cáo chủ yếu liên quan đến lĩnh vực quản lý, sử dụng đất đai, giải phóng mặt bằng và giao đất nông nghiệp theo Nghị định 64/NĐ- CP. Số lượng đơn khiếu nại liên quan đến vấn đề đền bù giải phóng mặt bằng và tái định cư cũng tăng nhiều nhất là những năm gần đây. Nhìn chung, tính chất khiếu nại, tranh chấp về nhà đất hết sức phức tạp, gay gắt, khó giải quyết. Trong giai đoạn từ năm 2014 đến hết tháng 6 năm 2017, tình hình tiếp công dân tăng dần theo từng năm, đặc biệt trong vòng 6 tháng đầu năm 2017 số lượt người mà UBND quận tiếp tăng vọt so với các năm trước. 2.1.3. Đặc điểm khiếu nại về đất đai ở quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội - Khiếu nại chủ yếu phát sinh ở một số phường tập trung những dự án lớn. - Khiếu nại chủ yếu mang tính đơn lẻ, tuy nhiên cũng xảy ra một số vụ việc khiếu nại đông người. - Nội dung khiếu nại chủ yếu đối với quyết định bồi thường giải phóng mặt bằng. 2.1.4. Nguyên nhân dẫn đến khiếu nại về đất đai ở quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội 2.1.4.1. Nguyên nhân khách quan Sự bất cập của hệ thống chính sách pháp luật về đất đai ở đô thị. Chính sách pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai ở đô thị qua các thời kỳ có nhiều thay đổi, thiếu tính ổn định, chưa đồng bộ, có những quy định chưa sát thực tế, thiếu cụ thể. Một số vụ việc khiếu nại về nhà, đất do lịch sử để lại. Số vụ việc này không còn nhiều nhưng thường có tính chất gay gắt, phức tạp và rất khó khi áp dụng pháp luật để giải quyết. Ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận nhân dân còn hạn chế nên có những yêu cầu, đòi hỏi không đúng hoặc vượt quá quy định pháp luật. 2.1.4.2. Nguyên nhân chủ quan - Việc thực hiện chính sách, pháp luật còn nhiều yếu kém, tình trạng thiếu trách nhiệm trong quản lý dẫn đến sự thiếu thống nhất và công bằng trong việc áp dụng pháp luật. - Công tác chỉ đạo, điều hành và quản lý nhà nước còn tồn tại một số hạn chế,
nhất là công tác quản lý đất đai. - Quá trình thực hiện dự án, nhiều nơi chưa làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục vận động thuyết phục, giải thích, hòa giải ngay từ cơ sở thực hiện chưa tốt, chưa tập trung giải quyết khiếu kiện ngay từ đầu. - Công tác tiếp công dân, giải quyết đơn thư khiếu nại có nơi, có lúc chưa được quan tâm đúng mức hoặc còn xem nhẹ; trình độ chuyên môn nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ cơ sở còn hạn chế. - Khi giải quyết các vụ việc đông người, phức tạp, liên quan đến nhiều ngành, nhiều cấp thì sự phối hợp giữa các cấp chính quyền với các ngành, đoàn thể chưa chặt chẽ, chưa tạo được sự thống nhất, đồng thuận trong hệ thống chính trị. - Công tác giám sát của cơ quan dân cử, của các tổ chức chính trị xã hội đối với cơ quan hành chính tư pháp trong công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại tố cáo chưa được tiến hành thường xuyên. - Cơ chế giải quyết khiếu nại hiện nay còn phức tạp, cả về thẩm quyền giải quyết, cũng như trình tự, thủ tục giải quyết, thậm chí còn gây phiền hà cho công dân. - Rất nhiều vụ việc khiếu nại hiện nay thuộc thẩm quyền giải quyết ban đầu là của cấp huyện, nhưng trên thực tế, đội ngũ cán bộ tham mưu giải quyết ở cấp này còn thiếu, năng lực về chuyên môn nghiệp vụ trong thanh tra giải quyết khiếu nại còn yếu, trình độ hiểu biết pháp luật còn thấp. - Do pháp luật quy định về thẩm quyền tham mưu không rõ ràng nên việc phân công cho cơ quan chuyên môn tham mưu giúp Chủ tịch UBND giải quyết trong nhiều trường hợp không thống nhất dẫn đến làm hạn chế kết quả giải quyết. 2.2. Tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội 2.2.1. Công tác quản lý nhà nước về tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại đất đai ở quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội Quận uỷ, UBND Quận đã ban hành nhiều văn bản để chỉ đạo việc giải quyết khiếu nại tố cáo của các cấp, các ngành trên địa bàn quận. Các văn bản quy phạm pháp luật, văn bản hành chính về đất đai của quận đảm bảo tuân thủ các quy định của pháp luật, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của
quận. Đặc biệt chú trọng việc ban hành văn bản lãnh đạo, chỉ đạo công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại về đất đai, xây dựng kế hoạch thực hiện, chủ động rà soát, giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo tồn đọng, bức xúc, kéo dài. 2.2.2. Công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư khiếu nại Trong những năm qua, công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư khiếu nại về đất đai ở đô thị của công dân trên địa bàn quận đã được cấp ủy Đảng, chính quyền quận quan tâm, chỉ đạo, xem xét xử lý kịp thời, đảm bảo ổn định tình hình, giảm khiếu nại, tố cáo. 2.2.3. Công tác giải quyết khiếu nại về đất đai đô thị ở quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội Trong công tác giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị trên địa bàn quận cho thấy, quản lý và sử dụng đất đai ở đô thị là vấn đề nổi cộm, phức tạp, đơn thư khiếu nại không những chiếm tỷ lệ cao, mà thường gay gắt, bức xúc và dễ xung đột. Số lượng đơn thư ngày càng tăng và phức tạp, tỷ lệ giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo chưa cao, chưa thực sự đảm bảo được theo yêu cầu. Việc giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo còn hạn chế cần tập trung khắc phục, như còn tình trạng đơn thư khiếu nại, tố cáo quá hạn, chậm giải quyết. 2.2.4. Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về khiếu nại đất đai Công tác tuyên truyền, phổ biến chủ trương, chính sách, pháp luật nói chung và về phòng chống tham nhũng nói riêng được Quận ủy -UBND Quận quan tâm chỉ đạo thực hiện với nhiều hình thức như tổ chức hội nghị, hội thảo, tọa đàm, tuyên truyền trên hệ thống loa truyền thanh, tổ chức tập huấn chuyên môn nghiệp vụ. Qua tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, ý thức trách nhiệm của cán bộ, công chức trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được nâng lên rõ rệt, đảm bảo quyền lợi chính đáng của nhân dân và nâng cao nhận thức pháp luật về khiếu nại, tố cáo trong nhân dân. 2.2.5. Công tác thanh tra, kiểm tra trách nhiệm thực hiện pháp luật về khiếu nại đất đai
Công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo đã được các cấp trên địa bàn quận thực hiện đúng quy định của pháp luật. Qua đó, đã kịp thời phát hiện và uốn nắn những thiếu sót, hướng dẫn về nghiệp vụ, tăng cường trách nhiệm tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo tại các đơn vị; kịp thời rút kinh nghiệm, có những biện pháp tích cực đưa công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trên địa bàn quận ngày càng tốt hơn. 2.3. Đánh giá chung về công tác tổ chức thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội 2.3.1. Những kết quả đạt được Công tác tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại đất đai ở quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội đã đạt được một số kết quả đáng ghi nhận, thể hiện trên các mặt công tác như việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về đất đai, công tác tiếp dân, xử lý đơn thư khiếu nại, giải quyết khiếu nại về đất đai, công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về khiếu nại đất đai, công tác thanh tra, kiểm tra trách nhiệm thực hiện pháp luật về khiếu nại đất đai, … 2.3.2. Những hạn chế 2.3.2.1. Về theo dõi việc hướng dẫn thi hành luật về giải quyết khiếu nại đất đai. Hiện nay chưa có một văn bản pháp luật nào của quận xác định cụ thể về một cơ quan - chủ thể chính giúp quận triển khai chức năng và là đầu mối, cũng như các quyền và nghĩa vụ chủ thể, cơ chế thực hiện trách nhiệm pháp lý của chức năng này. 2.3.2.2. Nhận thức về công tác tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại đất đai. Tư duy về vấn đề này của một số cơ quan, tổ chức ở quận và thậm chí quan chức có trách nhiệm vẫn chỉ dừng ở phạm vi rất hẹp, đôi khi bị đánh đồng với một khâu của công tác này là việc phổ biến các văn bản pháp luật mới ban hành và giáo dục pháp luật (thậm chí vẫn dùng từ “tuyên truyền” do chưa hiểu chính xác khái niệm này). 2.3.2.3. Trách nhiệm của cơ quan hành chính nhà nước tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. Mỗi một văn bản pháp luật hướng dẫn, tổ chức, triển khai thực hiện nói chung,
văn bản pháp luật về giải quyết khiếu nại đất đai nói riêng do UBND quận ban hành đa số do một cơ quan, phòng, ban chuyên môn có chức năng quản lý chính về lĩnh vực mà văn bản pháp luật đó quy định tham mưu xây dựng văn bản, sau đó UBND quận lại giao cho cơ quan, phòng, ban đó có trách nhiệm tham mưu, tổ chức thực hiện. Các phường theo đó cũng ban hành các văn bản thực hiện trong phạm vi phường. Việc tổ chức thực hiện pháp luật về các lĩnh vực, về giải quyết khiếu nại đất đai chủ yếu khép kín trong lĩnh vực mà phòng, ban tham mưu có chức năng quản lý đó trừ một số văn bản có tính chất chung. 2.3.2.4. Công tác tiếp dân, xử lý đơn thư, giải quyết khiếu nại về đất đai. Công tác giải quyết khiếu nại còn nhiều hạn chế, bất cập từ việc tiếp công dân, xử lý đơn thư, giải quyết khiếu nại và tổ chức thực hiện quyết định giải quyết. 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế 2.3.3.1. Hệ thống pháp luật về giải quyết khiếu nại về đất đai còn nhiều bất cập 2.3.3.2. Thiếu một cơ quan đầu mối chính giúp Ủy ban nhân dân quận trong việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước thống nhất đối với công tác tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại đất đai. 2.3.3.3. Công tác truyền thông, phổ biến, giáo dục pháp luật về khiếu nại, giải quyết khiếu nại còn hạn chế. 2.3.3.4. Công tác giám sát việc tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại đất đai còn chưa thực sự hiệu quả. 2.3.3.5. Nhận thức về tầm quan trọng của pháp luật về giải quyết khiếu nại đất đai còn thấp. 2.3.3.6. Năng lực, trình độ, ý thức trách nhiệm của cán bộ, công chức thực hiện giải quyết khiếu nại đất đai còn hạn chế. 2.3.3.7. Ủy ban nhân dân các cấp chưa chăm lo nhiều đến công tác tiếp dân, công tác giải quyết tranh chấp, khiếu nại của công dân. 2.3.3.8. Nguồn lực, cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ công tác đưa pháp luật về giải quyết khiếu nại đất đai vào cuộc sống vẫn chưa được quan tâm đầu tư đúng mức. 2.3.3.9. Một số nguyên nhân khác
Chương 3 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI Ở ĐÔ THỊ - TỪ THỰC TIỄN QUẬN BẮC TỪ LIÊM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI 3.1. Quan điểm bảo đảm tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị Quan điểm gắn với cơ sở và các chủ thể cụ thể cần được quán triệt để làm chuyển biến mạnh mẽ nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân, hình thành nếp sống và làm việc theo pháp luật, ngăn ngừa vi phạm pháp luật, duy trì ổn định trật tự xã hội, thúc đẩy kinh tế phát triển. Chính vì vậy, phải xây dựng và triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp cụ thể của từng khâu trong cả ba khâu: xây dựng pháp luật, tổ chức thực hiện pháp luật và bảo vệ pháp luật nhằm góp phần xác định rõ trách nhiệm của từng ngành, từng cấp, từng cơ quan nhà nước, các tổ chức và công dân. 3.2. Giải pháp bảo đảm tổ chức thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị từ thực tiễn quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội 3.2.1. Giải pháp chung 3.2.1.1. Hoàn thiện quy định pháp luật về giải quyết khiếu nại, về đất đai và các quy định pháp luật khác có liên quan - Hoàn thiện quy định pháp luật về giải quyết khiếu nại đất đai + Hoàn thiện hệ thống pháp luật về khiếu nại đảm bảo tính hệ thống, đồng bộ, xác định vai trò chủ đạo của Luật khiếu nại trong hệ thống đó. + Sửa đổi, bổ sung một số quy định không còn phù hợp của Luật khiếu nại năm 2011 và các văn bản có liên quan. + Thúc đẩy thực hiện Luật tiếp cận thông tin năm 2015, trong đó có nội dung về trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong việc công khai thông tin do mình nắm giữ cũng như minh bạch hoá các hoạt động của các cơ quan nhà nước, quyền được tiếp cận thông tin của công dân.