Tóm tắt Luận văn thạc sĩ Luật học: Pháp luật về xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng, qua thực tiễn tại tỉnh Quảng Trị

Chia sẻ: Co Ti Thanh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu các vấn đề lý luận và thực tiễn pháp luật về ử lý các vi phạm trong lĩnh vực ảo vệ rừng ở Việt Nam qua thực tiễn tại tỉnh Quảng Trị. Trên cơ sở đó, đề xuất các giải pháp để nâng cao hiệu quả xử lý vi phạm pháp luật về bảo vệ rừng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn thạc sĩ Luật học: Pháp luật về xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng, qua thực tiễn tại tỉnh Quảng Trị

ĐẠI HỌC HUẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT NGUYỄN THỊ THUỲ LINH PH P LUẬT V L VI PHẠM TRONG L NH V C ẢO VỆ R NG QU TH C TIỄN TẠI TỈNH QUẢNG TRỊ Chuyên ngành: Luật Kinh tế Mã số: 838 01 07 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC S LUẬT HỌC QUẢNG TRỊ năm 2018
Công trình đƣợc hoàn thành tại: Trƣờng Đại học Luật Đại học Huế Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Phùng Thị Thuỳ Linh Phản biện 1: ........................................:.......................... Phản biện 2: ................................................................... Luận văn sẽ đƣợc bảo vệ trƣớc Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ họp tại: Trƣờng Đại học Luật Vào lúc...........giờ...........ngày...........tháng .......... năm...........
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu của đề tài ........................................................................ 3 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đề tài .......................................................... 5 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ..................................................................... 5 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu ................................................ 6 6. Những đóng góp mới của luận văn ................................................................... 6 7. Kết cấu của luận văn ......................................................................................... 7 Chƣơng 1. M T S VẤN Đ L LUẬN V PH P LUẬT ĐI U CHỈNH V L VI PHẠM TRONG L NH V C ẢO VỆ R NG ...................... 8 1.1. Khái quát về vi phạm pháp luật và xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng .. 8 1.1.1. Khái niệm vi phạm pháp luật trong lĩnh vực ảo vệ rừng .......................... 8 1.1.2. Khái niệm, đặc điểm của xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng.......... 8 1.2. Nội dung của pháp luật điều chỉnh về xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng........................................................................................................................ 9 1.2.1. Xử lý hành chính đối với vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng................... 9 1.2.2. Xử lý hình sự đối với vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng ........................ 9 1.2.3. Xử lý dân sự đối với vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng ........................ 10 1.3. Các yếu tố tác động đến áp dụng pháp luật đối với xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng ................................................................................................... 10 1.3.1. Yếu tố pháp luật ........................................................................................ 10 1.3.2. Yếu tố thực thi pháp luật ........................................................................... 10 1.3.3. Yếu tố kinh tế - xã hội ............................................................................... 10 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 ...................................................................................... 11 Chƣơng 2. TH C TRẠNG PHÁP LUẬT V TH C TIỄN P ỤNG PH P LUẬT V L VI PHẠM TRONG L NH V C ẢO VỆ R NG TẠI QUẢNG TRỊ .............................................................................................. 12 2.1. Thực trạng pháp luật về ử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng ............ 12
2.1.1. ử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực ảo vệ rừng ............................. 12 2.1.1.1. Hình thức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ rừng ...... 12 2.1.1.2. Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ rừng .. 12 2.1.2. Xử lý hình sự đối với các vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng ................ 12 2.1.3. Đánh giá các quy định về xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng ....... 13 2.2. Thực tiễn áp dụng pháp luật về xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng tại tỉnh Quảng Trị ..................................................................................................... 13 2.2.1. Tình hình vi phạm và xử lý vi phạm trong lĩnh vực ảo vệ rừng tại uảng Trị ........................................................................................................................ 13 2.2.2. Thực tiễn và những kết quả xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng tại tỉnh Quảng Trị ..................................................................................................... 14 2.2.2.1. uan điểm và các văn ản của cơ quan có thẩm quyền của tỉnh uảng Trị về ử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực ảo vệ rừng ................................ 14 2.2.2.2. ết quả ử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực ảo vệ rừng tại tỉnh uảng Trị............................................................................................................. 14 2.2.3. Đánh giá ết quả ử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực ảo vệ rừng tại uảng Trị............................................................................................................. 14 2.2.3.1. Những ết quả đạt đƣợc ......................................................................... 14 2.2.3.2. Những hạn chế, tồn tại ........................................................................... 15 2.2.4. Nguyên nhân của những hạn chế bất cập .................................................. 15 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 ...................................................................................... 15 Chƣơng 3. ĐỊNH HƢỚNG V M T S GIẢI PH P HO N THIỆN PHÁP LUẬT N NG C O HIỆU QUẢ P ỤNG PH P LUẬT V L VI PHẠM TRONG L NH V C ẢO VỆ R NG HIỆN N Y ............. 16 3.1. Định hƣớng hoàn thiện pháp luật xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ rừng ................................................................................................................. 16 3.1.1. Dự áo tình hình ........................................................................................ 16 3.1.2. Một số định hƣớng hoàn thiện pháp luật................................................... 16
3.2. ột số giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả n ng cao hiệu quả áp ụng pháp luật về ử lý vi phạm trong lĩnh vực ảo vệ rừng ................. 16 3.2.1. ột số giải pháp hoàn thiện pháp luật về ử lý vi phạm trong lĩnh vực ảo vệ rừng ................................................................................................................. 17 3.2.2. ột số giải pháp nâng cao hiệu quả n ng cao hiệu quả áp ụng pháp luật về ử lý vi phạm trong lĩnh vực ảo vệ rừng ...................................................... 17 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ...................................................................................... 19 K T LUẬN ........................................................................................................ 20
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Rừng là một hệ sinh thái chứa đựng trong đó sự đa ạng sinh học phong phú, nhất là rừng nhiệt đới nhƣ Việt Nam. Rừng nƣớc ta là trung t m thu nhập các luồng thực vật và động vật từ phía ắc uống, phía t y qua, phía nam lên và từ đ y ph n ố đến các nơi hác trong vùng. Ðồng thời, nƣớc ta có độ cao ngang từ mực nƣớc iển đến trên 3.000 m nên có nhiều loại rừng với nhiều loại thực vật và động vật quý hiếm, độc đáo mà các nƣớc ôn đới không có. Số liệu thống ê gần đ y cho thấy, có hoảng 12.000 loài thực vật, nhƣng chỉ có hoảng 10.500 loài đã đƣợc mô tả, trong đó có hoảng 10% là loài đặc hữu; 800 loài rêu; 600 loài nấm... hoảng 2.300 loài c y có mạch đã đƣợc ùng làm lƣơng thực, thực phẩm, làm thức ăn cho gia súc. C y lấy gỗ có 41 loài cho gỗ quý (nhóm 1), 20 loài cho gỗ ền chắc (nhóm 2), 24 loài cho gỗ đồ mộc và y ựng (nhóm 3), loại rừng cho gỗ này chiếm hoảng 6 triệu ha. Ngoài ra, rừng nƣớc ta còn có loại rừng tre, trúc chiếm khoảng 1,5 triệu ha, gồm hoảng 25 loài đã đƣợc g y trồng có giá trị inh tế cao. Ngoài những c y làm lƣơng thực, thực phẩm và những c y lấy gỗ, rừng nƣớc ta còn có những c y đƣợc sử ụng làm ƣợc liệu với hoảng 1500 loài, trong đó có hoảng 75% là cây hoang ại. Những c y có chứa hóa chất quý hiếm nhƣ c y Tô hạp, có nhựa thơm ở vùng núi T y Bắc và Trung Bộ; c y Gió ầu sinh ra trầm hƣơng, ph n ố từ Nghệ Tĩnh đến Thuận Hải; c y Dầu rái cho gỗ và ầu nhựa. Động vật cũng rất đa ạng, ngoài các loài động vật đặc hữu, nƣớc ta còn có những loài mang tính chất tổng hợp của hu hệ động vật miền Nam Trung Hoa, Ấn Ðộ, ã Lai, iến Ðiện. Hiện tại, đã thống ê đƣợc hoảng 774 loài chim, 273 loài thú, 180 loài ò sát, 80 loài lƣỡng cƣ, 475 loài cá nƣớc ngọt và 1.650 loài cá ở rừng ngập mặn và cá iển; chúng ph n ố trên những sinh cảnh hác nhau, trong đó có nhiều loài có giá trị inh tế cao, có ý nghĩa hoa học. Nhiều loài quý hiếm có tên trong Sách đỏ của thế giới. Tuy nhiên, thực trạng mất rừng và suy thoái rừng đã, đang iễn iến một cách phức tạp và nếu hông nhanh chóng hắc phục sẽ g y ra những hậu quả nặng nề đối với môi trƣờng, ảnh hƣởng lớn đến đời sống nh n n cũng nhƣ sự ổn định nhiều mặt của đất nƣớc. Việt Nam đã an hành nhiều văn ản pháp luật và các chƣơng trình, ự án nh m ảo vệ và phát triển rừng. Công tác quản lý, ảo vệ 1
và phát triển rừng đã đƣợc Ban Bí thƣ Trung ƣơng Đảng, Chính phủ, Thủ tƣớng Chính phủ, các Bộ ngành Trung ƣơng quan t m chỉ đạo với quyết t m hôi phục, ảo vệ và phát triển vốn rừng hiện có. Hệ thống văn ản quy phạm pháp luật, cơ chế, chính sách đƣợc hoàn thiện hơn. Luật Bảo vệ, phát triển rừng (BVPTR) đƣợc an hành từ năm 1991. Thời điểm đó, vấn đề BVPTR đặt ra rất ức ách hi độ che phủ rừng trên cả nƣớc chỉ đạt 28%. Đến năm 2004, uốc hội phê chuẩn Luật BVPTR 2004 thay thế luật năm 1991 và vẫn đƣợc áp ụng đến hiện nay. ua hai lần sửa đổi, Luật BVPTR đã hoàn thành sứ mệnh n ng độ che phủ rừng và trồng mới đƣợc hàng triệu ha c y l m nghiệp. hông những vậy, tƣ tƣởng ã hội hóa nghề rừng đã đƣợc hình thành. Ngoài ra, thông qua thể chế, các văn ản ƣới luật rất đầy đủ... đã tác động rất lớn đến ngành l m nghiệp. Đặc iệt, trƣớc đ y, sản uất các sản phẩm l m nghiệp trong nƣớc phụ thuộc đến 80% nguyên liệu nhập hẩu thì đến nay dù đã đóng cửa rừng tự nhiên, nhƣng hơn 70% nguyên liệu chúng ta đã chủ động đƣợc mà hông phải nhập hẩu. Trên cơ sở ế thừa 2 lần điều chỉnh luật BVPTR, gần Luật L m nghiệp mới đã thể chế hóa các tƣ tƣởng lớn từ các nghị quyết của Trung ƣơng Đảng, Ban Bí thƣ Trung ƣơng để y ựng l m nghiệp thành một ngành inh tế ã hội. Luật L m nghiệp đƣợc uốc hội hóa 14, ỳ họp thứ 4 thông qua ngày 15/11/2017, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2019 ự áo sẽ là cơ sở pháp lý quan trọng, thể chế hoá ịp thời chủ trƣơng ã hội hoá nghề rừng, tái cơ cấu ngành l m nghiệp, quản lý chặt chẽ rừng tự nhiên, phát triển ền vững ngành l m nghiệp, góp phần tạo việc làm, n ng cao thu nhập, cải thiện sinh ế cho ngƣời làm nghề rừng. Cùng với đó, các cơ chế, chính sách trong công tác quản lý, ảo vệ rừng tiếp tục đƣợc ổ sung trong một năm qua đã đƣợc ịp thời triển hai thực hiện, tạo nguồn lực huy động cho công tác quản lý, ảo vệ và phát triển rừng. Sự nỗ lực đó đã đạt đƣợc những ết quả tƣơng đối hả quan, đó là độ che phủ của tán rừng tăng lên hàng năm, cụ thể tính đến ngày 31/12/2017, iện tích rừng trên toàn quốc có 14.415.381 ha; trong đó, rừng tự nhiên có 10.236.415 ha; rừng trồng có 4.178.966 ha. Diện tích rừng đủ tiêu chuẩn để tính độ che phủ toàn quốc là 13.717.981 ha, độ che phủ tƣơng ứng là 41,45%”. Tuy nhiên, chất lƣợng rừng vẫn ngày càng suy giảm, ngoài việc o một số điều iện tự nhiên làm thay đổi iện tích rừng, thì nguyên nh n chính là o những hành vi nhƣ phá rừng, lấn chiếm đất rừng, 2
khai thác lâm sản trái pháp luật, nhất là đối với rừng tự nhiên vẫn tiếp tục iễn ra phức tạp; iện tích rừng phòng hộ liên tục giảm qua các năm. Áp lực về n số tăng nhanh, uất phát từ hó hăn về quỹ đất ở, đất sản uất, tập quán canh tác, cơ chế thị trƣờng đẩy giá cả lâm sản tăng cao và cả thiếu nhận thức ngƣời n địa phƣơng, đặc iệt là ngƣời đồng ào n tộc thiểu số đã phá rừng lấy đất hoặc m canh vào rừng; đồng thời, hai thác l m sản tại hu vực còn nhiều iện tích rừng tự nhiên. Hay ở những trọng điểm phá rừng nghiêm trọng, chính quyền địa phƣơng chƣa thực hiện đầy đủ trách nhiệm quản lý nhà nƣớc về công tác quản lý ảo vệ rừng, thiếu cƣơng quyết chỉ đạo các iện pháp ảo vệ rừng thƣờng uyên, liên tục. Tỉnh uảng Trị có iện tích đất rừng l m nghiệp chiếm diện tích há lớn trong tổng iện tích đất tự nhiên trên toàn tỉnh (hơn 300.000 ha/473.000 ha). Tính đến hết năm 2017, tại tỉnh uảng Trị, iện tích rừng trồng mới tập trung ƣớc đạt 7531 ha, sản lƣợng gỗ hai thác ƣớc đạt 465000 m3, mang lại nhiều nguồn lợi kinh tế cho ngƣời n và tỉnh nhà. Vì vậy, l m nghiệp chiếm một vị trí rất quan trọng về tài nguyên thiên nhiên tại địa phƣơng. Tuy nhiên, trong những năm qua tình trạng hai thác rừng trái phép, lấn chiếm đất rừng làm nƣơng rẫy, trồng loại c y trồng hác có chiều hƣớng gia tăng; các vụ ử lý hình sự liên quan đến phá rừng, lấn chiếm đất rừng, chống ngƣời thi hành công vụ tăng cao. Thực trạng này đặt ra thách thức cho các cơ quan chức năng trong việc ngăn chặn, đẩy lùi hành vi vi phạm pháp luật trong ảo vệ rừng tại địa phƣơng. Vì vậy, tác giả chọn đề tài Pháp luật về xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng, qua thực tiễn tại tỉnh Quảng Trị” để nghiên cứu nh m đƣa ra đƣợc những nguyên nh n, tồn tại và một số giải pháp n ng cao hiệu quả áp ụng, thực thi pháp luật hi tiến hành ử lý các hành vi vi phạm pháp luật trong ảo vệ rừng. 2. Tình hình nghiên cứu của đề tài Các công trình nghiên cứu về pháp luật ảo vệ rừng và quản lý nhà nƣớc về ảo vệ rừng hông nhiều, có một số công trình nhƣ: Ở nƣớc ngoài có thể ể đến: - Luận án tiến sĩ của Sofia Hira uri “Can Law Save the Forests? Lesson from Finland and Brazil”; - Nghiên cứu của Ng n hàng Thế giới năm 2007 “Forest law and sustainable development – Addressing Contemporary Challenges Through Legal Reform”… 3
Trong nƣớc, có thể ể đến một số công trình nhƣ: - Bài viết "Về tội vi phạm các quy định về khai thác và bảo vệ rừng tại điều 175 Bộ luật hình sự", của tác giả Phạm Văn Beo đăng trên Tạp chí Tòa án nh n n, số 1/2010 nghiên cứu s u đối với Tội phạm quy định tại Điều 175 Bộ luật hình sự 1999 và hƣớng hắc phục; - Tác giả Nguyễn Thị Ngọc Bích với công trình Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý và bảo vệ rừng, Luận văn thạc sĩ luật học, hoa Luật - Đại học quốc gia Hà Nội năm 2010 đã nêu lên đƣợc hái niệm, đặc điểm, nội ung, các nguyên tắc ử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý và ảo vệ rừng của pháp luật về ử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý và ảo vệ rừng. - Công trình "Hoàn thiện pháp luật về quản lý và bảo vệ tài nguyên rừng ở Việt Nam hiện nay", Luận án tiến sĩ Luật học, của Nguyễn Thanh Huyền, hoa Luật - Đại học uốc gia Hà Nội, năm 2012 đã đƣa ra những nhận định chung về rừng, pháp luật quản lý và ảo vệ tài nguyên rừng; - Tác giả Huỳnh Định Tình với công trình Các tội x m phạm các quy định về quản lý và bảo vệ rừng trong luật Hình sự Việt Nam rên c sở s liệu thực ti n địa bàn t nh kl k Luận văn thạc sĩ luật học, hoa Luật – Đại học quốc gia Hà Nội năm 2015 nghiên cứu về các tội phạm trong quản lý và ảo vệ rừng theo Bộ luật Hình sự 1999 sửa đổi ổ sung 2009 nay đã ị thay thế. - Luận văn tiến sĩ luật học với đề tài u tranh ph ng ch ng tội h y hoại rừng trên địa bàn các t nh y Nguyên của tác giả Nguyễn Văn Nghiệp, Viện hàn l m hoa học ã hội Việt Nam năm 2016 chỉ tập trung vào nghiên cứu tội hủy hoại rừng, chƣa đề cập đến các tội phạm hác trong lĩnh vực ảo vệ rừng…. Luận văn ế thừa các nội ung nghiên cứu sau: Các công trình nghiên cứu nói trên đã ph n tích làm rõ hái niệm rừng, tài nguyên rừng và vai trò quan trọng của rừng. Ở một số công trình, các tác giả đi s u vào nghiên cứu các quy định của pháp luật về vấn đề ử lý vi phạm hành chính trong quản lý vào ảo vệ rừng nói chung, nêu ra mục đích của hoạt động này cũng nhƣ tầm quan trọng của pháp luật hành chính trong quản lý và ảo vệ rừng; thông qua các nghiên cứu này tác giả có ế thừa cách thức triển hai nghiên cứu hi ph n tích hoạt động ử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực ảo vệ rừng. Ở một số công trình hác nghiên cứu về đấu tranh phòng chống một nhóm tội 4
hay một tội phạm cụ thể trong các tội phạm về ảo vệ rừng cũng nhƣ đƣa ra tình hình đấu tranh phòng chống tội phạm trong lĩnh vực này tại một số địa phƣơng cụ thể; đ y là những inh nghiệm quan trọng giúp tác giả có thể tiếp tục phát triển luận văn ựa trên thực tiễn tại địa phƣơng mình nghiên cứu. Luận văn tiếp tục nghiên cứu những nội ung mới sau: Các loại trách nhiệm pháp lý trong lĩnh vực ử lý vi phạm pháp luật về ảo vệ rừng ở Việt Nam; đánh giá thực tiễn áp ụng tại tỉnh uảng Trị; đƣa ra nhóm giải pháp chung và giải pháp cho tỉnh uảng Trị. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đề tài 3.1. Mục đích nghiên cứu Đề tài nghiên cứu các vấn đề lý luận và thực tiễn pháp luật về ử lý các vi phạm trong lĩnh vực ảo vệ rừng ở Việt Nam qua thực tiễn tại tỉnh uảng Trị. Trên cơ sở đó, đề uất các giải pháp để n ng cao hiệu quả ử lý vi phạm pháp luật về ảo vệ rừng. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và sự điều chỉnh của pháp luật về vi phạm pháp luật ở Việt Nam hiện nay, nêu ật các quy định về ử lý vi phạm pháp luật ảo vệ rừng; - Nghiên cứu, hảo sát, đánh giá thực trạng của pháp luật, các quy định về ử lý vi phạm pháp luật ảo vệ rừng qua thực tiễn chỉ ra những ƣu điểm và những mặt còn hạn chế, ất cập cần đƣợc hắc phục; - Dự áo tình hình trong thời gian tới và những yếu tố tác động đến quá trình ử lý vi phạm, từ đó có những phƣơng hƣớng và các giải pháp nh m hoàn thiện các quy định về ử lý vi phạm pháp luật ảo vệ rừng của nƣớc ta hiện nay. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu: Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là các quy định của pháp luật về ử lý vi phạm trong lĩnh vực ảo vệ rừng trong hệ thống các văn ản pháp luật hiện hành của Việt Nam; thực tiễn áp ụng pháp luật tại địa àn tỉnh uảng Trị. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu là các quy định pháp luật về ử lý vi phạm trong lĩnh vực ảo vệ rừng. 5
- Về hông gian: Luận văn tập trung nghiên cứu các quy định về ử lý vi phạm pháp luật ảo vệ rừng, tập trung vào ử lý vi phạm hình sự và hành chính. - Về thời gian: Tiến hành hảo sát các số liệu từ tháng 1 năm 2014 đến 6 tháng đầu năm 2018 - Địa àn nghiên cứu: Tại tỉnh uảng Trị 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận nghiên cứu Luận văn đƣợc trình ày ựa trên cơ sở phƣơng pháp luận của chủ nghĩa ác – Lenin, tƣ tƣởng Hồ Chí inh cùng với đƣờng lối, chính sách của Đảng và Nhà nƣớc về phát triển nền inh tế thị trƣờng định hƣớng HCN trong thời ỳ đổi mới. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Đề tài đƣợc thực hiện ựa trên cơ sở phối hợp các phƣơng pháp nghiên cứu có tính phổ quát trong hoa học ã hội và nh n văn nhƣ: - Phƣơng pháp ph n tích và tổng hợp: Phƣơng pháp này đƣợc sử ụng trong tất cả các chƣơng của luận văn để ph n tích các hái niệm, ph n tích quy định của pháp luật, các số liệu,... - Phƣơng pháp so sánh: Đƣợc sử ụng trong luận văn để so sánh một số quy định của pháp luật trong các văn ản hác nhau. - Phƣơng pháp iễn giải quy nạp: Đƣợc sử ụng trong luận văn để iễn giải các số liệu, các nội ung trích ẫn liên quan và đƣợc sử ụng tất cả các chƣơng của luận văn. Ngoài ra, luận văn còn sử ụng những phƣơng pháp nghiên cứu hác: phƣơng pháp thống ê, phƣơng pháp chuyên gia... 6. Những đóng góp mới của luận văn - Về lí luận: Luận văn góp phần làm rõ một số hái niệm về ử phạt vi phạm trong lĩnh vực ảo vệ rừng, ph n tích các nguyên nh n, đề uất các giải pháp n ng cao hiệu quả thực hiện pháp luật trong ử lý vi phạm ảo vệ rừng tại Việt Nam. - Về thực tiễn: Đánh giá thực trạng áp ụng pháp luật hi ử lý vi phạm trong lĩnh vực ảo vệ rừng tại uảng Trị. Thông qua đó đánh giá một số những ất cập của pháp luật Việt Nam hiện hành về vấn đề này. ết quả nghiên cứu, những định hƣớng giải pháp của đề tài góp phần nhỏ vào việc hoàn thiện các quy định hi áp ụng vào việc ử lý vi phạm pháp luật về ảo vệ rừng ở Việt Nam. Đồng thời ết quả nghiên cứu của đề tài có thể sử ụng làm tài liệu tham hảo trong quá trình giảng ạy, nghiên cứu. 6
7. Kết cấu của luận văn Luận văn đƣợc ết cấu nhƣ sau: Ngoài phần mở đầu, phần ết luận, anh mục tài liệu tham hảo và các phụ lục, phần nội ung luận văn gồm 3 chƣơng: Chư ng 1: Một s v n đề lý luận và pháp luật điều ch nh về xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng Chư ng 2: hực trạng pháp luật và thực ti n áp dụng pháp luật về về xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng tại t nh Quảng rị Chư ng 3: Dự báo và một s giải pháp hoàn thiện pháp luật n ng cao hiệu quả trong áp dụng pháp luật về xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng hiện nay. 7
Chƣơng 1 M T S VẤN Đ L LUẬN V PH P LUẬT ĐI U CHỈNH V L VI PHẠM TRONG L NH V C ẢO VỆ R NG 1.1. Khái quát về vi phạm pháp luật và xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng 1.1.1. hái niệm vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ rừng Hiện nay chƣa có văn ản quy phạm pháp luật nào đƣa ra hái niệm về vi phạm pháp luật về ảo vệ rừng mà chỉ quy định về các hành vi đƣợc coi là vi phạm pháp luật về ảo vệ rừng. Vi phạm pháp luật là hành vi trái pháp luật, o chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lý thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, m hại các quan hệ ã hội đƣợc pháp luật ảo vệ. Vậy có thể nói, Vi phạm pháp luật về ảo vệ rừng là hành vi trái pháp luật về ảo vệ rừng, o chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lý thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, m hại đến các quan hệ ã hội đƣợc pháp luật về ảo vệ và phát triển rừng ảo vệ. Vi phạm pháp luật trong lĩnh vực ảo vệ rừng đƣợc thực hiện chủ yếu thông qua hai hành vi đó là vi phạm pháp lu t về hành chính và hành vi vi phạm pháp luật về hình sự trong lĩnh vực ảo vệ rừng. 1.1.2. hái niệm, đặc điểm của xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng hứ nh t hái niệm ử lý vi phạm trong lĩnh vực ảo vệ rừng ử lý vi phạm trong lĩnh vực ảo vệ rừng là các hoạt động c a ch thể có thẩm quyền căn cứ vào các quy định c a pháp luật để buộc các tổ chức cá nh n có hành vi vi phạm pháp luật bảo vệ rừng phải chịu trách nhiệm pháp lý theo quy định c a pháp luật. hái niệm đối vối từng hình thức cụ thể: Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ rừng là việc các chủ thể có thẩm quyền ựa vào các quy định của pháp luật áp ụng các hình thức ử phạt, iện pháp hắc phục hậu quả đối với các cá nh n, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm hành chính trong vấn đề quản lý rừng, phát triển rừng, ảo vệ rừng và quản lý l m sản. Xử lý hình sự trong lĩnh vực bảo vệ rừng là việc các Tòa án có thẩm quyền ựa vào các quy định của pháp luật hình sự và tố tụng hình sự áp ụng hình phạt, iện pháp hắc phục hậu quả đối với các chủ thể thực hiện hành vi vi phạm pháp luật hình sự (tội phạm) trong vấn đề quản lý rừng, phát triển rừng, ảo vệ rừng và quản lý l m sản. 8
hứ hai việc ử lý o cơ quan có thẩm quyền thực hiện theo trình tự, thủ tục pháp luật quy định hứ ba ết quả ử lý hành vi m phạm các quy định ảo vệ rừng là các quyết định của cơ quan có thẩm quyền áp ụng đối với chủ thể vi phạm hứ tư đặc điểm riêng của hoạt động ử phạt vi phạm trong lĩnh vực ảo vệ rừng liên quan đến nhiều lĩnh vực nên hi ử lý cần em ét nhiều quy định pháp luật điều chỉnh hác nhau. Nói tóm lại, hành vi m phạm các quy định về ảo vệ rừng là hành vi trái luật, phải ị ử lý. ết quả ử lý các hành vi này phải đƣợc thể hiện ng các quyết định của cơ quan có thẩm quyền đối với chủ thể vi phạm. 1.2. Nội dung của pháp luật điều chỉnh về xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng 1.2.1. Xử lý hành chính đối với vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng Trách nhiệm hành chính hiện hành đƣợc quy định trong Pháp luật ử phạt vi phạm hành chính, Nghị định số 157/2013/NĐ-CP uy định ử phạt vi phạm hành chính về quản lý rừng, phát triển rừng, ảo vệ rừng và quản lý l m sản và Nghị định số 41/2017/NĐ-CP ngày 5 tháng 4 năm 2017 sửa đổi, ổ sung một số điều của các nghị định về ử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thủy sản; lĩnh vực thú y, giống vật nuôi, thức ăn chăn nuôi; quản lý rừng, phát triển rừng, ảo vệ rừng và quản lý l m sản. Bên cạch đó còn có trách nhiệm ỷ luật và trách nhiệm vật chất đƣợc quy định tại các văn ản pháp luật có liên quan, đó là căn cứ pháp lý quan trọng ảo đảm cho pháp luật trong lĩnh vực ảo vệ rừng đƣợc thực thi trong thực tế. 1.2.2. Xử lý hình sự đối với vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng Trách nhiệm hình sự trong lĩnh vực ảo vệ rừng đƣợc quy định tại các Điều 232, 233, 234, 243, 244 và 245 của Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi ổ sung năm 2017. Trong đó, ể từ ngày 01 tháng 01 năm 2018 theo quy định của Bộ luật hình sự mới thì pháp nh n thƣơng mại cũng phải chịu trách nhiệm hình sự đối với những hành vi mà o chính pháp nh n đó g y nguy hiểm cho ã hội và những hành vi này đƣợc quy định là tội phạm theo pháp luật hình sự. 9
1.2.3. Xử lý dân sự đối với vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng Xử lý d n sự đ i với vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng tài nguyên rừng là việc áp dụng trách nhiệm bồi thường thiệt hại do các ch thể có hành vi có lỗi trong g y thiệt hại cho tài nguyên rừng c a Nhà nước tổ chức cá nh n. 1.3. Các yếu tố tác động đến áp dụng pháp luật đối với xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng 1.3.1. Yếu tố pháp luật Hiện nay, có nhiều văn ản pháp luật đƣợc an hành chƣa phù hợp với quy luật phát triển hách quan của ã hội, chƣa đồng ộ và thống nhất. Có một số văn ản pháp luật vừa an hành ra đã phải thay đổi, ổ sung, thậm chí phải thay thế ăng văn ản hác vì nếu để nguyên hông những hông thực hiện đƣợc trong thực tế mà còn g y hại cho nhà nƣớc. Luật ảo vệ và phát triển rừng đang em ét sửa đổi cho phù hợp. Đối với hành vi vi phạm quy định ảo vệ rừng pháp luật để ử lý các hành vi này còn rải rác trên nhiều văn ản, mà mỗi ngành, mỗi Bộ lại có những văn ản quy định, hƣớng ẫn thực hiện riêng, chƣa thống nhất, lại thay đổi liên tục, ẫn đến việc áp ụng thực hiện gặp nhiều hó hăn, thiếu hiệu quả. 1.3.2. Yếu tố thực thi pháp luật Bên cạnh những ất cập về ộ máy tổ chức, đội ngũ cán ộ công chức thì vấn đề thủ tục hành chính cũng đang tác động rất lớn đến việc ử lý hành vi m phạm các quy định ảo vệ rừng. 1.3.3. Yếu tố kinh tế - xã hội Yếu tố lợi ích đƣợc em là một trong những vấn đề tác động đến về ử lý hành vi m phạm các quy định ảo vệ rừng. uất phát từ lợi ích inh tế nên các hành vi m phạm ngày càng đa ạng và tinh vi. Vì vậy, pháp luật luôn phải sửa đổi ịp thời để điều chỉnh và ử lý hành vi vi phạm. Theo đó, hành vi m phạm các quy định ảo vệ rừng gắn với đất đai, động vật quý hiếm, tài nguyên thiên nhiên,... Nhu cầu về gỗ nhóm 1 2 Hiện Việt Nam đã trở thành trung t m chế iến gỗ của Ch u Á. Tuy vậy, chính điều này đã làm gia tăng áp lực lên tài nguyên rừng của nƣớc ta. Nhu cầu tìm kiếm động vật hoang dã ết quả từ các nghiên cứu gần đ y tuy chƣa hoàn toàn thống nhất về các con số ƣớc lƣợng, nhƣng đều cho thấy mối quan ngại về tình 10
trạng tiêu thụ sản phẩm từ động vật hoang ã ở Việt Nam là có cơ sở, nhất là ở các thành phố lớn nhƣ Hà Nội và TP. Hồ Chí inh. Nhu cầu về đ t rừng khai thác rừng Để giảm giá thành và tiết iệm chi phí sản uất, một số oanh nghiệp vẫn lựa chọn phƣơng án sử ụng gỗ hông có chứng chỉ, ao gồm cả gỗ đƣợc hai thác từ rừng tự nhiên trong nƣớc. Điều này vô hình chung tạo thêm sức ép lên tài nguyên rừng tự nhiên vốn đang ị suy giảm về chất lƣợng. Đ y là những yếu tố tác động việc ử lý hành vi m phạm các quy định về ảo vệ rừng rất hó hăn. TIỂU K T CHƢƠNG 1 Chƣơng 1 của luận văn đã giải quyết các vấn đề sau: 1. Nghiên cứu và hệ thống lại hái niệm vi phạm pháp luật, hái niệm và đặc điểm của ử lý vi phạm pháp luật. 2. hái quát nội ung pháp luật điều chỉnh về ử lý vi phạm trong lĩnh vực ảo vệ rừng, trong đó tập trung ph n tích về các hình thức ử lý hành chính và ử lý hình sự và ử lý n sự đối với hành vi vi phạm trong ảo vệ rừng. 3. Đánh giá các yếu tố tác động pháp luật ử lý vi phạm trong lĩnh vực ảo vệ rừng ao gồm: yếu tố pháp luật, yếu tố thực thi pháp luật và yếu tố inh tế ã hội. Trên cơ sở nhận iện đƣợc thế nào là ử lý vi phạm trong lĩnh vực ảo vệ rừng, các quy định của pháp luật về ử lý h vi phạm trong lĩnh vực ảo vệ rừng và đánh giá các yếu tố tác động đến nó, luận văn sẽ ph n tích cụ thể các quy định của pháp luật về ử lý vi phạm trong lĩnh vực ảo vệ rừng và đánh giá thực trạng áp ụng pháp luật về vi phạm trong lĩnh vực ảo vệ rừng trên địa àn tỉnh uảng Trị. Những nội ung này sẽ đƣợc đề cập ở chƣơng 2 sau đ y. 11
Chƣơng 2 TH C TRẠNG PHÁP LUẬT V TH C TIỄN P ỤNG PH P LUẬT V L VI PHẠM TRONG L NH V C ẢO VỆ R NG TẠI QUẢNG TRỊ 2.1. Thực trạng pháp luật về ử l vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng 2.1.1. Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ rừng 2.1.1.1. Hình thức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ rừng Ngƣời vi phạm hành chính trong lĩnh vực ảo vệ rừng phải chịu trách nhiệm hành chính, ao gồm hình thức ử phạt hành chính (chính là hình thức phạt chính và hình thức phạt ổ sung) và các iện pháp hắc phục hậu quả ( iện pháp nh m hôi phục lại các quyền và lợi ích đã ị vi phạm hành chính m hại). Các hình thức xử phạt hành chính Theo quy định tại Luật ử lý vi phạm hành chính năm 2012, các hình thức ử phạt vi phạm hành chính ao gồm: - Cảnh cáo; - Phạt tiền; - Tƣớc quyền sử ụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề có thời hạn hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn; - Tịch thu tang vật vi phạm hành chính, phƣơng tiện đƣợc sử ụng để vi phạm hành chính (sau đ y gọi chung là tang vật, phƣơng tiện vi phạm hành chính); - Trục uất. 2.1.1.2. hẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ rừng Thẩm quyền ử phạt thuộc về hai cơ quan đó là UBND các cấp và cơ quan iểm l m và cơ chế phối hợp giữa cơ quan iểm l m, UBND và Bộ đội iên phòng, Công an, Thanh tra, Cơ quan uản lý thị trƣờng. 2.1.2. Xử lý hình sự đối với các vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng Ph n tích cấu thành tội phạm đƣợc quy định tại các Điều 232, 233, 234, 243, 244 và 245 của Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi ổ sung năm 2017. 12
2.1.3. Đánh giá các quy định về xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng - Ƣu điểm: Nhìn chung, các quy định của pháp luật của pháp luật ngày càng hoàn thiện, là cơ sở để các cơ quan có thẩm quyền áp ụng trong quá trình giải quyết các vi phạm pháp luật trong lĩnh vực ảo vệ rừng. Các văn ản đƣợc điều chỉnh linh hoạt, đƣợc xây ựng trên tinh thần nghiêm hắc, ử lý triệt để hành vi vi phạm (phạt chính, phạt ổ sung, iện pháp hắc phục hậu quả cần thiết, phù hợp)… - Hạn chế: ột số quy định còn chồng chéo lên nhau, g y nhầm lẫn, hó hăn trong công tác ử lý vi phạm pháp luật về ảo vệ rừng. Tình trạng quy định việc ử lý vi phạm nhƣng chƣa rõ về thẩm quyền trong thực thi pháp luật làm giảm hiệu quả của công tác này. ột số điều luật chƣa rõ ràng, g y nên tình trạng hó áp ụng pháp luật hi thực thi công vụ… Để có những nhận định cụ thể, rõ ràng hơn về các quy định về ử lý vi phạm trong lĩnh vực ảo vệ rừng, cần em ét tình hình thực tiễn tại một địa àn cụ thể. Tác giả đã lựa chọn địa àn tỉnh uảng Trị để ph n tích tình hình áp ụng pháp luật trong ử lý vi phạm pháp luật về ảo vệ rừng tại đ y. 2.2. Thực tiễn áp dụng pháp luật về xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng tại tỉnh Quảng Trị 2.2.1. Tình hình vi phạm và xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng tại Quảng Trị Do tình hình inh tế thế giới và trong nƣớc có nhiều iến động, có ảnh hƣởng đến sản uất inh oanh l m sản của các Doanh nghiệp, trong hi nguồn l m sản quý hiếm trong nƣớc ngày càng cạn iệt, nhu cầu sử ụng l m sản của ã hội ngày càng cao, lợi nhuận từ uôn án l m sản càng lớn, điều iện đƣờng á, phƣơng tiện giao thông ngày càng phát triển, công tác đấu tranh chống uôn lậu l m sản trên tuyến uốc lộ 1, uốc lộ 9 trên địa àn tỉnh có những iễn iến phức tạp, hình thức hoạt động của đối tƣợng đa ạng hơn, thủ đoạn ngày càng tinh vi hơn, hó hăn, thách thức càng lớn. Trƣớc tình hình đó các cơ quan chức năng của tỉnh Quảng Trị đã có nhiều cố gắng trong triển khai thực hiện việc xử lý các vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ rừng. 13
2.2.2. Thực tiễn và những kết quả xử lý vi phạm trong lĩnh vực bảo vệ rừng tại tỉnh Quảng Trị 2.2.2.1. Quan điểm và các văn bản c a c quan có thẩm quyền c a t nh Quảng rị về xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ rừng Uỷ an nh n n tỉnh uảng Trị đã có nhiều nhiều văn ản chỉ đạo để thực hiện ế hoạch quản lý và ảo vệ rừng thể hiện rõ sự quan t m của chính quyền đến lĩnh vực ảo vệ rừng nói chung và ử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực ảo vệ rừng nói riêng. 2.2.2.2. ết quả xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ rừng tại t nh Quảng rị - ết quả xử lý hành chính ( em phụ lục 5) Có thể thấy, công tác ử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực ảo vệ rừng tại uảng Trị đƣợc tiến hành há tốt, tỷ lệ ử lý vi phạm trên tổng số vụ vi phạm cao(98,42%). Đối với hình thức ử phạt vi phạm hành chính trong ảo vệ rừng, các cơ quan, đơn vị iểm l m trên địa àn tỉnh đều áp ụng hình thức Phạt tiền là hình phạt chính, trong một số trƣờng hợp, hình thức Tịch thu tang vật, công cụ, phƣơng tiện đƣợc sử ụng để vi phạm hành chính. trừ trƣờng hợp tang vật, phƣơng tiện ị cá nh n, tổ chức VPHC chiếm đoạt, sử ụng trái phép đƣợc sử ụng là hình thức ử phạt ổ sung. - ết quả xử lý hình sự Thực tế cho thấy cơ quan chức năng của tỉnh uảng Trị đã có nhiều cố gắng trong triển hai thực hiện việc ử lý các vi phạm pháp luật trong lĩnh vực ảo vệ rừng ( em phụ lục 6). 2.2.3. Đánh giá kết quả xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ rừng tại Quảng Trị 2.2.3.1. Nh ng kết quả đạt đư c - Công tác tuyên truyền, phổ iến, giáo ục pháp luật về ảo vệ và phát triển rừng, pháp luật về ử phạt vi phạm trong lính vực ảo vệ rừng đƣợc tiến hành thƣờng uyên, s u rộng, đổi mới nội ung, phƣơng pháp tuyên truyền với các hình thức đa ạng. - iểm tra đấu tranh ngăn chặn các hành vi m hại rừng đạt đƣợc nhiều ết quả đáng hích lệ. - Công tác ảo tồn thiên nhiên - ảo vệ động vật hoang ã đƣợc chú trọng. 14