Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật kinh tế: Pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng trong mua bán hàng hóa trực tuyến

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:32

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài "Pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng trong mua bán hàng hóa trực tuyến" nhằm đề xuất các giải pháp góp phần hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến ở Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật kinh tế: Pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng trong mua bán hàng hóa trực tuyến

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT ---------- HÀ THỊ HOA PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ QUYỀN LỢI NGƯỜI TIÊU DÙNG TRONG MUA BÁN HÀNG HOÁ TRỰC TUYẾN TÓM TẮT ĐỀ ÁN THẠC SĨ LUẬT KINH TẾ Mã số:8380107 THỪA THIÊN HUẾ, NĂM 2024
Công trình được hoàn thành tại: Trường Đại học Luật, Đại học Huế Người hướng dẫn khoa học: .TS. Hồ Nhân Ái Phản biện : TS Lê Thị Nga Đề án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm Đề án Thạc sĩ Luật Kinh tế họp tại: Trường Đại học Luật Vào ngày...........tháng 9 năm 2024 Trường Đại học Luật, Đại học Huế
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề án......................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ...................................................... 2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đề án ........................................................ 6 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề án.......................................................... 7 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu .............................................. 7 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề án ............................................................ 8 7. Kết cấu của đề án ............................................................................................ 9 CHƯƠNG 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ QUYỀN LỢI NGƯỜI TIÊU DÙNG TRONG MUA BÁN HÀNG HÓA TRỰC TIẾP .................................................................................................... 10 1.1. Khái quát pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến ....................................................................................... 10 1.1.1. Khái niệm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến ................................................................................................................ 10 1.1.2. Khái niệm, đặc điểm của pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến................................................................... 11 1.1.3. Nội dung cơ bản của pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến ............................................................................ 13 1.1.4. Vai trò của pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến .......................................................................................... 13 1.2. Các yếu tố tác động đến thực hiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến ............................................. 14 Tiểu kết Chương 1 ............................................................................................ 15 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ QUYỀN LỢI NGƯỜI TIÊU DÙNG TRONG MUA BÁN HÀNG HOÁ TRỰC TUYẾN .... 16 2.1. Quy định pháp luật hiện hành về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến .............................................................. 16 2.1.1. Quy định pháp luật về trách nhiệm bảo vệ người tiêu dùng của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa trực tuyến ............................................................... 16 2.1.2. Quy định pháp luật về trách nhiệm của cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội trong bảo vệ người tiêu dùng mua bán hàng hóa trực tuyến .............................. 16 2.1.3. Quy định về xử lý hành vi vi phạm quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hóa trực tuyến ................................................................................... 16 2.2. Đánh giá các quy định của pháp luật hiện hành về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến................................... 17 2.2.1. Ưu điểm của pháp luật hiện hành về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến................................................................... 17 2.2.2. Hạn chế của pháp luật hiện hành về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến................................................................... 17 Tiểu kết Chương 2 ............................................................................................ 18
CHƯƠNG 3. THỰC TIỄN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ QUYỀN LỢI NGƯỜI TIÊU DÙNG TRONG MUA BÁN HÀNG HOÁ TRỰC TUYẾN VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT, NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT ....................................................... 19 3.1. Thực tiễn thực hiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến .............................................................. 19 3.1.1. Kết quả đạt được trong thực hiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến .......................................................... 19 3.1.2. Vướng mắc trong thực hiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến .................................................................. 19 3.1.3. Nguyên nhân của những vướng mắc....................................................... 20 3.2. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến .............................................................. 20 3.2.1. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về trách nhiệm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng của chủ thể kinh doanh trong mua bán hàng hoá trực tuyến ..................... 20 3.2.2. Hoàn thiện quy định về trách nhiệm bảo vệ người tiêu dùng của cơ quan nhà nước và tổ chức xã hội trong hoạt động mua bán hàng hóa trực tuyến ................. 21 3.2.3. Hoàn thiện quy định pháp luật về chế tài xử lý vi phạm quyền lợi người tiêu dùng trong hoạt động mua báo hàng hóa trực tuyến .................................. 21 3.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến .................................. 22 Tiểu kết Chương 3 ............................................................................................ 22 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 23 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 24
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TT Từ viết tắt Ý nghĩa 1 NTD Người tiêu dùng 2 BCT Bộ Công thương
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề án Với sự phát triển của công nghệ thông tin, những phương tiện điện tử là thứ không thể thiếu trong cuộc sống của người dân như điện thoại di động, máy tính kết nối internet. Khi các phương tiện điện tử trở thành một phần thiết yếu trong cuộc sống thì họ sử dụng các công cụ này cho các mục đích khác nhau như kết nối với bạn bè và gia đình, cập nhật những gì đang xảy ra xung quanh. Và đáng chú ý là các phương tiện điện tử có kết nối internet còn được sử dụng để mua sắm hàng hóa. Đặc biệt, với những lợi ích như không có sự trở ngại về không gian mua sắm; ở nhà hoặc ở công sở hoàn toàn có thể mua, bán được những hàng hóa mình cần; không gian và mẫu mã hàng hóa để lựa chọn đa dạng; hàng hóa được mua, bán tới địa chỉ người tiêu dùng (NTD) cần, v.v, tất cả những tiện ích này đã thúc đẩy hoạt động mua bán trực tuyến trở thành một phần tất yếu trong thói quen sinh hoạt của NTD. Theo một thống kê cho thấy, ở Việt Nam đã có gần 45 triệu lượt người tham gia mua sắm trực tuyến, Chính phủ đã đặt mục tiêu tới năm 2025 sẽ có 55% dân số tham gia mua sắm trực tuyến với doanh số khoảng 35 tỷ USD.1 Bên cạnh những tiện ích, mua bán hàng hóa trực tuyến tiềm ẩn rất nhiều rủi ro cho NTD như, vì mua bán qua không gian ảo nên người mua hàng không có c hội kiểm được hàng nên khi đăng bán hàng này nhưng giao hàng khác cho NTD, người bán hàng giao hàng không đúng phẩm chất, chất lượng và trọng lượng. Khi mua hàng online không đúng hàng, không cho đổi trả,… Có nhiều người bán chỉ đăng hình ảnh và giá cả nhưng khi người mua giao dịch xong thì chờ mãi không giao hàng. Khi mua hàng trực tuyến, người mua phải đăng ký đầy đủ thông tin, như: họ và tên, địa chỉ, số điện thoại, dẫn đến nguy cơ bị lộ thông tin cá nhân, gây nên nhiều hệ lụy khó lường, v.v.2 Cũng theo Tạp chí Điện tử VnEconomy, lừa đảo trực tuyến tại Việt Nam tăng 64,78% trong 6 tháng đầu năm 2023.3 1 Lê Thị Chi (2022), Những tiện ích và rủi ro từ mua sắm trực tuyến trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 ở nước ta hiện nay, https://tapchitaichinh.vn/nhung-tien-ich-va-rui-ro-tu-mua-sam-truc-tuyen-trong-boi-canh-dich-benh- covid-19-o-nuoc-ta-hien-nay.html, truy cập ngày 12/6/2024. 2 Lê Thị Chi (2022), Những tiện ích và rủi ro từ mua sắm trực tuyến trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 ở nước ta hiện nay, https://tapchitaichinh.vn/nhung-tien-ich-va-rui-ro-tu-mua-sam-truc-tuyen-trong-boi-canh-dich-benh- covid-19-o-nuoc-ta-hien-nay.html, truy cập ngày 12/6/2024. 3 Hồng Vinh (2023), Lừa đảo trực tuyến tại Việt Nam tăng 64,78% trong 6 tháng đầu năm, https://vneconomy.vn/lua-dao-truc-tuyen-tai-viet-nam-tang-64-78-trong-6-thang-dau-nam.htm, truy cập ngày 12/6/2024. 1
Để bảo vệ NTD trong mua bán hàng hóa trực tuyến, Nhà nước đã ban hành hành lang pháp lý với những văn bản quan trọng như: Luật Giao dịch điện tử năm 2005 và nay được thay thế bằng Luật Giao dịch điện tử năm 2023 (có hiệu lực 1/7/2024); Luật Bảo vệ NTD năm 2010 và nay được thay thế bằng Luật Bảo vệ NTD năm 2023 (có hiệu lực 1/7/2024); Luật thương mại năm 2005 (sửa đổi, bổ sung lần gầm nhất vào năm 2019); Luật Quảng cáo năm 2013…và các văn bản hướng dẫn liên quan như: Văn bản Hợp nhất số:14/VBHN – BCT của BCT ban hành ngày 19/11/2021 về Thương mại điện tử; Văn bản hợp nhất số 05/VBHN-BCT của Bộ Công thương ngày 13/3/2022 quy định về quản lý hoạt động Thương mại Điện tử qua ứng dụng trên thiết bị di động; Nghị định 98/2020/NĐ-CP của Chính phủ ngày 26/8/2020 quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ NTD, v.v. Các văn bản này đã tạo thành khung pháp lý giúp kiểm soát hoạt động mua bán hàng hóa trực tuyến nhằm bảo vệ quyền lợi của NTD. Tuy vậy, qua phân tích các quy định trong các văn bản nêu trên nhận thấy các quy định còn khá nhiều điểm hạn chế như: Thiếu các quy định về kiểm soát thông tin của người kinh doanh hàng hóa trực tuyến; Chưa có quy định riêng về điều kiện kinh doanh trực tuyến; Mức xử lý đối với hành vi kinh doanh trực tuyến vi phạm quyền lợi NTD còn quy định chung chung và chưa đủ tính răn đe, v.v. Đặc biệt, hoạt động quản lý của cơ quan nhà nước đối với mua bán trực tuyến trong thực tiễn còn nhiều hạn chế, chưa bảo vệ kịp thời cho NTD; Nhận thức chưa đầy đủ của NTD về rủi ro trong mua bán hàng hóa trực tuyến; Hành động trái pháp luật của chủ thể kinh doanh trực tuyến còn diễn ra phổ biến, chưa kiểm soát kịp thời, v.v. Với những phát hiện này, người nghiên cứu quyết định lựa chọn đề tài về “Pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng trong mua bán hàng hóa trực tuyến” để làm Đề án Thạc sĩ Luật Kinh tế, nhằm nghiên cứu đề xuất các giải pháp góp phần hoàn thiện pháp luật về nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về bảo vệ NTD trong mua bán hàng hóa trực tuyến. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài 2.1. Tình hình nghiên cứu - Nguyễn Thị Thu Hằng (2019), “Bàn về bảo vệ thông tin cá nhân người tiêu dùng trong thương mại điện tử”4. Công trình này bàn về khía cạnh, làm sao để bảo vệ được thông tin cá nhân cho người tiêu dùng khi sử dụng các phương tiện điện tử để thực hiện các giao dịch trên đó. Để giải quyết mục tiêu, bài viết 4 Truy cập tại: https://tapchikhplvn.hcmulaw.edu.vn/module/xemchitietbaibao?oid=aa0a7258-77d3-4e6f-b375- 007d1d9c1874, truy cập ngày 20/4/2024. 2
đã đi phân tích sự phổ biến của NTD khi tham gia vào các giao dịch thông qua phương tiện điện tử, và nguy cơ bị lộ bí mật thông tin cá nhân và bi đánh cắp thông tin. Từ những phân tích, công trình đã đề xuất các giải pháp nhằm bảo vệ thông tin cá nhân của NTD khi tham gia vào các giao dịch điện tử. - Bộ Công thương (2021), “Vai trò quan trọng và một số kết quả đạt được của Hội Bảo vệ Người tiêu dùng Việt Nam (VICOPRO) trong công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng ở Việt Nam”5. Báo cáo đã nêu ra vai trò quan trọng của Hội bảo vệ quyền lợi NTD thông qua các số liệu thực tiễn như: Tham gia tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật và kiến thức tiêu dùng; Tư vấn, giúp đỡ, giải quyết các khiếu nại, phản ánh của người tiêu dùng; Đại diện người tiêu dùng khởi kiện vì lợi ích công cộng; Cung cấp thông tin cho cơ quan quản lý nhà nước về hành vi vi phạm quyền lợi người tiêu dùng; Độc lập khảo sát, thử nghiệm và công bố kết quả khảo sát; Tham gia xây dựng pháp luật, chủ trương, chính sách, phương hướng, kế hoạch và biện pháp về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. - Nguyễn Trường Giang (2021), “Giải pháp nào để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng”.6 Bài viết phân tích thực tiễn các hành vi xâm phạm đến quyền lợi NTD như Việc “lạm dụng từ ngữ” để quảng cáo cho sản phẩm hàng hóa dịch vụ vẫn còn xảy ra ở nhiều loại hàng hóa, dịch vụ. Không khó để tìm kiếm trên thị trường những sản phẩm hàng hóa tự gán những dòng chữ “chất lượng hàng đầu” hay “sản phẩm số 1” lên nhãn hàng hóa, mặc dù không có tổ chức nào công nhận. Có thể nói đây là hình thức quảng cáo trên nhãn hàng hóa theo kiểu “lập lờ” nhằm thu hút sự quan tâm của người tiêu dùng đến sản phẩm hàng hóa, dịch vụ. Đặc biệt đối với một số sản phẩm là thực phẩm bảo vệ sức khỏe (healthy food) với những lời quảng cáo “có cánh”, có tác dụng thần kỳ, như: giảm cân, đẹp da, bổ sung vi chất dinh dưỡng và có khả năng chữa khỏi một số bệnh làm cho người tiêu dùng nhầm lẫn giữa thực phẩm chức năng và thuốc chữa bệnh. Thậm chí có cả sản phẩm hoàn toàn xa lạ với y văn thế giới, chưa được khoa học công nhận như vòng đeo tay diệt virus, vòng đeo làm tan mỡ bụng v.v… Từ đó, công trình đưa ra các giải pháp để nâng cao hiệu quả bảo vệ NTD từ phía NTD, cơ quan nhà nước và các doanh nghiệp. 5 Tuy cập tại: https://www.bvntd.gov.vn/tintuc_sukien/vai-tro-quan-trong-va-mot-so-ket-qua-dat-duoc-cua-hoi- bao-ve-nguoi-tieu-dung-viet-nam-vicopro-trong-cong-tac-bao-ve-quyen-loi-nguoi-tieu-dung-o-viet-nam/, truy cập ngày 30/9/2023. 6 Truy cập tại: https://dms.gov.vn/tin-chi-tiet/-/chi-tiet/giai-phap-nao-%C4%91e-bao-ve-quyen-loi-nguoi-tieu- dung-29544-4.html, truy cập ngày 30/9/2023. 3
- Tạ Văn Thành và Đặng Xuân Ơn (2021), Các nhân tố ảnh hưởng đến ý định mua sắm trực tuyến của người tiêu dùng Thế hệ Z tại Việt Nam, đăng tại Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng số 229. Bài viết xác định, đánh giá tác động của các nhân tố then chốt ảnh hưởng đến ý định mua sắm trực tuyến của nguời tiêu dùng Thế hệ Z. Một nghiên cứu định lượng được tiến hành, phân tích độ tin cậy thang đo, nhân tố khám phá, hồi quy và kiểm định sự phù hợp của mô hình. Kết quả nghiên cứu cho thấy có 4 nhân tố (1) nhận thức tính hữu ích, (2) niềm tin, (3) cảm nhận rủi ro, và (4) tâm lý an toàn có ảnh hưởng đến ý định mua sắm trực tuyến của Thế hệ Z. Các kết luận và kiến nghị được đề xuất nhằm góp phần nâng cao hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp kinh doanh thương mại điện tử. - Uyên Thương (2022), “Giải pháp bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong thời đại số”.7 Bài viết phân tích tác dụng của công nghệ số đối với việc mau sắm của NTD. Từ đó, công trình chỉ ra các vụ việc quyền lợi NTD bị xâm phạm khi mua sắm hàng hóa trên các website như hàng hóa không đúng chất lượng, mẫu mã như thương nhân cam kết, v.v. Để bảo vệ hiệu quả NTD, tác giả cho rằng, cộng đồng cần chung ta để bảo vệ NTD bằng các giải pháp cụ thể. - Ngô Đức Chiến (2022), Vai trò của dịch vụ bán hàng trong việc nâng cao sự hài lòng, niềm tin và ý định mua lại của khách hàng trong lĩnh vực mua sắm trực tuyến, Tạp chí Khoa học Thương mại số 167. Bài viết phân tích và đánh giá vai trò của dịch vụ bán hàng nhằm nâng cao sự hài lòng, niềm tin và ý định mua lại của khách hàng trong lĩnh vực mua sắm trực tuyến. Kết hợp các phép phân tích cơ bản trong nghiên cứu định lượng như thống kê, đánh giá độ tin cậy Cronbach’s alpha, phân tích nhân tố EFA & CFA, mô hình SEM từ các phần mềm SPSS và AMOS. - Phí Mạnh Cường và Vũ Điệp Anh (2022), Pháp luật bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử của Hàn Quốc – Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam, đăng tại Tạp chí Công Thương số 13. Bài viết phân tích có hệ thống các quy định của pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử ở một quốc gia có thương mại điện tử phát triển như Hàn Quốc sẽ giúp Việt Nam có điều kiện thuận lợi để hoàn thiện hơn nữa các quy định của mình, từ đó thúc đẩy sự phát triển của thương mại điện tử ở Việt Nam. - Nguyễn Thị Thu Thủy (2022), Xử lý vi phạm hành chính xâm phạm quyền lợi người tiêu dùng, đăng tại Tạp chí Công thương số 1. Bài viết làm rõ 7 Nguồn: https://nguoitieudung.org.vn/giai-phap-bao-ve-quyen-loi-nguoi-tieu-dung-trong-thoi-dai-so/, truy cập ngày 30/9/2023. 4
quyền lợi của người tiêu dùng trong hoạt động thương mại, xử lý vi phạm khi có hành vi xâm phạm về quyền lợi của người tiêu dùng trong thời gian trước đó. Bài viết đã có những phát hiện về quyền lợi của NTD vẫn đang bị xâm phạm ở nhiều vấn đề khác nhau, đặc biệt là vấn đề hàng nhái, hàng giả, hàng kém chất lượng, bảo hành hàng hóa, thương mại điện tử,… Từ đó làm rõ quyền lợi của NTD trong hoạt động thương mại, xử lý vi phạm khi có hành vi xâm phạm về quyền lợi của NTD trong thời gian vừa qua. - Nguyễn Hồng Quân và Trần Thị Hiền (2022), Thương mại điện tử b2c: bảo mật, lòng tin và ý định mua hàng, Đăng tại Tạp chí Khoa học và công nghệ - Đại học Đà Nẵng VOL.20, NO 10.1, 2022. Nhằm mục tiêu kiểm định sự tác động của lòng tin trong mối quan hệ giữa các nhân tố chính sách bảo mật dữ liệu cá nhân, sự quen thuộc, cảm nhận rủi ro thông tin và chuẩn mực chủ quan tới ý định mua hàng trực tuyến B2C. - Lê Nguyên Hoàng (2023), Pháp luật về Bảo vệ người tiêu dùng trong hợp đồng kinh doanh, thương mại theo mẫu, Đề án Thạc sĩ Luật Kinh tế, thực hiện tại Trường Đại học Luật, Đại học Huế. Nội dung của Đề án này đã làm rõ được một số vấn đề lý luận về hợp đồng theo mẫu và bảo vệ NTD trong thực hiện hợp đồng kinh doanh, thương mại theo mẫu. Đặc biệt, nội dung công trình đã phân tích khá cụ thể về thực trạng pháp luật về bảo vệ quyền lợi NTD trong thực hiện hợp đồng kinh doanh, thương mại theo mẫu và đánh giá được thực tiễn thực hiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi NTD trong thực hiện hợp đồng kinh doanh, thương mại theo mẫu. Từ đó, đề xuất được một số giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về hợp đồng kinh doanh, thương mại theo mẫu có giá trị tham khảo trong thực tiễn. - Darwati Susilastuti (2023), Legal Protection of Consumers in Making Buying and Selling Transactions Electronically, Proceedings of the International Conference on “Changing of Law: Business Law, Local Wisdom and Tourism Industry” (ICCLB 2023). Trong phạm vi nghiên cứu, tác giả đã thực hiện các cuộc phỏng vấn với người tiêu dùng và các tổ chức tiêu dùng chấp nhận mua hàng hóa không theo đơn đặt hàng. Từ đó, tác giả đưa ra các kiến nghị cho chính phủ và các tổ chức bảo vệ người tiêu dùng trong việc ra quy định hay áp dụng quy định pháp luật bảo vệ người tiêu dùng trong thực hiện giao dịch mua bán bằng thương mại điện tử. 2.2. Đánh giá kết quả tình hình nghiên cứu Điểm lại nội dung nghiên cứu của các công trình nêu trên cho thấy, các công trình nghiên cứu kể trên đã tiếp cận vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong 5
hoạt động mua sắm hàng hóa trực tuyến ở những khía cạnh khác nhau nhưng đã làm rõ được một số vấn đề lý luận pháp luật và thực tiễn về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Song vẫn chưa có công trình nào nghiên cứu toàn diện vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hóa trực tuyến. Kết quả nghiên cứu cho thấy, các công trình nghiên cứu nêu trên chỉ nghiên cứu quy định của pháp luật về quảng cáo hoặc quy định của pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng. Tuy nhiên, chỉ nghiên cứu với một phạm vi nhỏ là quản lý nhà nước. Điều đó minh chứng rằng việc nghiên cứu pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng ở lĩnh vực này chưa được quan tâm một cách thoả đáng. Kết quả nghiên cứu của các công trình nêu trên sẽ được tác giả kế thừa như: Khái niệm về quảng cáo, bảo vệ người tiêu dùng, rủi ro trong mua sắm hàng hóa trực tuyến…để làm rõ thêm một số vấn đề lý luận pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng trong hoạt động mua bán hàng hóa trực tuyến. Kế thừa kết quả đánh giá về thực tiễn mua sắm hàng hóa trực tuyến trong các báo cáo, vụ việc, kinh nghiệm quốc tế của Ngô Đức Chiến, Phí Mạnh Cường để làm rõ thực tiễn thực hiện pháp luật về mua bán hàng hóa trực tuyến ở Việt Nam. Bên cạnh đó, Đề án tiếp tục nghiên cứu, làm rõ thêm những vấn đề lý luận pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hóa trực tuyến; Phân tích ưu điểm và hạn chế của luận pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hóa trực tuyến; Đánh giá được kết quả cũng như vướng mắc và tìm hiểu được nguyên nhân của vướng mắc trong thực tiễn thực hiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hóa trực tuyến; Đề xuất được các giải pháp hoàn thiện và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hóa trực tuyến. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đề án 3.1. Mục đích nghiên cứu Nhằm đề xuất các giải pháp góp phần hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến ở Việt Nam. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Làm rõ một số vấn đề lý luận về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến ở Việt Nam như: xây dựng khái niệm về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến; khái niệm, đặc điểm của pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến. 6
- Phân tích, đánh giá ưu điểm, hạn chế của pháp luật hiện hành về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến. - Đánh giá những kết quả, vướng mắc và nguyên nhân của những vướng mắc trong thực tiễn thực hiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến. - Đề xuất được giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề án 4.1. Đối tượng nghiên cứu - Nghiên cứu một số vấn đề lý luận về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến thông qua các quan điểm, các nghiên cứu trao đổi. - Nghiên cứu quy định của pháp luật liên quan đến bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến, trong đó tập trung vào các văn bản Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Luật Giao dịch điện tử và các văn bản hướng dẫn thị hành. - Nghiên cứu thực tiễn thực hiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến thông qua các báo cáo tổng kết, các vụ việc xảy trong thực tiễn 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nội dung: Đề án tập trung phân tích và đánh giá thực trạng quy định pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hóa trực tuyến với những nội dung: Quy định về trách nhiệm bảo vệ NTD của chủ thể kinh doanh trực tuyến; Quy định về vai trò của cơ quan nhà nước trong bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng mua bán hàng hóa trực tuyến; Xử lý vi phạm về quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hóa trực tuyến. Phạm vi không gian: Đề án nghiên cứu trên lãnh thổ Việt Nam. Phạm vi thời gian: Đề án nghiên cứu thực tiễn bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hóa trực tuyến thông qua các số liệu, các minh chứng trong giai đoạn từ năm 2018 đến hết năm 2023. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Đề án được thực hiện dựa trên các phạm trù của triết học Mác – Lênin mà hạt nhân là phép duy vật biện chứng. Đồng thời, trong quá trình nghiên 7
cứu, Đề án bám sát chủ trương, đường lối của Đảng và pháp luật của Nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hoạt động mua bán hàng hóa trực tuyến. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Ở chương 1, tác giả sử dụng chủ yếu phương pháp phân tích và tổng hợp, phương pháp hệ thống, phương pháp luật học so sánh để đưa ra xây dựng các khái niệm, đặc điểm, vai trò của pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hoạt động mua bán hàng hóa trực tuyến. Ở chương 2, tác giả sử dụng chủ yếu phương pháp phân tích quy phạm pháp luật, phương pháp thống kê, so sánh để đánh giá ưu điểm và hạn chế của được thực trạng pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hoạt động mua bán hàng hóa trực tuyến. Ở chương 3, tác giả sử dụng phương pháp phân tích quy phạm pháp luật, phương pháp thống kê, so sánh để đánh giá kết quả và những vướng mắc trong thực tiễn thực hiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hoạt động mua bán hàng hóa trực tuyến. Đồng thời, tác giả sử dụng phương pháp tổng hợp, phương pháp hệ thống để nêu lên những định hướng hoàn thiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hoạt động mua bán hàng hóa trực tuyến; tác giả sử dụng phương pháp phân tích và tổng hợp, phương pháp hệ thống để đưa ra những giải pháp sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hoạt động mua bán hàng hóa trực tuyến. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề án 6.1. Ý nghĩa lý luận Đề án góp phần bổ sung để làm hoàn thiện cơ sở lý luận về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hoạt động mua bán hàng hóa trực tuyến. Đồng thời, các giải pháp đề xuất từ Đề án, góp phần hoàn thiện luật thực định ở Việt Nam về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hoạt động mua bán hàng hóa trực tuyến. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn của đề án Các đề xuất của đề án sẽ góp phần hoàn thiện các quy định của pháp luật và nâng cao việc bảo đảm thực hiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hóa trực tuyến đối với cơ quan nhà nước có thẩm quyền, người được trao quyền và kể cả các cơ quan, tổ chức, cá nhân trên lãnh thổ Việt Nam. Đề án có thể được dùng làm tài liệu tham khảo cho người nghiên cứu pháp 8
luật, sinh viên, tổ chức, cá nhân mua bán hàng hóa trực tuyến, người têu dùng… trong việc nghiên cứu pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến và tổ chức thực hiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến ở Việt Nam. 7. Kết cấu của đề án Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo thì Đề án có kết cấu thành ba chương như sau: Chương 1. Một số vấn đề lý luận pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hóa trực tuyến. Chương 2. Thực trạng pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hóa trực tuyến. Chương 3. Thực tiễn áp dụng pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hóa trực tuyến và giải pháp hoàn thiện pháp luật, nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật. 9
CHƯƠNG 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ QUYỀN LỢI NGƯỜI TIÊU DÙNG TRONG MUA BÁN HÀNG HÓA TRỰC TIẾP 1.1. Khái quát pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến 1.1.1. Khái niệm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến Trong kinh doanh, các thương nhân luôn quan tâm đến việc thu hút NTD, bởi lẽ NTD chính là nhân tố định hướng cho hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp, giúp cho các doanh nghiệp tồn tại và phát triển, đồng thời góp phần vào sự phát triển của nền kinh tế thị trường. Vì vậy bảo vệ quyền lợi của NTD trong các giao dịch nói chung và trong hoạt động mua bán hàng hóa trực tuyến nói riêng là hết sức cần thiết trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay. Dưới góc độ kinh tế, NTD được hiểu là bất cứ một đối tượng nào có nhu cầu tiêu dùng hàng hóa và dịch vụ cuối cùng.Thông thường, Nchủ yếu là một cá nhân, nhưng trên thực tế NTD có thể là cơ quan nhà các tổ chức xã hội, các cá nhân và nhóm cá nhân8. Dưới góc độ pháp lý, quan hệ tiêu dùng tồn tại hai chủ thể cơ bản đó là bên cung cấp hàng hóa, dịch vụ và bên sử dụng hàng hóa, dịch vụ. Tuy nhiên, do tính chất của quan hệ tiêu dùng và do việc thiếu thông tin, thiếu sự lựa chọn, nên NTD thường ở vị trí yếu thế hơn trong quan hệ mua, bán, sử dụng hàng hóa, dịch vụ, với các tổ chức, cá nhân kinh doanh trực tuyến. Hơn nữa, trong quan hệ mua bán hàng hóa trực tuyến, NTD thường là chủ thể “bị động” về các thông tin liên quan đến hàng hóa, có ít sự hiểu biết, nhận thức về pháp luật nên rất dễ bị xâm phạm đến quyền lợi của mình, vì thế cần thiết phải được pháp luật bảo vệ. Từ những phân tích trên, có thể hiểu bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hóa trực tuyến là những biện pháp để ngăn chặn hoặc phòng chống những hành vi xâm phạm quyền lợi hợp pháp được pháp luật bảo vệ của NTD trong quá trình mua bán hàng hóa trong không gian Internet hoặc các sàn thương mại điện tử bằng các phương tiện điện tử. Từ cách hiểu này, có thể thấy bảo vệ NTD trong hoạt động mua bán hàng hóa trực tuyến có những đặc điểm sau đây: 8 Cao Xuân Quảng (2020), Bàn về khái niệm “Người tiêu dùng” trong Luật bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, Tạp chí Công Thương, https://tapchicongthuong.vn/bai-viet/ban-ve-khai-niem-nguoi-tieu-dung-trong-luat-bao- ve-nguoi-tieu-dung-viet-nam-75940.htm, truy cập Thứ ba 27/08/2023. 10
Thứ nhất, bảo vệ quyền lợi của NTD trong mua bán hàng hóa trực tuyến là trách nhiệm của chủ thể được nhà nước trao quyền. Bảo vệ quyền lợi của NTD trong mua bán hàng hóa trực tuyến là trách nhiệm chung của cơ quan quản lý nhà nước, chủ thể kinh doanh và toàn xã hội, trong đó trách nhiệm cao nhất thuộc về cơ quan nhà nước được trao quyền. Bởi lẽ, nhà nước là chủ thể quản lý và duy trì trật tự xã hội trong các lĩnh vực đời sống khác nhau, trong đó có lĩnh vực kinh tế thương mại. Thứ hai, bảo vệ quyền lợi của NTD trong mua bán hàng hóa trực tuyến hướng đến việc đảm bảo cho NTD được hưởng đầy đủ các quyền lợi của mình theo quy định của pháp luật. Thực tế hiện nay trên thị trường, khi tham gia vào quan hệ mua bán trên không gian mạngnhiều NTD vẫn chưa nhận thức được quyền lợi cũng như tầm quan trọng của bản thân mình, đặc biệt là chưa hiểu và chưa lường hết những rủi ro có thể xảy ra khi mua bán hàng hóa qua không gian ảo. Thứ ba, việc bảo vệ quyền lợi của NTD trong mua bán hàng hóa trực tuyến có xu hướng gây bất lợi đối cho các chủ thể kinh doanh trực tuyến. Bảo vệ quyền lợi NTD trong mua bán hàng hóa trực tuyến luôn hướng đến việc đảm bảo cho NTD được hưởng đầy đủ quyền lợi của mình. 1.1.2. Khái niệm, đặc điểm của pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến Ở nhiều quốc gia trên thế giới, NTD luôn là đối tượng được quan tâm nhiều nhất và là yếu tố quan trọng góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, xã hội của quốc gia.9 Tuy nhiên, hiện nay tình trạng quyền lợi NTD bị xâm phạm trong hợp đồng mua bán hàng hóa trực tuyến xuất hiện ngày càng nhiều. Đặc biệt, với sự phát triển của công nghệ thông tin, sự đa dạng của các phương tiện điện tử với sự phủ sóng của internet, hoạt động trao đổi mau bán hàng hóa trực tuyến ngày càng trở nên phổ biến, là một phần không thể thiếu trong đời sống, sinh hoạt của NTD. Trong giai đoạn hiện nay, các quốc gia đều thừa nhận thương mại điện tử là bước phát triển tất yếu của thương mại truyền thống trong thời đại bùng nổ của công nghệ thông tin và truyền thông. Mặc dù ra đời chưa lâu, nhưng sự phát triển của thương mại điện tử lại rất mạnh mẽ. Sự phát triển và tiềm năng của thương mại điện tử được thể hiện thông qua giá trị và tốc độ tăng trưởng của các giao dịch điện tử. Theo eMarketer, doanh thu thương mại điện tử bán lẻ trên thế giới năm 2021 dự kiến là 4,891 nghìn tỷ USD và đến năm 2024, con số này là 9 Thu Thủy (2021), Bảo vệ người tiêu dùng: Học hỏi kinh nghiệm từ quốc tế, https://congthuong.vn/bao-ve- nguoi-tieu-dung-hoc-hoi-kinh-nghiem-tu-quoc-te-167952.html, truy cập ngày 20/6/2024. 11
6,388 nghìn tỷ USD.10 Ngoài ra, tiềm năng phát triển thương mại điện tử còn được thể hiện ở tốc độ tăng trưởng doanh thu thương mại điện tử bán lẻ và tỷ trọng giữa doanh thu thương mại điện tử bán lẻ với tổng giá trị thị trường bán lẻ. Về tốc độ tăng trưởng, cũng theo eMarketer, từ năm 2021 đến năm 2024, tốc độ tăng trưởng doanh thu thương mại điện tử bán lẻ trên thế giới từ 8,1%/năm đến 10,9%/năm. Về tỷ trọng giữa doanh thu thương mại điện tử bán lẻ với tổng giá trị thị trường bán lẻ, năm 2021 dự kiến doanh thu thương mại điện tử bán lẻ chiếm 19,5% tổng giá trị thị trường bán lẻ trên thế giới thì đến năm 2024 dự kiến con số này là 21,8%.11 Từ các phân tích trên, có thể hiểu một cách khái quát nhất, pháp luật bảo vệ quyền lợi NTD trong mua bán hàng hóa trực tuyến là tổng hợp các quy phạm quy định được Nhà nước ban hành hoặc thừa nhận quy định về các biện pháp để ngăn chặn hoặc phòng chống những hành vi xâm phạm quyền lợi hợp pháp được pháp luật bảo vệ của NTD trong quá trình mua bán hàng hóa trong không gian Internet hoặc các sàn thương mại điện tử bằng các phương tiện điện tử. Từ cách hiểu này, pháp luật về bảo vệ quyền lợi NTD trong mua bán hàng hóa trực tuyến có những đặc điểm để nhận diện như sau: Thứ nhất, quá trình hình thành các quy phạm pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hóa trực tuyến được ra đời do sự phát triển của công nghệ thông tin và sự xuất hiện mạng Internet. Thứ hai, pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hóa trực tuyến liên quan đến nhiều chế định pháp luật thuộc các lĩnh vực khác nhau. Trên thực tế, việc thực hiện các giao dịch mua bán trực tuyến thường chịu tác động bởi nhiều yếu tố khác nhau. Thứ ba, pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hóa trực tuyến ở Việt Nam được xây dựng dựa trên cơ sở Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và các thông tư, nghị định khác quy định về việc mua bán hàng hóa trực tuyến. Thứ tư, pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hóa trực tuyến là một lĩnh vực luật công điều chỉnh các quan hệ tư giữa tổ chức, cá nhân kinh doanh và người tiêu dùng. 10 Phí Mạnh Cường và Vũ Diệp Anh (2022), Pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử của Hàn Quốc – Kinh nghiệm cho Việt Nam, Tạ p c hí Công t hư ơng số 13 th án g 6 năm 2 022. 11 Phí Mạnh Cường và Vũ Diệp Anh, tlđd, 12. 12
1.1.3. Nội dung cơ bản của pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến Thứ nhất, nhóm quy phạm quy định về trách nhiệm bảo vệ NTD của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa trực tuyến. Việc yêu cầu tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa trực tuyến thực hiện nghiêm chỉnh các quy định của Nhà nước là cần thiết nhằm bảo vệ quyền lợi của NTD trong mua bán hàng hóa trực tuyến, thể hiện sự nghiêm minh của pháp luật. Đây là cách tốt nhất tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh, hạn chế việc các tổ chức, cá nhân kinh doanh làm ăn bất chính trên thị trường. Thứ hai, nhóm quy phạm quy định về trách nhiệm của cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội trong bảo vệ quyền lợi NTD trong hoạt động mua bán hàng hóa trực tuyến. Trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước là đưa các chủ chương, chính sách của Nhà nước về bảo vệ quyền lợi NTD trong mua bán hàng hóa trực tuyến vào đời sống kinh tế, xã hội của đất nước nhằm bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng. Thứ ba, nhóm quy phạm quy định về xử lý vi phạm nhằm bảo vệ quyền lợi NTD trong hoạt động mau bán hàng hóa trực tuyến. Xử lý vi phạm luôn là vấn đề nhận được nhiều sự quan tâm từ phía người tiêu dùng, thể hiện sự bảo đảm về quyền lợi cho họ mỗi khi xảy ra vi phạm trong mua bán hàng hóa trực tuyến. Người tiêu dùng có thể bảo đảm quyền lợi của mình thông qua các chế tài hành chính, dân sự, và hình sự. 1.1.4. Vai trò của pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến Thứ nhất, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội của quốc gia. Trước hết, việc có một khung pháp luật hoàn chỉnh sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển của các giao dịch thương mại, từ đó giúp tăng trưởng kinh tế xã hội của một quốc gia. Những năm gần đây, mua bán hàng trực tuyến không còn là khái niệm xa lạ với người tiêu dùng Việt Nam. Thứ hai, tạo ra sự phát triển bền vững cho các tổ chức, cá nhân kinh doanh. Để phát triển bền vững cho các tổ chức, cá nhân kinh doanh trực tuyến cần phải cải thiện nỗi lo về giá cả và chất lượng hàng hóa, cần phải tăng cường trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh đối với sản phẩm cung ứng cho người tiêu dùng (khách hàng). Thứ ba, đảm bảo cân bằng lợi ích, quyền và nghĩa vụ của NTD và của người tổ chức, cá nhân kinh doanh. Những năm gần đây, thương mại điện tử Việt Nam chứng kiến sự phát triển nhanh chóng với tốc độ trung bình từ 25 - 35%/năm. Theo 13
Sách Trắng thương mại điện tử Việt Nam năm 2021, bất chấp dịch Covid-19, ngành thương mại điện tử vẫn tăng trưởng 16%, doanh thu bán lẻ đạt 13,7 tỷ USD và dự báo sẽ chạm mốc 39 tỷ USD vào năm 2025, đứng thứ 2 trong ASEAN. Thứ tư, tạo môi trường kinh doanh trực tuyến lành mạnh, công bằng. Ngày nay, mua bán hàng hóa trực tuyến đã và đang trở thành xu hướng tất yếu trong giao dịch thương mại, từng bước thay đổi thói quen tiêu dùng của người dân và phương thức kinh doanh của tổ chức, cá nhân kinh doanh. 1.2. Các yếu tố tác động đến thực hiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến Thứ nhất, mức độ hoàn thiện của pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong mua bán hàng hoá trực tuyến. Việc thực hiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi NTD trong mua bán hàng hoá trực tuyến khó có thể đạt như kết quả mong muốn, nếu như không có một cơ sở pháp lý vững chắc. Nếu các quy định pháp luật về bảo vệ quyền lợi NTD trong mua bán hàng hoá trực tuyến không điều chỉnh đầy đủ về nội dung sẽ ảnh hưởng đến hiệu lực, hiệu quả quản lý, và sẽ không điều chỉnh kịp thời các quan hệ pháp lý phát sinh trong lĩnh vực này. Thứ hai, năng lực của cá nhân, tổ chức trong bảo vệ quyền của NTD trong hoạt động mua bán hàng hóa trực tuyến. Xét đến cùng, bảo vệ quyền lợi NTD trong mua bán hàng hoá trực tuyến đạt hiệu quả đến đâu phụ thuộc chủ yếu vào chủ thể thực thi. Bởi lẽ, pháp luật có hoàn thiện đến đâu, nhưng chủ thể “trung chuyển” pháp luật vào trong thực tiễn không hiệu quả, pháp luật cũng chỉ là những nội dung lý luận suông. Thứ ba, ý thức pháp luật của các chủ thể thực hiện hoạt động kinh doanh trực tuyến. Ý thức pháp luật cũng là một trong các điều kiện bảo đảm hiệu quả thực hiện pháp luật về bảo vệ quyền lợi NTD trong mua bán hàng hoá trực tuyến. Bởi lẽ, ý thức pháp luật là sự phản ánh một cách tích cực và sáng tạo đời sống xã hội mà trực tiếp là đời sống pháp luật không đồng nhất với pháp luật. Thứ tư, cơ sở vật chất, nguồn lực tài chính phục vụ cho hoạt động bảo vệ NTD trong mua bán hàng hóa trực tuyến. Hoạt động xử lý vi phạm trong hoạt động kinh doanh trực tuyến của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền luôn đặt ra vấn đề về kinh phí, các công cụ phục vụ cho việc theo dõi, kiểm tra, phát hiện hành vi vi phạm như máy quay phim; máy ghi âm, ghi hình, v.v. Thứ năm, kiến thức và ý thức của người tiêu dùng khi tham gia các giao dịch trực tuyến. Pháp luật về mua bán hàng hóa trực tuyến chỉ được thực hiện tốt nếu NTD có đầy đủ kiến thức về mua bán hàng hóa trực tuyến, đồng thời có ý thức tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật về mua bán hàng hóa trực tuyến. 14