Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật học: Thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong giai đoạn điều tra các vụ án tham nhũng (Trên cơ sở nghiên cứu thực tiễn địa bàn tỉnh Quảng Ninh)

Chia sẻ: Thị Huyền | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:23

Thêm vào BST

Báo xấu

129
lượt xem 19
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thực tiễn đấu tranh phòng và chống tội phạm về tham nhũng gặp khá nhiều vướng mắc, bất cập cần được nghiên cứu và khắc phục. Xuất phát từ thực tế đó mà đề tài "Thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong giai đoạn điều tra các vụ án tham nhũng (trên cơ sở nghiên cứu thực tiễn địa bàn tỉnh Quảng Ninh)" đã được nghiên cứu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật học: Thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong giai đoạn điều tra các vụ án tham nhũng (Trên cơ sở nghiên cứu thực tiễn địa bàn tỉnh Quảng Ninh)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT ---------- ĐẶNG HUY CƢỜNG THƢ̣C HÀ NH QUYỀN CÔNG TỐ VÀ KIỂM SÁ T HOẠT ĐỘNG TƢ PHÁP TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN THAM NHŨNG (TRÊN CƠ SỞ NGHIÊN CƢ́U THƢ̣C TIỄN ĐIA ̣ BÀ N TỈ NH QUẢNG NINH) LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Hà Nội - 2014
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT ---------- ĐẶNG HUY CƢỜNG THƢ̣C HÀ NH QUYỀN CÔNG TỐ VÀ KIỂM SÁ T HOẠT ĐỘNG TƢ PHÁP TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN THAM NHŨNG (TRÊN CƠ SỞ NGHIÊN CƢ́U THƢ̣C TIỄN ĐIA ̣ BÀ N TỈ NH QUẢNG NINH) Chuyên ngành: Luật hình sự và Tố tụng hình sự Mã số : 60 38 01 04 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Cán bộ hướng dẫn khoa học: TS. Cao Thị Oanh Hà Nội - 2014
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội. Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để tôi có thể bảo vệ Luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn! NGƢỜI CAM ĐOAN Đặng Huy Cƣờng
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................. 9 Chƣơng 1. NHƢ̃ NG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ VÀ KIỂM SÁ T HOA ̣T ĐỘNG TƢ PHÁP TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN THAM NHŨNG .................................................... 16 1.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM, VAI TRÒ CỦA THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ VÀ KIỂM SÁT HOẠT ĐỘNG TƢ PHÁP TRONG GIAI ĐO ẠN ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN THAM NHŨNG ..........................................................16 1.1.1. Khái niệm quyền công tố, thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong giai đoạn điều tra ..................................................... 16 1.1.2. Khái niệm tội phạm về tham nhũng . Error! Bookmark not defined. 1.1.3. Khái niệm và đặc điểm của thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong giai đoạn điều tra các vụ án tham nhũng . Error! Bookmark not defined. 1.1.4. Vai trò của thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong giai đoạn điều tra các vụ án tham nhũng ....... Error! Bookmark not defined. 1.2. CÁC YẾU TỐ ĐẢM BẢO THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ VÀ KIỂM ẠN ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN SÁT HOẠT ĐỘNG TƢ PHÁP TRONG GIAI ĐO THAM NHŨNG.................................................... Error! Bookmark not defined. 1.2.1. Bảo đảm pháp lý ............................... Error! Bookmark not defined. 1.2.2. Sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng và sự thống nhất trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành trong hệ thống Viện kiểm sát nhân dân Error! Bookmark not defined. 1.2.3. Bảo đảm về tổ chức .......................... Error! Bookmark not defined. 1.2.4. Các bảo đảm khác ............................ Error! Bookmark not defined. KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 .................................. Error! Bookmark not defined.
Chƣơng 2. QUY ĐINH ̣ HIỆN HÀ NH CỦ A PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ VÀ KIỂM SÁT HOẠT ĐỘNG TƢ PHÁP TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN THAM NHŨNG VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NINH TỪ NĂM 2009 ĐẾN 2013 ..................................... Error! Bookmark not defined. ̣ HIỆN HÀNH CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ ỰC 2.1. QUY ĐINH TH HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ VÀ KIỂM SÁT HOẠT ĐỘNG TƢ PHÁP TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN THAM NHŨNG .......... Error! Bookmark not defined. 2.1.1. Nhiê ̣m vụ, quyề n hạn của Viê ̣n kiểm sát khi thực hành quyề n công tố trong giai đoạn điề u tra ......................... Error! Bookmark not defined. 2.1.2. Nhiê ̣m vụ, quyề n hạn của Viê ̣n kiểm sát khi kiểm sát hoạt động tư pháp trong giai đoạn điều tra..................... Error! Bookmark not defined. 2.2. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI, CƠ CẤU TỔ CHỨC, ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN VÀ TÌNH HÌNH TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG Ở TỈNH QUẢNG NINH Error! Bookmark not defined. 2.2.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội ở tỉnh Quảng Ninh có ảnh hưởng đến hoạt động thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong giai đoạn điều tra các vụ án tham nhũng ..... Error! Bookmark not defined. 2.2.2. Cơ cấu tổ chức, đội ngũ cán bộ của Viện kiểm sát nhân dân ở tỉnh Quảng Ninh ................................................ Error! Bookmark not defined. 2.2.3. Tình hình tội phạm tham nhũng ở tỉnh Quảng Ninh từ năm 2009 đến năm 2013 ..................................................... Error! Bookmark not defined.
2.3. NHỮNG KẾT QUẢ ĐẠT ĐƢỢC VÀ NHỮNG HẠN CHẾ, YẾU KÉM TRONG THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ VÀ KIỂM SÁT HOẠT ĐỘNG TƢ PHÁP TRONG GIAI ĐO ẠN ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN THAM NHŨNG CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN Ở TỈNH QUẢNG NINH ............... Error! Bookmark not defined. 2.3.1. Những kết quả đạt được trong thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong giai đoạn điều tra các vụ án tham nhũng của Viện kiểm sát nhân dân ở tỉnh Quảng Ninh và nguyên nhân............ Error! Bookmark not defined. 2.3.2. Những hạn chế, yếu kém và nguyên nhân........ Error! Bookmark not defined. KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 .................................. Error! Bookmark not defined. Chƣơng 3 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM THƢ̣C HÀ NH QUYỀN CÔNG TỐ VÀ KIỂM SÁT HOẠT ĐỘNG TƢ PHÁP TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN THAM NHŨNG CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN Ở TỈNH QUẢNG NINH ..... Error! Bookmark not defined. 3.1. QUAN ĐIỂM BẢO ĐẢM THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ VÀ KIỂM SÁT HOẠT ĐỘNG TƢ PHÁP TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN THAM NHŨNG CỦA VIỆN KIỂM SÁ T NHÂN DÂN ƠỈNH ̉ T QUẢNG NINH ...................................................................... Error! Bookmark not defined. 3.2. GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ VÀ KIỂM ẠN ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN SÁT HOẠT ĐỘNG TƢ PHÁP TRONG GIAI ĐO THAM NHŨNG CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN Ở TỈNH QUẢNG NINH ...................................................................... Error! Bookmark not defined. 3.2.1. Nhóm giải pháp chung về thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong giai đoạn điều tra các vụ án tham nhũng . Error! Bookmark not defined.
3.2.2. Nhóm giải pháp về áp dụng pháp luật trong thực hành quyền công tố ở giai đoạn điều tra các vụ án tham nhũng của Viện kiểm sát nhân dân ở tỉnh Quảng Ninh ...................................... Error! Bookmark not defined. KẾT LUẬN ........................................................ Error! Bookmark not defined. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN BLHS : Bộ luật hình sự BLTTHS : Bộ luật tố tụng hình sự CQĐT : Cơ quan điều tra QCT : Quyề n công tố KSND : Kiểm sát nhân dân KSV : Kiểm sát viên KSHĐTP : Kiể m sát hoa ̣t đô ̣ng tƣ pháp TNHS : Trách nhiệm hình sự TTHS : Tố tụng hình sự THQCT : Thƣ̣c hành quyề n công tố VKSND : Viện kiểm sát nhân dân VKS : Viện kiểm sát
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Số vụ và ngƣời phạm tội tham nhũng bị khởi tố trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh từ năm 2009 - 2013..................... Error! Bookmark not defined. Bảng 2.2: Số vụ và ngƣời phạm tội tham nhũng bị khởi tố theo tƣ̀ng tô ̣i danh trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh từ năm 2009 – 2013........ Error! Bookmark not defined.
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Tham nhũng là một hiện tƣợng tiêu cực của xã hội, mang tính lịch sử. Sự hình thành, phát triển của tệ nạn tham nhũng nói chung và tội phạm về tham nhũng nói riêng gắn liền với sự hình thành giai cấp và sự ra đời, phát triển của bộ máy nhà nƣớc. Tội phạm về tham nhũng diễn ra ở tất cả các quốc gia trên thế giới, tồn tại ở mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, gây ra những hậu quả hết sức nguy hại về mặt kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội, cản trở sự phát triển đi lên của xã hội, thậm chí có thể dẫn đến sự sụp đổ của cả một thể chế. Do vậy, việc đấu tranh phòng, chống tham nhũng đƣợc coi là nhiệm vụ cần thiết và cấp bách của mọi Nhà nƣớc. Hơn hai mƣơi lăm năm qua, công cuộc đổi mới ở nƣớc ta đã đem lại nhiều thành tựu quan trọng trên các lĩnh vực của đời sống xã hội. Đời sống mọi mặt của nhân dân đƣợc nâng cao và không ngừng đƣợc cải thiện. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của công cuộc đổi mới , nạn tham nhũng cũng phát triển và có xu hƣớng gia tăng. Điều đó ảnh hƣởng rất lớn đến quá trình tăng trƣởng, phát triển và hội nhập quốc tế của đất nƣớc, ảnh hƣởng đến đạo đức, lối sống, xã hội, đến sự ổn định của chế độ chính trị của quốc gia. Trƣớc tình hình trên, Đảng và Nhà nƣớc ta đã ban hành nhiều văn bản pháp luật quan trọng nhƣ: Hiến pháp, Bộ luật hình sự, Bộ luật tố tụng hì nh sƣ̣ , Luật Phòng, chống tham nhũng ... tạo cơ sở pháp lý vững chắc và thuận lợi cho việc phòng, chống, ngăn chặn và trừng trị các hành vi tham nhũng . Các cơ quan tƣ pháp, trong đó có Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân đã kiên quyết đấu tranh, xử lý nghiêm minh, đúng pháp luật các tội phạm tham nhũng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, đấu tranh chống loại tội phạm này rất khó khăn vì ngƣời phạm tô ̣i là những ngƣời có chức vụ quyền hạn , có trình độ cao và có nhiều mố i quan hê ̣ kể cả với cán bô ̣ làm trong các cơ quan tƣ pháp , có khả năng che giấu
tô ̣i pha ̣m …, từ đó gây không ít khó khăn cho công tác điều tra, truy tố. Do đó, nghiên cứu làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tƣ pháp trong giai đoạn điều tra các vụ án tham nhũng là rất cần thiết, góp phần nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm tham nhũng ở Việt Nam hiện nay. Cùng với những thành tựu của đất nƣớc sau hơn 25 năm đổi mới, tỉnh Quảng Ninh đã có sự phát triển vƣợt bậc trên mọi lĩnh vực: kinh tế tăng trƣởng mạnh, chính trị ổn định, quốc phòng, an ninh đƣợc bảo đảm, trật tự, an toàn xã hội đƣợc giữ vững, đời sống của nhân dân ngày càng đƣợc cải thiện. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, những mặt trái của nền kinh tế thị trƣờng đã tác động không nhỏ đến mọi mặt của đời sống xã hội của tỉnh Quảng Ninh, đó là tình hình tội phạm và các loại tệ nạn xã hội gia tăng, đặc biệt là các loại tội phạm tham nhũng. Thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tƣ pháp trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự nói chung và các vụ án tham nhũng nói riêng là một hoạt động quan trọng của quá trình đấu tranh phòng và chống tội phạm của Viện kiểm sát nhân dân hai cấ p ở tỉnh Quảng Ninh. Trong những năm qua, hoạt động này đã thu đƣợc những kết quả to lớn, nên về cơ bản, ngành Kiểm sát Quảng Ninh thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan, việc thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tƣ pháp trong giai đoạn điều tra các vụ án tham nhũng ở tỉnh Quảng Ninh không phải không có những hạn chế bất cập nhất định. Mặt khác, trƣớc diễn biến phức tạp của tình hình tội phạm, các quy định của pháp luật hình sự về các tội phạm tham nhũng đã bộc lộ những hạn chế nhất định, chƣa phù hợp với thực tiễn và chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu của công tác đấu tranh phòng, chống loại tội này hiện nay. Thực tiễn đấu tranh phòng và chống tội phạm về tham nhũng gặp khá nhiều vƣớng mắc, bất cập cần đƣợc nghiên cứu và khắc phục.
Từ những lý do trên, tác giả chọn đề tài: “Thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong giai đoạn điều tra các vụ án tham nhũng (trên cơ sở nghiên cứu thực tiễn địa bàn tỉnh Quảng Ninh)”, để nghiên cứu làm luận văn thạc sĩ tốt nghiệp khóa học cao học Luật. 2. Tình hình nghiên cứu của đề tài Trong những năm gần đây, ở Việt Nam đã có một số công trình nghiên cứu của các nhà khoa học và các cơ quan chức năng nhƣ Bộ Công an, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Toà án nhân dân tối cao liên quan đến vấn đề thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tƣ pháp trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự và tội phạm tham nhũng. Có thể phân loại các công trình trên thành hai nhóm sau đây: Một là, nhóm công trình nghiên cứu về vấn đề thực hành quyề n công tố , kiểm sát hoạt động tư pháp gồm: - “Những vấn đề lý luận về quyền công tố và thực hành quyền công tố ở Việt Nam từ 1945 đến nay”, đề tài khoa học do Viện kiểm sát nhân dân tối cao thực hiện năm 1999. - “Thực trạng, giải pháp nâng cao chất lƣợng hiệu quả công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát tƣ pháp”, đề tài khoa học do Viện kiểm sát nhân dân tối cao thực hiện năm 1998. - “Thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tƣ pháp trong giai đoạn điều tra”, do Tiến sĩ Lê Hữu Thể chủ biên, Nxb Tƣ pháp năm 2008. - “Quyền công tố ở Việt Nam”, Luận án tiến sỹ khoa học Luật học năm 2002 của tác giả Lê Thị Tuyết Hoa, Viê ̣n Nhà nƣớc và pháp luâ ̣t. - “Nâng cao chất lƣợng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tƣ pháp góp phần đẩy mạnh cải cách tƣ pháp”, của tác giả Hà Mạnh Trí, trên tạp chí Nhà nƣớc và pháp luật số 01/2003.
- “Một số vấn đề đặt ra từ thực tiễn thực hiện chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tƣ pháp của Viện kiểm sát theo yêu cầu cải cách tƣ pháp”, của tác giả Nguyễn Duy Giảng, trên tạp chí Kiểm sát số 14 và 16 năm 2008. - “Một số vấn đề về chủ trƣơng tăng cƣờng trách nhiệm công tố, gắn công tố với hoạt động điều tra theo yêu cầu cải cách tƣ pháp”, của tác giả Trần Công Phàn, trên tạp chí Kiểm sát tháng 01 năm 2012. - “Áp dụng pháp luật trong thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra các vụ án buôn bán ngƣời của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Ninh”, Luận văn Thạc sỹ Luật học của tác giả Vũ Trọng Lĩnh, Học viện Chính trị – Hành chính Quố c gia Hồ Chí Minh. Hai là, nhóm công trình nghiên cứu liên quan đến tội phạm về Tham nhũng gồm: - “Tình hình, nguyên nhân và các biê ̣n pháp đấ u tranh phòng chố ng các tô ̣i tham nhũng”, Luận án tiến sỹ khoa học Luật học năm 2004 của tác giả Trầ n Công Phàn, Viê ̣n Nhà nƣớc và pháp luâ ̣t. - “Đấu tranh chống tham nhũng ở nƣớc ta”, Đề tài của Ban Nội chính Trung ƣơng, năm 1998. - “Tham nhũng và biện pháp chống tham nhũng ở Trung Quốc”, Nxb. Chính trị quốc gia, 2009. - “Một số vấn đề về tệ nạn tham nhũng và những nội dung cơ bản của luật phòng, chống tham nhũng”, của tác giả Đinh Văn Minh, Nxb. Chính trị quốc gia, 2005. - “Tham nhũng nhận diện từ khía cạnh pháp lý và cơ sở pháp lý mới của đấu tranh chống tham nhũng ở nƣớc ta”, của GS.TS. Đào Trí Úc, Tạp chí Nhà nƣớc và Pháp luật, số 9 năm 1996. - “Bàn về mô hình cơ quan chuyên trách về chống tham nhũng Bộ Công an”, của PGS.TS. Trần Đình Nhã, TS. Trần Vi Dân, Tạp chí Công an nhân dân (CAND), 2006.
- “Phòng chống tham nhũng ở Việt Nam và thế giới”, của GS,TS Nguyễn Xuân Yêm, PGS.TS. Nguyễn Hoà Bình, TS. Bùi Minh Thanh, Nxb. Công an nhân dân, 2007. - “Nhận diện tham nhũng và các giải pháp phòng, chống tham nhũng ở Việt Nam hiện nay”, của tác giả Phan Xuân Sơn, Nxb. Chính trị quốc gia, 2010. - “Bàn thêm về vấn đề đấu tranh phòng, chống tham nhũng” của Nguyễn Mạnh Kháng, Tạp chí Nhà nƣớc và Pháp luật, số 11 năm 1997. Các công trình, bài viết trên đã làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tƣ pháp trong giai đoạn điều tra các vụ án tham nhũng. Tuy nhiên, do mục đích nghiên cứu và phƣơng pháp tiếp cận khác nhau nên kết quả nghiên cứu cũng ở những cấp độ, phạm vi khác nhau. Trên thực tế, cho đến nay chƣa có công trình nào nghiên cứu về thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tƣ pháp trong giai đoa ̣n điề u tra các vụ tham nhũng trên thƣ̣c tiễn điạ bàn tỉnh Quảng Ninh . Luận văn này là công trình đầu tiên nghiên cứu vấn đề này ở cấp độ thạc sĩ. Các công trình nghiên cứu đã đƣợc thực hiện là nguồn tƣ liệu phong phú cho tác giả thực hiện luận văn tốt nghiệp cao học. 3. Mục đích, nhiệm vụ của đề tài - Mục đích nghiên cứu đề tài: Trên cơ sở làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận và thực tiễn về thực hành quyền công tố và kiể m sát hoa ̣t đô ̣ng tƣ pháp trong giai đoạn điều tra các vu ̣ án tham nhũng, Luận văn đề xuất các quan điểm, giải pháp bảo đảm thực hành quyền công tố và kiể m sát hoa ̣t đô ̣ng tƣ pháp trong giai đoạn điều tra các vu ̣ án tham nhũng của ngành Kiểm sát nhân dân tỉnh Quảng Ninh. - Nhiệm vụ của đề tài: + Làm sáng tỏ các vấn đề lý luận về thực hành quyền công tố và kiể m sát hoạt động tƣ pháp trong giai đoạn điều tra các vụ án tham nhũng , nhƣ khái niệm, đặc điểm, vai trò của thực hành quyền công tố và kiể m sát hoa ̣t đô ̣ng t ƣ pháp trong
giai đoa ̣n điề u tra các vụ án tham nhũng, những yếu tố ảnh hƣởng và các điều kiện đảm bảo trong hoạt động đó của Viê ̣n kiể m sát nhân dân. + Phân tích quy đinh ̣ hiê ̣n hành của pháp luâ ̣t Viê ̣t Nam về thƣ̣c hành quyề n công tố và kiể m sát hoa ̣t đô ̣ng tƣ pháp trong giai đoạn điều tra các vụ án tham nhũng và đ ánh giá thực trạng công tác này của Viê ̣n kiể m sát nhân dân ở tỉnh Quảng Ninh từ 2009 đến năm 2013; phân tích làm rõ những kết quả đã đạt đƣợc; những khó khăn, vƣớng mắc cũng nhƣ những hạn chế, bất cập và nguyên nhân của những hạn chế, bất cập đó. + Đề xuất các quan điểm, giải pháp khả thi để bảo đảm thực hành quyền công tố và kiể m sát hoa ̣t đô ̣ng tƣ pháp trong giai đoạn điều tra các vụ án tham nhũng của Viê ̣n kiể m sát nhân dân ở tỉnh Quảng Ninh đúng pháp luật, đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng chống loại tội phạm này trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu - Đối tƣợng nghiên cứu của Luận văn là những vấn đề lý luận và thực tiễn về thực hành quyền công tố và kiể m sát hoa ̣t đô ̣ng tƣ pháptrong giai đoạn điều tra các vụ án tham nhũng của Viê ̣n kiể m sát nhân dân ởtỉnh Quảng Ninh. - Phạm vi nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động thực hành quyền công tố và kiể m sát hoa ̣t đô ̣ng tƣ pháp trong giai đoạn điều tra các vụ án tham nhũng của Viê ̣n kiể m sát nhân dân ở tỉnh Quảng Ninh từ năm 2009 đến 2013. 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Về cơ sở lý luận Luận văn đƣợc thực hiện dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin và tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về pháp chế xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nƣớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, bảo đảm hoạt động giám sát của cơ quan Viện kiểm sát; các nghị quyết của Đảng Cộng sản Việt Nam về công tác phòng, chống tham nhũng. 5.2. Về phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng kết hợp các phƣơng pháp nghiên cứu nhƣ: phƣơng pháp duy vật biện chứng, phƣơng pháp duy vật lịch sử, phƣơng pháp lôgic, phƣơng pháp xã hô ̣i học, phƣơng pháp phân tích, so sánh, tổng hợp, thống kê, tổng kết thực tiễn... 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Luận văn là công trình đầu tiên nghiên cứu một cách có hệ thống và toàn diện về hoạt động thực hành quyền công tố và kiểm sát h oạt động tƣ pháp trong giai đoạn điều tra các vụ án tham nhũng của Viện kiểm sát nhân dân ở tỉnh Quảng Ninh. Ở mức độ nhất định, những kết quả nghiên cứu của Luận văn và những đề xuất, giải pháp bảo đảm cho công tác này đúng pháp luật và hiệu quả cao, có thể đƣợc sử dụng nghiên cứu, tham khảo trong hoạt động thực tiễn của ngành Kiểm sát. 7. Cơ cấu của luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liê ̣u tham khảo , Luâṇ văn gồ m 3 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận về thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong giai đoa ̣n điều tra các vụ án tham nhũng Chương 2: Quy đinh ̣ hiê ̣n hành của pháp luật Viê ̣t Nam về thực hành quyền công tố và kiểm sát hoaṭ đôṇ g tư pháp trong giai đoaṇ điều tra các vụ án tham nhũng và thực tiễn áp dụng trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh t ừ năm 2009 đến năm 2013 Chương 3: Quan điểm và giải pháp đảm bảo thực hành quyền công tố và kiểm sát hoaṭ động tư pháp trong giai đoaṇ điều tra các vụ án tha m nhũng của Viê ̣n kiểm sát nhân dân ở tỉnh Quảng Ninh
Chƣơng 1 NHƢ̃ NG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ VÀ KIỂM ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN SÁT HOẠT ĐỘNG TƢ PHÁP TRONG GIAI ĐOẠN THAM NHŨNG 1.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM, VAI TRÒ CỦA THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ VÀ KIỂM SÁT HOẠT ĐỘNG TƢ PHÁP TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA CÁC VỤ ÁN THAM NHŨNG 1.1.1. Khái niệm quyền công tố, thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tƣ pháp trong giai đoạn điều tra 1.1.1.1. Khái niệm quyền công tố Trong lịch sử xã hội loài ngƣời, quyền công tố xuất hiện gắn với sự ra đời của Nhà nƣớc và Pháp luật. Trong bất kỳ xã hội nào, khi đã xuất hiện Nhà nƣớc, bên cạnh lực lƣợng thống trị xã hội luôn luôn tồn tại một hoặc nhiều lực lƣợng bị thống trị có thái độ, hành động thù địch chống lại lực lƣợng thống trị, biểu hiện ở những hành vi vi phạm pháp luật đến mức nguy hiểm đe dọa quyền thống trị của Nhà nƣớc. Muốn trừng trị kẻ vi phạm thì phải buộc tội đƣợc họ. Quyền nhân danh Nhà nƣớc, nhân danh công quyền thực hiện sự buộc tội này chính là quyền công tố. Tuy nhiên việc tổ chức thực hiện quyền công tố, nội dung quyền công tố và phạm vi thực hiện quyền này đƣợc quy định rất khác nhau ở mỗi quốc gia. Ngay trong một Nhà nƣớc cụ thể, ở mỗi giai đoạn phát triển có thể có những thay đổi nhất định trong việc tổ chức, xác định phạm vi quyền công tố. Ở Việt Nam, hệ thống VKSND đƣợc thành lập ngày 26 tháng 7 năm 1960, bên ca ̣nh chức năng chủ yếu khi đó là kiểm sát việc tuân theo pháp luật nhằm đảm bảo tính thống nhất của pháp chế và trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa, Viê ̣n kiể m sát thƣ̣c hiê ̣n hoa ̣t đô ̣ng “truy tố trƣớc Toà án nhân dân những ngƣời phạm pháp hình sự” (điểm b Điều 3 của Luật Tổ chức VKSND năm 1960). Nhƣ vâ ̣y chƣ́c
năng công tố đƣơ ̣c Viê ̣n kiể m sát thƣ̣c hiê ̣n ngay tƣ̀ khi thành lâ ̣p. Nhƣng khái niệm “quyề n công tố ” và “thƣ̣c hành quyề n công tố ” lần đầu tiên đƣợc xuất hiện cùng với việc ban hành Hiến pháp 1980, bên cạnh khái niệm truyền thống “kiểm sát việc tuân theo pháp luật”. Từ đó đến nay, đã có nhiều công trình nghiên cứu đề cập đến hai khái niệm này, song vẫn còn nhiều quan điểm khác nhau về quyề n công tố . Có thể khái quát một số quan điểm chính sau đây: Quan điểm thứ nhất cho rằng, mọi hoạt động kiểm sát việc tuân theo pháp luật đều là thƣ̣c hành quyề n công tố . Những ngƣời theo quan điểm này cho rằ ng công tố không phải là chức năng độc lập của Viện kiểm sát, mà chỉ là một hình thức thực hiện chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật [28, tr85-87]. Quan điểm thứ hai cho rằng, QCT là quyền của Nhà nƣớc giao cho Viê ̣n kiể m sá truy tố một kẻ phạm tội ra Toà án và thực hiện sự buộc tội tại phiên toà [37, tr19]. Theo họ, QCT chỉ có trong tố tụng hình sự và cũng chỉ diễn ra ở giai đoạn xét xử sơ thẩm. Quan điểm thứ ba cho rằng, QCT là quyền đại diện cho Nhà nƣớc đƣa các vụ việc vi phạm pháp luật nói chung ra cơ quan xét xử để bảo vệ lợi ích Nhà nƣớc, bảo vệ trật tự pháp luật. Đây là quan điểm chính thống của ngành kiểm sát giai đoạn từ năm 1960 đến năm 1985, đƣợc đƣa vào chƣơng trình giảng dạy của Trƣờng Cao đẳng kiểm sát Hà Nội. [28,tr.84-87]. Quan điểm thứ tư cho rằng, QCT là quyền của Nhà nƣớc giao cho các cơ quan tiến hành tố tụng trong việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với ngƣời phạm tội [37, tr10]. Theo quan điểm này, không chỉ Viê ̣n kiể m sát mà các cơ quan khác tiến hành tố tụng nhƣ Cơ quan điều tra, Toà án đều đƣợc thực hiện QCT. Quan điểm thứ năm cho rằng, Công tố là sự cáo buộc của Nhà nƣớc với các cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm pháp luật hành chính, dân sự, kinh tế và luật hình sự [37, tr.11]. Theo quan điểm này, QCT không chỉ đƣợc thực hiện trong tố
tụng hình sự mà còn đƣợc thực hiện trong tố tụng dân sự, kinh tế, lao động và hành chính. Quan điểm thứ sáu cho rằng : QCT là quyền nhân danh Nhà nƣớc thực hiện việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với ngƣời phạm tội. Quyền này thuộc về Nhà nƣớc, đƣợc Nhà nƣớc giao cho một cơ quan thực hiện (ở Việt Nam là Viện kiểm sát nhân dân) để phát hiện tội phạm và truy cứu trách nhiệm hình sự đối với ngƣời phạm tội [12, tr 40]. Trên đây là một số quan điểm khác nhau tồn tại khá phổ biến hiện nay về khái niệm QCT. Mỗi quan điể m đề u có nhƣ̃ng hạt nhân hợp lý riêng. Tuy vâ ̣y, theo ý kiến chúng tôi , các quan điể m tƣ̀ thƣ́ nhấ t đế n thƣ́ năm còn những bất cập nhất đinh ̣ nhì n tƣ̀ khiá ca ̣nh quy đinh ̣ của pháp luâ ̣t , khoa ho ̣c cũng nhƣ thƣ̣c tiễn , thể hiê ̣n: Hoă ̣c là coi QCT chỉ là hình thức thực hiện chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tu ̣ng hin ̀ h sƣ̣ , dẫn đế n xem nhe ̣ bản chấ t của QCT nhƣ là hoa ̣t đô ̣ng đô ̣c lâ ̣p của Viê ̣n kiể m sát đƣơ ̣c Nhà nƣớc ủy quyền; Hoă ̣c là thu he ̣p pha ̣m vi QCT, chỉ bó gọn QCT trong giai đoa ̣n truy tố , xét xử sơ thẩm vụ án hình sự. Tƣ̀ đó hạn chế quyền hạn cũng nhƣ trách nhiệm của Viê ̣n kiể m sát nhƣ là cơ quan có trách nhiệm chính trong truy cứu trách nhiệm hình sự đối với ngƣời phạm tội ; Hoă ̣c là đánh đồ ng QCT với chƣ́c năng kiể m sát viê ̣c tuân theo pháp luâ ̣t , dẫn đế n mở rô ̣ng pha ̣m vi QCT sang cả liñ h vƣ̣c tƣ pháp khác nhƣ dân sƣ̣ , kinh tế , lao động, hành chính. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Ban Chấ p hành Trung ƣơng Đảng (2006), Nghị quyết số 04- NQ/TW ngày 21/8/2006 của Ban chấp hành trung ương Đảng (khoá X) về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí. 2. Ban Chấ p hành Trung ƣơng Đảng (2012), Kết luận số 21-KL/TW ngày 25/5/2012, của Ban chấp hành trung ương Đảng (khoá XI) về việc tiếp tục thực
hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ ba Ban chấp hành trung ương Đảng khoá X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 3. Ban Nội chính Trung ƣơng (1998), Đấu tranh chống tham nhũng ở nước ta, Đề tài cấp Bộ. 4. Bô ̣ chính tri ̣ (2000), Chỉ thị số 53-CT/TW ngày 21/3/2000 của Bộ Chính trị về một số công việc cấp bách của các cơ quan Tư pháp cần thực hiện trong năm 2000. 5. Bô ̣ chính trị (2002), Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 02/1/2002 của Bộ Chính trị về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác trong thời gian tới. 6. Bô ̣ chiń h tri (2005), ̣ Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày 24/5/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010 định hướng đến năm 2020. 7. Bô ̣ chiń h tri ̣ (2005), Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020. 8. Lê Cảm (2004), ”Một số vấn đề lý luận chung về các giai đoạn tố tụng hình sự”, Tạp chí Kiểm sát, (2). 9. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 10. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 11. Trần Văn Độ (2004), “Một số vấn đề về hoạt động tƣ pháp và kiểm sát hoạt động tƣ pháp của nƣớc ta hiện nay”, Nhà nƣớc và pháp luật, (2), tr. 24-31. 12. Lê Thị Tuyết Hoa (2002), Quyền công tố ở Việt Nam, luận văn tiến sĩ luật học, Viện Nhà nƣớc và pháp luật, Hà Nội. 13. Học viện Tƣ pháp (2002), Kỹ năng thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự, Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội.