Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật học: Nâng cao hiệu quả thi hành bản án hình sự tại thành phố Hải Phòng

Nâng cao hiệu quả thi hành bản án hình sự tại<br /> thành phố Hải Phòng<br /> Bùi Thanh Tùng<br /> Khoa Luật<br /> Luận văn Thạc sĩ ngành: Luật Hình sự; Mã số: 60.38.40<br /> Người hướng dẫn: GS.TS. Đỗ Ngọc Quang<br /> Năm bảo vệ: 2011<br /> Abstract: Trình bày những nội dung cơ bản về khái niệm, đặc điểm của thi hành án<br /> hình sự và các nguyên tắc của hoạt động thi hành án hình sự. Nghiên cứu các quy định<br /> của pháp luật tố tụng hình sự về đưa bản án hình sự vào thi hành. Trên cơ sở đó so<br /> sánh, đối chiếu với tình hình thi hành bản án hình sự tại thành phố Hải Phòng. Phân<br /> tích và nêu ra những kết quả đạt được cũng như những tồn tại, thiếu sót trong việc đưa<br /> bản án hình sự vào thi hành tại thành phố Hải Phòng từ năm 2002 đến 2009. Đề xuất<br /> những giải pháp nâng cao hiệu quả thi hành bản án hình sự.<br /> Keywords: Luật hình sự; Án hình sự; Hải Phòng; Pháp luật Việt Nam<br /> Content<br /> MỞ ĐẦU<br /> <br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Thi hành án hình sự là hoạt động thực thi quyền lực nhà nước với nội dung là thi<br /> hành chính xác, kịp thời phán quyết tại các bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của<br /> Tòa án. Thực tế đã chỉ ra, các hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử chỉ có ý nghĩa khi<br /> các bản án và các quyết định của Tòa án đã có hiệu lực được đưa vào thi hành. Do vậy, việc<br /> thi hành bản án hình sự chiếm vị trí rất quan trọng trong tố tụng hình sự. Điều 22 Bộ luật Tố<br /> tụng hình sự quy định: Bản án và quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật phải được<br /> thi hành và phải được các cơ quan, tổ chức và mọi công dân tôn trọng. Cá nhân, cơ quan, tổ<br /> chức hữu quan trong phạm vi trách nhiệm của mình phải chấp hành nghiêm chỉnh bản án,<br /> quyết định của Tòa án và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc chấp hành đó. Trong<br /> phạm vi trách nhiệm của mình, các cơ quan nhà nước, chính quyền xã, phường, thị trấn tổ<br /> chức và công dân phải phối hợp với cơ quan, tổ chức có nhiệm vụ thi hành bản án, quyết định<br /> <br /> của Tòa án trong việc án. Các cơ quan nhà nước, chính quyền xã, phường, thị trấn, có trách<br /> nhiệm tạo điều kiện và thực hiện yêu cầu của cơ quan, tổ chức có nhiệm vụ thi hành bản án,<br /> quyết định của Tòa án trong việc thi hành.<br /> Mặt khác, thi hành các bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án chính<br /> là thể hiện sự công bằng trong xã hội. Bất kì ai phạm tội cũng đều bị phát hiện, xử lí nghiêm minh<br /> và phải chịu hình phạt. Thông qua việc thi hành bản án không chỉ để giáo dục, cải tạo đối với<br /> người bị kết án, mà còn góp phần giáo dục ý thức tuân theo pháp luật chung trong nhân dân, động<br /> viên họ tích cực tham gia vào cuộc đấu tranh phòng, chống tội phạm. Ngoài ra việc chấp hành<br /> nghiêm chỉnh bản án và quyết định có hiệu lực của Tòa án còn có ý nghĩa quan trọng của việc<br /> bảo đảm pháp chế xã hội chủ nghĩa trong tố tụng hình sự.<br /> Hải Phòng là một trong những thành phố lớn của Việt Nam, tình hình tội phạm có<br /> nhiều phức tạp, các cơ quan bảo vệ pháp luật đã điều tra khám phá, xử lí số lượng không nhỏ các<br /> vụ án hình sự. Mỗi năm có hàng trăm bản án hình sự được đưa vào thi hành. Tuy nhiên, việc thi<br /> hành bản án hình sự tại thành phố Hải Phòng đang phát sinh nhiều vấn đề. Một số bản án chưa<br /> được đưa vào thi hành một cách nghiêm túc. Điều này ảnh hưởng đến uy tín của các cơ quan tư<br /> pháp nói chung và các cơ quan có trách nhiệm đưa bản án hình sự vào thi hành nói riêng. Do vậy,<br /> việc nghiên cứu đề tài: "Nâng cao hiệu quả thi hành bản án hình sự tại thành phố Hải<br /> Phòng" là hết sức cần thiết trong tình hình hiện nay. Với lí do đó, tác giả viết luận văn thạc sĩ<br /> đề tài này với mong muốn góp phần nhỏ bé của mình vào cuộc đấu tranh phòng chống tội phạm,<br /> giữ gìn an ninh trật tự đất nước nói chung và thành phố Hải Phòng nói riêng.<br /> 2. Tình hình nghiên cứu<br /> Trong những năm qua, đã có khá nhiều công trình nghiên cứu về thi hành án hình sự.<br /> Trước hết, hoạt động thi hành án hình sự được phân tích trong một số giáo trình và sách tham<br /> khảo như: Giáo trình Luật tố tụng hình sự Việt Nam, Nxb Công an nhân dân, tái bản lần thứ 5,<br /> năm 2009, của tập thể tác giả do TS. Hoàng Thị Minh Sơn chủ biên; Sách chuyên khảo: Pháp<br /> luật thi hành án hình sự Việt Nam - Những vấn đề lý luận và thực tiễn, Nxb Tư pháp, năm<br /> 2006, của tập thể tác giả do PGS.TS Võ Khánh Vinh - PGS.TS Nguyễn Mạnh Kháng chủ<br /> biên; Sách chuyên khảo Một số vấn đề về thi hành án hình sự, Nxb Công an nhân dân, năm<br /> 2002, của TS. Trần Quang Tiệp... Hoặc được đề cập trong một số bài viết trên các tạp chí<br /> <br /> 2<br /> <br /> chuyên ngành như: "Nhu cầu hoàn thiện pháp luật về thi hành án hình sự ở nước ta hiện<br /> nay", của Nguyễn Trọng Hách, Tạp chí Nhà nước và pháp luật, số 5/2002; "Thi hành án: Bất<br /> cập từ cơ quan pháp luật", của Nguyễn Khắc Bộ, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp, số 7/2003;<br /> "Một số vấn đề về thi hành án tử hình", của Võ Khánh Vinh, Tạp chí Tòa án nhân dân, số<br /> 10/2004; "Quan niệm quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công phối hợp giữa các<br /> cơ quan nhà nước trong việc thực hiện quyền lực nhà nước từ góc nhìn của hoạt động thi<br /> hành án hình sự", của Phạm Văn Tỉnh, Tạp chí Nhà nước và pháp luật, số 1/2003; "Về Tạm<br /> đình chỉ chấp hành hình phạt tù", của Mai Bộ, Tạp chí Tòa án nhân dân, số 4/2005; và khi xây<br /> dựng Bộ luật thi hành án, Ban soạn thảo của Bộ Tư pháp cũng có một số nghiên cứu, sơ kết<br /> tình hình thi hành bản án hình sự.<br /> Những nghiên cứu trên đây của các tác giả mới chỉ dừng lại dưới dạng các bài viết<br /> đăng trên các tạp chí khoa học chuyên ngành, một phần, mục trong các giáo trình. Mặt khác,<br /> từ trước đến nay chưa có một đề tài nghiên cứu nào đề cập đến tình hình thi hành bản án hình<br /> sự trên địa bàn thành phố Hải Phòng. Do vậy, việc nghiên cứu đề tài này không trùng với bất<br /> kì công trình nào đã được nghiên cứu trước đây.<br /> 3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài<br /> Do thi hành án hình sự là một đề tài rộng, bao gồm nhiều vấn đề từ việc đưa bản án<br /> hình sự vào thi hành; quá trình chấp hành bản án hình sự của những người bị kết án tại các cơ<br /> sở thi hành án; trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức thi hành án; trách nhiệm của cơ quan, tổ<br /> chức đối với người chấp hành xong hình phạt v.v… mà phạm vi nghiên cứu của đề tài này chỉ<br /> tập trung ở việc đưa bản án hình sự đã có hiệu lực vào thi hành. Những vấn đề khác có liên<br /> quan đến thi hành án hình sự không được giải quyết trong luận văn này.<br /> 4. Mục đích và nhiệm vụ của đề tài<br /> Với phạm vi nghiên cứu nêu trên, luận văn tập trung giải quyết những nhiệm vụ<br /> chính như sau:<br /> - Làm rõ một số nội dung cơ bản về đưa bản án hình sự vào thi hành như: khái niệm,<br /> đặc điểm của thi hành án hình sự và các nguyên tắc của hoạt động thi hành án hình sự.<br /> <br /> 3<br /> <br /> - Làm rõ hơn một số vấn đề quy định của pháp luật tố tụng hình sự về đưa bản án<br /> hình sự vào thi hành. Trên cơ sở đó so sánh, đối chiếu với tình hình thi hành bản án hình sự<br /> tại thành phố Hải Phòng.<br /> - Phân tích và nêu ra những kết quả đạt được cũng như những tồn tại, thiếu sót trong<br /> việc đưa bản án hình sự vào thi hành tại thành phố Hải Phòng từ năm 2002 đến 2009. Trên cơ<br /> sở đó đề xuất những giải pháp nâng cao hiệu quả thi hành bản án hình sự.<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu<br /> Để đạt được những mục đích đã đặt ra, trên cơ sở phép duy vật biện chứng, duy vật<br /> lịch sử, luận văn đã sử dụng một số phương pháp nghiên cứu như: phương pháp so sánh, phân<br /> tích tài liệu, nghiên cứu lịch sử và phương pháp tổng hợp, đánh giá những vấn đề lý luận và<br /> thực tiễn về thi hành bản án hình sự trong các công trình của một số nhà nghiên cứu khoa học.<br /> Ngoài ra, việc nghiên cứu đề tài còn dựa vào số liệu trong các báo cáo của Tòa án<br /> nhân dân thành phố Hải Phòng, Viện kiểm sát nhân dân thành phố Hải Phòng tổng kết công<br /> tác xét xử và công tác thi hành án hình sự trong những năm (2002 - 2009), và thông tin trên<br /> mạng Internet để phân tích, đánh giá, tổng hợp các vấn đề thực tiễn xung quanh việc thi hành<br /> bản án hình sự trên địa bàn thành phố Hải Phòng.<br /> 6. Kết cấu của luận văn<br /> Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn<br /> gồm 2chương:<br /> Chương 1: Những quy định của pháp luật về việc đưa bản án hình sự vào thi hành.<br /> Chương 2: Thực trạng đưa bản án hình sự vào thi hành tại thành phố Hải Phòng từ<br /> 2002 đến 2009 và những đề xuất, kiến nghị.<br /> References<br /> 1. Đào Duy Anh (2004), Hán - Việt từ điển, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.<br /> 2. Trương Hòa Bình (2002), "Hoạt động thi hành án hình sự hiện nay - Thực trạng và giải<br /> pháp", Khoa học pháp lý, (6).<br /> 3. Nguyễn Khắc Bộ (2003), "Thi hành án: Bất cập từ cơ quan pháp luật", Nghiên cứu lập<br /> pháp, (7).<br /> <br /> 4<br /> <br /> 4. Mai Bộ (2005), "Về việc tạm đình chỉ chấp hành hình phạt tù", Tòa án nhân dân, (8).<br /> 5. Bộ Công an - Tòa án nhân dân tối cao - Viện kiểm sát nhân dân tối cao - Bộ Quốc phòng Bộ Y tế (2006), Thông tư liên tịch số 02/2006/TTLT- BCA-BQP-BYT-TANDTCVKSNDTC ngày 18/5 hướng dẫn thi hành một số quy định của pháp luật về tạm<br /> đình chỉ chấp hành hình phạt tù đối với người đang chấp hành hình phạt tù bị bệnh<br /> nặng, Hà Nội.<br /> 6. Nguyễn Ngọc Chí (Chủ biên) (2001), Giáo trình Luật tố tụng hình sự Việt Nam, Nxb Đại<br /> học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.<br /> 7. Chính phủ (2000), Nghị định số 60/2000/NĐ-CP ngày 30/10 quy định việc thi hành hình<br /> phạt cải tạo không giam giữ, Hà Nội.<br /> 8. Chính phủ (2000), Nghị định số 61/2000/NĐ-CP ngày 30/10 quy định việc thi hành hình<br /> phạt tù cho hưởng án treo, Hà Nội.<br /> 9. Chính phủ (2008), Nghị định số 113/2008/NĐ-CP ngày 28/10 ban hành Quy chế trại<br /> giam, Hà Nội.<br /> 10. Đảng Cộng sản Việt Nam (2002), Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 02/01 của Bộ Chính trị<br /> về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới, Hà Nội.<br /> 11. Đảng Cộng sản Việt Nam (2005), Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày 24/5 của Bộ Chính trị<br /> về Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010,<br /> định hướng đến năm 2020, Hà Nội.<br /> 12. Đảng Cộng sản Việt Nam (2005), Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 2/6 của Bộ Chính trị về<br /> chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, Hà Nội.<br /> 13. Bùi Kiên Điện (2007), "Điều kiện đảm bảo của thi hành án hình sự", Luật học, (6).<br /> 14. Vũ Trọng Hách (2002), "Nhu cầu hoàn thiện pháp luật về thi hành án hình sự ở nước ta<br /> hiện nay", Nhà nước và pháp luật, (5).<br /> 15. Vũ Trọng Hách (2006), Hoàn thiện quản lý nhà nước trong lĩnh vực thi hành án hình sự,<br /> Nxb Tư pháp, Hà Nội.<br /> 16. Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao (2007), Nghị quyết số 01/2007/NQ-HĐTP<br /> ngày 2/10 hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ luật Hình sự về thời hiệu thi<br /> <br /> 5<br /> <br />