Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Luật học: Pháp luật về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài - Kinh nghiệm so sánh pháp luật Trung Quốc và những định hướng hoàn thiện cho pháp luật Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

44
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của đề tài là luận giải những vấn đề lý luận và thực tiễn của pháp luật Việt Nam về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài; tiến hành phân tích, đánh giá so sánh pháp luật Việt Nam và pháp luật của Trung Quốc về pháp luật Việt Nam về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài; qua đó đề xuất những giải pháp hoàn thiện pháp luật Việt Nam về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài nhằm đáp ứng yêu cầu của thực tiễn khách quan trong điều kiện kinh tế thị trường và xu thế hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Luật học: Pháp luật về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài - Kinh nghiệm so sánh pháp luật Trung Quốc và những định hướng hoàn thiện cho pháp luật Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI Công trình được hoàn thành KHOA LUẬT tại Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội TRƯƠNG THỊ BÍCH Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Bá Chiến PHÁP LUẬT VỀ GIAO KẾT HỢP ĐỒNG MUA BÁN Phản biện 1: HÀNG HÓA VỚI THƯƠNG NHÂN NƯỚC NGOÀI - KINH NGHIỆM SO SÁNH PHÁP LUẬT TRUNG QUỐC VÀ NHỮNG ĐỊNH HƯỚNG HOÀN THIỆN CHO PHÁP LUẬT VIỆT NAM Phản biện 2: Chuyên ngành : Luật quốc tế Mã số : 60 38 60 Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn, họp tại Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội. Vào hồi ..... giờ ....., ngày ..... tháng ..... năm 2012. TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Có thể tìm hiểu luận văn tại Trung tâm thông tin - Thư viện Đại học Quốc gia Hà Nội Trung tâm HÀ NỘI - 2012 tư liệu - Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội 1 2
MỤC LỤC CỦA LUẬN VĂN 2.2. Thực trạng pháp luật Việt Nam về xử lý xung đột pháp luật và 68 lựa chọn luật áp dụng đối với giao dịch thương mại với thương Trang nhân nước ngoài Trang phụ bìa 2.3. Thực trạng các quy định pháp luật về điều kiện có hiệu lực của 75 Lời cam đoan hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài Mục lục 2.3.1. Các quy định về hình thức của hợp đồng mua bán hàng hóa với 77 MỞ ĐẦU 1 thương nhân nước ngoài Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIAO KẾT HỢP 9 2.3.2. Các quy định về chủ thể của hợp đồng mua bán hàng hóa với 79 ĐỒNG MUA BÁN HÀNG HÓA VỚI THƯƠNG NHÂN thương nhân nước ngoài NƯỚC NGOÀI 2.3.3. Các quy định về nội dung của hợp đồng mua bán hàng hóa với 83 1.1. Những vấn đề lý luận về hợp đồng mua bán hàng hóa với 9 thương nhân nước ngoài thương nhân nước ngoài Chương 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN 92 1.1.1. Hàng hóa và hành vi mua bán hàng hóa trong quan hệ mua bán 9 PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ GIAO KẾT HỢP ĐỒNG hàng hóa với thương nhân nước ngoài MUA BÁN HÀNG HÓA VỚI THƯƠNG NHÂN 1.1.2. Thương nhân nước ngoài 13 NƯỚC NGOÀI 1.1.3. Khái niệm và đặc điểm của hợp đồng mua bán hàng hóa với 17 3.1. Sự cần thiết và những yêu cầu của việc hoàn thiện pháp luật 92 thương nhân nước ngoài Việt Nam về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương 1.2. Khái quát về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương 21 nhân nước ngoài nhân nước ngoài 3.2. Những phương hướng cơ bản của việc hoàn thiện pháp luật 94 1.2.1. Khái niệm, đặc điểm của giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa 21 Việt Nam về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương với thương nhân nước ngoài nhân nước ngoài 1.2.2. Xung đột pháp luật trong giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa 23 3.2.1. Thể chế hóa đầy đủ, kịp thời đường lối, chính sách của Đảng về 94 với thương nhân nước ngoài hội nhập kinh tế quốc tế 1.3. Quan hệ tiền hợp đồng trong giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa 26 3.2.2. Hoàn thiện pháp luật vè hợp đồng mua bán hàng hóa với 95 với thương nhân nước ngoài theo pháp luật và thông lệ quốc tế thương nhân nước ngoài của Việt Nam cần đảm bảo sự phù hợp 1.4. Điều kiện hiệu lực của hợp đồng mua bán hàng hóa với thương 42 với các đặc điểm của nền kinh tế Việt Nam nhân nước ngoài 3.2.3. Hoàn thiện pháp luật về hợp đồng mua bán hàng hóa với thương 96 1.4.1. Điều kiện về chủ thể của hợp đồng 44 nhân nước ngoài của Việt Nam cần đảm bảo sự phù hợp với 1.4.2. Điều kiện về hàng hóa là đối tượng của hợp đồng 44 pháp luật, thông lệ quốc tế và cần phải đặt trong giải pháp tổng 1.4.3. Điều kiện về nội dung của hợp đồng 45 thể với việc hoàn thiện hệ thống pháp luật thương mại 1.4.4. Điều kiện về hình thức của hợp đồng 45 3.3. Những giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện pháp luật Việt Nam về 96 1.5 Pháp luật áp dụng trong hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế 47 giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài Chương 2: SO SÁNH PHÁP LUẬT VIỆT NAM VÀ PHÁP LUẬT 52 3.3.1. Hoàn thiện các quy định về quan hệ tiền hợp đồng trong giao 97 TRUNG QUỐC VỀ GIAO KẾT HỢP ĐỒNG MUA kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài BÁN HÀNG HÓA VỚI THƯƠNG NHÂN NƯỚC NGOÀI 3.3.2. Hoàn thiện các quy định về xử lý xung đột pháp luật và lựa 101 2.1. Thực trạng các quy định về các quan hệ tiền hợp đồng trong 52 chọn luật áp dụng đối với hợp đồng trong giao kết hợp đồng giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài ngoài của Việt Nam và Trung Quốc 3.3.3. Thực hiện hợp lý các điều ước quốc tế liên quan đến hợp đồng 104 2.1.1. Điều chỉnh pháp luật đối với các hành vi trong quan hệ tiền hợp đồng 52 mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài 2.1.2. Chế độ trách nhiệm đối với các hành vi vi phạm quan hệ tiền 65 KẾT LUẬN 111 hợp đồng DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 113 3 4
MỞ ĐẦU thương mại mà còn góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật thương mại nói riêng và hệ thống pháp luật kinh tế ở Việt Nam nói chung. 1. Lý do chọn đề tài Nghiên cứu so sánh pháp luật Việt Nam và Trung Quốc về giao kết hợp đồng Trong thế giới hiện đại, hoạt động kinh tế quốc tế đòi hỏi phải được thực mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài trong sự tham chiếu với các quy hiện theo những trật tự và chuẩn mực cần thiết. Trong hệ thống pháp luật thương định của pháp luật, thông lệ quốc tế để nhận thấy những điểm chung, nét tương mại của mỗi nước cũng như trong các điều ước, tập quán quốc tế về thương mại, đồng, sự khác biệt, nét đặc thù trong pháp luật về giao kết hợp đồng mua bán hàng chế định hợp đồng mua bán hàng hóa có vị trí quan trọng. Đây là công cụ pháp hóa với thương nhân nước ngoài của Trung Quốc - quốc gia láng giềng có nhiều lý bảo đảm có hiệu quả quyền lợi của các bên, là cơ sở cho việc giải quyết đặc điểm tương tự về kinh tế, văn hóa, xã hội, có chung đường biên giới trên bộ và những bất đồng giữa các bên khi thực hiện hợp đồng. trên biển, có mối quan hệ lâu đời, nhiều mặt với Việt Nam. Ý nghĩa thực tiễn Để đảm bảo thực hiện đường lối mở rộng quan hệ đối ngoại và chủ động của nghiên cứu này càng được khẳng định trong bối cảnh Trung Quốc trở thành hội nhập kinh tế quốc tế, trong những năm qua Nhà nước ta đã chủ động xây thành viên chính thức của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vào năm 2001, dựng và ban hành nhiều văn bản pháp luật điều chỉnh các quan hệ về thương có nhiều kinh nghiệm điều chỉnh pháp luật thành công trong lĩnh vực giao kết mại, dân sự, kinh tế có yếu tố nước ngoài. Nhà nước ta cũng tham gia, ký kết mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài phù hợp với thông lệ quốc tế. nhiều điều ước quốc tế về kinh tế - thương mại... với nhiều tổ chức quốc tế và Từ những phân tích trên đây, tác giả đã lựa chọn đề tài "Pháp luật về giao với nhiều quốc gia. Tuy nhiên, các quy định pháp luật điều chỉnh quan hệ hợp kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài - Kinh nghiệm đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài vẫn còn là lĩnh vực phức tạp và còn có những mới mẻ cả về phương diện lập pháp và áp dụng trong thực so sánh pháp luật Trung Quốc và những định hướng hoàn thiện cho pháp tiễn đòi hỏi phải được nghiên cứu. Nhiều quy định của pháp luật về giao kết hợp luật Việt Nam" cho luận văn thạc sĩ luật học. đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài vẫn chưa tạo ra cơ sở pháp 2. Tình hình nghiên cứu đề tài lý quan trọng cho việc xác lập quan hệ mua bán hàng hóa với nước ngoài, chưa Pháp luật về hợp đồng mua bán hàng hóa là bộ phận pháp luật có vị trí quan thực sự thể hiện được đầy đủ chính sách đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ trọng trong pháp luật về hợp đồng ở Việt Nam. Chế định về hợp đồng đã được đề kinh tế đối ngoại, chủ động hội nhập. Những bất cập này cần phải được loại bỏ cập trong pháp luật Việt Nam ngay từ sự ra đời của Bộ Quốc triều hình luật năm để phát huy hơn nữa vai trò của pháp luật về giao kết hợp đồng mua bán hàng 1483 và Bộ luật Gia Long năm 1815... Tuy nhiên, pháp luật về hợp đồng mua bán hóa với thương nhân nước ngoài trong giai đoạn mới, thích ứng với yêu cầu hội hàng hóa chỉ thực sự được định hình với các quy định của Pháp lệnh Hợp đồng nhập kinh tế quốc tế. Từ thực tiễn và kinh nghiệm của các nước nói chung và kinh tế năm 1989 và đặc biệt sau đó là Bộ luật Dân sự năm 1995, Luật Thương của Việt Nam nói riêng, chúng ta ngày càng nhận ra vai trò to lớn của pháp luật mại năm 2005 và Bộ luật Dân sự năm 2005. Vấn đề pháp luật điều chỉnh quan về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài trong tiến hệ hợp đồng mua bán hàng hóa nói chung và hợp đồng mua bán hàng hóa với trình phát triển nền kinh tế. Vì vậy, việc nghiên cứu và làm sáng tỏ về mặt lý thương nhân nước ngoài nói riêng đã được nhiều nhà khoa học trong và ngoài luận các vấn đề liên quan đến việc giao kết loại hợp đồng này để trên cơ sở đó nước quan tâm nghiên cứu nhằm phân tích, luận giải và đưa ra những kiến nghị. đánh giá thực trạng và xác định phương hướng hoàn thiện pháp luật Việt Nam Từ các hướng tiếp cận khác nhau các công trình nghiên cứu về hợp đồng về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài trong điều mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài đã triển khai trên các hướng sau: kiện hiện nay đang là vấn đề có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn. Điều này Thứ nhất, nghiên cứu liên quan đến quan niệm và việc xác định các tiêu chí không chỉ góp phần điều chỉnh có hiệu quả về mặt pháp lý đối với hoạt động của hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài; 5 6
Thứ hai, nghiên cứu về lựa chon luật áp dụng đối với hợp đồng mua bán mại của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, hàng hóa với thương nhân nước ngoài; 2002. Nhìn chung, các công trình nghiên cứu về vấn đề này đều quan niệm quá Thứ ba, nghiên cứu điều kiện có hiệu lực của hợp đồng mua bán hàng hóa trình giao kết phải trải qua hai giai đoạn là đề nghị giao kết hợp đồng và chấp với thương nhân nước ngoài; nhận đề nghị giao kết hợp đồng. Thứ tư, nghiên cứu về các giai đoạn của giao kết hợp đồng mua bán hàng Nhiều nhà khoa hoc đã tiếp cận một số chủ đề riêng biệt liên quan đến giao kết hợp hóa với thương nhân nước ngoài. đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài: ví dụ PGS.TS Trần Đình Hảo Về quan niệm và việc xác định các tiêu chí của hợp đồng mua bán hàng hóa đề cập đến thương nhân trong thương luật Mỹ, PGS.TS Phạm Hữu Nghị đề cập với thương nhân nước ngoài, đã có nhiều công trình đề cập trong đó tiêu biểu là tới pháp luật xuất nhập khẩu của Mỹ trong cuốn sách: "Bước đầu tìm hiểu pháp Giáo trình Luật thương mại (năm 2002), Giáo trình Tư pháp quốc tế, của Khoa luật thương mại Mỹ", Nhà xuất bản Khoa học xã hội, năm 2002 do GS.TSKH Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội (năm 2003), Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Giáo Đào Trí Úc chủ biên, PGS.TS Nguyễn Như Phát, PGS.TS Phạm Duy Nghĩa đã đề trình Luật Thương mại quốc tế, của khoa Luật, Đại học Kinh tế quốc dân, Nxb Lao cập đến điều kiện chung về mua bán hàng hóa trong Giáo trình Luật Thương mại động - xã hội, 2005 , cuốn sách "Làm thế nào để tránh rủi ro pháp lý khi mua bán", của Khoa Luật, Đại học quốc gia Hà Nội và trên tạp chí Nhà nước và pháp luật... Nxb Pháp lý, 1992. Những nghiên cứu trong các công trình này đã đưa ra quan Do tính chất thời sự của chủ đề nghiên cứu, nhiều nghiên cứu sinh, học viên niệm và xác định tương đối rõ các tiêu chí của hợp đồng mua bán với thương cao học luật đã tiếp cận nghiên cứu về hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài. nhân nước ngoài như luận án của Nguyễn Vũ Hoàng về "Pháp luật Việt Nam về giao Việc lựa chọn luật áp dụng đối với hợp đồng cũng được đề cập trong nhiều kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài"; luận án của Lê công trình, trong đó nổi bật là các công trình như "Xuất khẩu và hợp đồng xuất Hoàng Oanh về "Hoàn thiện pháp luật thương mại hàng hóa ở Việt Nam trong bối khẩu", Nxb Trẻ, 1999, "International Business Contract", Nxb Thống kê, 1997... cảnh hội nhập kinh tế quốc tế", các luận văn của Thái Tăng Bang: "Giải quyết tranh Nhìn chung, các công trình này đều thống nhất về cách thức chọn luật áp dụng là chấp phát sinh từ hợp đồng mua bán quốc tế hàng hóa ", Vũ Tiến Đức: "Trách lựa chọn hệ thống pháp luật của một nước, một khu vực, một điều ước quốc tế, nhiệm do vi phạm hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế"... Những công trình này đã thậm chí là một nguyên tắc hoặc tập quán quốc tế. Cách lựa chọn luật phổ biến tiếp cận ở những góc độ khác nhau như thực trạng pháp luật về thương mại hàng được chỉ ra là lựa chọn pháp luật của một nước làm luật điều chỉnh hợp đồng. hóa, nguồn luật điều chỉnh, xử lý vi phạm hợp đồng mua bán hàng hóa với Về điều kiện có hiệu lực của hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước thương nhân nước ngoài... Tuy nhiên, nhiều nội dung liên quan đến giao kết hợp ngoài, nhiều nhà khoa học như PGS.TS Nguyễn Bá Diến, PGS.TS Phạm Duy đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài chưa được các công trình Nghĩa... trong các Giáo trình Luật Thương mại và Giáo trình Tư pháp quốc tế nêu nêu trên khai thác hoặc khai thác chưa đầy đủ như quan hệ tiền hợp đồng, vấn đề trên đã nêu bật các điều kiện có hiệu lực của hợp đồng mua bán hàng hóa với thương lựa chọn luật áp dụng và điều kiện có hiệu lực của hợp đồng... nhân nước ngoài. Trong nghiên cứu của mình, PGS.TS Nguyễn Bá Diến đã chỉ ra Như vậy có thể nói, liên quan đến đề tài nghiên cứu nói trên, hiện nay có rằng, pháp luật của mỗi nước có những quy định khác nhau về các điều kiện có hiệu nhiều công trình nghiên cứu có giá trị được tiến hành. Tuy nhiên, cần phải khẳng lực của hợp đồng và khi giải quyết về xung đột pháp luật về điều kiện hiệu lực của hợp định rằng, lĩnh vực nghiên cứu này vẫn tồn tại một số vấn đề đang còn tranh đồng, pháp luật nước ngoài áp dụng riêng biệt của hợp đồng. luận cần tiếp tục làm rõ trong điều kiện hiện hành ở Việt Nam như: Về các giai đoạn của giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân + Hiệu lực pháp lý của quan hệ tiền hợp đồng và trách nhiệm đối với hành vi nước ngoài đã có nhiều công trình đề cập trong đó như Giáo trình Luật thương làm ảnh hưởng quyền và lợi ích hợp pháp gây thiệt hại trong quan hệ tiền hợp đồng. 7 8
+ Vấn đề lựa chọn luật áp dụng trong giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa so sánh... đặc biệt là phương pháp so sánh luật học. Các phương pháp này được với thương nhân Trung Quốc. vận dụng trong nhiều phần khác nhau của đề tài như phân tích làm rõ sự khác + Xu hướng vận động, bối cảnh phát triển mới của pháp luật ở Việt Nam về biệt giữa hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài với các dạng giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài trong điều hợp đồng có yếu tố nước ngoài khác, về khung pháp luật với quan hệ tiền hợp kiện gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới. đồng trong giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài... 3. Mục đích và phạm vi nghiên cứu của đề tài Ngoài ra, đề tài còn được nghiên cứu trên cơ sở xem xét, so sánh tính phổ Mục đích của đề tài là luận giải những vấn đề lý luận và thực tiễn của pháp biến của pháp luật và thông lệ quốc tế về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa luật Việt Nam về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước với thương nhân nước ngoài ở Việt Nam do các điều kiện kinh tế, lịch sử cụ thể ngoài; tiến hành phân tích, đánh giá so sánh pháp luật Việt Nam và pháp luật của chi phối. Đề tài cũng kết hợp chặt chẽ giữa lý luận và thực tiễn trong việc nghiên Trung Quốc về pháp luật Việt Nam về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với cứu và giải quyết những vấn đề mà đề tài đặt ra. thương nhân nước ngoài; qua đó đề xuất những giải pháp hoàn thiện pháp luật 5. Ý nghĩa và điểm mới của đề tài Việt Nam về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài + Đề tài cũng đề cập tới quan hệ tiền hợp đồng trong giao kết hợp đồng nhằm đáp ứng yêu cầu của thực tiễn khách quan trong điều kiện kinh tế thị mua bán hàng hóa với thương nhân Trung Quốc. Khác với các cách tiếp cận trường và xu thế hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay. trước đây tập trung vào đề nghị giao kết và chấp nhận đề nghị giao kết hợp Với mục đích nghiên cứu trên, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài được xác đồng, đề tài đã đi sâu hơn và chỉ rõ trước khi hợp đồng được xác lập và thậm chí định cụ thể gồm: khi còn là lời mời giao kết hợp đồng, quan hệ giữa các bên vẫn có thể làm phát + Luận giải những vấn đề lý luận và pháp luật về giao kết hợp đồng mua sinh những nghĩa vụ pháp lý nhất định giữa các bên. Những phân tích của đề tài bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài và phân tích một cách có hệ thống về đưa ra cơ sở lý luận đối với quan hệ tiền hợp đồng, sự phân chia các giai đoạn và thực trạng và thực tiễn áp dụng pháp luật Việt Nam về giao kết hợp đồng mua nội dung của quan hệ này để xây dựng khung pháp luật điều chỉnh quan hệ tiền bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài. hợp đồng trong giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân Trung + So sánh pháp luật Việt Nam và pháp luật Trung quốc về giao kết hợp đồng Quốc trong điều kiện hiện hành ở Việt Nam. mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài trên các tiêu chí: tổng quan về điều + Chỉ rõ những khác biệt giữa pháp luật nước ngoài và pháp luật Trung Quốc chỉnh pháp luật về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước khi giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài, các rủi ro cần ngoài, chế độ trách nhiệm đối với các hành vi vi phạm; xử lý xung đột pháp luật và quan tâm khi giao kết hợp đồng và cách giải quyết những vấn đề đó. Luận giải và chỉ lựa chọn luật áp dụng đối với giao dịch thương mại với thương nhân nước ngoài; rõ đặc thù về vấn đề xung đột pháp luật trong quá trình giao kết hợp đồng mua bán điều kiện có hiệu lực của hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài; hàng hóa với thương nhân Trung Quốc, theo đó có những luật áp dụng có thể + Đề xuất các khuyến nghị những định hướng hoàn thiện cho pháp luật Việt được thỏa thuận để điều chỉnh hợp đồng trong giai đoạn giao kết hợp đồng, Nam về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài. nhưng cũng có luật áp dụng không được thỏa thuận vào thời điểm này mà có thể 4. Phương pháp nghiên cứu của đề tài được xác định cụ thể sau đó, đồng thời chỉ ra những phương thức chung trong Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí việc điều chỉnh xung đột pháp luật theo pháp luật và thông lệ quốc tế, từ đó xây Minh, quan điểm đường lối của Đảng và Nhà nước ta trong sự nghiệp đổi mới, đề tài dựng mô hình lý thuyết và cách tiếp cận thống nhất đối với việc giải quyết xung tập trung sử dụng một số phương pháp chủ yếu: phương pháp phân tích, tổng hợp, đột pháp luật và lựa chọn luật áp dụng trong điều kiện hiện hành ở Việt Nam. 9 10
+ Đối chiếu, so sánh các quy định tương ứng của pháp luật Việt Nam với thuận bằng miệng, một phần văn bản hoặc có thể được suy đoán căn cứ vào pháp luật Trung Quốc, bình luận về các lý do có thể dẫn tới sự khác biệt này và nhu hành vi của các bên tham gia ký kết hợp đồng. cầu tu chỉnh pháp luật Việt Nam về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương Hai là, chủ thể của hành vi mua bán hàng hóa là thương nhân. Đặc điểm nhân Trung Quốc, nếu xét thấy cần thiết. Những phân tích, đối chiếu, so sánh của đề này cho phép phân biệt giữa hành vi dân sự và hành vi thương mại. tài được tập trung vào các lĩnh vực cụ thể như quan hệ tiền hợp đồng, điều kiện hiệu Ba là, hành vi mua bán hàng hóa làm chuyển dịch quyền sở hữu đối với lực của hợp đồng, lựa chọn luật áp dụng đối với hợp đồng... Đặc biệt đề tài đưa ra hàng hóa. Mọi việc mua bán (trừ việc mua bán quyền sử dụng đất) đều làm những phân tích và bình luận về những vấn đề nổi cộm của giao dịch với thương chuyển dịch quyền sở hữu đối với hàng hóa. Tuy nhiên, khác với hành vi mua nhân Trung Quốc nhưng còn ít được nghiên cứu ở Việt Nam như cấm vận, rửa tiền, bán khác, hành vi mua bán hàng hóa do thương nhân thực hiện với tư cách là mối quan hệ giữa luật công quốc gia và luật tư quốc gia... và tác động của những thương nhân làm thay đổi chủ sở hữu hàng hóa là loại tài sản thuộc phạm vi áp vấn đề này tới hiệu lực của hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài. dụng các quy định của pháp luật thương mại. 6. Kết cấu của luận văn Có thể thấy rõ, hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài Ngoài lời mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của có những đặc trưng riêng so với hợp đồng mua bán hàng hóa trong nước. luận văn gồm 3 chương: Những nét đặc thù này có thể nhận thấy thông qua nhiều yếu tố như: về luật điều Chương 1: Những vấn đề lý luận và pháp luật về giao kết hợp đồng mua chỉnh, về chủ thể của hợp đồng….Sự khác biệt này dẫn đến nhiều vấn đề quan bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài. trọng cần xác định rõ trong quan hệ giữa các bên của hợp đồng như thông tin về Chương 2: So sánh pháp luật Việt Nam với pháp luật Trung Quốc về giao đối tác, xác định luật điều chỉnh hợp đồng, xác định cơ quan, tổ chức có thẩm kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài. quyền giải quyết tranh chấp… Điều này khẳng định sự cần thiết của việc tìm Chương 3: Định hướng và các giải pháp hoàn thiện pháp luật Việt Nam về hiểu và làm rõ những đặc trưng của hợp đồng mua bán hàng hóa với thương giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài. nhân nước ngoài. 1.1.2. Thương nhân nước ngoài Chương 1 Nhìn chung, các nước trên thế giới tiếp cận vấn đề thương nhân nước ngoài NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ GIAO KẾT HỢP ĐỒNG theo hai hướng. MUA BÁN HÀNG HÓA VỚI THƯƠNG NHÂN NƯỚC NGOÀI - Hướng thứ nhất là đưa ra quan niệm về thương nhân nước ngoài - Hướng thứ hai là đề cập tới những vấn đề có liên quan trực tiếp như quan 1.1. Những vấn đề lý luận về hợp đồng mua bán hàng hóa với thương niệm về công ty nước ngoài, pháp nhân nước ngoài… Hướng tiếp cận này được nhân nước ngoài xác lập theo hai hướng: đưa ra quan niệm về công ty nước ngoài và đề cập 1.1.1 Hàng hóa và hành vi mua bán hàng hóa trong quan hệ mua bán quyền, nghĩa vụ của công ty nước ngoài. hàng hóa với thương nhân nước ngoài Như vậy, cho dù các nước trên thế giới có cách tiếp cận khác nhau và cách Theo quan niệm của hầu hết pháp luật ở các nước trên thế giới, hành vi mua gọi tên khác nhau đối với thương nước ngoài, nhưng điểm chung có thể nhận bán hàng hóa có một đặc trưng sau đây: thấy là các nước đều quan niệm thương nhân nước ngoài là chủ thể cư trú, sinh Một là, bằng hành vi cụ thể quy định, hợp đồng bán hàng có thể được ký sống bên ngoài lãnh thổ nước đó, được tổ chức theo một quyền tài phán khác kết bằng văn bản hoặc bằng thỏa thuận miệng hoặc một phần của hợp đồng thỏa hoặc được thành lập ở nước ngoài. 11 12
1.1.3. Khái niệm và đặc điểm của hợp đồng mua bán hàng hóa với Qua khái niệm trên, có thể thấy giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài thương nhân nước ngoài có những nét đặc trưng sau đây: Là một nội dung quan trọng của pháp luật thương mại quốc tế, hợp đồng Thứ nhất, giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài được ghi nhận trong nhiều điều ngoài là quá trình tuyên bố ý chí của các chủ thể trong giao dịch với thương ước.Theo Công ước Viên về mua bán hàng hóa quốc tế năm 1980, Công ước La nhân nước ngoài. Hay về mua bán động sản hữu hình năm 1964 và Công ước Liên châu Mỹ về Thứ hai, chủ thể là thương nhân các nước khác nhau. Đây là nét đặc trưng luật áp dụng đối với các hợp đồng quốc tế năm 1994, thông lệ quốc tế quan niệm nổi bật của giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài. là hợp đồng mua bán hàng hóa có sự dịch chuyển hàng hóa qua biên giới quốc Sự hiện diện của thương nhân nước ngoài làm tăng tính phức tạp của giao dịch, gia. Hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài không nhất thiết làm hình thành mối quan tâm của các bên về việc lựa chọn luật áp dụng đối với phải có sự dịch chuyển hàng hóa qua biên giới quốc gia. Mặt khác, chủ thể của hợp đồng, sự điều chỉnh pháp luật đối với hàng hóa được xuất khẩu và nhập hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế theo pháp luật và thông lệ quốc tế có thể là khẩu theo hợp đồng, sự điều chỉnh pháp luật các nước đối với các thương nhân cá nhân, tổ chức và thậm chí có thể là Nhà nước. là các bên của hợp đồng, thẩm quyền của cơ quan tài phán trong giải quyết tranh Vì vậy, có thể hiểu hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước chấp, cũng như tìm kiếm thông tin về đối tác… ngoài là sự thỏa thuận nhằm thiết lập, thay đổi hoặc chấm dứt các quyền và Thứ ba, giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài nghĩa vụ pháp lý giữa các thương nhân có trụ sở thương mại ở các nước khác có sự thống nhất ý chí của các bên về các nội dung cần giao dịch, ví dụ, giá cả, nhau và hoặc có quốc tịch khác nhau. điều kiện giao hàng, điều kiện thanh toán, bảo hiểm, hợp đồng mẫu, điều kiện 1.2. Khái quát về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương chất lượng... nhân nước ngoài Thứ tư, hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài được xác 1.2.1. Khái niệm, đặc điểm của giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với lập dưới hình thức nhất định. Tuy nhiên, những đòi hỏi về hình thức của hợp thương nhân nước ngoài đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài thông thường được quy Theo hiểu biết chung, hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài được coi là đã được xác lập khi thỏa mãn hai điều kiện: định ngặt nghèo hơn so với các quy định về hình thức của hợp đồng mua bán Một là, các bên đạt được sự thỏa thuận các nội dung cần giao dịch trên tinh hàng hóa trong nước. thần tự nguyện, thiện chí và trung thực. Có thể khẳng định rằng, quá trình giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với Hai là, sự thỏa thuận mà các bên đạt được phải được thể hiện dưới một thương nhân nước ngoài thường phức tạp bởi vì các bên phải giải quyết các vấn hình thức nhất định phù hợp với quy định của pháp luật hoặc phù hợp với sự đề sau: thỏa thuận của các bên tham gia hợp đồng. Một là, xung đột pháp luật trong giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với Như vậy, giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước thương nhân nước ngoài. ngoài là quá trình giữa các thương nhân có trụ sở thương mại ở các nước khác Hai là, luật áp dụng và lựa chọn luật áp dụng trong giao kết hợp đồng mua nhau và/hoặc có quốc tịch khác nhau, mà kết quả cuối cùng của quá trình đó là bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài. sự thống nhất ý chí của các bên về các nội dung cần giao dịch dưới hình thức Ba là, quan hệ tiền hợp đồng trong giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa nhất định. với thương nhân nước ngoài. 13 14
1.2.2. Xung đột pháp luật trong giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với 4. Các hình thức xử lý vi phạm đối với hành vi làm ảnh hưởng quyền và lợi thương nhân nước ngoài ích hợp pháp, gây thiệt hại cho bên kia trong quan hệ tiền hợp đồng Quy định về xung đột pháp luật của các nước được ghi nhận trong nhiều 5. Luật áp dụng đối với các quan hệ tiền hợp đồng văn bản khác nhau, có nước trong luật về tư pháp quốc tế, có nước lại ghi nhận Các quy định liên quan đến hiệu lực của lời mời giao kết hợp đồng trong các phần riêng biệt của đạo luật, và có nước lại trong phần tư pháp quốc tế Nhân tố quan trọng đầu tiên khi xem xét quan hệ tiền hợp đồng là lời mời của đạo luật. Tuy nhiên, nhìn chung pháp luật các nước đều thống nhất ở những giao kết hợp đồng. Lời mời giao kết hợp đồng không phải là một đề nghị giao điểm sau đây: kết hợp đồng mà chỉ là một sư bày tỏ ý định thương lượng để đi đến tạo lập đề Một là, các nước đều tôn trọng quyền tự do lựa chọn luật áp dụng đối với nghị giao kết hợp đồng. Lời mời giao kết hợp đồng thông thường là điểm khởi hợp đồng của các bên có liên quan; đầu của quá trình đàm phán hợp đồng. Lời mời giao kết hợp đồng có thể thể hiện Hai là, trong trường hợp các bên không lựa chọn được luật áp dụng đối với dưới nhiều dạng khác nhau như quảng cáo, trưng bày giới thiệu hàng hóa, catalogue. hợp đồng, luật được áp dụng là luật có mối quan hệ gần gũi nhất với hợp đồng. Các tài liệu ghi nhận và làm thuận tiện giao dịch Ba là, luật được áp dụng có thể là luật của nước nơi người bán cư trú. Một hình thức có thể được sử dụng trong đàm phán các hợp đồng mua bán Việc lựa chọn luật áp dụng đối với hợp đồng mua bán hàng hóa với thương hàng hóa với thương nhân nước ngoài trong pháp luật các nước là các tài liệu ghi nhân nước ngoài được ghi nhận trong nhiều điều ước và văn kiện quốc tế. Sự ra nhận và làm thuận tiện giao dịch. Các tài liệu này có thể thể hiện dưới nhiều dạng đời của các điều ước và văn kiện quốc tế này đã thể hiện những nỗ lực lớn của như thư trao đổi sự hiểu biết lẫn nhau, thư trao đổi ý định, thỏa thuận sơ bộ… thế giới trong việc thống nhất hóa và hài hòa hóa pháp luật thương mại nhằm Đề nghị giao kết hợp đồng và chấp nhận đề nghị giao kết hợp đồng giải quyết có hiệu quả đối với hiện tượng xung đột pháp luật. Đề nghị giao kết hợp đồng là quyết định đơn phương có chủ ý của một người Những nỗ lực khác của việc hài hòa pháp luật có thể thấy thông qua việc bày tỏ ý định giao kết hợp đồng theo những điều kiện xác định, cụ thể và rõ ràng ban hành Nguyên tắc Luật Hợp đồng Châu Âu và Nguyên tắc Hợp đồng thương với một hay nhiều người khác, có thể kèm theo hoặc không kèm theo hạn trả lời. mại quốc tế. Các hình thức trách nhiệm đối với hành vi làm ảnh hưởng quyền và lợi ích 1.3. Quan hệ tiền hợp đồng trong giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa hợp pháp, gây thiệt hại cho bên kia trong quan hệ tiền hợp đồng với thương nhân nước ngoài theo pháp luật và thông lệ quốc tế - Trách nhiệm đối với việc vi phạm nghĩa vụ trung thực, thiện chí trong Quan hệ tiền hợp đồng trong giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với quan hệ tiền hợp đồng; thương nhân nước ngoài theo pháp luật và thông lệ quốc tế - Trách nhiệm đối với hành vi vi phạm các nghĩa vụ khác trong quan hệ tiền Trên thế giới có nhiều cách tiếp cận khác nhau đối với các quan hệ tiền hợp hợp đồng đồng, nhưng nhìn chung các cách tiếp cận này đều cho thấy quan hệ tiền hợp 1.4. Điều kiện hiệu lực của hợp đồng mua bán hàng hóa với thương đồng bao gồm các vấn đề sau đây: nhân nước ngoài 1. Hiệu lực của lời mời giao kết hợp đồng (ví dụ, quảng cáo, trưng bày giới Tuy nhiên, xuất phát từ đặc điểm riêng của giao dịch với thương nhân nước thiệu hàng hóa) ngoài, ngoài những điều kiện chung đối với hợp đồng, hợp đồng mua bán hàng 2. Các công cụ làm thuận tiện giao dịch (ví dụ, thư trao đổi sự hiểu biết lẫn hóa với thương nhân nước ngoài có những nét đặc thù. Những nét đặc thù về nhau, thư trao đổi ý định); điều kiện có hiệu lực của hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước 3. Đề nghị giao kết hợp đồng và chấp nhận đề nghị giao kết hợp đồng ngoài có hiệu lực pháp lý thể hiện thông qua những điều kiện sau đây: Điều kiện 15 16
về chủ thể của hợp đồng; Điều kiện về hàng hóa là đối tượng của hợp đồng; Chương 2 Điều kiện về nội dung của hợp đồng; Điều kiện về hình thức của hợp đồng. SO SÁNH PHÁP LUẬT VIỆT NAM VÀ PHÁP LUẬT TRUNG QUỐC 1.4.1. Điều kiện về chủ thể của hợp đồng VỀ GIAO KẾT HỢP ĐỒNG MUA BÁN HÀNG HÓA Sự tham gia của thương nhân nước ngoài đã làm cho quan hệ mua bán hàng VỚI THƯƠNG NHÂN NƯỚC NGOÀI hóa với thương nhân nước ngoài có nét đặc thù so với quan hệ mua bán hàng hóa trong nước. Chủ thể của hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước 2.1. Thực trạng các quy định về các quan hệ tiền hợp đồng trong ngoài phải có đầy đủ những điều kiện do pháp luật qui định để được tham gia giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài của Việt quan hệ hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài. Điều này có Nam và Trung Quốc nghĩa là để có hiệu lực pháp lý, chủ thể giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với 2.1.1. Điều chỉnh pháp luật đối với các hành vi trong quan hệ tiền hợp đồng thương nhân nước ngoài phải có đầy đủ tư cách pháp lý. Tổng quan điều chỉnh pháp luật về hợp đồng của Việt Nam và Trung Quốc 1.4.2. Điều kiện về hàng hóa là đối tượng của hợp đồng Nhìn một cách tổng quát, có thể thấy pháp luật Việt Nam đã xác lập một Hàng hóa là đối tượng của hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước số cơ sở pháp lý quan trọng đối với việc điều chỉnh quan hệ tiền hợp đồng. ngoài phải thuộc diện đối tượng có thể giao dịch được, không thuộc loại hàng hóa bị Những cơ sở pháp lý này thể hiện trước hết thông qua quy định về bồi thường cấm xuất khẩu, cấm nhập khẩu, không thuộc diện bị hạn chế xuất, nhập khẩu. thiệt hại, việc ghi nhận nguyên tắc trung thực, thiện chí, tự do giao kết hợp 1.4.3. Điều kiện về nội dung của hợp đồng đồng, những trường hợp hợp đồng để được giao kết cần phải có sự chấp thuận Liên quan đến nội dung của hợp đồng còn cần nhắc đến những thỏa thuận trước, các quy định về quảng cáo, triển lãm, trưng bày, giới thiệu hàng hóa … của các bên trong hợp đồng nhằm những mục đích nhất định như rửa tiền hay tài Cùng với cách tiếp cận nêu trên, Luật hợp đồng của Trung Quốc 1999 đã trợ cho hoạt động khủng bố. Đây là những hành vi xuất hiện nhiều trong thời nêu rõ các nguyên tắc cơ bản khi xác lập hợp đồng như: bình đẳng (Điều 3), gian gần đây trong giao lưu quốc tế. quyền tự nguyện giao kết hợp đồng (Điều 4), công bằng (Điều 5) và lành mạnh 1.4.4. Điều kiện về hình thức của hợp đồng (Điều 6), nghĩa vụ bảo mật thông tin trong quan hệ thương mại (Điều 43). Như vậy, trên thực tế không một hệ thống pháp luật nào lại miễn trừ hoàn Về năng lực chủ thể khi giao kết hợp đồng toàn các yêu cầu về hình thức của hợp đồng. Vấn đề đặt ra là ở chỗ, yêu cầu về Pháp luật về doanh nghiệp của Việt Nam đã làm rõ những trường hợp hợp hình thức của hợp đồng có phải là điều kiện bắt buộc để xác định hiệu lực của đồng, giao dịch phải được chấp thuận trước. Đối với công ty trách nhiệm hữu hợp đồng hay không. Nhìn chung, có thể khẳng định rằng, hình thức của hợp đồng hạn hai thành viên trở lên thì hợp đồng giao dịch giữa công ty với các đối tượng không được coi là điều kiện hiệu lực của hợp đồng, cho dù một số ít nước, chẳng nhất định dưới đây phải được Hội đồng thành viên chấp thuận trước (Luật doanh hạn Cộng hòa liên bang Đức ghi nhận điều này. Tuy nhiên, hình thức của hợp nghiệp 2005): đồng có ý nghĩa quan trọng trong việc chứng minh và là chứng cứ trước tòa án. (a) Thành viên, người đại diện theo ủy quyền của thành viên, Giám đốc 1.5. Pháp luật áp dụng trong hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế hoặc Tổng Giám đốc, người đại diện theo pháp luật của công ty; Hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế là một hình thức pháp lý của quan hệ (b) Người có liên quan của những người nêu ở điểm a; thương mại quốc tế nên chịu sự điều chỉnh của các nguồn luật thương mại quốc (c) Người quản lý công ty mẹ, người có thẩm quyền bổ nhiệm người quản tế, bao gồm các điều ước về mua bán hàng hóa quốc tế, các tập quán quốc tế về lý công ty mẹ; thương mại và pháp luật quốc gia. (d) Người có liên quan của người quy định tại điểm c. 17 18
Đề nghị giao kết hợp đồng và chấp nhận lời đề nghị + Pháp luật Việt Nam chưa có những quy định cụ thể về lựa chọn luật áp Một nội dung khác trong việc điều chỉnh của pháp luật Việt Nam đối với dụng đối với các quan hệ tiền hợp đồng trong giao kết hợp đồng có yếu tố quan hệ tiền hợp đồng là đề nghị giao kết hợp đồng và chấp nhận đề nghị giao nước ngoài. kết hợp đồng. Việc giao kết hợp đồng được thể hiện thông qua một đề nghị + Các quy định hiện hành của Việt Nam về quảng cáo, trưng bày, giới thiệu giao kết hợp đồng và chấp nhận đề nghị giao kết hợp đồng. Theo pháp luật hàng hóa, hội chợ, triển lãm thương mại... chưa cho phép làm rõ những trường Việt Nam, đề nghị giao kết hợp đồng là việc thể hiện rõ ý định giao kết hợp hợp, ví dụ thương nhân Việt Nam sang triển lãm và bán hàng ở Trung Quốc thì đồng và chịu sự ràng buộc về đề nghị này của bên đề nghị đối với bên đã được luật nào sẽ được áp dụng ? Trường hợp thương nhân nước ngoài bán hàng tại xác định cụ thể. Việt Nam thì luật chi phối quan hệ này là luật nào ? Giả định rằng luật áp dụng Điều 14 của Luật hợp đồng Trung Quốc cũng xác định rõ, lời đề nghị phải đối với quan hệ hợp đồng được lựa chọn thì liệu luật áp dụng này có tự động chứa đựng các điều khoản cụ thể và xác định và sau khi được chấp nhận nó có quay trở lại áp dụng đối với quan hệ tiền hợp đồng hay không ? Trường hợp luật giá trị ràng buộc đối với bên được đề nghị. áp dụng được ghi nhận trong các văn bản được xác lập trong quá trình đàm phán 2.1.2. Chế độ trách nhiệm đối với các hành vi vi phạm quan hệ tiền hợp đồng hợp đồng như Biên bản làm việc, Bản ghi nhớ nhưng sau này lại không được đề Cùng với việc quy định một số nội dung liên quan đến quan hệ tiền hợp cập trong hợp đồng thì quan hệ này được giải quyết như thế nào ? Các quy định đồng, pháp luật Việt Nam cũng có một số quy định đề cập đến chế độ trách nhiệm hiện hành của pháp luật Việt Nam chưa cho phép lý giải đầy đủ những vấn đề đối với các hành vi vi phạm không phát sinh từ hợp đồng. này. Nhìn chung, có thể thấy rằng pháp luật Việt Nam chưa có quy định rõ ràng Bộ luật Dân sự năm 2005 và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan và cụ thể về luật áp dụng đối với các quan hệ tiền hợp đồng. đã quy định về chế độ trách nhiệm đối với việc bồi thường thiệt hại ngoài hợp + Pháp luật Việt Nam chưa làm rõ được những trường hợp như một bên đồng theo các Điều 604, 605 và 608. đưa ra một lời mời chào để xúc tiến bán một loại hàng hóa thì pháp luật nào Khác với cách tiếp cận của pháp luật hợp đồng của Việt Nam, Luật hợp được áp dụng để điều chỉnh hành vi này, cũng như nếu một bên có hành vi lừa đồng của Trung Quốc năm 1999 cũng có quy định chi tiết về trách nhiệm bồi dối làm ảnh hưởng đến quyền lợi của một bên tham gia quan hệ nêu trên thì chế thường thiệt hại trong giai đoạn tiền hợp đồng. Theo đó, nghĩa vụ bồi thường độ trách nhiệm được giải quyết như thế nào, hệ thống pháp luật nào có thể được thiệt hại sẽ phát sinh trong các trường hợp sau, khi một Bên: áp dụng để điều chỉnh loại hình vi phạm đó. (i) Có hành vi không trung thực nhằm để hoàn thành việc giao kết hợp đồng; + Nghiên cứu các hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài (ii) Cố tình che giấu sự thật có liên quan trực tiếp đến việc giao kết hợp trong nhiều năm gần đây, có thể nhận thấy các doanh nghiệp Việt Nam đó bước đồng hoặc cung cấp thông tin sai sự thật; đầu có sự lựa chọn luật áp dụng đối với hợp đồng, nhưng nhìn chung đều không (iii) Có bất cứ hành vi nào đi ngược lại nguyên tắc trung thực khi giao kết chỉ rõ luật áp dụng. Các doanh nghiệp Việt Nam cũng chưa có thói quen sử dụng hợp đồng (Điều 42) các tập quán thương mại quốc tế khác. 2.2. Thực trạng pháp luật Việt Nam về xử lý xung đột pháp luật và lựa 2.3. Thực trạng các quy định pháp luật về điều kiện có hiệu lực của chọn luật áp dụng đối với giao dịch thương mại với thương nhân nước ngoài hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài Qua nghiên cứu so sánh các quy định pháp luật về xử lý xung đột pháp luật Nhìn chung, những quy định của pháp luật Việt Nam và Luật hợp đồng của và lựa chọn luật áp dụng cho hợp đồng của Việt Nam và Trung Quốc, có thể đi Trung Quốc năm 1999 về điều kiện hiệu lực của hợp đồng là tương đồng với đến những nhận xét khái quát sau đây: pháp luật các nước và thông lệ quốc tế. Các yêu cầu về điều kiện hiệu lực của 19 20
hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài về cơ bản cũng được trên cơ sở các tiêu chí mang tính bản chất, đó là "việc hoạt động thương mại một xem xét với các nội dung sau đây: cách độc lập, thường xuyên" chứ không dựa trên tiêu chí đăng ký kinh doanh. Đăng + Yêu cầu về hình thức của hợp đồng; ký kinh doanh theo hướng này được quan niệm là một nghĩa vụ của thương nhân. + Yêu cầu về nội dung của hợp đồng; 2.3.2.2. Các quy định về thẩm quyền đại diện giao kết hợp đồng mua bán + Yêu cầu về chủ thể của hợp đồng; hàng hóa với thương nhân nước ngoài + Yêu cầu về đối tượng của hợp đồng; Cùng với việc quy định về thương nhân và thương nhân nước ngoài, pháp Tuy nhiên, xuất phát từ những đặc điểm đặc thù của hợp đồng mua bán luật Việt Nam đó phần nào làm rõ về thẩm quyền của chủ thể giao kết hợp đồng hàng hóa với thương nhân nước ngoài với hợp đồng mua bán hàng hóa trong trong các giao dịch kinh doanh-thương mại. Cụ thể là pháp luật Việt Nam đó nước, những yêu cầu về điều kiện hiệu lực của hợp đồng mua bán hàng hóa với đưa ra những quy định tương đối rõ ràng về người đại diện theo pháp luật và thương nhân nước ngoài ở Việt Nam và Trung Quốc có những nét đặc thù riêng. người đại diện theo ủy quyền. Pháp luật Việt Nam không có sự phân biệt về 2.3.1. Các quy định về hình thức của hợp đồng mua bán hàng hóa với thẩm quyền giao kết hợp đồng giữa các giao dịch thương mại trong nước và các thương nhân nước ngoài giao dịch thương mại với thương nhân nước ngoài, mà áp dụng những quy định Việc chỉ ra cụ thể và rõ ràng những yêu cầu bắt buộc về hình thức đối với chung về thẩm quyền giao kết đối với cả hai loại hình giao dịch này. hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài là nét đặc thù của Việt 2.3.3. Các quy định về nội dung của hợp đồng mua bán hàng hóa với Nam so với pháp luật các nước và thông lệ quốc tế. Theo Luật hợp đồng của thương nhân nước ngoài Trung Quốc năm 1999 và thông lệ quốc tế không đưa ra những quy định có tính Pháp luật Việt Nam hiện hành không quy định những điều khoản nào là bắt buộc như pháp luật Việt Nam về hình thức của hợp đồng mua bán hàng hóa điều khoản bắt buộc đối với hợp đồng. Đây là quy định khác so với trước đây. với thương nhân nước ngoài. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, thực tiễn áp Cả Pháp lệnh Hợp đồng kinh tế năm 1989, Bộ luật Dân sự năm 1995 và Luật dụng pháp luật nói chung và xét xử nói riêng ở Trung Quốc cũng đang cho thấy Thương mại năm 1997 đều quy định những nội dung chủ yếu của hợp đồng, yêu cầu về hình thức đối với hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước trong đó Luật Thương mại năm 1997 cũn quy định thêm những nội dung chủ ngoài ngày càng trở nên phổ biến và tồn tại trong nhiều đạo luật chuyên ngành yếu của hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài. Theo pháp như: tín dụng, bảo hiểm, logistics.... luật Việt Nam hiện hành, tùy theo từng loại hợp đồng, các bên có thể thỏa thuận 2.3.2. Các quy định về chủ thể của hợp đồng mua bán hàng hóa với về những nội dung sau đây (Bộ luật Dân sự, Điều 402): thương nhân nước ngoài 2.3.2.1. Các quy định về thẩm quyền của thương nhân và thương nhân Chương 3 nước ngoài trong quan hệ giao kết hợp đồng với thương nhân nước ngoài ĐỊNH HƯỚNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN Thương nhân có nghĩa vụ đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật. PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ GIAO KẾT HỢP ĐỒNG Trường hợp chưa đăng ký kinh doanh, thương nhân vẫn phải chịu trách nhiệm về MUA BÁN HÀNG HÓA VỚI THƯƠNG NHÂN NƯỚC NGOÀI mọi hoạt động của mình theo quy định của Luật Thương mại và quy định khác của pháp luật (Luật Thương mại, Điều 7). Cách tiếp cận này của Luật Thương mại cho 3.1 Sự cần thiết và những yêu cầu của việc hoàn thiện pháp luật Việt thấy Luật Thương mại đã gián tiếp thừa nhận sự tồn tại của thương nhân thực tế, tuy Nam về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài nhiên chưa chỉ rõ cơ sở pháp lý cho loại hình thương nhân này. Trên thực tế, thừa Trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế nhận loại hình thương nhân thực tế nghĩa là thừa nhận sự tồn tại của thương nhân đang diễn ra mạnh mẽ hiện nay, hoàn thiện pháp luật về giao kết hợp đồng mua 21 22
bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài là một yêu cầu mang tính tất yếu + Thực hiện hợp lý các điều ước quốc tế liên quan đến hợp đồng mua bán khách quan vì những lý do cơ bản sau đây: hàng hóa với thương nhân nước ngoài. Thứ nhất, do những đòi hỏi khách quan của điều kiện kinh tế - xã hội trong nước. 3.3.1. Hoàn thiện các quy định về quan hệ tiền hợp đồng trong giao kết Thứ hai, do những yêu cầu khách quan của việc hội nhập kinh tế quốc tế và hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài gia nhập WTO. Để hoàn thiện pháp luật Việt Nam về quan hệ tiền hợp đồng trong giao kết Thứ ba, do những điểm không phù hợp với thực tiễn kinh tế xá hội và hội hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài cần thực hiện những nhập quốc tế của pháp luật hiện hành về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa biện pháp sau đây: với thương nhân nước ngoài. + Xây dựng và ban hành quy định về lời mời đưa ra đề nghị giao kết hợp 3.2. Những định hướng cơ bản của việc hoàn thiện pháp luật Việt Nam đồng và giá trị pháp lý của những lời mời này về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài + Xây dựng và ban hành các quy định về giá trị pháp lý của các quan hệ có - Thể chế hóa đầy đủ, kịp thời đường lối, chính sách của Đảng về hội nhập tính chất tiến triển hướng tới việc giao kết hợp đồng nhưng trên thực tế hợp đồng không được giao kết kinh tế quốc tế. + Xây dựng và ban hành các quy định xác định cụ thể giá trị pháp lý của - Hoàn thiện pháp luật vè hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân các thỏa thuận đạt được trong quá trình đàm phán hợp đồng nước ngoài của Việt Nam cần đảm bảo sự phù hợp với các đặc điểm của nền + Xây dựng và ban hành các quy định về chế độ trách nhiệm đối với những kinh tế Việt Nam hành vi xâm phạm quan hệ tiền hợp đồng - Hoàn thiện pháp luật về hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước 3.3.2. Hoàn thiện các quy định về xử lý xung đột pháp luật và lựa chọn ngoài của Việt Nam cần đảm bảo sự phù hợp với pháp luật, thông lệ quốc tế và cần luật áp dụng đối với hợp đồng trong giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với phải đặt trong giải pháp tổng thể với việc hoàn thiện hệ thống pháp luật thương mại. thương nhân nước ngoài 3.3. Những giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện pháp luật Việt Nam về Thứ nhất, pháp luật hiện hành của Việt Nam đối với các tiêu chuẩn về kỹ giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài thuật, vệ sinh an toàn thực phẩm ... là chưa đầy đủ, lạc hậu với yêu cầu hội nhập Qua nghiên cứu những kinh nghiệm điều chỉnh pháp luật về giao kết hợp kinh tế quốc tế. đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài của một số quốc gia trên Thứ hai, pháp luật Việt Nam chưa làm rõ được trường hợp giao dịch được diễn thế giới và đặc biệt từ kinh nghiệm của Trung Quốc, đã cho phép Luận văn đề ra giữa một chi nhánh của thương nhân nước ngoài và một doanh nghiệp Việt Nam . xuất một số giải pháp cơ bản nhằm giải quyết những điểm bất hợp lý, chưa khả Thứ ba, khi điều chỉnh các giao dịch kinh doanh, pháp luật phản ánh, trực thi trong pháp luật hiện hành. Những nội dung cần hoàn thiện bao gồm: tiếp hoặc gián tiếp, những giá trị đạo đức mà người kinh doanh cần phải hành + Hoàn thiện các quy định về quan hệ tiền hợp đồng trong giao kết hợp động khi quan hệ với người khác. đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài; Thứ tư, pháp luật Việt Nam chưa làm rõ được hiệu lực pháp lý của những + Hoàn thiện các quy định về xử lý xung đột pháp luật và lựa chọn luật áp giao dịch kinh doanh đối với đối tác nước ngoài được pháp luật, thông lệ quốc tế dụng đối với hợp đồng trong giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương xem là trái pháp luật: nhân nước ngoài; + Pháp luật Việt Nam chưa làm rõ được hiệu lực pháp lý của những giao + Hoàn thiện các quy định về điều kiện có hiệu lực của hợp đồng trong giao dịch kinh doanh đối với đối tác nước ngoài nhưng trong trường hợp bị nước đó kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài; cấm vận. 23 24
+ Pháp luật Việt Nam chưa làm rõ được hiệu lực pháp lý của những giao vụ nhất định. Vì lẽ đó, nghiên cứu hoàn thiện pháp luật về giao kết hợp đồng mua dịch kinh doanh đối với đối tác nước ngoài nhằm rửa tiền. bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài không thể không tính đến các vấn đề nêu + Pháp luật Việt Nam chưa làm rõ được hiệu lực pháp lý của những giao dịch trên và cần được tiến hành một cách toàn diện bao gồm cả các qui định pháp luật về kinh doanh đối với đối tác nước ngoài nhưng nhằm tài trợ cho hoạt động khủng bố. thương nhân nước ngoài, các quy định về quan hệ hợp đồng, điều kiện có hiệu lực 3.3.3. Thực hiện hợp lý các điều ước quốc tế liên quan đến hợp đồng của hợp đồng, phương thức giao kết hợp đồng, các quy định về xung đột pháp luật… mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài 4. Trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế và gia nhập Tổ chức Thương Thực hiện hợp lý các điều ước quốc tế liên quan đến hợp đồng mua bán mại Thế giới của Việt Nam, pháp luật về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa hàng hóa với thương nhân nước ngoài một mặt tạo điều kiện thuận lợi cho thương với thương nhân nước ngoài đóng vai trò quan trọng. Có thể khẳng định pháp nhân Việt Nam và thương nhân nước ngoài có khả năng tìm hiểu và tiếp cận pháp luật về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài đã thể luật và chính sách về thương mại của Việt Nam, tăng cường khả năng thực thi chế hóa đường lối, quan điểm của Đảng và Nhà nước trong việc điều chỉnh pháp các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, cũng như xác lập cơ sở để pháp luật về giao kết hợp đồng, tạo lập khung pháp lý đảm bảo quyền tự do hợp đồng. luật Việt Nam phù hợp với các chuẩn mực của pháp luật và thông lệ quốc tế. 5. Nhìn chung, pháp luật về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài của Việt Nam đã thể hiện được những thay đổi tích cực KẾT LUẬN phù hợp với điều kiện hoàn cảnh Việt Nam và nhiều quy định phù hợp với pháp luật và thông lệ quốc tế, ví dụ các quy định về điều kiện có hiệu lực của hợp 1. Hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài luôn luôn gắn đồng, đề nghị giao kết hợp đồng và chấp nhận đề nghị giao kết hợp đồng... Tuy liền với các yếu tố quốc tế trên nhiều mặt, trong đó các yếu tố quan trọng là pháp nhiên, một số quy định cụ thể về giao kết hợp đồng vẫn còn bộc lộ những bất luật quốc tế và tập quán thương mại quốc tế. Do đó, để thúc đẩy các quan hệ hợp cập nhất định, trong đó quan trọng có thể kể đến là các quy định về quan hệ tiền đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài, đòi hỏi các bên phải hiểu hợp đồng, các quy định liên quan đến các xu hướng mới hiện nay trong quan hệ rõ đặc điểm và bản chất của loại hợp đồng này. thương mại với nước ngoài như chống rửa tiền, cấm vận... 2. Quan hệ hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài do nhiều 6. Nhìn chung, doanh nghiệp Việt Nam đã có ý thức tìm hiểu pháp luật và nguồn luật điều chỉnh bao gồm điều ước quốc tế, tập quán thương mại quốc tế, luật thông lệ quốc tế khi giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước quốc gia, lex mercatoria, các nguyên tắc, học thuyết, lẽ công bằng… nên đòi hỏi việc ngoài, nhưng những hiểu biết của doanh nghiệp Việt Nam vẫn phần nào còn hạn xây dựng và hoàn thiện các quy định pháp luật quốc gia không thể tách biệt với việc chế. Điều này dẫn tới sự hạn chế trong việc tìm kiếm thông tin về chủ thể giao nghiên cứu và vận dụng các nguồn luật đó. Trong hoạt động lập pháp, chỉ trên cơ sở kết hợp đồng, lựa chọn luật điều chỉnh hợp đồng và chưa làm quen với những vận dụng có chọn lọc phù hợp với thực tiễn đất nước thì pháp luật thương mại của thông lệ mới nhất trong giao dịch hàng hóa với nước ngoài. quốc gia mới trở thành công cụ thúc đẩy quan hệ thương mại quốc tế phát triển. 7. Từ sự cần thiết của việc phải nhanh chóng hoàn thiện pháp luật về giao 3. Giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài là một kết hợp đồng mua bán hàng hóa với thương nhân nước ngoài trong điều kiện quá trình phức tạp liên quan đến nhiều loại giao dịch khác nhau, nhiều chủ thể khác kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập kinh tế quốc tế hiện nhau và chịu sự điều chỉnh của hệ thống pháp luật khác nhau. Việc làm rõ các giai nay ở Việt Nam, và từ kết quả nghiên cứu so sánh pháp luật với Trung Quốc và đoạn của quá trình giao kết hợp đồng từ đó xác định nội dung nghiên cứu là việc làm một số quốc gia trên thế giới, pháp luật về giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa cần thiết đối với hoạt động giao kết hợp đồng. Chẳng hạn, luận văn cho rằng trước với thương nhân nước ngoài phải của Việt Nam cần phải tiếp tục nghiên cứu, khi hợp đồng được giao kết, quan hệ giữa các bên cũng có thể kéo theo những nghĩa hoàn thiện trong thời gian tới. 25 26