Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật kinh tế: Pháp luật về an toàn lao động, qua thực tiễn trong các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:29

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề án "Pháp luật về an toàn lao động, qua thực tiễn trong các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định" nhằm đưa ra giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về an toàn lao động, qua thực tiễn trong các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật kinh tế: Pháp luật về an toàn lao động, qua thực tiễn trong các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT ----o0o----- HUỲNH THẢO LY PHÁP LUẬT VỀ AN TOÀN LAO ĐỘNG, QUA THỰC TIỄN TRONG CÁC DOANH NGHIỆP Ở TỈNH BÌNH ĐỊNH TÓM TẮT ĐỀ ÁN THẠC SĨ LUẬT KINH TẾ Mã số: 8380107 THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2024
Công trình được hoàn thành tại: Trường Đại học Luật, Đại học Huế Người hướng dẫn khoa học: 1. TS. Trần Văn Hải 2. PGS. TS. Nguyễn Văn Cừ Phản biện : TS. Đào Mộng Điệp Đề án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm Đề án Thạc sĩ Luật Kinh tế họp tại: Trường Đại học Luật Vào ngày...........tháng 9 năm 2024 Trường Đại học Luật, Đại học Huế
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề án ........................................................ 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề án ...................................................... 2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đề án ........................................................ 4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................... 4 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu đề án ..................................... 5 6. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề án ............................................ 5 7. Kết cấu của đề án ........................................................................................... 6 Chương 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN PHÁP LUẬT VỀ AN TOÀN LAO ĐỘNG ............................................................................................................... 7 1.1. Khái quát pháp luật về an toàn lao động ................................................. 7 1.1.1. Khái niệm về an toàn lao động ................................................................. 7 1.1.2. Khái niệm, đặc điểm của pháp luật về an toàn lao động............................ 7 1.1.3. Nội dung cơ bản của pháp luật về an toàn lao động .................................. 8 1.1.4. Vai trò của pháp luật về an toàn lao động ................................................. 9 1.2. Các yếu tố tác động đến thực hiện pháp luật về an toàn lao động .......... 9 1.2.1. Đường lối, quan điểm của Đảng trong lĩnh vực lao động ........................ 10 1.2.2. Sự hoàn thiện các quy định của pháp luật về an toàn lao động................ 10 1.2.3. Chủ thể thực hiện pháp luật về an toàn lao động ..................................... 10 Tiểu kết chương 1 ............................................................................................ 11 Chương 2. THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ AN TOÀN LAO ĐỘNG TẠI CÁC DOANH NGHIỆP Ở TỈNH BÌNH ĐỊNH ......................................................................................... 12 2.1. Thực trạng pháp luật về an toàn lao động ............................................. 12 2.1.1. Quy định pháp luật về an toàn lao động .................................................. 12 2.1.2. Đánh giá pháp luật về an toàn lao động .................................................. 14 2.2. Thực tiễn thực hiện pháp luật về an toàn lao động tại các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định ............................................................................................. 16 2.2.1. Kết quả đạt được trong việc thực hiện pháp luật về an toàn lao động tại các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định .................................................................. 16 2.2.2. Vướng mắc trong thực tiễn thực hiện pháp luật về an toàn lao động tại các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định......................................................................... 16 2.3. Nguyên nhân của bất cập, hạn chế trong việc thực hiện pháp luật về an toàn lao động tại các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định .................................. 17 Tiểu kết chương 2 ............................................................................................ 18 Chương 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ AN TOÀN LAO ĐỘNG ....... 19 3.1. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về an toàn lao động ............................. 19 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về an toàn lao động tại các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định .......................................................... 19
3.2.1. Giải pháp đối với cơ quan chức năng để hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về an toàn lao động tại các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định ........................................................................................................ 20 3.2.2. Giải pháp đối với các doanh nghiệp thực pháp luật về an toàn lao động tại các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định .................................................................. 20 Tiểu kết chương 3 ............................................................................................ 21 KẾT LUẬN..................................................................................................... 22
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT TỪ VIẾT TẮT GIẢI THÍCH 1 Luật AT, VSLĐ Luật An toàn, vệ sinh lao động 2 ATLĐ An toàn lao động 3 TNLĐ Tai nạn lao động 4 UBND Ủy ban nhân dân 5 BNN Bệnh nghề nghiệp 6 DN Doanh nghiệp 7 NLĐ Người lao động 8 NSDLĐ Người sử dụng lao động
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề án Bảo đảm an toàn lao động là trách nhiệm và nghĩa vụ của cả người lao động và người sử dụng lao động nhằm bảo vệ tính mạng, tài sản của mỗi người. Lao động trong môi trường an toàn là vấn đề luôn được quan tâm, để bảo vệ nguồn nhân lực - vốn quý của xã hội. Việc bảo đảm môi trường làm việc an toàn với sức khỏe của người lao động không chỉ đảm bảo cho sự phát triển lâu dài của doanh nghiệp mà còn bảo đảm cho sự phát triển kinh tế bền vững. Trong phát triển nền kinh tế thị trường cùng với hội nhập kinh quốc tế ngày càng sâu rộng như hiện nay, vấn đề nguồn nhân lực có vai trò hết sức quan trọng. Để phát triển nguồn nhân lực, nâng cao năng suất và hiệu quả lao động thì việc đảm bảo an toàn lao động, bảo vệ sức khỏe cho người lao động là một yêu cầu tất yếu, liên quan chặt chẽ đến sự phát triển của từng doanh nghiệp, góp phần xây dựng một nền kinh tế bền vững cho mỗi quốc gia. Thời gian qua, công tác đảm bảo an toàn lao động, giảm thiểu tai nạn lao động của nước ta đã có những chuyển biến tích cực; pháp luật về an toàn lao động đang được hoàn thiện; vai trò, trách nhiệm của các cơ quan, tổc chức cá nhân có liên quan đến công tác an toàn lao động và quản lý nhà nước về an toàn lao động được nâng cao. Ở đâu, khi nào có hoạt động lao động sản xuất thì ở đó, khi đó phải tổ chức công tác bảo hộ lao động theo đúng phương châm: đảm bảo an toàn để sản xuất - sản xuất phải đảm bảo an toàn lao động. Bên cạnh những thành tựu đạt được, thì tình hình tai nạn lao động vẫn còn diễn biến khá phức tạp, đặc biệt là trong khu vực người lao động làm việc không theo hợp đồng lao động; ý thức chấp hành pháp luật về an toàn lao động của các chủ thể trong quan hệ lao động chưa cao; công tác quản lý nhà nước về an toàn lao động chưa đạt được kết quả như mong muốn; hệ thống quy phạm, tiêu chuẩn kỷ thuật về an toàn lao động của một số ngành, lĩnh vực còn lạc hậu, không phù hợp với thực tế, cần phải điều chỉnh, bổ sung; một số văn bản được hướng dẫn chậm nên thiếu đồng bộ; một số nội dung của văn bản hướng dẫn còn chồng chéo, mâu thuẫn gây khó khăn trong quá trình thực hiện. 1
Bình Định nằm ở khu vực duyên hải Nam Trung Bộ, trong Vùng kinh tế trọng điểm Miền Trung. Bình Định có diện tích tự nhiên là 6.071,3 km2; dân số năm 2019 là 1.487.900 người; gồm 09 huyện, 02 thị xã và Tp. Quy Nhơn. Theo báo cáo của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Bình Định, trên địa bàn tỉnh hiện có khoảng 8.000 doanh nghiệp, trong đó có 87 doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài1. Cùng với sự hoàn thiện và phát triển các khu, cụm công nghiệp, trên địa bàn tỉnh Bình Định cũng gia tăng nhanh số lượng doanh nghiệp và lao động. Các doanh nghiệp đã góp phần rất lớn vào việc thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế , xã hội của địa bàn tỉnh, đặc biệt đã giải quyết được số lượng lớn người lao động, có công ăn việc làm. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, thực trạng hoạt động của cac doanh nghiệp tại tỉnh Bình Định vẫn còn bộc lộ nhiều vấn đề còn hạn chế, trong đó phải kể đến là vấn đề an toàn lao động. Hiện nay, tại các doanh nghiệp vẫn còn tình trạng vi phạm về an toàn lao động, điển hình như: Không trang bị đầy đủ phương tiện bảo vệ cho người lao động; không kiểm định các loại máy móc thiết bị có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động; không thống kê báo cáo định kỳ về tình hình tai nạn lao động, không tổ chức huấn luyện về an toàn vệ sinh lao động cho người lao động….điều này đã làm cản trở đến việc thực hiện pháp luật về an toàn lao động tại các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định. Trước thực trạng pháp luật và thực tiễn thực hiện pháp luật về an toàn lao động còn nhiều hạn chế, khó khăn đòi hỏi phải có khung pháp lý hoàn thiện và cơ chế thực hiện pháp luật phù hợp với thời để từ đó góp phần nâng cao hiệu quả trong công tác bảo đảm an toàn lao động tại các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bình Định. Xuất phát từ yêu cầu này, tác giả chọn đề tài “Pháp luật về an toàn lao động, qua thực tiễn trong các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định” làm đề án tốt nghiệp thạc sĩ Luật Kinh tế của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề án Qua quá trình nghiên cứu, tác giả nhận thấy có một số công trình được công bố liên quan đến đề tài nghiên cứu, cụ thể như sau: 2
- Trần Tuấn Sơn (2022), Pháp luật Việt Nam về bảo vệ quyền của người lao động trong bối cảnh Việt Nam gia nhập Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương, Luận án tiến sĩ thực hiện tại trường Đại học Luật, Đại học Huế năm 2022. - Lê Thị Ngọc Cẩm (2023), Pháp luật về an toàn lao động, qua thực tiễn tại tỉnh Quảng Bình, Luận văn thạc sĩ thực hiện tại trường Đại học Luật, Đại học Huế năm 2023. - Đỗ Hồng Vân (2021), Pháp luật về quyền lợi của người lao động khi bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp ở Việt Nam, Luận văn thực hiện tại Trường Đại học Luật Hà Nội. - Phạm Văn Bình (2019), An toàn lao động theo pháp luật Việt Nam, qua thực tiễn tại tỉnh Quảng Trị, Luận văn thạc sĩ thực hiện tại trường Đại học Luật, Đại học Huế năm 2019. - Nguyễn Đức Tài (2018), Trách nhiệm của người sử dụng lao động trong trường hợp tai nạn lao động theo pháp luật lao động Việt Nam, Luận văn thực hiện tại Trường Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh. - Trần Thanh Minh (2019), Pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động, qua thực tiễn áp dụng tại tỉnh Ninh Thuận, Luận văn thạc sĩ Kinh tế thực hiện tại Trường Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh. - Minh Ngọc (2019), Nâng cao chất lượng công tác an toàn, vệ sinh lao động tại Bình Định, Tạp chí lao động, đăng tại website: https://tapchilaodong.vn/nang-cao-chat-luong-cong-tac-an-toan-ve-sinh-lao-dong- tai-binh-dinh-1314406.html ngày 25 tháng 01 năm 2019. - Nguyễn Thị Bích (2017), Một số ý kiến nhằm hoàn thiện các quy định của pháp luật về tai nạn lao động, Tạp chí Tòa án nhân dân, số 11 năm 2017. Từ tổng quan tình hình nghiên cứu cho thấy đã có một số công trình luận án, luận văn và các bài viết đăng tải ở các tạp chí có liên quan đến đề án nghiên cứu. Chính vì vậy, những công trình này sẽ là tài liệu tham khảo có giá trị về mặt lý luận và thực tiễn cho đề án. Bổ sung thêm cho đề án những cơ sở lý luận pháp luật về an toàn lao động. Bên cạnh đó, còn cung cấp cho đề tài nghiên cứu những thông tin, số 3
liệu quan trọng liên quan đến thực tiễn thực hiện pháp luật trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, từ tình hình nghiên cứu, có thể thấy, chưa có công trình nghiên cứu chuyên sâu đến pháp luật về an toàn lao động, qua thực tiễn trong các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định. Do đó, trên cơ sở kế thừa khoa học, đề sẽ tiếp tục phát triển và nghiên cứu chuyên sâu vào vấn đề lý luận pháp luật về an toàn lao động, qua thực tiễn trong các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định. Đặc biệt, sẽ đề xuất các giải pháp hoàn thiện hệ thống pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về an toàn lao động, qua thực tiễn trong các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định hiện nay. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đề án 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của đề án nhằm đưa ra giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về an toàn lao động, qua thực tiễn trong các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nêu trên, đề án tập trung giải quyết các nhiệm vụ chủ yếu sau: Một là, hệ thống cơ sở lý luận pháp luật về an toàn lao động Hai là, phân tích, đánh giá thực trạng pháp luật về an toàn lao động Ba là, đánh giá thực tiễn thực hiện pháp luật về an toàn lao động, qua thực tiễn trong các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định Bốn là, chỉ ra được các nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại trong quy định pháp luật và thực tiễn thực hiện pháp luật về an toàn lao động, qua thực tiễn trong các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định Năm là, đề xuất được giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả hoạt động thực hiện pháp luật về an toàn lao động, qua thực tiễn trong các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu - Nghiên cứu lý luận pháp luật về an toàn lao động - Nghiên cứu quy định của pháp luật về an toàn lao động 4
- Nghiên cứu thực tiễn thực hiện pháp luật về an toàn lao động, qua thực tiễn trong các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định. - Nghiên cứu các giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về an toàn lao động. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nội dung: Đề án nghiên cứu lý luận pháp luật và quy định cũng như thực tiễn thực hiện pháp luật về an toàn lao động. Phạm vi không gian: Đề án nghiên cứu tại tỉnh Bình Định Phạm vi về thời gian: Các số liệu, vụ việc trong thực tiễn được nghiên cứu trong giai đoạn từ năm 2018 đến năm 2023. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu đề án 5.1. Phương pháp luận Đề án nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. 5.1. Phương pháp nghiên cứu Để đạt mục đích, đề án sử dụng một số phương pháp nghiên cứu sau cụ thể như: Phương pháp phân tích, tổng hợp; Phương pháp thống kê; Phương pháp nghiên cứu điển hình; Phương pháp tra cứu văn bản; phương pháp so sánh. Tất cả các phương pháp nghiên cứu này sẽ là cách thức được sử dụng để phục vụ cho việc nghiên cứu các vấn đề lý luận pháp luật và thực tiễn thực hiện pháp luật liên quan đến đề án, cụ thể được vận dụng qua các chương của đề án như sau: - Phương pháp phân tích, đánh giá - Phương pháp tra cứu văn bản pháp luật - Phương pháp so sánh, thống kê, tổng hợp và nghiên cứu tình huống điển hình 6. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề án 6.1. Ý nghĩa khoa học của đề án: Đề án sẽ bổ sung và góp phần hoàn thiện quy định pháp luật về an toàn lao động; đề án bổ sung thêm cho hệ thống khoa học pháp lý công trình nghiên cứu chuyên sâu liên quan đến pháp luật về an toàn lao động. 5
6.2.Ý nghĩa thực tiễn của đề án: Kết quả nghiên cứu thực tiễn của đề án có giá trị tham khảo cho các cơ quan, tổ chức liên quan đến thực hiện pháp luật về an toàn lao động, qua thực tiễn trong các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định, đồng thời cơ quan lập pháp có thể tham khảo kết quả nghiên cứu của đề án để đưa ra hướng xây dựng, hoàn thiện quy định pháp luật. Ngoài ra, đề án là tài liệu tham khảo có giá trị cho các cơ sở đào tạo về pháp luật. 7. Kết cấu của đề án Ngoài Phần mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo thì Đề án có kết cấu thành 3 chương như sau: Chương 1: Một số vấn đề lý luận pháp luật về an toàn lao động Chương 2: Thực trạng pháp luật về an toàn lao động và thực tiễn thực hiện pháp luật về an toàn lao động tại các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định Chương 3: Giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về an toàn lao động tại các doanh nghiệp ở tỉnh Bình Định. 6
Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN PHÁP LUẬT VỀ AN TOÀN LAO ĐỘNG 1.1. Khái quát pháp luật về an toàn lao động 1.1.1. Khái niệm về an toàn lao động Người lao động khi làm việc sẽ chịu tác động của các yếu tố điều kiện lao động, trong đó có những yếu tố nguy hiểm, yếu tố có hại gây bất lợi cho bản thân người lao động, có thể gây ra tai nạn lao động, ảnh hưỏng xấu đến sức khỏe người lao động. Do đó cần phải được bảo vệ tránh những tác động của các yếu tố này. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp an toàn lao động, từ phòng ngừa đến kiểm soát rủi ro – giúp người lao động yên tâm công tác, đồng thời thể hiện trách nhiệm và sự quan tâm của doanh nghiệp đến đội ngũ nhân viên. 1.1.2. Khái niệm, đặc điểm của pháp luật về an toàn lao động 1.1.2.1. Khái niệm pháp luật về an toàn lao động An toàn lao động là những chế định của luật lao động bao gồm những quy phạm pháp luật quy định việc đảm bảo an toàn lao động nhằm bảo vệ tính mạng, sức khỏe của người lao động, đồng thời duy trì tốt khả năng làm việc lâu dài của người lao động. Dưới góc độ pháp lý, an toàn lao động là tổng hợp những quy phạm pháp luật quy định các biện pháp bảo đảm an toàn lao động nhằm ngăn ngừa tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, và cải thiện điều kiện lao động cho người lao động. Để người lao động được lao động trong một môi trường an toàn vệ sinh lao động thì trước hết các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, các Bộ, ngành phải xây dựng được tiêu chuẩn an toàn lao động. Trên cơ sở đó, nhà nước ban hành các quy định có tính bắt buộc nhằm đảm bảo an toàn vệ sinh lao động tại các đơn vị có sử dụng lao động. Bên cạnh việc tuân thủ tiêu chuẩn an toàn vệ sinh lao động, người sử dụng lao động phải đảm bảo nơi làm việc độ không gian thoáng, độ sáng, đạt tiêu chuẩn vệ sinh cho phép về bụi, hơi, khí độc, phóng xạ, điện từ trường, nóng, ồn, độ rung và các yếu tố có hại khác. Ngoài ra, các đơn vị 7
sử dụng lao động phải trang bị bảo hộ lao động, thực hiện các biện pháp bảo vệ sức khỏe người lao động, thực hiện các quy định về khắc phục tại nạn lao động và bệnh nghề nghiệp. Có thể nói, bảo đảm an toàn vệ sinh lao động là trách nhiệm của nhà nước, đơn vị sử dụng lao động, các tổ chức công đoàn, người lao động. Pháp luật là một hệ thống các quy tắc xử sự do Nhà nước đặt ra (hoặc thừa nhận) có tính quy phạm phổ biến, tính xác định chặt chẽ về mặt hình thức và tính bặt buộc chung thể hiện ý chí của giai cấp nắm quyền lực Nhà nước và được Nhà nước đảm bảo thực hiện nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội. Trong hoạt động lao động, pháp luật xác định những quy tắc bắt buộc để các chủ thể thực hiện phải tuân thủ, trong đó việc đảm bảo các điều kiện về an toàn lao động của các doanh nghiệp là một trong những nội dung quan trọng của pháp luật được Nhà nước quan tâm điều chỉnh. Tóm lại, pháp luật về an toàn lao động là hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành nhằm quy định về quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong việc bảo đảm an toàn lao động. Luật an toàn, vệ sinh lao động 2015 là luật khung về an toàn, vệ sinh lao động, quy định các nguyên tắc cơ bản, biện pháp bảo đảm an toàn, vệ sinh lao động trong các lĩnh vực, ngành nghề hoạt động. 1.1.2.2. Đặc điểm của pháp luật về an toàn lao động Bên cạnh những đặc điểm chung của hệ thống pháp luật nói chung, qua khái niệm pháp luật về an toàn lao động đã thể hiện một số đặc trưng cơ bản cụ thể sau: - Pháp luật về an toàn lao động mang tính chất khoa học kĩ thuật. - Quy định của pháp luật về an toàn lao động mang tính bắt buộc cao. - Là hệ thống các quy định pháp luật mang tính xã hội rộng rãi. - Pháp luật ATLĐ gắn liền với việc đảm bảo tính mạng, sức khỏe con người. 1.1.3. Nội dung cơ bản của pháp luật về an toàn lao động 8
Một là, nhóm quy định về quyền và nghĩa vụ về an toàn lao động của người lao động. Hai là, nhóm quy định về quyền và nghĩa vụ về an toàn lao động của người sử dụng lao động. Ba là, nhóm quy định về an toàn lao động đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh. Bốn là, nhóm quy định về xử lý vi phạm pháp luật về an toàn lao động. 1.1.4. Vai trò của pháp luật về an toàn lao động Pháp luật về ATLĐ được hiểu là các quy định pháp luật do các cơ quan có thẩm quyền ban hành điều chỉnh quan hệ liên quan đến an toàn, sức khỏe và chế độ của người lao động nhằm mục tiêu là tạo ra một môi trường làm việc an toàn, lành mạnh và bền vững cũng như cải tiến “điều kiện lao động”, loại bỏ tai nạn lao động, đảm bảo sức khỏe, an toàn cho người lao động và lợi ích chính đáng của người sử dụng lao động. Đảm bảo an toàn lao động là bảo vệ sức khoẻ cho người lao động, mang lại hạnh phúc cho bản thân và gia đình họ, đây là yếu tố quan trọng hàng đầu. Đảm bảo an toàn vệ sinh lao động trong quá trình sản xuất là bảo vệ lực lượng sản xuất. Pháp luật về ATLĐ có một số vai trò cơ bản như sau: Một là, đảm bảo ổn định về chính trị xã hội. Hai là, đảm bảo sự ổn định kinh tế - xã hội . Ba là, đảm bảo tính nhân văn của Nhà nước đối với người lao động. Bốn là, góp phần bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động. Năm là, tạo cơ sở pháp lý vững chắc để doanh nghiệp ổn định phát triển.. Như vậy, pháp luật về ATLĐ có vai trò vô cùng quan trọng đối với người lao động, doanh nghiệp và xã hội. Việc thực hiện tốt luật an toàn lao động góp phần bảo vệ sức khỏe, tính mạng, quyền lợi hợp pháp của người lao động, nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững. 1.2. Các yếu tố tác động đến thực hiện pháp luật về an toàn lao động 9
1.2.1. Đường lối, quan điểm của Đảng trong lĩnh vực lao động Pháp luật nước ta chính là kết quả của sự thể chế hóa đường lối, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam. 1.2.2. Sự hoàn thiện các quy định của pháp luật về an toàn lao động An toàn lao động được xem là nguyên tắc quan trọng nhất trong quá trình lao động, là trách nhiệm của người sử dụng lao động để đảm bảo an toàn cho người lao động, tránh được các tình huống xấu có thể xảy ra. 1.2.3. Chủ thể thực hiện pháp luật về an toàn lao động Chủ thể thực hiện về ATLĐ bao gồm hai nhóm chủ thể cơ bản: (1) Cơ quan quản lý nhà nước và (2) chủ thể là NLĐ và NSDLĐ. 1.3.4. Tổ chức thực hiện pháp luật về an toàn lao động Hiệu quả của việc thực hiện pháp luật về ATLĐ có còn chịu sự tác động từ việc tổ chức thực hiện pháp luật về ATLĐ. 10
Tiểu kết chương 1 Việc nghiên cứu cơ sở lý luận pháp luật về ATLĐ cần phải được thực hiện trước hết trên cơ sở lý luận pháp luật về ATLĐ. Trong chương 1, tác giả đã nghiên cứu và đề cập đến các khái niệm, đặc điểm của pháp luật về ATLĐ, đây là quan hệ pháp luật đặc thù trong việc đảm bảo ATLĐ cho NLĐ tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh. Để nắm bắt cụ thể các quy định, Chương 1 đã xác định được những nhóm quy phạm cơ bản như: nhóm quy định về quyền và nghĩa vụ về an toàn lao động của người lao động; nhóm quy định về quyền và nghĩa vụ về an toàn lao động của người sử dụng lao động; nhóm quy định về an toàn lao động đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh; nhóm quy định về xử lý vi phạm pháp luật về an toàn lao động. Trong phạm vi nghiên cứu Chương 1 này, tác giả còn xác định các vai trò cơ bản của pháp luật về ATLĐ đối với sự phát triển của điều kiện kinh tế, xã hội như đảm bảo ổn định về chính trị xã hội. Pháp luật về ATLĐ là sự cụ thể hóa chính sách của Đảng và Nhà nước ta trong hoạt động lao động sản xuất, kinh doanh; đảm bảo sự ổn định kinh tế - xã hội . Thực hiện nghiêm túc pháp luật về an toàn lao động sẽ đem lại hiệu quả kinh tế to lớn; đảm bảo tính nhân văn của Nhà nước đối với người lao động; góp phần bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động; tạo cơ sở pháp lý vững chắc để doanh nghiệp ổn định phát triển. Ngoài ra, trong nội dung này còn đề cập đến các yếu tố cơ bản tác động đến việc thực hiện pháp luật về ATLĐ. 11
Chương 2 THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ AN TOÀN LAO ĐỘNG TẠI CÁC DOANH NGHIỆP Ở TỈNH BÌNH ĐỊNH 2.1. Thực trạng pháp luật về an toàn lao động 2.1.1. Quy định pháp luật về an toàn lao động 2.1.1.1. Quy định về quyền và nghĩa vụ về an toàn lao động của người sử dụng lao động Quyền và nghĩa vụ về an toàn lao động của người sử dụng lao động được quy định cụ thể trong Luật AT, VSLĐ năm 2015, cụ thể NSDLĐ có các quyền: a) Yêu cầu người lao động phải chấp hành các nội quy, quy trình, biện pháp bảo đảm an toàn, vệ sinh lao động tại nơi làm việc; b) Khen thưởng người lao động chấp hành tốt và kỷ luật người lao động vi phạm trong việc thực hiện an toàn, vệ sinh lao động; c) Khiếu nại, tố cáo hoặc khởi kiện theo quy định của pháp luật; d) Huy động người lao động tham gia ứng cứu khẩn cấp, khắc phục sự cố, tai nạn lao động. 2.1.1.2. Quy định về quyền và nghĩa vụ về an toàn lao động của người lao động Vệ sinh lao động là giải pháp phòng, chống tác động của yếu tố có hại gây bệnh tật, làm suy giảm sức khỏe cho con người trong quá trình lao động. Như vậy, an toàn, vệ sinh lao động là tổng hợp các quy phạm pháp luật quy định về các giải pháp bảo đảm an toàn, vệ sinh lao động nhằm bảo vệ tính mạng, sức khỏe cho NLĐ trực tiếp và những người xung quanh. 2.1.1.3. Quy định về an toàn lao động đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh Căn cứ Luật An toàn, vệ sinh lao động và các văn bản pháp luật hiện hành quy định đối với người sử dụng lao động phải tổ chức thực hiện công tác ATLĐ trong cơ sở sản xuất kinh doanh. Căn cứ quy định tại Chương V Luật an toàn, vệ sinh lao động Nghị định số 39/2016/NĐ-CP ngày 15/05/2016 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số Điều của Luật An toàn, vệ sinh lao động; 12
Thông tư số 07/2016/BLĐTBXH ngày 15/05/2016 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội quy định một số nội dung tổ chức thực hiện công tác an toàn, vệ sinh lao động trong cơ sở sản xuất kinh doanh (sau đây viết tắt là Thông tư số 07/2016/TT-BLĐTBXH). Để đảm bảo ATLĐ cơ sở sản xuất, kinh doanh phải thực hiện các nhiệm vụ sau: Thứ nhất, tổ chức đánh giá nguy cơ rủi ro về ATLĐ. Thứ hai, lập kế hoạch đánh giá nguy cơ rủi ro về ATLĐ. Thứ ba, triển khai đánh giá nguy cơ rủi ro về ATLĐ. Thứ tư, tổng hợp kết quả đánh giá nguy cơ rủi ro về ATLĐ. Thứ năm, hướng dẫn người lao động tự đánh giá nguy cơ rủi ro về ATLĐ. Thứ sáu, tự kiểm tra ATLĐ.. Thứ bảy, thống kê, báo cáo về công tác ATLĐ. Thứ tám, sơ kết, tổng kết. 2.1.1.4. Quy định về xử lý vi phạm pháp luật về an toàn lao động Theo Điều 90 Luật An toàn, vệ sinh lao động thì việc xử lý vi phạm pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động được quy định như sau: (1) Người nào vi phạm, pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường và khắc phục hậu quả theo quy định của pháp luật. (2) Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn vi phạm quy định của Luật này, xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, mà bị xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật. (3) Người sử dụng lao động có hành vi trốn đóng, chậm đóng bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, chiếm dụng tiền đóng, hưởng bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp quy định tại khoản 2 Điều 12 của Luật này từ 30 ngày trở lên thì ngoài việc phải đóng đủ số tiền chưa đóng, chậm đóng và bị xử lý theo quy định của pháp luật, còn phải nộp số tiền lãi bằng hai lần mức lãi suất đầu tư Quỹ bảo hiểm xã hội bình quân của năm trước liền kề tính trên số tiền, 13
thời gian chậm đóng; nếu không thực hiện thì theo yêu cầu của người có thẩm quyền, ngân hàng, tổ chức tín dụng khác, kho bạc nhà nước có trách nhiệm trích từ tài khoản tiền gửi của người sử dụng lao động để nộp số tiền chưa đóng, chậm đóng và lãi của số tiền này vào tài khoản của cơ quan bảo hiểm xã hội. 2.1.2. Đánh giá pháp luật về an toàn lao động 2.1.2.1. Ưu điểm của pháp luật về an toàn lao động Việc ra đời Bộ luật Lao động quy định về an toàn lao động quy định các nguyên tắc về an toàn lao động. Đây là lần đầu tiên, các quy định Bảo hộ lao động, an toàn lao động, vệ sinh lao động được quy định tại một văn bản luật đã có những quy định phù hợp hơn đối với điều kiện sản xuất kinh doanh, góp phần kịp thời thể chế hoá quan điểm, đường lối xây dựng kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa của Đảng ta, trong đó chú trọng đến việc bảo đảm tính mạng và sức khoẻ người lao động trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, bảo vệ, duy trì nguồn lực con người và sự phát sự phát triển ổn định, bền vững của nền kinh tế quốc dân, phù hợp với thực tiễn phát triển đất nước từng thời kỳ và từng bước hội nhập quốc tế.Ưu điểm mà pháp luật về ATLĐ đạt được thể hiện qua một số biểu hiện cơ bản sau: Một là, Bộ luật Lao động và Luật ATLĐ đã đề cập những yêu cầu, nghĩa vụ của người sử dụng lao động, người lao động, các cơ quan quản lý và các chế độ, chính sách cho người lao động bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi cho những đối tượng lao động làm việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm; các yêu cầu với lao động nữ, lao động vị thành niên, lao động là người cao tuổi. Hai là, quá trình hình thành và từng bước hoàn thiện các quy định pháp luật về an toàn lao động đã đảm bảo đúng các yêu cầu và trình tự, thủ tục xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Ba là, pháp luật về ATLĐ ngày càng mở rộng phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng. 14