Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật học: Tái thẩm trong tố tụng hình sự Việt Nam – Những vấn đề lý luận và thực tiễn

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> KHOA LUẬT<br /> <br /> NGUYỄN HẢI NINH<br /> <br /> TÁI THẨM TRONG TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM –<br /> NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN<br /> <br /> LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC<br /> <br /> HÀ NỘI – 2016<br /> <br /> ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> KHOA LUẬT<br /> <br /> NGUYỄN HẢI NINH<br /> <br /> TÁI THẨM TRONG TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM –<br /> NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN<br /> Chuyên ngành: Luật hình sự<br /> Mã số: 62 38 40 01<br /> <br /> LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC<br /> <br /> NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:<br /> <br /> 1. PGS.TS. NGUYỄN NGỌC CHÍ<br /> 2. TS. LÊ HỮU THỂ<br /> <br /> HÀ NỘI – 2016<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> Trang<br /> MỞ ĐẦU<br /> Chương 1<br /> TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU<br /> LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN<br /> 1.1. Tình hình nghiên cứu trong nước<br /> 1.2. Tình hình nghiên cứu ngoài nước<br /> 1.3. Đánh giá tình hình nghiên cứu và những vấn đề tập trung nghiên<br /> cứu trong luận án<br /> 1.4. Giả thuyết khoa học, cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu<br /> Chương 2<br /> NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TÁI THẨM<br /> TRONG TỐ TỤNG HÌNH SỰ<br /> 2.1. Khái niệm tái thẩm trong tố tụng hình sự<br /> 2.2. Ý nghĩa của tái thẩm trong tố tụng hình sự<br /> 2.3. Mô hình tái thẩm trong các thiết chế tư pháp hình sự quốc tế và tố<br /> tụng hình sự một số nước trên thế giới<br /> <br /> 3<br /> <br /> 9<br /> 9<br /> 14<br /> 23<br /> 26<br /> <br /> 29<br /> 29<br /> 45<br /> 49<br /> <br /> Chương 3<br /> PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM VỀ TÁI THẨM<br /> VÀ THỰC TIỄN THI HÀNH<br /> 3.1. Pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam về tái thẩm<br /> <br /> 62<br /> <br /> 3.2. Thực tiễn thi hành pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam về tái thẩm<br /> <br /> 90<br /> <br /> Chương 4<br /> YÊU CẦU VÀ CÁC GIẢI PHÁP<br /> NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TÁI THẨM Ở VIỆT NAM<br /> <br /> 62<br /> <br /> 110<br /> <br /> 4.1. Yêu cầu nâng cao chất lượng tái thẩm ở Việt Nam<br /> <br /> 110<br /> <br /> 4.2. Các giải pháp nâng cao chất lượng tái thẩm ở Việt Nam<br /> <br /> 113<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> <br /> 139<br /> <br /> DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ<br /> ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN<br /> <br /> 141<br /> <br /> 3<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Theo quy định của pháp luật TTHS Việt Nam hiện hành, tái thẩm được áp<br /> dụng đối với bản án hoặc quyết định có HLPL nhưng bị kháng nghị vì có những<br /> tình tiết mới được phát hiện làm thay đổi cơ bản nội dung của bản án hoặc quyết<br /> định đã có HLPL. Đây là thủ tục cần thiết, một mắt xích quan trọng để bảo đảm<br /> khắc phục những sai lầm của bản án, quyết định có HLPL, bảo đảm sự thật của vụ<br /> án được khôi phục, bảo đảm công lý, sự công bằng trong các phán quyết của Toà án<br /> về tội phạm và người thực hiện tội phạm. Việc lựa chọn đề tài “Tái thẩm trong tố<br /> tụng hình sự Việt Nam – Những vấn đề lý luận và thực tiễn” để nghiên cứu ở cấp độ<br /> tiến sĩ là cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn vì những lý do sau:<br /> Thứ nhất, yêu cầu thể chế hoá đường lối của Đảng về chiến lược cải cách tư<br /> pháp, xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam.<br /> Việc nghiên cứu thủ tục tái thẩm phù hợp với nhiệm vụ đề ra trong Nghị<br /> quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư<br /> pháp đến năm 2020, đó là: “Từng bước hoàn thiện thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm<br /> theo hướng quy định chặt chẽ những căn cứ kháng nghị và quy định rõ trách nhiệm<br /> của người ra kháng nghị đối với bản án, quyết định của Toà án đã có hiệu lực pháp<br /> luật; khắc phục tình trạng kháng nghị tràn lan, thiếu căn cứ”.<br /> Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược<br /> cải cách tư pháp đến năm 2020 khẳng định: “Pháp luật về tố tụng tư pháp còn<br /> nhiều bất cập, chậm sửa đổi, bổ sung… vẫn còn tình trạng oan sai trong điều tra,<br /> bắt, giam, giữ, truy tố, xét xử…”. Vì vậy, Nghị quyết đề ra các nhiệm vụ cải cách<br /> tư pháp trong đó có nhiệm vụ về hoàn thiện thủ tục tố tụng tư pháp. Việc hoàn<br /> thiện thủ tục tố tụng nhằm chủ động phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm, phát hiện<br /> chính xác, nhanh chóng và xử lý công minh, kịp thời mọi hành vi phạm tội,<br /> không để lọt tội phạm, không làm oan người vô tội. Các trường hợp oan sai nếu<br /> có, cần được phát hiện và giải quyết nhanh nhất nhằm khôi phục lại danh dự, bồi<br /> <br /> 4<br /> <br /> thường vật chất thỏa đáng. Các nghiên cứu hoàn thiện về tổ chức và hoạt động của<br /> các cơ quan tiến hành tố tụng, nghiên cứu về mô hình tố tụng, trình tự, thủ tục giải<br /> quyết vụ án hình sự, thủ tục giải quyết sai lầm trong bản án có HLPL đáp ứng yêu<br /> cầu cải cách tư pháp và hội nhập quốc tế là những vấn đề chủ yếu đặt ra trong giai<br /> đoạn hiện nay.<br /> Thứ hai, yêu cầu cụ thể hoá quy định của Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội<br /> chủ nghĩa Việt Nam và sự phù hợp với Luật Tổ chức TAND năm 2014 và Luật tổ<br /> chức VKSND năm 2014.<br /> Hiến pháp nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam được Quốc hội khoá<br /> XIII, kì họp thứ 6 thông qua ngày 28/11/2013, có hiệu lực từ ngày 01/01/2014 theo<br /> Nghị quyết số 64/2013/QH13. Hiến pháp quy định Toà án là cơ quan xét xử, thực<br /> hiện quyền tư pháp; bản án, quyết định của Toà án phải được cơ quan, tổ chức, cá<br /> nhân tôn trọng, cơ quan, tổ chức, cá nhân hữu quan phải nghiêm chỉnh chấp hành<br /> (Điều 106). Toà án có nhiệm vụ bảo vệ công lí, quyền con người, quyền công dân,<br /> bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, bảo vệ quyền và lợi<br /> ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Một trong những thủ tục được Toà án tiến hành<br /> để thực hiện các nhiệm vụ trên là tái thẩm đối với các bản án, quyết định có<br /> HLPL. Điều 6, Luật tổ chức TAND năm 2014 quy định: “Bản án, quyết định của<br /> Toà án đã có HLPL mà phát hiện có vi phạm pháp luật hoặc có tình tiết mới theo<br /> quy định của luật TTHS thì được xem xét lại theo trình tự giám đốc thẩm hoặc tái<br /> thẩm”. Vì vậy, việc cụ thể hoá các quy định của Hiến pháp trong BLTTHS trở nên<br /> cần thiết hơn bao giờ hết. Ngoài ra, những thay đổi trong Luật tổ chức TAND và<br /> Luật tổ chức VKSND về tổ chức, thẩm quyền giám đốc thẩm, tái thẩm cũng đặt ra<br /> yêu cầu sửa đổi BLTTHS năm 2003 để thống nhất áp dụng. BLTTHS với nhiệm<br /> vụ xây dựng trình tự, thủ tục giải quyết vụ án hình sự cần những nghiên cứu khoa<br /> học làm cơ sở, nền tảng lý luận cũng như có đánh giá thực tiễn để xây dựng các<br /> quy phạm phù hợp. Việc nghiên cứu thủ tục tái thẩm góp phần xây dựng và hoàn<br /> thiện pháp luật TTHS nói chung trong đó có thủ tục tái thẩm là cần thiết, phù hợp<br /> với giai đoạn hiện nay.<br /> <br /> 5<br /> <br />