Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Luật học: Người tiến hành tố tụng trong cơ quan Tòa án nhân dân

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> KHOA LUẬT<br /> <br /> TẠ THỊ NGỌC ĐIỆP<br /> <br /> NGƯỜI TIẾN HÀNH TỐ TỤNG TRONG<br /> CƠ QUAN TÒA ÁN NHÂN DÂN<br /> (Trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn tỉnh Đắk Lắk)<br /> Chuyên ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự<br /> Mã số: 60 38 01 40<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC<br /> <br /> HÀ NỘI - 2015<br /> <br /> Công trình được hoàn thành tại<br /> Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN VĂN TUÂN<br /> <br /> Phản biện 1: ........................................................................<br /> Phản biện 2: ........................................................................<br /> <br /> Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn, họp tại<br /> Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội.<br /> Vào hồi ..... giờ ....., ngày ..... tháng ..... năm 2015<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận văn tại<br /> Trung tâm tư liệu Khoa Luật – Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> Trung tâm Thông tin – Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> <br /> MỤC LỤC CỦA LUẬN VĂN<br /> Trang<br /> Trang phụ bìa<br /> Lời cam đoan<br /> Mục lục<br /> Danh mục các từ viết tắt<br /> Danh mục các bảng<br /> MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1<br /> Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ NGƯỜI TIẾN HÀNH TỐ<br /> TỤNG HÌNH SỰ TRONG CƠ QUAN TÒA ÁN NHÂN DÂN ................7<br /> 1.1. Khái niệm, vị trí, vai trò và nguyên tắc hoạt động của người<br /> tiến hành tố tụng hình sự trong cơ quan Tòa án nhân dân ............... 7<br /> 1.1.1. Khái niệm người tiến hành tố tụng hình sự trong cơ quan Tòa án<br /> nhân dân.................................................................................................... 7<br /> 1.1.2. Vị trí, vai trò của người tiến hành tố tụng hình sự trong Tòa án nhân dân ..... 9<br /> 1.1.3. Các nguyên tắc trong hoạt động tố tụng của người tiến hành tố tụng<br /> hình sự trong cơ quan Tòa án nhân dân ................................................. 11<br /> 1.2. Mối quan hệ giữa những người tiến hành tố tụng hình trong cơ<br /> quan Tòa án nhân dân ......................................................................... 19<br /> 1.2.1. Mối quan hệ giữa Thẩm phán với Chánh án, Phó Chánh án Tòa án .......... 19<br /> 1.2.2. Mối quan hệ giữa Thẩm phán với Hội thẩm nhân dân, Thư ký Tòa án ....... 20<br /> 1.3. Khái quát các quy định của pháp luật về người tiến hành tố tụng<br /> các vụ án hình sự trong cơ quan Tòa án nhân dân từ năm 1945<br /> đến nay ................................................................................................... 23<br /> 1.3.1. Người tiến hành tố tụng trong cơ quan Tòa án nhân dân trong giai<br /> đoạn từ năm 1945 đến năm 1988 ........................................................... 24<br /> 1.3.2. Người tiến hành tố tụng trong cơ quan Tòa án nhân dân theo quy<br /> định Bộ luật Tố tụng hình sự năm 1988 và năm 2003 ........................... 26<br /> 1.4. Người tiến hành tố tụng hình sự trong luật tố tụng hình sự một<br /> số nước trên thế giới ............................................................................. 28<br /> Kết luận chương 1 ............................................................................................ 39<br /> Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ NGƯỜI TIẾN HÀNH<br /> TỐ TỤNG HÌNH SỰ TRONG CƠ QUAN TÒA ÁN NHÂN<br /> DÂN VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH<br /> ĐẮK LẮK ............................................................................................. 40<br /> 2.1. Những quy định pháp luật về người tiến hành tố tụng trong cơ<br /> quan Toà án nhân dân ......................................................................... 40<br /> 2.2. Quy định pháp luật về nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của<br /> người tiến hành tố tụng hình sự trong cơ quan Toà án nhân dân<br /> trong giai đoạn xét xử sơ thẩm............................................................ 44<br /> 1<br /> <br /> 2.2.1. Quy định pháp luật về nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của<br /> người tiến hành tố tụng hình sự trong cơ quan Toà án nhân dân<br /> trong giai đoạn chuẩn bị xét xử .............................................................. 44<br /> 2.2.2. Quy định pháp luật về nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của<br /> người tiến hành tố tụng hình sự trong cơ quan Toà án nhân dân<br /> trong phiên tòa xét xử sơ thẩm ............................................................... 49<br /> 2.3. Quy định pháp luật về nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của<br /> những người tiến hành tố tụng hình sự trong cơ quan Toà án<br /> nhân dân trong giai đoạn xét xử phúc thẩm ...................................... 56<br /> 2.4.<br /> Thực tiễn áp dụng pháp luật về người tiến hành tố tụng hình sự<br /> trong cơ quan Tòa án nhân dân trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk............... 59<br /> 2.4.1. Tình hình tổ chức, cán bộ ngành Tòa án nhân dân tỉnh Đắk Lắk............... 59<br /> 2.4.2. Kết quả đạt được trong việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của<br /> người tiến hành tố tụng trong xét xử vụ án hình sự trong cơ quan<br /> Tòa án nhân dân trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk ........................................... 63<br /> 2.4.3. Những hạn chế, vướng mắc trong thực tiễn áp dụng pháp luật về<br /> người tiến hành tố tụng hình sự trong cơ quan Tòa án nhân dân trên<br /> địa bàn tỉnh Đăk Lăk .............................................................................. 69<br /> 2.4.4. Nguyên nhân của những hạn chế, vướng mắc trong việc thực hiện<br /> các quy định của pháp luật về nhiệm vụ, quyền hạn của người tiến<br /> hành tố tụng hình sự trong cơ quan Tòa án ............................................ 76<br /> Kết luận chương 2 ............................................................................................ 81<br /> Chương 3: NHỮNG YÊU CẦU CẢI CÁCH TƯ PHÁP NHẰM NÂNG<br /> CAO CHẤT LƯỢNG XÉT XỬ VỤ ÁN HÌNH SỰ CỦA<br /> NGƯỜI TIẾN HÀNH TỐ TỤNG TRONG CƠ QUAN TÒA ÁN<br /> NHÂN DÂN........................................................................................... 82<br /> 3.1.<br /> Những yêu cầu cải cách tư pháp nhằm nâng cao chất lượng xét<br /> xử vụ án hình sự của những người tiến hành tố tụng hình sự<br /> trong cơ quan Toà án nhân dân .......................................................... 82<br /> 3.2.<br /> Những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng xét xử vụ án hình<br /> sự của người tiến hành tố tụng hình sự trong cơ quan Tòa án<br /> nhân dân ................................................................................................ 90<br /> 3.2.1. Hoàn thiện pháp luật tố tụng hình sự của những người tiến hành tố<br /> tụng hình sự trong cơ quan Tòa án trong Bộ luật tố tụng hình sự............. 90<br /> 3.2.2. Các giải pháp khác nhằm nâng cao chất lượng xét xử vụ án hình sự<br /> của những người tiến hành tố tụng trong cơ quan Tòa án nhân dân ......... 97<br /> Kết luận chương 3 .......................................................................................... 100<br /> KẾT LUẬN ..................................................................................................... 101<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 103<br /> <br /> 2<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Tòa án là trung tâm và là bộ mặt của nền tư pháp ở mỗi quốc gia. Kết quả<br /> trong hoạt động xét xử là thước đo cho tính công bằng và mức độ đảm bảo các<br /> quyền dân chủ và quyền con người góp phần vào việc thực hiện pháp luật đảm<br /> bảo công bằng và giữ gìn trật tự xã hội, thể hiện tính nghiêm minh của pháp luật<br /> đối với những hành vi phạm tội nguy hiểm cho xã hội. Xây dựng Nhà nước pháp<br /> quyền và cải cách tư pháp với vai trò trung tâm của hệ thống Tòa án là một chủ<br /> trương lớn của Đảng và Nhà nước ta. Nghị quyết Đại hội lần thứ VIII của Đảng<br /> khẳng định “Tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp<br /> quyền Việt Nam, quản lý xã hội bằng pháp luật, đồng thời coi trọng giáo dục,<br /> nâng cao đạo đức”, Đại hội lần thứ IX của Đảng một lần nữa khẳng định: “Nhà<br /> nước ta là công cụ chủ yếu để thực hiện quyền làm chủ của nhân dân, là Nhà<br /> nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân”. Quán triệt chỉ đạo của Đảng, tiếp thu<br /> những tư tưởng mới về Nhà nước pháp quyền cũng như thực tiễn công cuộc Đổi<br /> mới và hội nhập của đất nước ta trong giai đoạn hiện nay, Hiến pháp năm 2013<br /> kế thừa những thành tựu lập hiến của các bản Hiến pháp năm 1946, 1959, 1980<br /> và 1992 vẫn tiếp tục khẳng định vị trí trung tâm của Tòa án trong hệ thống tư<br /> pháp, vị trí trọng tâm của hoạt động xét xử trong các hoạt động tư pháp.<br /> Theo quy định tại Điều 33 của Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS) năm<br /> 2003 thì người tiến hành tố tụng trong cơ quan Toà án gồm có Chánh án, Phó<br /> Chánh án Toà án, Thẩm phán và Thư ký Toà án. Là một trong các chủ thể của<br /> tố tụng hình sự (TTHS), những người tiến hành tố tụng (THTT) trong cơ quan<br /> Tòa án có vai trò quan trọng, mang tính quyết định trong quá trình chứng minh,<br /> giải quyết vụ án hình sự. Những người THTT có nhiệm vụ, quyền hạn khác<br /> nhau, nhưng hoạt động của họ có mối liên hệ mật thiết, thống nhất với nhau và<br /> đều có trách nhiệm là nhằm phát hiện chính xác, nhanh chóng và xử lý công<br /> minh, kịp thời mọi hành vi phạm tội, không để lọt tội phạm, không làm oan<br /> người vô tội, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, lợi ích của xã hội, quyền và lợi ích<br /> hợp pháp của công dân.<br /> Thực tiễn tố tụng hình sự nước ta cho thấy mặc dù định hướng cải cách tư<br /> pháp của Đảng và Nhà nước rõ ràng và nhận được sự đồng thuận cao, đồng thời<br /> hiến pháp đã ghi nhận xét xử là chức năng duy nhất của tòa án nhưng trong<br /> nghiên cứu lập pháp và hoạt động áp dụng vẫn chưa có sự đồng nhất trong việc<br /> tiếp cận vấn đề này. Hệ quả dẫn tới trong khoa học pháp lý và thực tiễn công<br /> tác tố tụng tồn tại song song nhiều quan điểm, cách thức tiến hành còn khác<br /> nhau về tổ chức, hoạt động xét xử của tòa án. Điều này có thể lý giải bởi hai<br /> nguyên nhân cơ bản: Ở góc độ luật thực định, Bộ luật tố tụng hình sự và các<br /> văn bản hướng dẫn hiện hành vẫn còn tồn tại những bất hợp lý trong phân định<br /> chức năng của các chủ thể tiến hành tố tụng, điển hình trong đó nhiều quy định<br /> buộc Tòa án phải chịu trách nhiệm chứng minh tội phạm và thực hiện những<br /> 3<br /> <br />