Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật học: Quyền và nghĩa vụ của người chấp hành hình phạt tù - Một số vấn đề lí luận và thực tiễn

Quyền và nghĩa vụ của người chấp hành hình<br /> phạt tù: Một số vấn đề lí luận và thực tiễn<br /> Nguyễn Văn Điều<br /> Khoa Luật<br /> Luận văn Thạc sĩ ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự; Mã số: 60 38 01 04<br /> Người hướng dẫn: TS. Hoàng Văn Hùng<br /> Năm bảo vệ: 2014<br /> Keywords. Tội phạm; Hình phạt tù; Luật hình sự; Pháp luật Việt Nam<br /> Content<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Vấn đề quyền con người, giải phóng con người và bảo vệ quyền con người đã được Chủ<br /> tịch Hồ Chí Minh khẳng định trong Tuyên ngôn độc lập: “Tất cả mọi người sinh ra đều có quyền<br /> bình đẳng, tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được, trong những quyền đó,<br /> họ có quyền được sống, tự do và mưu cầu hạnh phúc”[55]. Đây là bản Tuyên ngôn Độc lập của<br /> Nước VNDCCH, không chỉ nhằm công bố với thế giới về sự ra đời của một quốc gia độc lập, có<br /> chủ quyền mà còn là một bản tuyên ngôn về quyền con người của Việt Nam.<br /> Hiến pháp của Nước VNDCCH các năm 1946, 1959 và CHXHCN Việt Nam năm 1980,<br /> 1992, 2013 đều ghi nhận các nguyên tắc tất cả quyền lực Nhà nước thuộc về nhân dân, công<br /> dân bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ. Phẩm giá con người, tài sản, bí mật đời tư của công<br /> dân được Nhà nước bảo vệ. Dựa trên Hiến pháp, pháp luật, tất cả các cơ quan hợp thành hệ<br /> thống chính trị bao gồm ĐCSVN, Quốc hội, Chính phủ, các cơ quan tư pháp, Mặt trận tổ quốc<br /> và các đoàn thể nhân dân, tổ chức xã hội đều phải có trách nhiệm đảm bảo quyền con người.<br /> Tuy nhiên, trong lĩnh vực tổ chức thi hành hình phạt tù, vấn đề quyền và nghĩa vụ của<br /> người chấp hành hình phạt tù chưa được nghiên cứu một cách có hệ thống. Trên thực tế, để đạt<br /> được mục đích quản lý, giam giữ, giáo dục cải tạo người chấp hành hình phạt tù, trả lại cho xã<br /> hội những con người hoàn lương tái hòa nhập cộng đồng, có rất nhiều vấn đề phải làm, nhưng<br /> trước mắt phải quy định rõ người đang chấp hành hình phạt tù là ai, quyền và nghĩa vụ của họ ra<br /> sao? Trên cơ sở đó, các cơ quan Nhà nước, tổ chức xã hội, Mặt trận Tổ quốc, đặc biệt là cơ quan<br /> thi hành án phạt tù áp dụng các biện pháp cần thiết để bảo đảm quyền và nghĩa vụ của người<br /> đang chấp hành hình phạt tù; đồng thời để họ điều chỉnh hành vi của mình. Vì vậy, việc nghiên<br /> cứu quyền và nghĩa vụ của người chấp hành hình phạt tù một cách toàn diện và có hệ thống là<br /> cần thiết, hướng tới hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho hoạt động quản lý, giam giữ, giáo dục<br /> trong các trại giam, phát huy sức mạnh tổng hợp của gia đình, các lực lượng xã hội tham gia vào<br /> công tác giam giữ, giáo dục, cải tạo. Từ nhận thức đó, cho thấy vấn đề: Quyền và nghĩa vụ của<br /> người chấp hành hình phạt tù: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn là vấn đề cần nghiên cứu sâu<br /> sắc và có hệ thống.<br /> 2. Tình hình nghiên cứu đề tài<br /> Đã có một số công trình nghiên cứu, tổng kết thực tiễn ở những mức độ khác nhau, những<br /> khía cạnh, phương diện khác nhau về quyền và nghĩa vụ của người chấp hành hình phạt tù. Sau khi<br /> <br /> Luật Thi hành án hình sự chính thức có hiệu lực (một văn bản pháp lý chính thống, điều chỉnh toàn<br /> diện về tổ chức và hoạt động thi hành án hình sự, có hiệu lực từ ngày 01/7/2011) thì đến nay chưa<br /> có một công trình nghiên cứu cơ bản nào nghiên cứu một cách toàn diện, có hệ thống về quyền,<br /> nghĩa vụ của người chấp hành hình phạt tù và thực trạng áp dụng các quyền, nghĩa vụ này trong<br /> thực tiễn ở cấp độ Luận văn Thạc sĩ.<br /> Từ thực tiễn tình hình nghiên cứu trên đây, một lần nữa cho phép khẳng định việc nghiên<br /> cứu đề tài: Quyền và nghĩa vụ của người chấp hành hình phạt tù: Một số vấn đề lý luận và thực<br /> tiễn là đòi hỏi khách quan, cấp thiết, vừa có tính lý luận, vừa có tính thực tiễn.<br /> 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn<br /> - Nghiên cứu về quyền và nghĩa vụ của người chấp hành hình phạt tù trong trại giam, trên<br /> cơ sở đó đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý, giam giữ, giáo<br /> dục cải tạo phạm nhân, đồng thời góp phần hoàn thiện pháp luật thi hành án hình sự nói chung,<br /> pháp luật thi hành hình phạt tù nói riêng.<br /> - Luận văn đặt ra và thực hiện những nhiệm vụ cụ thể sau:<br /> a. Nghiên cứu cơ sở lý luận quyền và nghĩa vụ của người đang chấp hành hình phạt tù tại<br /> các trại giam thuộc Bộ Công an.<br /> b. Phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện quyền và nghĩa vụ của người đang chấp hành<br /> hình phạt tù tại các trại giam thuộc Bộ Công an.<br /> 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu<br /> - Đối tượng nghiên cứu của luận văn là quyền và nghĩa vụ của người đang chấp hành<br /> hình phạt tù tại các trại giam.<br /> - Phạm vi nghiên cứu của luận văn:<br /> Phạm vi không gian: Thực hiện quyền và nghĩa vụ của phạm nhân đang chấp hành hình<br /> phạt tù tại các trại giam thuộc Bộ Công an.<br /> Phạm vi thời gian: Thực hiện quyền và nghĩa vụ của phạm nhân đang chấp hành hình phạt tù<br /> tại các trại giam thuộc Bộ Công an từ năm 2010 đến 2013.<br /> 5. Phương pháp luận và các phương pháp nghiên cứu<br /> Đề tài được thực hiện theo cơ sở phương pháp luận chủ nghĩa duy vật lịch sử và chủ<br /> nghĩa duy vật biện chứng Mác-xít, tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước và pháp luật, quan điểm<br /> của Đảng và Nhà nước ta về xây dựng Nhà nước pháp quyền, về chính sách hình sự, các vấn đề<br /> cải cách tư pháp trong các Nghị quyết của Đại hội Đảng các khoá gần đây, các Nghị quyết của<br /> Bộ Chính trị về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020.<br /> Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả đã sử dụng các phương pháp cụ thể và đặc thù<br /> của khoa học luật hình sự như: phương pháp phân tích, tổng hợp; phương pháp so sánh, đối<br /> chiếu; phương pháp diễn dịch; phương pháp quy nạp; phương pháp thống kê;... để tổng hợp các<br /> tri thức khoa học và luận chứng các vấn đề tương ứng được nghiên cứu của luận văn.<br /> 6. Những điểm mới và đóng góp của luận văn<br /> Kết quả nghiên cứu của luận văn có ý nghĩa quan trọng về phương diện lý luận và thực<br /> tiễn, vì đây là công trình nghiên cứu đầu tiên, có hệ thống ở cấp độ luận văn Thạc sĩ luật học về<br /> quyền, nghĩa vụ của người chấp hành hình phạt tù; đánh giá làm sáng tỏ bức tranh tình hình thực<br /> hiện các quyền, nghĩa vụ này trong thực tế; những tồn tại, khó khăn, vướng mắc xung quanh việc<br /> thực hiện các quyền, nghĩa vụ này trong các trại giam thuộc Bộ Công an; đề xuất những giải<br /> pháp nhằm nâng cao hiệu quả của việc thực hiện các quyền này trong giai đoạn hiện nay và thời<br /> gian tới.<br /> Luận văn có thể sẽ là tài liệu tham khảo cần thiết, bổ ích cho những người nghiên cứu và<br /> cho cán bộ thực tiễn đang công tác tại các Cơ quan thi hành án hình sự trong phạm vi cả nước.<br /> 7. Cấu trúc của luận văn<br /> Luận văn được cấu trúc gồm: Phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận<br /> văn gồm 3 chương:<br /> <br /> Chương 1. Một số vấn đề lý luận về quyền, nghĩa vụ của phạm nhân tại các trại giam ở<br /> Việt Nam hiện nay.<br /> Chương 2. Thực trạng thực hiện quyền, nghĩa vụ của phạm nhân tại các trại giam ở Việt<br /> Nam hiện nay.<br /> Chương 3. Một số giải pháp tiếp tục bảo đảm thực hiện quyền và nghĩa vụ của phạm<br /> nhân tại trại giam ở Việt Nam.<br /> <br /> References<br /> 1.<br /> A.G. Cô-va-liốp (1971), Tâm lý học nhân cách, Nxb Giáo dục, Hà Nội.<br /> 2.<br /> Ban Chấp hành Trung ương Đảng (1998), Thông báo số 118/TB-TW ngày 21/01/1998 về ý<br /> kiến kết luận của Hội nghị Thường vụ Bộ Chính trị về vấn đề Công an tham gia làm kinh<br /> tế, Hà Nội.<br /> 3.<br /> Ban Chỉ đạo nhân quyền của Chính phủ (2005), Tài liệu Hội nghị tổng kết Chỉ thị 12 của<br /> Ban Bí thư về quyền con người và quan điểm, chủ trương của Đảng ta, Hà Nội.<br /> 4.<br /> Ban Tôn giáo Chính phủ (2006), Tôn giáo và chính sách tôn giáo ở Việt Nam, Nxb Tôn<br /> giáo, Hà Nội.<br /> 5.<br /> Ban Tư tưởng - Văn hoá Trung ương (1991), Tài liệu hướng dẫn học tập Văn kiện Đại hội<br /> VII Đảng Cộng sản Việt Nam, Nxb Tư tưởng - Văn hoá, Hà Nội.<br /> 6.<br /> Ban Tư tưởng - Văn hoá Trung ương (1996), Tài liệu học tập Văn kiện Đại hội VIII của<br /> Đảng, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.<br /> 7.<br /> Ban Tư tưởng - Văn hoá Trung ương (2001), Tài liệu nghiên cứu Văn kiện Đại hội IX của<br /> Đảng (dành cho cán bộ chủ chốt và báo cáo viên), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.<br /> 8.<br /> Ban Tư tưởng - Văn hoá Trung ương (2006), Tài liệu học tập Nghị quyết Đại hội X của<br /> Đảng (dành cho cán bộ, đảng viên cơ sở), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.<br /> 9.<br /> Ban Tuyên giáo Trung ương (2011), Tài liệu tham khảo phục vụ nghiên cứu các Văn kiện<br /> Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.<br /> 10. Nguyễn Ngọc Bích (1988), Tâm lý học nhân cách - Một số vấn đề lý luận, Nxb Giáo dục,<br /> Hà Nội.<br /> 11. Lê Thị Bừng (2003), Tâm lý học ứng xử, Nxb Giáo dục, Hà Nội.<br /> 12. Bộ Chính trị (2010), Chỉ thị số 48-CT/TW ngày 22/10/2010 về tăng cường sự lãnh đạo của<br /> Đảng đối với công tác phòng, chống tội phạm trong tình hình mới, Hà Nội.<br /> 13. Bộ Công an (2011), Thông tư số 36/2011/TT-BCA ngày 26/05/2011 quy định về Nội quy<br /> trại giam, Hà Nội.<br /> 14. Bộ Công an (2011), Thông tư số 46/2011/TT-BCA ngày 30/06/2011 quy định về việc phạm<br /> nhân gặp người thân; nhận, gửi thư; nhận tiền, quà và liên lạc điện thoại với thân nhân,<br /> Hà Nội.<br /> 15. Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tư pháp và Bộ Giáo dục và Đào tạo (2012), Thông tư liên<br /> tịch số 02/2012/TTLT-BCA-BQP-BTP-BGDĐT ngày 06/02/2012 hướng dẫn việc tổ chức<br /> dạy văn hóa, giáo dục pháp luật, giáo dục công dân, phổ biến thông tin thời sự, chính sách<br /> và thực hiện chế độ sinh hoạt, giải trí cho phạm nhân, Hà Nội.<br /> 16. Bộ Tư pháp (2005), Việt Nam với vấn đề quyền con người, Nxb Tư pháp, Hà Nội.<br /> 17. C.Mác - Ph.Ăngghen (1998), Về quyền con người, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.<br /> 18. C.Mác - Ph.Ăngghen (1995), Toàn tập, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.<br /> 19. Cục Quản lý trại giam, cơ sở giáo dục, trường giáo dưỡng (1999), Những văn bản pháp<br /> luật phục vụ cho công tác trại giam, cơ sở giáo dục, trường giáo dưỡng, Nxb Công an nhân<br /> dân, Hà Nội.<br /> 20. Cục Quản lý trại giam, cơ sở giáo dục, trường giáo dưỡng thuộc Bộ Công an (2005), Lực<br /> lượng Cảnh sát trại giam - 60 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, Nxb Chính trị<br /> <br /> 21.<br /> <br /> 22.<br /> 23.<br /> 24.<br /> 25.<br /> 26.<br /> 27.<br /> 28.<br /> 29.<br /> 30.<br /> 31.<br /> 32.<br /> 33.<br /> 34.<br /> 35.<br /> 36.<br /> 37.<br /> 38.<br /> 39.<br /> 40.<br /> 41.<br /> 42.<br /> 43.<br /> 44.<br /> 45.<br /> 46.<br /> <br /> Quốc gia, Hà Nội.<br /> Cục Quản lý trại giam, cơ sở giáo dục, trường giáo dưỡng thuộc Bộ Công an (2006), Báo<br /> cáo tổng kết công tác trại giam, cơ sở giáo dục, trường giáo dưỡng từ năm 1996 đến năm<br /> 2006, Hà Nội.<br /> Chính phủ (1993, 2008), Quy chế trại giam 1993, sửa đổi bổ sung năm 2008, Hà Nội.<br /> Chính phủ (2011), Nghị định 117/2011/NĐ-CP ngày 15/12/2011 quy định về tổ chức quản<br /> lý phạm nhân và chế độ ăn, mặc, ở sinh hoạt, chăm sóc y tế đối với phạm nhân, Hà Nội.<br /> Chủ tịch Hồ Chí Minh với công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc (2002), Nxb Công an<br /> nhân dân, Hà Nội.<br /> Công ước số 29 Công ước về lao động cưỡng bức hoặc bắt buộc của Tổ chức lao động thế<br /> giới, 1930.<br /> Đảng uỷ Cục Quản lý trại giam, cơ sở giáo dục, trường giáo dưỡng - Bộ Công an (2001), Nghị<br /> quyết số 08/NQ-ĐU(P12) ngày 23/11/2001 về tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng công<br /> tác giáo dục phạm nhân, Hà Nội.<br /> Đảng Cộng sản Việt Nam (2002), Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 02/01/2002 của Bộ Chính<br /> trị về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới, Hà Nội.<br /> Đảng Cộng sản Việt Nam (2005), Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6 của Bộ Chính trị về<br /> chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, Hà Nội.<br /> Hội Luật gia Việt Nam (Biên soạn) (2007), Tập hợp các văn kiện pháp lý quốc tế cơ bản về<br /> quyền con người, Nxb Tư pháp, Hà Nội.<br /> Thanh Lê (2002), Xã hội học tội phạm, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội.<br /> Lênin, Toàn tập, Nxb Tiến bộ, Mátxcơva, 1979.<br /> Quốc hội nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà (1946), Hiến pháp Nước Việt Nam Dân chủ<br /> Cộng hoà, Hà Nội.<br /> Quốc hội nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà (1959), Hiến pháp Nước Việt Nam Dân chủ<br /> Cộng hoà, Hà Nội.<br /> Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (1980), Hiến pháp Nước Cộng hoà xã<br /> hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1980, Hà Nội.<br /> Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (1992, 2001), Hiến pháp Nước Cộng<br /> hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1992 (sửa đổi, bổ sung năm 2001), Hà Nội.<br /> Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (1999, 2009), Bộ Luật Hình sự 1999,<br /> sửa đổi bổ sung năm 2009, Hà Nội.<br /> Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2002), Luật Tổ chức Toà án nhân<br /> dân, Hà Nội.<br /> Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2002), Luật Tổ chức Viện kiểm sát<br /> nhân dân, Hà Nội.<br /> Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2003), Bộ Luật tố tụng hình sự, Hà<br /> Nội.<br /> Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2005), Luật Dân sự, Hà Nội.<br /> Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2006, 2012), Luật Luật sư 2006, sửa<br /> đổi bổ sung năm 2012, Hà Nội.<br /> Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2007), Luật Đặc xá, Hà Nội.<br /> Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2008), Luật Thi hành án dân sự, Hà<br /> Nội.<br /> Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2010), Luật Hôn nhân gia đình, Hà<br /> Nội.<br /> Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2010), Luật Thi hành án hình sự, Hà<br /> Nội.<br /> Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2011), Luật Khiếu nại, Hà Nội.<br /> <br /> 47.<br /> 48.<br /> 49.<br /> 50.<br /> 51.<br /> 52.<br /> 53.<br /> 54.<br /> 55.<br /> 56.<br /> <br /> Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2011), Luật Tố cáo, Hà Nội.<br /> Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2012), Bộ luật Lao động, Hà Nội.<br /> Phan Xuân Sơn (2009), Hoàn thiện môi trường trại giam, Đề tài nghiên cứu cấp Bộ, Hà<br /> Nội.<br /> Tổng cục VIII thuộc Bộ Công an (2013), Báo cáo tổng kết công tác thi hành án hình sự và<br /> hỗ trợ tư pháp từ năm 2010 đến năm 2013, Hà Nội.<br /> Trung tâm nghiên cứu quyền con người thuộc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh<br /> (2005), Các văn kiện cơ bản về luật nhân đạo quốc tế, Nxb Lý luận chính trị, Hà Nội.<br /> Ủy ban Thường vụ Quốc hội (1993, 2007), Pháp lệnh Thi hành án phạt tù, sửa đổi bổ sung<br /> năm 2007, Hà Nội.<br /> Ủy ban Thường vụ Quốc hội (2003, 2008), Pháp lệnh Dân số năm 2003, sửa đổi bổ sung<br /> năm 2008, Hà Nội.<br /> Viện Khoa học pháp lý - Bộ Tư pháp (2006), Từ điển Luật học, Nxb Tư pháp, Hà Nội.<br /> Viện Nghiên cứu Chủ nghĩa Mác-Lênin và Tư tưởng Hồ Chí Minh (2000), Hồ Chí Minh<br /> toàn tập, tập 4, Nxb Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.<br /> Nguyễn Như Ý (chủ biên) (2010), Đại từ điển Tiếng Việt, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh,<br /> Thành phố Hồ Chí Minh.<br /> <br />