Tóm tắt luận văn Thạc sĩ Luật học: Thực tiễn giải quyết ly hôn tại Tòa án nhân dân quận hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội theo Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> KHOA LUẬT<br /> <br /> NGUYỄN THANH TÖ<br /> <br /> THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT LY HÔN TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN<br /> QUẬN HAI BÀ TRƯNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI THEO LUẬT<br /> HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH NĂM 2000<br /> <br /> Công trình được hoàn thành<br /> tại Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Văn Cừ<br /> <br /> Phản biện 1:<br /> <br /> Phản biện 2:<br /> <br /> Chuyên ngành : Luật dân sự<br /> Mã số<br /> <br /> : 60 38 30<br /> Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn, họp tại<br /> Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội.<br /> Vào hồi ..... giờ ....., ngày ..... tháng ..... năm 2012.<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận văn<br /> tại Trung tâm thông tin - Thư viện Đại học Quốc gia Hà Nội Trung<br /> tâm tư liệu - Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội<br /> HÀ NỘI - 2012<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> 2.3.<br /> <br /> MỤC LỤC CỦA LUẬN VĂN<br /> Trang<br /> Trang phụ bìa<br /> Lời cam đoan<br /> Mục lục<br /> Danh mục các từ viết tắt<br /> Danh mục các bảng<br /> <br /> 2.3.1.<br /> 2.3.2.<br /> 2.4.<br /> <br /> 2.4.1.<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> <br /> Chương 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ LY HÔN VÀ HẬU QUẢ<br /> <br /> 1<br /> 7<br /> <br /> 2.4.2.<br /> <br /> PHÁP LÝ CỦA LY HÔN<br /> <br /> 1.1.<br /> 1.2.<br /> 1.2.1.<br /> 1.2.2.<br /> 1.3.<br /> 1.3.1.<br /> 1.3.2.<br /> <br /> Khái niệm ly hôn<br /> Quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về ly hôn<br /> Quyền yêu cầu ly hôn là quyền tự do cá nhân của vợ,<br /> chồng (quyền dân sự)<br /> Căn cứ ly hôn theo Luật Hôn nhân và gia đình Việt Nam<br /> năm 2000<br /> Hậu quả pháp lý của ly hôn<br /> Hậu quả pháp lý của ly hôn dưới góc độ pháp luật<br /> Ảnh hưởng của việc ly hôn đối với gia đình và xã hội<br /> Chương 2: THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT LY HÔN TẠI TÕA<br /> <br /> 16<br /> 30<br /> 30<br /> 43<br /> 47<br /> <br /> LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH VIỆT NAM<br /> NĂM 2000<br /> <br /> 2.2.<br /> 2.2.1.<br /> 2.2.2.<br /> <br /> 3<br /> <br /> 60<br /> 68<br /> 88<br /> <br /> 88<br /> 96<br /> 99<br /> <br /> LƯỢNG GIẢI QUYẾT CÁC VỤ VIỆC LY<br /> HÔN TẠI TÕA ÁN NHÂN DÂN QUẬN HAI<br /> BÀ TRƯNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI<br /> <br /> PHỐ HÀ NỘI NHỮNG NĂM QUA THEO<br /> <br /> Vài nét về tình hình kinh tế, văn hóa, xã hội của quận Hai<br /> Bà Trưng thành phố Hà Nội tác động đến quan hệ hôn<br /> nhân và gia đình nói chung và ly hôn nói riêng<br /> Thực trạng ly hôn trên địa bàn quận Hai Bà Trưng, thành<br /> phố Hà Nội<br /> Nhận xét chung<br /> Tình hình ly hôn trên địa bàn quận Hai Bà Trưng, thành<br /> phố Hà Nội được nghiên cứu trên một số phương diện<br /> <br /> 60<br /> <br /> LUẬT VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT<br /> <br /> 7<br /> 11<br /> 14<br /> <br /> ÁN NHÂN DÂN QUẬN HAI BÀ TRƯNG THÀNH<br /> <br /> 2.1.<br /> <br /> Một số nguyên nhân cơ bản của ly hôn trên địa bàn quận<br /> Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội<br /> Một số nguyên nhân khách quan<br /> Một số nguyên nhân chủ quan<br /> Thực tiễn áp dụng Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000<br /> giải quyết các trường hợp ly hôn tại Tòa án nhân dân quận<br /> Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội<br /> Các trường hợp ly hôn tại Tòa án nhân dân quận Hai Bà<br /> Trưng, thành phố Hà Nội<br /> Hậu quả pháp lý của ly hôn<br /> Chương 3: MỘT SỐ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN PHÁP<br /> <br /> 47<br /> <br /> 3.1.<br /> <br /> 3.1.1.<br /> 3.1.2.<br /> 3.2.<br /> 3.3.<br /> 3.3.1.<br /> 3.3.2.<br /> 3.3.3.<br /> 3.3.4.<br /> <br /> Nhận xét chung về thực tiễn áp dụng Luật Hôn nhân và<br /> gia đình năm 2000 để giải quyết các vụ việc ly hôn tại Tòa<br /> án nhân dân quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội<br /> Thuận lợi<br /> Khó khăn<br /> Sự cần thiết phải hạn chế ly hôn<br /> Một số giải pháp hạn chế ly hôn<br /> Giải pháp trong lĩnh vực pháp luật<br /> Giải pháp về mặt xã hội<br /> Giải pháp từ mỗi cá nhân<br /> Giải pháp kinh tế<br /> KẾT LUẬN<br /> <br /> 52<br /> <br /> DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> 52<br /> 53<br /> <br /> 4<br /> <br /> 99<br /> <br /> 100<br /> 102<br /> 106<br /> 108<br /> 109<br /> 111<br /> 115<br /> 115<br /> 117<br /> 119<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài<br /> Lịch sử xã hội loài người đã trải qua nhiều hình thái gia đình khác nhau.<br /> Trong đó, gia đình được coi là sản phẩm của xã hội gắn liền với quá trình phát<br /> sinh, phát triển của xã hội, ở bất kỳ chế độ xã hội nào thì gia đình đều thực<br /> hiện những chức năng xã hội cơ bản của nó với vai trò là tế bào của xã hội.<br /> Sớm nhìn thấy vai trò nền tảng của gia đình và mối liên hệ hữu cơ giữa<br /> gia đình và xã hội, sinh thời Bác Hồ của chúng ta đã chỉ rõ: Quan tâm đến<br /> gia đình là đúng vì nhiều gia đình cộng lại mới thành xã hội, xã hội tốt thì<br /> gia đình càng tốt, gia đình tốt thì xã hội mới tốt. Điều đó nói lên rằng phát<br /> triển xã hội cùng với việc xây dựng xã hội mới phải quan tâm thường xuyên<br /> đến việc củng cố quan hệ hôn nhân và gia đình (HN&GĐ). Tuy nhiên, trong<br /> những năm gần đây cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường, sự<br /> bùng nổ của thời đại công nghệ thông tin và cùng với sự du nhập của nhiều<br /> luồng văn hóa, tư tưởng, lối sống phương Tây đã làm thay đổi rất nhiều quan<br /> điểm, lối sống và lý tưởng ở mỗi người, đặc biệt là trong quan hệ gia đình<br /> biểu hiện rõ nhất là số vụ ly hôn ngày càng gia tăng.<br /> Luật HN&GĐ năm 2000 của Nhà nước ta có hiệu lực thi hành từ ngày<br /> 01 tháng 01 năm 2001 đến nay đã được hơn 10 năm. Quá trình thi hành và<br /> áp dụng Luật đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, góp phần xây dựng và củng<br /> cố chế độ hôn nhân và gia đình xã hội chủ nghĩa, xây dựng chuẩn mực pháp<br /> lý cho cách ứng xử của các thành viên trong gia đình, xây dựng gia đình dân<br /> chủ, hòa thuận, hạnh phúc và bền vững, bảo đảm các quyền và lợi ích hợp<br /> pháp cho các đương sự. Thực tế cho thấy, các tranh chấp từ quan hệ<br /> HN&GĐ xảy ra rất nhiều, trong đó các vụ việc ly hôn chiếm trên 90%.<br /> <br /> vợ và các con chưa thành niên. Tuy nhiên, vẫn còn một số vụ việc được giải<br /> quyết theo quan điểm "khiên cưỡng", máy móc dẫn đến việc khiếu kiện kéo<br /> dài qua nhiều cấp xét xử. Nguyên nhân thì có rất nhiều, trong đó có nguyên<br /> nhân xuất phát từ các quy định của Luật HN&GĐ về chế định ly hôn (căn cứ<br /> cho ly hôn, các trường hợp ly hôn và hậu quả pháp lý của ly hôn) chưa được<br /> cụ thể, các văn bản hướng dẫn thi hành Luật của các cơ quan nhà nước có<br /> thẩm quyền chưa đầy đủ dẫn đến cách hiểu khi áp dụng Luật tại các cấp<br /> TAND (trong đó có TAND quận Hai Bà Trưng thành phố Hà Nội) chưa có<br /> sự nhất quán. Nhiều vụ việc ly hôn có những tình tiết, nội dung giống nhau<br /> nhưng khi áp dụng Luật giải quyết lại có những phán quyết khác nhau ở các<br /> cấp Tòa án, nhất là việc chấp nhận quyền yêu cầu ly hôn của vợ chồng và<br /> giải quyết hậu quả pháp lý của ly hôn (chia tài sản giữa vợ chồng, giải quyết<br /> quyền lợi của con chưa thành niên…) còn có nhiều bất cập và vướng mắc.<br /> Tình hình đó đòi hỏi việc nghiên cứu thực tiễn áp dụng Luật giải quyết các<br /> vụ việc ly hôn tại TAND quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội là rất cần<br /> thiết và có ý nghĩa về lý luận và thực tiễn sâu sắc.<br /> 2. Tình hình nghiên cứu đề tài<br /> Vấn đề ly hôn và hậu quả pháp lý của ly hôn cũng như các nguyên<br /> nhân, lý do ly hôn và các vấn đề liên quan đã được khá nhiều công trình<br /> nghiên cứu khoa học quan tâm.<br /> - Nhóm các luận văn, luận án:<br /> <br /> Tại Tòa án nhân dân (TAND) quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội<br /> trong những năm qua cũng đã áp dụng Luật HN&GĐ giải quyết nhiều vụ<br /> việc ly hôn. Nhìn chung các vụ việc được TAND quận Hai Bà Trưng giải<br /> quyết theo quy định của pháp luật đạt hiệu quả cao với phương châm "đạt lý,<br /> thấu tình" đảm bảo quyền lợi của các đương sự, nhất là quyền lợi của người<br /> <br /> Các công trình nghiên cứu tiêu biểu trong nhóm này gồm có: "Chế độ<br /> tài sản của vợ chồng theo Luật Hôn nhân và gia đình Việt Nam năm 2000"<br /> (Nguyễn Văn Cừ, Luận án Tiến sĩ Luật học, 2005); "Xác định chế độ tài sản<br /> của vợ chồng - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn" (Nguyễn Hồng Hải, Luận<br /> văn Thạc sĩ, 2002); "Chế định ly hôn theo quy định của pháp luật Việt Nam"<br /> (Vũ Thị hằng, Luận văn Thạc sĩ Luật học, 2006); "Căn cứ pháp lý và thủ tục<br /> giải quyết các vụ kiện ly hôn tại Tòa án Việt Nam" (Nguyễn Thị Túy Hoa,<br /> Luận văn Thạc sĩ Luật học); "Chia tài sản chung của vợ chồng theo Luật<br /> Hôn nhân và gia đình Việt Nam năm 2000" (Nguyễn Thị Lan, Luận văn<br /> Thạc sĩ Luật học, 2012)… Các công trình này có nghiên cứu liên quan đến<br /> <br /> 5<br /> <br /> 6<br /> <br /> vấn đề chia tài sản của vợ chồng khi ly hôn mà chưa nghiên cứu tổng thể về<br /> vấn đề ly hôn nói chung.<br /> - Nhóm sách giáo trình, sách chuyên khảo:<br /> Có một số công trình tiêu biểu như: "Một số vấn đề lý luận và thực tiễn<br /> về Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000" (Nguyễn Văn Cừ - Ngô Thị<br /> Hường, 2002, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội); "Bình luận khoa học Luật<br /> Hôn nhân và gia đình Việt Nam" (Nguyễn Ngọc Điện, 2002, Nxb Trẻ, thành<br /> phố Hồ Chí Minh); "Bình luận khoa học Luật Hôn nhân và gia đình Việt<br /> Nam" (Đinh Thị Mai Phương - Chủ biên, 2004, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà<br /> Nội); "Giáo trình Luật Hôn nhân và gia đình Việt Nam" (Trường Đại học<br /> Luật Hà Nội, 2008)… Những công trình khoa học này thường thiên về bình<br /> luận, giải thích Luật HN&GÐ mà chưa nghiên cứu sâu về tình hình ly hôn,<br /> hậu quả pháp lý của ly hôn và thực tiễn áp dụng Luật HN&GÐ giải quyết<br /> các vụ án ly hôn cũng như chưa đề cập đến các giải pháp nhằm hạn chế ly<br /> hôn ở một địa phương cụ thể.<br /> - Nhóm các bài viết trên các báo, tạp chí:<br /> Một số bài viết tiêu biểu phải kể đến như: "Căn cứ ly hôn trong Cổ luật<br /> Việt Nam" (Nguyễn Thị Thu Vân, Tạp chí Nhà nước và pháp luật, số<br /> 8/2005); "Áp dụng quy định về ly hôn của Luật Hôn nhân và gia đình năm<br /> 2000 để giải quyết" (Nguyễn Văn Chung, Tạp chí Tòa án nhân dân, số 21/2008);<br /> "Bắt buộc hòa giải cụ án ly hôn ở cơ sở là không phù hợp với pháp luật hiện<br /> hành" (Lê Thu Hà, Tạp chí Tòa án nhân dân, số 9/2007); "Cần có hướng dẫn<br /> thống nhất về thụ lý yêu cầu ly hôn hay không công nhận vợ chồng và thủ<br /> tục giải quyết" (Đoàn Đức Lương, Tạp chí Kiểm sát, số 9/2005)… Các bài<br /> viết này đều nghiên cứu phản ánh một số nội dung liên quan đến vấn đề ly<br /> hôn, tuy nhiên cũng chưa phản ánh được một cách toàn diện và đầy đủ về<br /> thực trạng ly hôn tại một địa phương cụ thể.<br /> Đề tài: "Thực tiễn giải quyết ly hôn tại Tòa án nhân dân quận Hai Bà<br /> Trưng, thành phố Hà Nội theo Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000" là<br /> công trình khoa học nghiên cứu cụ thể về vấn đề ly hôn, áp dụng pháp luật<br /> giải quyết ly hôn và hậu quả pháp lý của ly hôn ở một địa phương cụ thể.<br /> <br /> 7<br /> <br /> 3. Mục đích, nhiệm vụ của việc nghiên cứu đề tài<br /> - Về mục đích:<br /> Luận văn nghiên cứu về tình hình ly hôn tại TAND quận Hai Bà Trưng,<br /> thành phố Hà Nội, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng áp<br /> dụng Luật HN&GĐ Việt Nam năm 2000 trong việc giải quyết các vụ việc ly<br /> hôn tại TAND quận Hai Bà Trưng.<br /> - Về nhiệm vụ của luận văn:<br /> + Nghiên cứu những vấn đề lý luận về ly hôn và căn cứ cho ly hôn, cơ<br /> sở và ý nghĩa của việc quy định căn cứ ly hôn và hậu quả pháp lý của ly hôn<br /> theo Luật HN&GĐ năm 2000.<br /> + Nghiên cứu thực tiễn áp dụng chế định ly hôn theo Luật HN&GĐ<br /> năm 2000 để giải quyết các vụ việc ly hôn tại TAND quận Hai Bà Trưng,<br /> thành phố Hà Nội.<br /> + Đánh giá những ưu điểm và tích cực khi giải quyết các vụ việc ly hôn<br /> tại TAND quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội.<br /> + Đánh giá chất lượng áp dụng Luật HN&GĐ năm 2000 trong việc giải<br /> quyết các vụ việc ly hôn tại TAND quận Hai Bà Trưng từ đó tìm hiểu một số<br /> những vướng mắc, hạn chế, nguyên dẫn đến ly hôn.<br /> + Đề xuất và luận chứng những quan điểm, giải pháp chủ yếu nhằm<br /> nâng cao chất lượng giải quyết các vụ việc ly hôn hiện nay tại TAND quận<br /> Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội.<br /> 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu<br /> - Cơ sở lý luận:<br /> Luận văn dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí<br /> Minh về Nhà nước và pháp luật, các quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản<br /> Việt Nam về tăng cường pháp chế, xây dựng Nhà nước pháp quyền của dân, do<br /> dân, vì dân đặc biệt là các quan điểm của Đảng chỉ đạo về cải cách tư pháp.<br /> - Phương pháp nghiên cứu:<br /> Luận văn sử dụng phương pháp của triết học duy vật biện chứng, duy vật<br /> lịch sử mácxít, trong đó chú trọng các phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực<br /> <br /> 8<br /> <br /> tiễn, phương pháp phân tích và tổng hợp, phương pháp lịch sử cụ thể. Ngoài ra<br /> còn sử dụng các phương pháp của bộ môn khoa học khác như thống kê, so sánh.<br /> 5. Những đóng góp của luận văn<br /> <br /> Chương 3: Một số kiến nghị hoàn thiện pháp luật và giải pháp nâng cao<br /> chất lượng giải quyết các vụ việc ly hôn tại Tòa án nhân dân quận Hai Bà<br /> Trưng, thành phố Hà Nội.<br /> <br /> - Luận văn phân tích khái niệm, căn cứ ly hôn trong pháp Luật HN&GĐ<br /> Việt Nam qua các thời kỳ và có sự so sánh để đưa ra những nhận định và<br /> đánh giá về căn cứ ly hôn và hậu quả pháp lý của ly hôn.<br /> - Đánh giá thực trạng chất lượng áp dụng Luật HN&GĐ Việt Nam năm<br /> 2000 trong việc giải quyết các vụ việc ly hôn tại TAND quận Hai Bà Trưng,<br /> thành phố Hà Nội trong những năm qua.<br /> - Đề xuất giải pháp phù hợp thực tiễn hiện nay nhằm nâng cao chất<br /> lượng áp dụng Luật HN&GĐ Việt Nam năm 2000 của TAND quận Hai Bà<br /> Trưng, thành phố Hà Nội trong việc giải quyết các vụ việc ly hôn.<br /> 6. Ý nghĩa khoa học của luận văn<br /> Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần bổ sung và phát triển lý luận<br /> phục vụ yêu cầu thực tiễn của việc không ngừng nâng cao chất lượng áp<br /> dụng Luật HN&GĐ Việt Nam năm 2000 trong hoạt động xét xử nói chung<br /> và trong việc giải quyết các vụ việc ly hôn tại TAND quận Hai Bà Trưng nói<br /> riêng trong công cuộc cải cách tư pháp hiện nay. Kết quả nghiên cứu của<br /> luận văn có thể làm tư liệu tham khảo phục vụ cho công tác nghiên cứu,<br /> giảng dạy khoa học pháp lý nói chung và đào tạo chức danh tư pháp nói<br /> riêng. Nội dung của luận văn cũng có thể góp phần xây dựng kỹ năng nghề<br /> nghiệp của người Thẩm phán, kỹ năng nghiên cứu hồ sơ, đặc biệt là đối với<br /> các Thẩm phán dân sự tại TAND quận Hai Bà Trưng thành phố Hà Nội<br /> trong việc giải quyết các vụ việc ly hôn theo Luật HN&GĐ năm 2000.<br /> <br /> Chương 1<br /> LÝ LUẬN CHUNG VỀ LY HÔN<br /> VÀ HẬU QUẢ PHÁP LÝ CỦA LY HÔN<br /> 1.1. Khái niệm ly hôn<br /> Ly hôn là việc chấm dứt hôn nhân, là kết quả của hành vi có ý chí của<br /> vợ chồng hoặc một bên vợ hoặc một bên chồng và có giá trị pháp lý khi<br /> được Tòa án có thẩm quyền công nhận. Đây có thể coi là biện pháp cuối<br /> cùng để chấm dứt tình trạng hôn nhân không thể cứu vãn được. Theo quy<br /> định của Luật HN&GĐ năm 2000 "Ly hôn là chấm dứt quan hệ hôn nhân do<br /> Tòa án công nhận hoặc quyết định theo yêu cầu của vợ hoặc chồng hoặc cả<br /> hai vợ chồng" (khoản 8 Điều 8). Theo đó, ly hôn là hành vi có ý chí và có lý<br /> trí của vợ chồng, trong quan hệ ly hôn không có chủ thể nào khác có quyền<br /> yêu cầu ly hôn ngoài hai vợ chồng.<br /> 1.2. Quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về ly hôn<br /> <br /> Chương 2: Thực tiễn giải quyết ly hôn tại Tòa án nhân dân quận Hai Bà<br /> Trưng, thành phố Hà Nội những năm qua theo Luật Hôn nhân và gia đình<br /> Việt Nam năm 2000.<br /> <br /> Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, hôn nhân nói chung, ly hôn<br /> nói riêng là hiện tượng xã hội mang tính giai cấp. Pháp luật xã hội chủ nghĩa<br /> (XHCN) thừa nhận quan hệ hôn nhân xây dựng trên cơ sở tình yêu chân<br /> chính, tự do và tự nguyện của đôi nam nữ, điều này được thể hiện trong việc<br /> kết hôn cũng như ly hôn. Có thể nói, quyền tự do ly hôn xuất phát từ bản<br /> chất của chế độ xã hội. Ở chế độ XHCN là chế độ duy nhất xây dựng một<br /> nền dân chủ thực sự mà trong đó quyền lợi của tất cả mọi người thuộc các<br /> tầng lớp khác nhau đều được đảm bảo. Ly hôn chính là sự giải phóng cho vợ<br /> chồng khi bản chất cuộc hôn nhân không tồn tại trên thực tế và Nhà nước<br /> cho phép họ ly hôn. Điều này không những đem lại lợi ích cho cả vợ chồng<br /> mà còn bảo vệ được lợi ích của Nhà nước và xã hội.<br /> <br /> 9<br /> <br /> 10<br /> <br /> 7. Kết cấu của luận văn<br /> Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung<br /> của luận văn gồm 3 chương.<br /> Chương 1: Lý luận chung về ly hôn và hậu quả pháp lý của ly hôn.<br /> <br />