Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật học: Pháp luật về cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại

Chia sẻ: Mucnang Mucnang | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

42
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn là đề xuất một số giải pháp hoàn thiện pháp luật và thực hiện pháp luật các biện pháp cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại trên cơ sở luận giải cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật tại Quảng Trị.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật học: Pháp luật về cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT NGUYỄN NGUYỆT ANH PHÁP LUẬT VỀ CƯỠNG CHẾ TÀI SẢN ĐỂ THI HÀNH ÁN KINH DOANH THƯƠNG MẠI Chuyên ngành: Luật Kinh tế Mã số: 8.38.01.07 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC THỪA THIÊN HUẾ, năm 2020
Công trình được hoàn thành tại: Trường Đại học Luật, Đại học Huế Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Ngô Thị Hường Phản biện 1: ........................................:.......................... Phản biện 2: ................................................................... Luận văn sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ họp tại: Trường Đại học Luật Vào lúc...........giờ...........ngày...........tháng ........ năm........... Trường Đại học Luật, Đại học Huế
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài .......................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu của đề tài: ....................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài .................................................... 4 4. Mục đích và nhiệm vụ của việc nghiên cứu đề tài ............................................ 4 5. Phương pháp nghiên cứu đề tài ......................................................................... 5 6. Những điểm mới của luận văn .......................................................................... 6 7. Kết cấu của luận văn ......................................................................................... 6 Chương 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CỦA PHÁP LUẬT VỀ CƯỠNG CHẾ TÀI SẢN ĐỂ THI HÀNH ÁN KINH DOANH THƯƠNG MẠI ............. 7 1.1. Khái quát về cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại .............. 7 1.1.1. Khái niệm cưỡng chế thi hành án dân sự .................................................... 7 1.1.2. Khái niệm của cưỡng chế thi hành án kinh doanh thương mại .................. 7 1.1.3. Khái niệm, đặc điểm của các biện pháp cưỡng chế thi hành án kinh doanh thương mại............................................................................................................. 7 1.1.4. Vai trò của các biện pháp cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại............................................................................................................. 8 1.2. Nội dung pháp luật về các biện pháp cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại .................................................................................................. 9 1.2.1. Nhóm các quy định về cưỡng chế thi hành đối với tài sản là tiền, giấy tờ có giá ..................................................................................................................... 9 1.2.2. Nhóm các quy định về cưỡng chế thi hành đối với tài sản là vật ............... 9 1.3. Các yếu tố tác động đến thực thi các biện pháp cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại ..................................................................................... 9 1.3.1. Yếu tố pháp luật đảm bảo thi hành án trong kinh doanh thương mại .......... 9 1.3.2. Yếu tố thực thi pháp luật về các biện pháp cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại ................................................................................... 10 Tiểu kết chương 1................................................................................................ 11 Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VỀ CƯỠNG CHẾ TÀI SẢN ĐỂ THI HÀNH ÁN KINH DOANH THƯƠNG MẠI.................................................................................. 12 2.1. Thực trạng pháp luật về các biện pháp cưỡng chế cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại .......................................................................... 12 2.1.1. Về cưỡng khấu trừ tiền trong tài khoản .................................................... 12 2.1.2. Về thu hồi, xử lý tiền, giấy tờ có giá của người phải thi hành án ............. 12 2.1.3. Về cưỡng chế kê biên tài sản là vật........................................................... 13 2.2. Thực tiễn áp dụng pháp luật về các biện pháp cưỡng chế cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại ................................................................ 13 2.2.1. Thực tiễn áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành đối với tài sản là tiền, giấy tờ có giá ....................................................................................................... 13 2.2.2. Thực tiễn áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành đối với tài sản là vật .. 14 Tiểu kết chương 2................................................................................................ 15
Chương 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT, TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT TÀI SẢN ĐỂ THI HÀNH ÁN KINH DOANH THƯƠNG MẠI ............................................................... 16 3.1. Định hướng hoàn thiện pháp luật và thực hiện pháp luật về cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại ......................................................... 16 3.2. Các giải pháp hoàn thiện pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật trong cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại .................................. 16 3.2.1. Các giải pháp hoàn thiện pháp luật trong cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại ........................................................................................ 16 3.2.2. Các giải pháp tổ chức thực hiện pháp luật trong cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại .......................................................................... 16 Tiểu kết chương 3 ................................................................................................ 20 KẾT LUẬN ........................................................................................................ 21
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài Trong thời đại ngày nay, pháp luật ngày càng đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh các mối quan hệ xã hội, đặc biệt là các mối quan hệ dân sự liên quan đến giao dịch tiền và tài sản. Kinh tế phát triển làm cho nhu cầu tìm kiếm lợi nhuận của con người tăng lên dẫn đến việc ngày càng có nhiều giao dịch xảy ra với mức độ phức tạp ngày càng tăng cao, từ đó xảy ra nhiều tranh chấp. Hiện nay, các vụ kiện tại tòa án đang tăng lên. Vấn đề đặt ra là sau khi có bản án, quyết định của tòa án thì việc thi hành bản án, quyết định của tòa diễn ra như thế nào? Thi hành án dân sự chính là công cụ để đưa bản án quyết định của tòa từ trên giấy được thi hành trong thực tế. Trong lĩnh vực thi hành án dân sự thì thi hành án kinh doanh thương mại luôn là lĩnh vực được quan tâm bởi tính chất phức tạp của nó. Rất dễ nhận dạng thi hành án kinh doanh thương mại bởi chủ thể của thi hành án chủ yếu là các doanh nghiệp tranh chấp với nhau vì mục đích lợi nhuận, trong đó đa phần là tranh chấp giữa các ngân hàng, các tổ chức tín dụng với doanh nghiệp. Ngoài ra, tài sản đưa ra để thi hành án kinh doan thương mại thường có giá trị rất lớn. Thi hành án trong kinh doanh thương mại bảo đảm cho bản án, quyết định kinh doanh thương mại của Tòa án được chấp hành, góp phần bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật và pháp chế xã hội chủ nghĩa; bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân và lợi ích của nhà nước, góp phần giữ vững ổn định chính trị - xã hội, tăng cường hiệu lực, hiệu quả của bộ máy nhà nước. Trong quá trình thi hành các vụ án kinh doanh thương mại, có không ít đương sự có tâm lý chây ì, tìm cách lách luật, tìm cách tẩu tán tài sản hoặc không chịu giao tài sản để thi hành án. Chính vì vậy, để ngăn chặn các hành hành vi trên cũng như thể hiện tính nghiêm minh của pháp luật, Luật Thi hành án dân sự sửa đổi bổ sung năm 2014 đã quy định về các biện pháp cưỡng chế thi hành án. Theo đó, Cưỡng chế thi hành án dân sự là biện pháp cưỡng bức bắt buộc của cơ quan thi hành án do Chấp hành viên quyết định theo thẩm quyền nhằm buộc đương sự phải thực hiện những hành vi hoặc nghĩa vụ về tài sản theo bản án, quyết định của tòa án, được áp dụng trong trường hợp người phải thi hành án có điều kiện thi hành án mà không tự nguyện thi hành trong thời hạn do 1
pháp luật ấn định, hoặc trong trường hợp cần ngăn chặn người phải thi hành án tẩu tán, hủy hoại tài sản. Qua thực tiễn cưỡng chế thi hành án kinh doanh thương mại trên nhiều địa bàn cho thấy còn rất nhiều vướng mắc và khó khăn trong công tác cưỡng chế cần phải được tháo gỡ. Mặc dù thuận lợi về tài sản để đảm bảo, nhưng quá trình triển khai thi hành án dân sự liên quan đến tín dụng, ngân hàng gặp không ít khó khăn. Số tiền chưa có điều kiện thi hành án ngày càng tăng cao. Có những vụ việc tài sản thế chấp là quyền sử dụng đất, doanh nghiệp tự nguyện bàn giao tài sản cho cơ quan thi hành án xử lý bán nhưng khi đấu giá thành, tổ chức giao tài sản cho người trúng đấu giá thì tọa độ thửa đất bị sai lệch so với hiện trạng sử dụng. Có những vụ việc tài sản thế chấp là động sản như tàu, thuyền, ôtô, máy xúc... nhưng không xác định được tài sản hiện đang ở đâu, ai là người quản lý tài sản. Nhiều khi, số tiền thu được từ việc bán đấu giá tài sản bảo đảm trong các vụ việc tín dụng, ngân hàng chỉ đủ hoặc thấp hơn nghĩa vụ phải thanh toán cho tổ chức tín dụng, ngân hàng khiến số lượng các vụ việc thi hành án chủ động về khoản tiền án phí dân sự tồn đọng ngày càng gia tăng. Phần lớn các doanh nghiệp trong các vụ việc liên quan đến tín dụng ngân hàng đều mất khả năng thanh toán các khoản tiền vay, nên cố tình dây dưa, chống đối bằng nhiều cách (thay đổi hiện trạng tài sản thế chấp, cản trở việc xác minh điều kiện thi hành án, định giá tài sản, bán đấu giá tài sản để thi hành án). Đối với động sản như ôtô, máy xúc... họ tìm cách đưa ra khỏi địa phương hoặc chuyển đến những khu vực vùng núi, tỉnh ngoài không thể truy tìm được để xử lý. Thậm chí, có trường hợp lợi dụng cả vấn đề tôn giáo để cản trở việc thi hành án. Một số trường hợp tài sản thế chấp là nhà ở duy nhất, có nhiều nhân khẩu cùng sống chung, trong đó có người già, trẻ nhỏ dẫn đến việc cưỡng chế giao tài sản gặp rất nhiều khó khăn. Vì vậy, vấn đề cần được nghiên cứu, làm rõ từ đó đề xuất các giải pháp khắc phục là việc làm có ý nghĩa thiết thực cho thực tiễn cưỡng chế thi hành án. Do đó, tác giả lựa chọn đề tài "Pháp luật về cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại" làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình. 2. Tình hình nghiên cứu của đề tài: Cho đến nay, tác giả đã tìm hiểu và nhận thấy rằng trước đây cũng đã có công trình nghiên cứu vấn đề này ở một số góc độ khác nhau như: 2
- Luận văn thạc sĩ “Cưỡng chế thi hành án dân sự trên địa bàn huyện KRông Nô tỉnh Đăk Nông” của Lê Ánh Dương năm 2017. Công trình được hoàn thành tại Học viện hành chính quốc gia. Luận văn đã phân tích cơ sở lý luận, đánh giá các quy định của pháp luật về cưỡng chế thi hành án dân sự, thông qua thực tiễn trên địa bàn huyện KRong Nô tỉnh Đăk Nông đã chỉ ra những vướng mắc trong áp dụng pháp luật. Kết quả của luận văn đã chỉ ra những giải pháp hoàn thiện pháp luật về cưỡng chế thi hành án dân sự trên địa bàn huyện KRông Nô. - Luận án tiến sĩ “ Hoàn thiện pháp luật thi hành án dân sự ở Việt Nam hiện nay” của Nguyễn Thanh Thủy năm 2008, công trình được hoàn thành tại Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh. Luận án đã nghiên cứu chuyên sâu và toàn diện về vấn đề cơ sở lí luận và thực tiễn của việc xây dựng và hoàn thiện pháp luật thi hành án dân sự, đưa ra các quan điểm, giải pháp hoàn thiện pháp luật thi hành án dân sự trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. - “Các biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự” của Trần Phương Thảo được đăng trong Tạp chí Luật học số 7/2007 của trường Đại học Luật Hà Nội nêu tổng quan và đi vào phân tích cụ thể các biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự theo quy định của pháp luật. - “ Tạm dừng việc cưỡng chế thi hành án dân sự được áp dụng trong trường hợp nào?’ của Trịnh Văn Tuyên – Tạp chí Dân chủ và Pháp luật số 09/2012 của Bộ Tư pháp nói về các trường hợp buộc phải dừng việc cưỡng chế tài sản để thi hành án cũng như hậu quả của việc tạm dừng cưỡng chế thi hành án. - “ Hai biện pháp cưỡng chế đối với tài khoản theo pháp lệnh Thi hành án dân sự năm 2004” của Đỗ Văn Thịnh – Tạp chí Dân chủ và Pháp luật số 04/2008 của Bộ Tư pháp. Đây là bài viết áp dụng Pháp lệnh thi hành án dân sự, khi luật Thi hành án dân sự chưa có hiệu lực pháp luật. Tuy nhiên tác giả nhận thấy rằng, các công trình nghiên cứu về vấn đề cưỡng chế thi hành án còn rất ít, đặc biệt nghiên cứu chuyên sâu về cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại hầu như là không có. Các công trình nghiên cứu cũng chỉ diễn ra ở phạm vi nhỏ, hoặc vấn đề chỉ được đề cập đến như một mục nhỏ trong một công trình nghiên cứu nên chưa cụ thể, các tác 3
giả chỉ mới đi một phần nhỏ của cưỡng chế mà chưa bao quát hết v.v… Chính vì vậy, tác giả đã tiếp thu có chọn lọc kết quả các công trình nghiên cứu, các bài viết, đồng thời bằng những hiểu biết và kinh nghiệm thực tiễn của mình, tác giả trình bày trong luận văn pháp luật về cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại, tổng quát đến nêu rõ ra những quy định của pháp luật về cưỡng chế,tìm ra được những tồn tại, vướng mắc, chỉ ra những kẽ hở và thực tiễn thi hành tại một số địa phương. Từ đó đưa ra các giải pháp nhằm xây dựng và hoàn thiện pháp luật có hiệu quả. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là các học thuyết trong các công trình nghiên cứu, các quan điểm khoa học, quy định của Luật thi hành án dân sự về cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại, các báo cáo tổng kết, các trường hợp áp dụng các biện pháp cưỡng chế để thi hành án kinh doanh thương mại điển hình tại tỉnh Quảng Trị. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu về không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu nội dung các quy định của luật thi hành án về các biện pháp cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại trong Luật THADS sửa đổi bổ sung năm 2014 và các văn bản hướng dẫn thi hành. Nghiên cứu thực tiễn thực hiện cưỡng chế để thi hành án KDTM tại tỉnh Quảng Trị trong đó tập trung nghiên cứu các trường hợp trong kinh doanh thương mại tại Tòa án. Phạm vi về thời gian: Từ năm 2017 đến năm 2019 Địa bàn nghiên cứu: Tại địa bàn tỉnh Quảng Trị (chủ yếu liên quan đến các bản án kinh doanh thương mại, hầu như không có các quyết định Trọng tài thương mại, quyết định phá sản và xử lý cạnh tranh). 4. Mục đích và nhiệm vụ của việc nghiên cứu đề tài 4.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của luận văn là đề xuất một số giải pháp hoàn thiện pháp luật và thực hiện pháp luật các biện pháp cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại trên cơ sở luận giải cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật tại Quảng Trị, 4
4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Với mục đích nghiên cứu như vậy, nhiệm vụ nghiên cứu được xác định trên những khía cạnh sau: - Nghiên cứu những vấn đề lý luận về các biện pháp cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại như khái niệm, đặc điểm, nội dung, ý nghĩa. - Nghiên cứu, làm rõ quy định của pháp luật hiện hành về các biện pháp cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại; đánh giá thực trạng pháp luật về vấn đề này; - Đánh giá toàn diện thực trạng áp dụng các quy định về cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại - Phân tích những khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn áp dụng các quy định về cưỡng chế tài sản trong thi hành án kinh doanh, thương mại qua một số vụ việc cụ thể. 5. Phương pháp nghiên cứu đề tài 5.1. Phương pháp luận Luận văn được thực hiện trên cơ sở quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử, quan điểm của Đảng, Nhà nước và tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước và pháp luật. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu, để giải quyết những nhiệm vụ mà đề tài đặt ra, tác giả đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học cụ thể sau đây: Một là, phương pháp phân tích, tổng hợp được sử dụng ở các chương của luận văn nhằm hệ thống hoá cơ sở lý luận, khái quát hoá, đánh giá thực trạng và đề xuất các quan điểm, giải pháp. Hai là, phương pháp thống kê, so sánh được sử dụng để đánh giá về thực tiễn thực hiện pháp luật về cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại. Ba là, phương pháp phân tích, so sánh pháp luật được sử dụng trong việc xác định quan điểm, từ đó đưa ra kiến nghị nhằm xây dựng pháp luật về cưỡng chế tài sản trong thi hành án kinh doanh thương mại. Bốn là, phương pháp nghiên cứu điển hình thông qua các vụ việc liên quan đến kinh doanh thương mại có xảy ra cưỡng chế tài sản, từ đó nêu bật được thực trạng pháp luật và áp dụng pháp luật về cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại. 5
6. Những điểm mới của luận văn Luận văn là công trình nghiên cứu có tính hệ thống những vấn đề liên quan đến biện pháp cưỡng chế để thi hành án trong kinh doanh thương mại thể hiện ở các nội dung cơ bản sau đây: Về lý luận: Hoàn thiện khái niệm về các biện pháp cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại; Luận văn làm rõ được đặc điểm, ý nghĩa, nội dung của các biện pháp cưỡng chế tài sản nhằm bảo đảm thi hành án kinh doanh thương mại. Luận văn có những đóng góp bằng các giải pháp hoàn thiện pháp luật và tổ chức thực hiện thực hiện cưỡng chế tài sản ngày càng hoàn thiện hơn, tháo gỡ được những vướng mắc trong qua trình thi hành án kinh doanh thương mại. Về thực tiễn: Luận văn đánh giá đúng thực trạng các quy định của Luật thi hành án dân sự 2014 về cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại và chỉ ra những bất cập của pháp luật, bất cập trong thực hiện pháp luật về cưỡng chế qua thực tiễn thực hiện cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại tại địa phương. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài Phần mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, nội dung Luận văn gồm 03 chương. Cụ thể như sau: Chương 1: Một số vấn đề lý luận của pháp luật về cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại. Chương 2: Thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật về cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại Chương 3: Định hướng và các giải pháp hoàn thiện pháp luật, tổ chức thực hiện pháp luật cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại 6
Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CỦA PHÁP LUẬT VỀ CƯỠNG CHẾ TÀI SẢN ĐỂ THI HÀNH ÁN KINH DOANH THƯƠNG MẠI 1.1. Khái quát về cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại 1.1.1. Khái niệm cưỡng chế thi hành án dân sự “Cưỡng chế thi hành án dân sự là biện pháp cưỡng bức bắt buộc của cơ quan có thẩm quyền THA do chấp hành viên hoặc thừa phát lại quyết định theo thẩm quyền quy định nhằm buộc người phải THA phải thực hiện những hành vi hoặc nghĩa vụ về tài sản theo bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật, được áp dụng trong trường hợp người phải THA có điều kiện THA mà không tự nguyện thi hành”. 1.1.2. Khái niệm của cưỡng chế thi hành án kinh doanh thương mại Theo tác giả thì cưỡng chế thi hành án trong kinh doanh thương mại là việc các chấp hành viên dùng các biện pháp cưỡng chế theo trình tự pháp luật quy định nhằm buộc các chủ thể của vụ án kinh doanh thương mại phải thi hành nghĩa vụ của mình trong các vụ án kinh doanh thương mại, quyết định của Trọng tài thương mại, quyết định tuyên bố phá sản và quyết định xử lý của Hội đồng cạnh tranh. 1.1.3. Khái niệm, đặc điểm của các biện pháp cưỡng chế thi hành án kinh doanh thương mại Thứ nhất, khái niệm các biện pháp cưỡng chế thi hành án kinh doanh thương mại “Biện pháp cưỡng chế là biện pháp THADS dùng quyền lực Nhà nước buộc người phải thi hành án thực hiện nhiệm vụ thi hành án dân sự do chấp hành viên áp dụng trong trường hợp người phải thi hành án có điều kiện thi hành án mà họ không tự nguyện thi hành án.” Biện pháp cưỡng chế thi hành án kinh doanh thương mại thể hiện quyền năng đặc biệt của Nhà nước và được đảm bảo thực hiện bằng sức mạnh Nhà nước. Biện pháp cưỡng chế thi hành án kinh doanh thương mại phải do cơ quan có thẩm quyền thực hiện. Ở nước ta, thẩm quyền tổ chức cưỡng chế thi hành án kinh doanh thương mại thuộc về cơ quan thi hành án dân sự của Nhà nước. 7
Biện pháp cưỡng chế thi hành án kinh doanh thương mại được chấp hành viên áp dụng trong trường hợp người phải thi hành án không tự nguyện thi hành án nhằm buộc họ phải thực hiện nghĩa vụ của mình theo bản án, quyết định của Tòa án. Đối tượng của biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự là tài sản hoặc hành vi của người phải thi hành án. Khi áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành án kinh doanh thương mại, người bị áp dụng ngoài việc phải thực hiện các nghĩa vụ trong bản án, quyết định do tòa án tuyên, họ còn phải chịu mọi chi phí cưỡng chế thi hành án. Các biện pháp cưỡng chế được chấp hành viên quyết định áp dụng không những có hiệu lực đối với người phải thi hành án mà còn có hiệu lực đối với cá nhân, cơ quan, tổ chức có liên quan. Thứ hai, đặc điểm của các biện pháp cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại Một là, các biện pháp cưỡng chế để thi hành án kinh doanh thương mại thường được áp dụng chủ yếu với các chủ thể kinh doanh. Hai là, áp dụng các biện pháp cưỡng chế trong kinh doanh thương mại đối với các tài sản có giá trị lớn, các chủ thể kinh doanh thường lâm vào tình trạng mất khả năng thanh toán. Ba là chi phí để thực hiện các biện pháp cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại thường lớn hơn rất nhiều so với chi phí thi hành án dân sự thông thường. Bốn là, khi áp dụng các biện pháp cưỡng chế kê biên của doanh nghiệp, cần phải phân biệt rõ trường hợp doanh nghiệp là người phải thi hành án với trường hợp người phải thi hành án là thành viên góp vốn vào doanh nghiệp. 1.1.4. Vai trò của các biện pháp cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại Một là, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp, người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan. Hai là, góp phần răn đe, nâng cao ý thức doanh nghiệp, người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan đến thi hành án. Ba là, công cụ hữu hiệu giúp xử lý việc thi hành án, hạn chế tối đa việc các doanh nghiệp, người có nghĩa vụ thi hành án chây ì, trốn tránh việc thi hành án, 8
đảm bảo hiệu lực của các bản án, quyết định, quyền và lợi ích hợp pháp của người được thi hành án, bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật. Bốn là, giúp đẩy nhanh quá trình thi hành án, giúp cơ quan thi hành án nhanh chóng lấy được tài sản, tạo tiền đề cho quá trình xử lý tài sản, giao tài sản cho bên được thi hành án mà không phụ thuộc vào việc người phải thi hành án có tự nguyện giao tài sản hay không. Năm là, các biện pháp cưỡng chế thi hành án kinh doanh thương mại góp phần quan trọng vào sự nghiệp phát triển kinh tế-xã hội của đất nước và từng địa phương. 1.2. Nội dung pháp luật về các biện pháp cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại 1.2.1. Nhóm các quy định về cưỡng chế thi hành đối với tài sản là tiền, giấy tờ có giá Khấu trừ tiền trong tài khoản; thu hồi, xử lý tiền, giấy tờ có giá; trừ vào thu nhập của người phải thi hành án được quy định từ Điều 76 đến Điều 83 Luật Thi hành án dân sự 2008 sửa đổi bổ sung 2014. Thông thường đây là biện pháp đầu tiên được Chấp hành viên cân nhắc để lựa chọn trước các biện pháp khác. 1.2.2. Nhóm các quy định về cưỡng chế thi hành đối với tài sản là vật Biện pháp cưỡng chế thi hành án đối với tài sản là vật được quy định tại Mục 6 Luật thi hành án dân sự là biện pháp kê biên, định giá và bán tài sản đấu giá của cá nhân, doanh nghiệp phải thi hành án để thi hành án. Kê biên, định giá và bán đấu giá tài sản của người phải thi hành án là một trong những biện pháp cưỡng chế thi hành án dân sự có tính nghiêm khắc nhất trong các biện pháp cưỡng chế. Theo đó, quyền tự định đoạt tài sản của cá nhân, doanh nghiệp phải thi hành án có nghĩa vụ trả tiền theo bản án, quyết định của Tòa án có nguy cơ bị tước bỏ. Các trình tự thủ tục để thực hiện biện pháp nghiệp vụ này đòi hỏi phải hết sức chặt chẽ, áp dụng đúng những quy định của pháp luật. 1.3. Các yếu tố tác động đến thực thi các biện pháp cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại 1.3.1. Yếu tố pháp luật đảm bảo thi hành án trong kinh doanh thương mại Công tác thực thi pháp luật nói chung cũng như công tác cưỡng chế thi hành án kinh doanh thương mại nói riêng chỉ được thực hiện một cách hiệu quả 9
khi có một hệ thống pháp luật hoàn chỉnh, thể chế hóa được đường lối, chính sách, chủ trương của Đảng, phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội của đất nước, phù hợp với bản sắc văn hóa dân tộc. Quy định của pháp luật còn thiếu thống nhất, chồng chéo. Về mặt thể chế, một số quy định pháp luật còn chưa đồng bộ và phù hợp, cụ thể. Công tác phối hợp với cơ quan Công an trong việc áp dụng biện pháp bảo đảm thi hành án. 1.3.2. Yếu tố thực thi pháp luật về các biện pháp cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại Thứ nhất, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, khả năng tác nghiệp, khả năng xử lý tình huống của chấp hành viên còn hạn chế. Thứ hai, sự chống đối, cản trở quyết liệt từ phía doanh nghiệp, chủ thể kinh doanh trong quá trình cưỡng chế, làm khó các chấp hành viên thi hành án, lợi dụng các quy định của pháp luật về khiếu nại tố cáo để kéo dài thời gian thi hành án. Thứ ba, nhiều bản án, quyết định còn mập mờ về nội dung, bản án tuyên xử lý tài sản một cách chung chung khiến chấp hành viên khó xác định được tài sản cần phải cưỡng chế, tốn thời gian chờ văn bản giải thích của tòa án dẫn đến doanh nghiệp có thời gian tẩu tán tài sản. Thứ tư, công tác phối hợp giữa THADS và Tòa án còn khó khăn. 10
Tiểu kết chương 1 Trong chương 1 của luận văn, tác giả tóm lại một số nội dung như sau: Luận văn đã phân tích cụ thể khái niệm cưỡng chế thi hành án kinh doanh thương mại, nêu ra các biện pháp cưỡng chế cũng như điều kiện áp dụng, nguyên tắc áp dụng các biện pháp cưỡng chế đó. Luận văn đã nêu khái quát nội dung cơ bản của công tác cưỡng chế thi hành án kinh doanh thương mại. Luận văn đã nêu và phân tích các yếu tố tác động đến các biện pháp cưỡng chế thi hành án kinh doanh thương mại như yếu tố pháp luật và yếu tố thực thi pháp luật. Việc xác định các yếu tố là cơ sở cho việc đánh giá thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng pháp luật. 11
Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VỀ CƯỠNG CHẾ TÀI SẢN ĐỂ THI HÀNH ÁN KINH DOANH THƯƠNG MẠI 2.1. Thực trạng pháp luật về các biện pháp cưỡng chế cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại 2.1.1. Về cưỡng khấu trừ tiền trong tài khoản Cưỡng chế khấu trừ tiền trong tài khoản hiện nay được quy định tại Điều 76 Luật Thi hành án dân sự và Điều 21 Nghị định 62/2015/NĐ-CP ngày 18/7/2015 của Chính phủ. Biện pháp cưỡng chế khấu trừ tiền trong tài khoản được bảo đảm thực hiện bằng việc Chấp hành viên ra quyết định khấu trừ tiền trong tài khoản của người phải thi hành án. Số tiền khấu trừ không được vượt quá nghĩa vụ thi hành án và chi phí cưỡng chế. Hiệu quả của cưỡng chế khấu trừ tiền trong tài khoản phụ thuộc vào việc tiến hành phong tỏa tiền trong tài khoản trước khi cưỡng chế. Quy định về cưỡng chế khấu trừ tiền trong tài khoản còn có những hạn chế nhất định: - Quy định về thời hạn khấu trừ tiền trong tài khoản còn chưa đáp ứng yêu cầu về tính hiệu quả của cưỡng chế: - Quy định về thời hạn tự nguyện thi hành án và thời hạn cưỡng chế khấu trừ tiền trong tài khoản còn mâu thuẫn: - Pháp luật chưa có quy định cụ thể về khoản tiền không được cưỡng chế trong tài khoản: 2.1.2. Về thu hồi, xử lý tiền, giấy tờ có giá của người phải thi hành án Biện pháp cưỡng chế thu hồi, xử lý tiền của người phải thi hành án được thực hiện thông qua hai giai đoạn là thu hồi và xử lý tiền của người phải thi hành án, được áp dụng trong 03 trường hợp: Một là, thu tiền từ hoạt động kinh doanh của người phải thi hành án Hai là, thu tiền của người phải thi hành án đang giữ Ba là, thu tiền của người phải thi hành án đang do người thứ ba giữ Quy định về thu hồi, xử lý tiền, giấy tờ có giá của người phải thi hành án còn những hạn chế, bất cập: 12
- Pháp luật về thi hành án dân sự hiện hành không có quy định cụ thể về thu tài sản không phải là tiền, giấy tờ có giá của người phải thi hành án đang do chính họ nắm giữ. - Quy định về quyền hạn của Chấp hành viên trong thu hồi, xử lý tiền, giấy tờ có giá và tài sản khác của người phải thi hành án còn hạn chế. - Luật Thi hành án dân sự chưa có quy định về chế tài đủ mạnh đối với người thứ ba không thực hiện giao nộp tiền, giấy tờ có giá hoặc tài sản khác. - Luật Thi hành án dân sự chưa có quy định cụ thể như thế nào là trường hợp cưỡng chế thu tiền của người phải thi hành án đang do người thứ ba giữ. 2.1.3. Về cưỡng chế kê biên tài sản là vật. - Quy định khá cụ thể các loại tài sản không được kê biên - Trình tự, thủ tục kê biên được quy định nhiều nhất và chặt chẽ nhất - Quy định về kê biên, xử lý đối với một số tài sản đặc thù - Quy định rõ về kê biên, xử lý tài sản chuyển dịch kể từ thời điểm bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật - Quy định về định giá tài sản đã kê biên khá chặt chẽ - Quy định về xử lý tài sản đã kê biên rõ ràng hơn 2.2. Thực tiễn áp dụng pháp luật về các biện pháp cưỡng chế cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại 2.2.1. Thực tiễn áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành đối với tài sản là tiền, giấy tờ có giá Thứ nhất, về biện pháp khấu trừ tiền trong tài khoản của người phải thi hành án Hiện nay với sự phát triển của nền kinh tế, có nhiều phương thức giao dịch , thanh toán khác nhau. Trong đó, giao dịch thông qua tài khoản ngân hàng được nhiều tổ chức, cá nhân lựa chọn bởi sự an toàn, tiện lợi mà dịch vụ này mang lại. Chính vì lẽ đó, biện pháp cưỡng chế đầu tiên các chấp hành viên luôn hướng đến đó là kiểm tra số tiền trong tài khoản của dooanh nghiệp, cá nhân phải thi hành án sau đó thực hiện biện pháp khấu trừ nếu có tiền trong tài khoản. Thực tế, việc thực hiện biện pháp khấu trừ tiền trong tài khoản khá thuận lợi do nhiều ưu điểm mà biện pháp này mang lại. Chỉ cần chấp hành viên xác định được tiền của người phải thi hành án đang nằm ở tài khoản nào thì có thể chủ động ra quyết định khấu trừ mà không cần phụ thuộc việc người phải thi hành án có đồng ý 13
hay không đồng ý, giúp chấp hành viên chủ động trong công việc, thủ tục cưỡng chế diễn ra nhanh gọn, ít tốn thời gian. Tuy nhiên, việc khấu trừ tiền trong tài khoản cũng gặp một số khó khăn Thứ hai, về thu hồi, xử lý tiền, giấy tờ có giá của người phải thi hành án Trên thực tế, việc thu hồi giấy tờ có gía của cá nhân, tổ chức phải thi hành án trên địa bàn tỉnh Quảng Trị hầu như không có. Các vụ án kinh doanh thương mại phải thi hành đã ra quyết định thu hồi tiền cũng không nhiều. 2.2.2. Thực tiễn áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành đối với tài sản là vật Thực tế thi hành án kinh doanh thương mại trên địa bàn tỉnh Quảng Trị cho thấy, số vụ án cưỡng chế đối với tài sản là vật như kê biên phương tiện giao thông, kê biên nhà ở, kê biên bất động sản…. chiếm tỉ lệ cao hơn hẳn so với biện pháp khấu trừ tiền, thu hồi tiền, giấy tờ có giá. Tổng số vụ án còn tồn trên bảng thống kê cũng chiếm gần một nửa, nguyên nhân xuất phát từ việc xác minh điều kiên thi hành án còn rất nhiều vướng mắc như: Một là, vấn đề pháp lý của doanh nghiệp. Hai là, các thông tin về tài sản phải thi hành án được mô tả trong các hồ sơ, tài liệu và bản án không giống với thực tế. Ba là, bản án do tòa án tuyên thiếu hoặc tuyên không rõ ràng về phần tài sản phải thi hành án Bốn là, khó khăn trong quá trình tiến hành xác minh tài sản thi hành án Năm là, cơ quan THADS và chấp hành viên chưa thực sự quyết liệt trong việc tổ chức thi hành bản án. Sáu là, thiếu sự phối hợp, hỗ trợ của các cơ quan, tổ chức liên quan và chính quyền địa phương trong việc tổ chức cưỡng chế thi hành án. Bảy là, đối với biện pháp kê biên một phần quyền sử dụng đất có diện tích đất nhỏ trong tổng diện tích đất của người phải thi hành án Tám là, vấn đề định giá tài sản kê biên phức tạp 14
Tiểu kết chương 2 Trong chương 2, tác giả đã nêu rõ thực trạng quy định của pháp luật về các biện pháp cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại, những vướng mắc còn tồn tại trong việc thực thi pháp luật cưỡng chế thi hành án kinh doanh thương mại. Tác giả đã thống kê số vụ án kinh doanh thương mại trong thực tiễn trên địa bàn tác giả nghiên cứu, nhận xét, đánh giá việc thực hiện cưỡng chế và rút ra những khó khăn, bất cập trong công tác cưỡng chế trên địa bàn nghiên cứu. 15
Chương 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT, TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT TÀI SẢN ĐỂ THI HÀNH ÁN KINH DOANH THƯƠNG MẠI 3.1. Định hướng hoàn thiện pháp luật và thực hiện pháp luật về cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại Thứ nhất, hoàn thiện pháp luật Thi hành án dân sự phù hợp với hệ thống pháp luật của nước ta hiện nay. Thứ hai, hoàn thiện pháp luật Thi hành án dân sự nhằm nâng cao vị thế, vai trò và trách nhiệm của cơ quan THADS 3.2. Các giải pháp hoàn thiện pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật trong cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại 3.2.1. Các giải pháp hoàn thiện pháp luật trong cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại Thứ nhất, các bản án, quyết định của Tòa án cần tuyên rõ ràng, cụ thể, có thể thi hành trên thực tế Thứ hai, tiếp tục hoàn thiện pháp luật về THADS và các văn bản pháp luật có liên quan Thứ ba, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của Ban chỉ đạo THADS các địa phương Thứ tư, hoàn thiện pháp luật quy định về kinh phí cho hoạt động cưỡng chế thi hành án kinh doanh thương mại. Thứ năm, cắt giảm tối thiểu các thủ tục không cần thiết trong công tác cưỡng chế tài sản để thi hành án KDTM. Thứ sáu, cần sửa đổi lại quy định về xác minh thi hành án. Thứ bảy, quy định lại vấn đề định giá tài sản kê biên. 3.2.2. Các giải pháp tổ chức thực hiện pháp luật trong cưỡng chế tài sản để thi hành án kinh doanh thương mại Thứ nhất, các cơ quan có thẩm quyền cần tiếp tục nghiên cứu sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến việc bán đấu giá tài sản; khiếu nại, tố cáo; các quy định liên quan đến hoạt động kinh doanh thương mại như Luật doanh nghiệp; Luật tổ chức tín dụng ngân hàng; Bộ luật dân sự... 16