Tóm tắt luận văn thạc sĩ: Phân tích rủi ro tín dụng tại chi nhánh ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Nam

Chia sẻ: Dfg Dfg | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

91
lượt xem 34
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở lý luận và thực tiễn về rủi ro tín dụng tại chi nhánh ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Nam nhằm nhận diện rõ hơn về rủi ro tín dụng để rút ra bài học kinh nghiệm.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn thạc sĩ: Phân tích rủi ro tín dụng tại chi nhánh ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Nam

1 B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O Đ I H C ĐÀ N NG --------------------------------- NGUY N TOÀN TRUNG PHÂN TÍCH R I RO TÍN D NG T I CHI NHÁNH NGÂN HÀNG NÔNG NGHI P VÀ PHÁT TRI N NÔNG THÔN T NH QU NG NAM Chuyên ngành : K Toán Mã s : 60 34 30 TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ QU N TR KINH DOANH Ngư i hư ng d n khoa h c: TS. HOÀNG TÙNG Đà N ng – Năm 2010
2 PH N M Đ U 1. Tính c p thi t c a ñ tài: Đ i v i NHTM ho t ñ ng trong n n kinh t th trư ng, ho t ñ ng tín d ng thư ng chi m t i hơn m t n a t ng tài s n có và t o ra ngu n thu nh p ñ n kho ng hơn 2/3 t ng thu nh p c a h u h t các NHTM. Đ ñ t ñư c m c tiêu t i ña hoá l i nhu n, trong chi n lư c kinh doanh c a mình, ñòi h i m i NH c n ph i xây d ng cho mình m t chính sách tín d ng h p lý, hi u qu . Tuy nhiên, không ph i quan h tín d ng nào cũng mang l i l i ích, thu nh p cho NH. B i bên trong l i ích y ch a ñ ng nhi u y u t r i ro có th lư ng trư c ho c không lư ng trư c ñư c. H u qu c a nh ng r i ro ñó là s gia tăng v chi phí, h n ch quy mô tín d ng, gây ra thi t h i v tài chính, ho c có th tr m tr ng hơn ñó là s m t uy tín c a c NH và khách hàng, gây m t n ñ nh trong ho t ñ ng NH cũng như ho t ñ ng c a n n kinh t . Do ñó, vi c xây d ng chính sách tín d ng h p lý, hi u qu luôn ñ ng hành v i vi c xây d ng h th ng các bi n pháp phòng ng a, x lý RRTD m t cách hi u qu . Vì v y, ngay t khi m i thành l p, công tác qu n lý RRTD luôn là m i quan tâm hàng ñ u c a các NHTM, vi c gi m thi u r i ro và t n th t trong ho t ñ ng tín d ng luôn là yêu c u ñ t ra, ñ ng th i là m c tiêu hư ng t i trong ho t ñ ng c p tín d ng c a các NHTM. Trong nh ng năm qua, cùng v i vi c ñ i m i m t cách căn b n v mô hình t ch c, cơ ch ñi u hành và các nghi p v trong toàn h th ng th ng NH Vi t Nam, ho t ñ ng tín d ng c a các NHTM nư c ñã có nh ng thay ñ i l n t trong tư duy, nh n th c ñ n hành ñ ng c a c nhà qu n lý c p cao NH ñ n các nhân viên tín d ng. Vi c c p tín d ng trư c ñây c a các NHTM ch y u d a vào tài s n ñ m b o và x lý tài s n ñ m b o ñ thu h i n vay khi r i ro x y ra, thì nay ñã d n chuy n sang cho vay ch y u d a trên cơ s ñánh giá uy tín, kh năng tr n c a khách hàng và áp d ng các bi n pháp giám sát phòng ng a, x lý r i ro mà các NHTM trên th gi i ñã và ñang áp d ng. Vì v y, dư n c a các NHTM ngày càng m r ng, ch t lư ng tín d ng ngày càng ñư c nâng lên. Chi nhánh NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam không n m ngoài xu hư ng ñ i m i chung ñó, t c ñ tăng bình quân m i năm là 25%, ñ i tư ng cho vay c a NH ngày càng m r ng, nhi u ngành ngh chăn nuôi, tr ng tr t m i xu t hi n trên ñ a bàn ñã ñư c NH ti p c n ñ m r ng cho vay, RRTD ngày càng gi m th p, n quá h n và n khó ñòi ñư c ki m soát. Tuy nhiên, trong quá trình c nh tranh và h i nh p qu c t ngày càng m nh m , ho t ñ ng qu n lý RRTD c a NH v n còn b c l nhi u h n ch , chưa ti p c n ñư c các phương pháp qu n lý RRTD c a NH hi n ñ i, vì th , ch t lư ng c a các kho n m c cho vay chưa cao, nguy cơ r i ro ti m n c a các kho n m c tín d ng luôn ñe do NH, n quá h n còn phát sinh còn m c cao. Chính s e ng i r i ro làm cho vi c m r ng quy mô tín d ng thư ng g p nhi u khó khăn. Xu t phát t nh ng yêu c u mang tính th c ti n cùng v i b i c nh c a n n kinh t T nh Qu ng Nam và v i mong mu n v n d ng ki n th c ñã h c vào th c ti n ñ ñưa ra nh ng chính sách h p lý ñ i v i ho t ñ ng s n xu t kinh doanh t i Chi nhánh NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam nh m phòng ng a, h n ch và gi m thi u r i ro tín d ng, tôi ch n ñ tài: “Phân tích r i ro tín d ng t i Chi nhánh Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn T nh Qu ng Nam” có ý nghĩa thi t th c c lý lu n l n th c ti n.
3 2. M c ñích nghiên c u: Trên cơ s lý lu n và th c ti n v r i ro tín d ng c a NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam nh m nh n di n rõ hơn v r i ro tín d ng ñ rút ra nh ng bài h c kinh nghi m, nh m phòng ng a, h n ch và gi m thi u r i ro tín d ng m t cách th p nh t t i Chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam. 3. Nhi m v nghiên c u: Đ ñ t ñư c m c ñích trên lu n văn có nhi m v : - H th ng hóa cơ s lý lu n v RRTD và phân tích RRTD nh m phòng ng a r i ro tín d ng trong kinh doanh c a NHTM. - Đánh giá th c tr ng r i ro tín d ng t i Chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam. - Đ xu t các gi i pháp nh m hoàn thi n n i dung và phương pháp phân tích r i ro tín d ng t i Chi nhánh NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam. 4. Đ i tư ng và ph m vi nghiên c u 4.1. Đ i tư ng nghiên c u Đ i tư ng nghiên c u c a Lu n văn t p trung vào phân tích và làm r r i ro tín d ng t i chi nhánh NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam. 4.2. Ph m vi nghiên c u - V n i dung: Lu n văn ch y u nghiên c u t i chi nhánh NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam - V th i gian: Nghiên c u t 2006 ñ n 2008. 5. Cơ s lý lu n và phương pháp nghiên c u - S d ng phương pháp như: Phương pháp t ng h p và phân tích, phương pháp so sánh k t h p v i phương pháp ti p c n và phân tích h th ng, phương pháp th ng kê, phương pháp thay th liên hoàn. - Ngu n s li u s d ng là b ng cân ñ i k toán, báo cáo lãi l và các báo cáo thư ng niên c a Chi nhánh NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam giai ño n t 2006-2008 6. Đóng góp c a ñ tài nghiên c u - Khái quát ñư c cơ s lý lu n và phương pháp nghiên c u v r i ro tín d ng cũng như phân tích các nhân t nh hư ng ñ n r i ro tín d ng t i Chi nhánh NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam - Phân tích ñánh giá ñúng r i ro tín d ng c a Chi nhánh NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam và các nhân t nh hư ng ñ n r i ro tín d ng t i Chi nhánh NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam - Đ xu t các gi i pháp nh m hoàn thi n n i dung và phương pháp phân tích r i ro tín d ng t i Chi nhánh NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam nh m có chính sách và bi n pháp thích h p ñ h n ch và gi m thi u m t cách th p nh t r i ro tín d ng t i Chi nhánh NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam trong giai ño n h i nh p v i xu hư ng c nh tranh r t gay g t gi a các NH và các t ch c tín d ng trên ñ a bàn. 7. B c c c a ñ tài: Ngoài l i m ñ u, k t lu n và tài li u tham kh o ñ tài g m 3 chương:
4 Chương 1: Cơ s lý lu n v R i ro tín d ng và phân tích r i ro tín d ng t i các Ngân hàng thương m i. Chương 2: Phân tích th c tr ng r i ro tín d ng t i chi nhánh NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam. Chương 3: Hoàn thi n n i dung và phương pháp phân tích r i ro tín d ng t i chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam
5 CHƯƠNG 1 : CƠ S LÝ LU N V R I RO TÍN D NG VÀ PHÂN TÍCH R I RO TÍN D NG T I CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG M I 1.1. Ngân hàng Thương m i và ho t ñ ng TD c a NHTM 1.1.1. Đ nh nghĩa ngân hàng thương m i Có nhi u ñ nh nghĩa khác nhau v NH, nhưng nhìn chung, các ñ nh nghĩa này ñ u th ng nh t r ng: Ngân hàng là lo i hình t ch c tài chính, cung c p m t danh m c các d ch v tài chính ña d ng nh t - ñ t bi t là tín d ng, ti t ki m và d ch v thanh toán - và th c hi n nhi u ch c năng tài chính nh t so v i b t kỳ m t t ch c kinh doanh nào trong n n kinh t . 1.1.2. Ho t ñ ng c p tín d ng c a ngân hàng thương m i 1.1.2.1. Khái ni m tín d ng ngân hàng 1.1.2.2. Phân lo i tín d ng ngân hàng 1.1.2.3. Vai trò tín d ng ngân hàng ñ i v i ho t ñ ng kinh doanh c a NHTM 1.2. R i ro tín d ng c a ngân hàng thương m i 1.2.1. Quan ni m v r i ro tín d ng c a ngân hàng thương m i 1.2.1.1. Quan ni m v r i ro và r i ro trong kinh doanh Trong cu c s ng hàng ngày, r i ro có th xu t hi n trên m i lĩnh v c, m i lúc, m i nơi. Khi xã h i càng phát tri n, ho t ñ ng c a con ngư i càng ña d ng, ph c t p thì r i ro s xu t hi n càng nhi u. Trong kinh doanh, nguy cơ r i ro r t l n vì nhà kinh doanh không nh ng gánh ch u các r i ro như thiên tai, ho ho n, ... mà còn gánh ch u s bi n ñ ng v giá c , n n n, thua l . Vì v y, v n ñ r i ro ñư c nhi u chuyên gia kinh t quan tâm nghiên c u. Có 2 quan ni m v r i ro như sau: - Theo quan ni m truy n th ng (tiêu c c), r i ro ñư c hi u: là nh ng s ki n không ch c ch n có th x y ra làm m t mát, thi t h i v tài s n hay phát sinh m t kho n n , t c là r i ro ch g n li n v i nh ng m t mát, thi t h i hay khó khăn. - Theo quan ni m trung hòa, r i ro ñư c hi u: là s b t tr c có th ño lư ng ñư c, chúng có th mang ñ n nh ng t n th t, m t mát nhưng cũng có th mang ñ n nh ng thu n l i, cơ h i. - Ngày nay, ñ hi u ñ y ñ hơn v r i ro và nguy cơ r i ro, các chuyên gia trong lĩnh v c r i ro và b o hi m cho r ng: R i ro là s bi n ñ ng ti m n nh ng k t qu . Khi có r i ro, ngư i ta khó xác ñ nh ñư c chính xác k t qu . Nguy cơ r i ro phát sinh b t c khi nào m t hành ñ ng d n ñ n kh năng ñư c ho c m t không th ñoán trư c. Tóm l i: r i ro trong kinh doanh ñư c hi u là s b t tr c có th ño lư ng ñư c, chúng có th mang ñ n t n th t ho c làm m t ñi cơ h i sinh l i nhưng cũng có th ñem l i l i ích, cơ h i thu n l i trong kinh doanh. Vi c nghiên c u r i ro ñ có bi n pháp h n ch nh ng r i ro tiêu c c và tìm ki m cơ h i thu n l i là ñi u h t s c c n thi t trong ñi u ki n kinh doanh ngày nay. 1.1.1.2. Quan ni m v r i ro tín d ng c a ngân hàng thương m i Trong n n kinh t th trư ng, hi n tư ng m t kh năng thanh toán các DN x y ra thư ng xuyên, vi c cho vay không thu ñư c n , qu n lý NH không ch t ch , các NH b thua l , KH ñ n rút ti n ào t, m t kh năng thanh toán, th m chí phá s n là hi n tư ng t t y u và x y
6 ra hàng ngày. Theo các chuyên gia NH, r i ro trong kinh doanh NH v cơ b n có th chia thành 02 lo i: - R i ro ñ c thù: là lo i r i ro luôn t n t i trong lĩnh v c ho c ngành ngh kinh doanh, là r i ro do b n ch t c a ngành hay lĩnh v c kinh doanh t o ra. R i ro ñ c thù bao g m r i ro v qu n lý (thi u kinh nghi m, y u kém v năng l c…), r i ro kinh doanh (r i ro v s n ph m, v văn hoá,..), r i ro thích ng v n (quy mô v n l n hay nh ), r i ro tài s n th ch p (tài s n th ch p không ñ giá tr ñ bù ñ p). - R i ro v môi trư ng: còn g i r i ro th trư ng luôn t n t i trong và ngoài t ch c bao g m: r i ro môi trư ng vĩ mô và r i ro môi trư ng c nh tranh. R i ro môi trư ng vĩ mô thư ng ch a ñ ng nhi u r i ro khó th ki m soát (thư ng ki m soát chúng m c ñ h n ch trên cơ s d báo) như: r i ro t nhiên (lũ l t, h n hán…), r i ro v lu t pháp (thay ñ i lu t l ), r i ro v kinh t (l m phát, th t nghi p, kh ng ho ng…), r i ro v ñi u ch nh (Nhà nư c ñưa ra các chính sách ti n t , lãi su t m i…). R i ro môi trư ng c nh tranh xu t phát t s tác ñ ng c a KH ho c các ñ i th c nh tranh bao g m: + R i ro lãi su t + R i ro h i ñoái + R i ro tín d ng + R i ro thanh kho n Trong các lo i r i ro c a ho t ñ ng kinh doanh NH, RRTD có th ñư c xem là nghiêm tr ng nh t b i theo th ng kê, h u h t các NH b phá s n ñ u xu t phát t danh m c cho vay c a NH có v n ñ . RRTD ñư c hi u là vi c NH c p tín d ng cho KH mà các kho n thu nh p d tính mang l i t tài s n có sinh l i này không ñư c hoàn tr ñ y ñ c v s lư ng và th i h n làm cho NH luôn trong tình tr ng ñe d a thua l , phá s n. Theo quy t ñ nh s 493/2005/QĐ-NHNN v phân lo i n , trích l p và s d ng d phòng ñ x lý RRTD c a t ch c tín d ng (TCTD) thì: RRTD trong ho t ñ ng NH c a các TCTD là kh năng x y ra t n th t trong ho t ñ ng NH c a TCTD do KH không th c hi n ho c không có kh năng th c hi n nghĩa v c a mình theo cam k t trong h p ñ ng tín d ng. RRTD c a NH có m t s ñ c ñi m ch y u sau: - R i ro tín d ng là lo i r i ro mang tính gián ti p: V i ch c năng trung gian tài chính, NH ñ ng gi a ngư i ñi vay và ngư i cho vay ñ ki m l i v mình, t c NH s d ng v n c a ngư i g i ñ ñ u tư cho ngư i vay. N u ngư i ñi vay g p r i ro không tr ñư c n thì NH s không th nào hoàn tr l i cho ngư i g i. Vì th , RRTD c a NH ph thu c khá l n vào r i ro c a KH. - R i ro tín d ng là lo i r i ro mang tính ña d ng và ph c t p: M c tiêu c a NH trong kinh doanh tín d ng là tìm ki m l i nhu n trên cơ s ñáp ng nhu c u tín d ng c a c ng ñ ng, ñ ng th i ph i ñ m b o s an toàn v n, ñ m b o hoàn tr cho ngư i g i ti n. Tuy nhiên nhu c u tín d ng c a KH ho t ñ ng nhi u lĩnh v c khác nhau v i nh ng ñ c thù riêng và nguy cơ r i ro r t khác nhau và ph c t p nên RRTD cũng r t ña d ng, ph c t p. Ngoài ra, tính ña d ng, ph c t p trong RRTD còn th hi n ch , nó không hoàn toàn do chính KH mà còn có th do tác ñ ng c a môi trư ng ho c do chính NH gây ra.
7 - R i ro tín d ng c a NH là lo i r i ro mang tính khách quan: S thành công hay th t b i c a m t quan h tín d ng ph thu c vào s thành b i c a KH vay v n, ph thu c vào s hưng th nh hay suy thoái c a n n kinh t , vào s tác ñ ng thu n l i hay b t l i c a môi trư ng t nhiên, chính tr . Do v y, NH ñư c coi là nơi h ng ch u m i r i ro c a KH, m i s b t n c a n n kinh t . Hơn n a, ho t ñ ng các NH trong n n kinh t có m i liên h ch t ch v i nhau nên s s p ñ c a m t NH nào ñó s nh hư ng ñ n các NH khác. Do v y, có th kh ng ñ nh, RRTD không hoàn toàn n m trong t m ki m soát c a NH. 1.2.2. Nguyên nhân phát sinh và h u qu r i ro tín d ng 1.2.2.1. Nguyên nhân phát sinh r i ro tín d ng - Thông tin không cân x ng, s ch n l a ñ i ngh ch và r i ro ñ o ñ c trên th trư ng tài chính là các nguyên nhân cơ b n gây nên RRTD. Thông tin không cân x ng (không ñ y ñ , chính xác) d n ñ n s l a ch n ñ i ngh ch (di n ra trư c khi th c hi n giao d ch tài chính). Thông tin trên th trư ng thư ng b nhi u lo n b i ngư i ñi vay, ngư i không có kh năng tr ñư c n là ngư i tích c c vay và h c t o ra hình nh ñ y ñ ñ ñư c vay. K t qu h là ngư i ñ u tiên ñư c l a ch n, s l a ch n này g i là s l a ch n ñ i ngh ch. N u ch n h , NH s ñ ng trư c nguy cơ r i ro không thu ñư c n ñ ng th i b m t cơ h i ki m l i nhu n t nh ng KH ñáng tin c y không ñư c l a ch n. Ngoài ra, thông tin không cân x ng cũng d n ñ n r i ro ñ o ñ c (di n ra sau khi th c hi n giao d ch tài chính). Nhi u ngư i vay ti n có ý mu n th c hi n nh ng ho t ñ ng không ñ o ñ c (xét trên quan ñi m ngư i cho vay), sau khi vay ñư c ti n, h ñ u tư vào nh ng d án r i ro cao, ho c s d ng v n không ñúng v i cam k t, ho c có ý ñ nh chi m ño t v n NH. H có th có hành vi thi u ñ o ñ c ngay t ban ñ u ho c xu t hi n trong quá trình s d ng v n vay (do y u kém v qu n lý, kh năng c nh tranh và năng l c kinh doanh d n ñ n th t b i trong kinh doanh mà n y sinh). Vì th , ñ m r ng tín d ng, tăng ngu n thu, gi m thi u r i ro và thoát kh i nguy cơ b v n , NH c n ph i vư t qua s l a ch n ñ i ngh ch và r i ro ñ o ñ c. Công tác thông tin tín d ng, ch n l c KH và ki m soát quá trình s d ng v n vay là ba v n ñ quan tr ng ñ ngăn ng a và h n ch RRTD c a NH. - S tác ñ ng c a các quy lu t kinh t trong n n kinh t th trư ng ñ i v i NH và KH là nguyên nhân gây ra RRTD c a NH: Trong n n kinh t th trư ng, m i ho t ñ ng kinh t ch u s chi ph i c a các quy lu t kinh t . V i ch c năng là m t trung gian tài chính, RRTD c a NH không ch do s tác ñ ng c a các quy lu t kinh t th trư ng ñ n chính NH mà còn tác ñ ng ñ n KH vay v n NH. - S ñi u ti t vĩ mô c a Nhà nư c là nguyên nhân d n ñ n RRTD. Nhà nư c s d ng chính sách kinh t tác ñ ng vào t ng s n ph m qu c dân, công ăn vi c làm, ti n lương, lãi su t, l m phát, t giá... Tùy theo m i th i kỳ mà Nhà nư c s d ng chính sách khác nhau và s thay ñ i ñó s tác ñ ng ñ n các cá nhân, t ch c kinh t , làm thay ñ i d ki n ban ñ u c a h và nh hư ng kh năng tr n cho NH. - S b t n c a môi trư ng kinh t , chính tr và nh ng s ki n b t kh kháng là nguyên nhân gây ra RRTD. Môi trư ng kinh t luôn nh hư ng ñ n s c m nh tài chính c a ngư i vay và kh năng thu n c a NH. Khi n n kinh t hưng th nh, ho t ñ ng kinh doanh c a KH thư ng thu n l i, l i nhu n tăng trư ng nhanh. Trái l i, khi n n kinh t kh ng ho ng, s c mua gi m, vi c luân chuy n v n ch m d n ñ n kh năng hoàn tr c a ngư i vay gi m sút. Hơn n a, n n
8 kinh t c a các nư c trên th gi i ngày càng ph thu c l n nhau. S bi n ñ ng v kinh t , chính tr c a m t qu c gia hay khu v c nào ñó s nh hư ng ñ n các y u t ñ u vào, ñ u ra và nh hư ng ñ n thu nh p và kh năng tr n vay. Tóm l i, ho t ñ ng tín d ng c a NH luôn ch a ñ ng ti m n r i ro, ngu n phát sinh có th do tác ñ ng thiên tai, cơ ch chính sách, s bi n ñ ng kinh t chính tr hay do s y u kém c a KH v năng l c qu n lý, kh năng tài chính, th m chí là s l a g t c a KH... và chính s y u kém c a b n thân NH trong vi c sàn l c thông tin, ch n l c KH và công tác theo dõi, ki m soát kho n vay. Nh ng r i ro này hoàn toàn có th ki m soát ñư c b ng m t cơ ch và chính sách QLRR thích h p. 1.2.2.2. H u qu c a r i ro tín d ng - HËu qu¶ ®èi víi ng©n hµng: Trong kinh doanh ng©n hµng, rñi ro th−êng cã xu h−íng tËp trung vµo kho¶n môc tÝn dông. Khi ng©n hµng r¬i vµo tr¹ng th¸i tµi chÝnh khã kh¨n nghiªm träng th× nguyªn nh©n th−êng ph¸t sinh tõ ho¹t ®éng tÝn dông. Khi mét kho¶n tÝn dông cÊp ra mµ ng©n hµng kh«ng thu l¹i ®−îc ®Çy ®ñ vµ ®óng h¹n sÏ lµm cho kho¶n môc chi phÝ cña ng©n hµng t¨ng lªn (chi phÝ ®ßi nî, chi phÝ bï ®¾p rñi ro, chi phÝ vèn,...) nªn lîi nhuËn ng©n hµng gi¶m xuèng, uy tÝn cña ng©n hµng ®èi víi kh¸ch hµng bÞ gi¶m sót, thËm chÝ cã thÓ dÉn ®Õn thua lç trong kinh doanh vµ lµm gi¶m kh¶ n¨ng chi tr¶ cña ng©n hµng. Lóc ®ã lßng tin cña kh¸ch hµng vµo ng©n hµng gi¶m, ¶nh h−ëng lín c¸c yÕu tè cña qu¸ tr×nh kinh doanh nh− rß rØ chÊt x¸m, mèi liªn kÕt trong kinh doanh víi c¸c ng©n hµng kh¸c bÞ thu hÑp, ®¶o lén thµnh qu¶ ho¹t ®éng nhiÒu n¨m cña mét ng©n hµng. NÕu rñi ro ë møc ®é trÇm träng ng©n hµng sÏ mÊt kh¶ n¨ng chi tr¶ hoµn toµn vµ cã nguy c¬ bÞ ph¸ s¶n. Do ®ã, RRTD lµ vÊn ®Ò sèng cßn cña c¸c NHTM. - HËu qu¶ ®èi víi kh¸ch hµng Khi mét kho¶n tÝn dông cÊp ra mµ ng©n hµng kh«ng thu l¹i ®−îc ®Çy ®ñ vµ ®óng h¹n sÏ ¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng chi tr¶ cña ng©n hµng. V× vËy, quyÒn lîi cña nh÷ng kh¸ch hµng gëi tiÒn bÞ ¶nh h−ëng, kh¸ch hµng ®Õn rót tiÒn sÏ kh«ng ®−îc ®¸p øng kÞp thêi, ®Çy ®ñ. ThËm chÝ cã nguy c¬, kh¸ch hµng sÏ bÞ mÊt kho¶n tiÒn ®· gëi. §èi víi nh÷ng kh¸ch hµng vay, RRTD cña ng©n hµng buéc ng©n hµng ph¶i ¸p dông chÝnh s¸ch tÝn dông th¾t chÆt, thu hÑp quy m« tÝn dông cña m×nh. §iÒu nµy sÏ ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn kh¶ n¨ng tiÕp cËn vèn ng©n hµng cña kh¸ch hµng nªn viÖc më réng kinh doanh, ph¸t triÓn doanh nghiÖp sÏ gÆp khã kh¨n. V× vËy, rñi ro TDNH sÏ ¶nh h−ëng s©u réng ®Õn mäi doanh nghiÖp trong mäi lÜnh vùc còng nh− mäi tÇng líp d©n c− trong x· héi. - HËu qu¶ ®èi víi nÒn kinh tÕ: Ho¹t ®éng ng©n hµng lµ ho¹t ®éng mang tÝnh x· héi cao, v× vËy, khi mét ng©n hµng suy yÕu do hËu qu¶ cña RRTD, sÏ dÔ dµng t¹o ra ph¶n øng d©y chuyÒn ®èi víi c¸c ng©n hµng, c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh¸c, dÉn ®Õn mét cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh nghiªm träng, k×m h·m sù ph¸t triÓn hay dÉn ®Õn sù suy tho¸i kinh tÕ. Tãm l¹i, nguy c¬ vµ møc ®é thiÖt h¹i do RRTD cña ng©n hµng g©y ra thËt lµ to lín. Kh«ng nh÷ng vËy, RRTD cña ng©n hµng l¹i mang tÝnh hÖ thèng. Do ®ã, viÖc phßng ngõa vµ h¹n chÕ RRTD cña ng©n hµng, ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng kinh doanh tÝn dông cña ng©n hµng an toµn lµ vÊn ®Ò v« cïng träng ®¹i, kh«ng chØ lµ c«ng viÖc th−êng xuyªn vµ quan träng cña mçi
9 mét ng©n hµng riªng lÏ mµ cßn lµ vÊn ®Ò cña toµn hÖ thèng ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng. 1.2.3. Các y u t nh hư ng ñ n r i ro tín d ng c a ngân hàng - Chính sách tín d ng: m t trong nh ng y u t quan tr ng b o ñ m cho danh m c tín d ng c a NH an toàn và hi u qu ñó là vi c hình thành m t “chính sách tín d ng” hi u qu . Qua ñó cán b tín d ng (CBTD) bi t ñư c h ph i làm gì và làm như th nào khi th c hi n m t kho n cho vay, trách nhi m c a h t i ñâu, ñ ng th i nhà qu n lý có ñ nh hư ng ñ ñ t ñư c m t danh m c tín d ng ña m c ñích như tăng kh năng sinh l i, ki m soát r i ro và ñáp ng các ñòi h i t phía nhà qu n lý. - S tuân th trong vi c th c thi chính sách tín d ng và quy trình cho vay, ñ c bi t là công tác nh n d ng, ño lư ng, ki m soát và tài tr r i ro: quá trình cho vay ñư c b t ñ u t khâu nh n d ng, ño lư ng và ñánh giá r i ro, quy t ñ nh tín d ng, gi i ngân, ki m tra quá trình s d ng v n vay ñ n khi thu h i ñư c n . Vi c xây d ng quy trình cho vay ch t ch và th c hi n ñúng quy trình này s h n ch ñư c ñi u b t l i x y ra và ñ m b o ñư c ñ an toàn c a ñ ng v n. Vì th , công tác ki m soát r i ro s giúp NH kh c ph c ñư c nh ng thi u sót này. - Ch t lư ng và ñ o ñ c ngh nghi p c a ñ i ngũ nhân viên NH: con ngư i là y u t quy t ñ nh s thành b i trong qu n lý tài s n c a NH nói chung và tài s n tín d ng nói riêng. Ho t ñ ng NH ngày càng phát tri n và ña d ng, s d ng các phương ti n làm vi c hi n ñ i, tiên ti n ñòi h i ch t lư ng ñ i ngũ nhân viên ph i ñ m b o nghi p v chuyên môn l n ñ o ñ c. Ch t lư ng nhân viên chính là kh năng giao ti p, trình ñ ngo i ng , tin h c, kh năng hi u bi t v các lĩnh v c kinh t , xã h i. Đ i ngũ nhân viên có năng l c cao, có ñ o ñ c ngh nghi p s giúp nâng cao ch t lư ng d ch v tín d ng cung c p, t o ni m tin cho KH, làm cho h hi u bi t và g n bó v i NH hơn, tránh r i ro trong quan h tín d ng. - Thông tin tín d ng: là y u t không th thi u trong quy t ñ nh c p và qu n lý tín d ng b i quan h tín d ng ñư c hình thành ch y u d a vào ni m tin và ni m tin này ñư c xác l p d a vào n i dung, ch t lư ng thông tin có ñư c. NH c n ph i n m ñư c thông tin phi tài chính (tư cách, uy tín, năng l c qu n lý, kinh doanh, quan h xã h i...) và thông tin tài chính (kh năng tài chính, k t qu kinh doanh quá kh , công n , nhu c u v n h p lý, hi u qu ho t ñ ng SXKD, kh năng tr n , tài s n th ch p....) v KH vay v n. - Công tác t ch c, qu n lý, ki m soát n i b : công tác t ch c, qu n lý ñư c ti n hành ch t ch , khoa h c; các phòng ban ch c năng có m i quan h h tr l n nhau trong ho t ñ ng trên cơ s tôn tr ng nguyên t c tín d ng giúp cho ho t ñ ng tín d ng di n ra lành m nh, hi u qu , ngư c l i, s t o khe h cho nhân viên NH câu k t v i KH gây ra nh ng h u qu nghiêm tr ng cho NH. Công tác t ch c c n chú tr ng ñ c bi t b ph n QLRR và ki m soát n i b . - Cơ s v t ch t và công ngh ngân hàng: v i s xu t hi n ngày càng nhi u các trung gian tài chính càng làm cho m c ñ c nh tranh ngày càng gay g t. N u không thư ng xuyên ñ u tư m r ng cơ s v t ch t, c i ti n công ngh , NH s khó có th m r ng quy mô ho t ñ ng, ñ a bàn ho t ñ ng s b thu h p, kh năng thu hút các kho n tín d ng có ch t lư ng s b h n ch . Vì v y, RRTD s có nguy cơ xu t hi n nhi u, vi c thua l và th t b i ñ i v i NH là ñi u khó tránh kh i.
10 1.3. Phân tích r i ro tín d ng c a NHTM 1.3.1. M c ñích và ý nghĩa c a phân tích RRTD c a NHTM Phân tích, ñánh giá RRTD nh m h tr cho NHTM trong vi c ra quy t ñ nh c p tín d ng. Giám sát và ñánh giá khách hàng tín d ng khi kho n tín d ng ñang còn dư n , cho phép NHTM lư ng trư c nh ng d u hi u cho th y kho n vay ñang có ch t lư ng x u ñi và có nh ng bi n pháp ñ i phó k p th i. Đ ng th i, vi c phân tích ñánh giá RRTD cũng giúp cho NH ư c lư ng m c v n ñó cho vay s không thu h i ñư c ñ trích l p d phòng t n th t tín d ng. 1.3.2. Các ch tiêu ñánh giá RRTD c a NHTM N u nhìn t phương di n ch th tham gia, m t quan h tín d ng gi a NH và khách hàng thì ñơn gi n ch là quan h gi a ngư i cho vay và ngư i ñi vay. Ngư i ñi vay có nghĩa v hoàn tr c g c và lãi ñúng th i h n. Ngư i cho vay có trách nhi m gi i ngân ñúng quy trình. Và như v y, gi a hai ch th ñã hoàn thành trách nhi m v i nhau. Nhưng xét m t cách t ng th , quan h tín d ng không ch có v y mà nó còn ñ t trong m i quan h v i các m t khác nhau c a xã h i. Chính vì v y, khi ñánh giá r i ro tín d ng không ch d a vào m t s ch tiêu mà còn có th bao quát ñư c h t. Nhưng xét v m t lý thuy t, ngư i ta d a vào m t s ch tiêu mang tính ch t cơ b n, ph n ánh khái quát v th c tr ng kho n tín d ng. R i ro tín d ng bi u hi n qua hai nhóm ch tiêu ñ nh tính và ch tiêu ñ nh lư ng. a. Nhóm ch tiêu ñ nh tính: Nhóm ch tiêu ñ nh tính ñư c th hi n qua các quy ch ch ñ th l tín d ng. Cho vay ph i tuân th các nguyên t c căn b n và chung nh t, ñó là: - Khách hàng ph i cam k t hoàn tr lãi và g c theo tho thu n trong h p ñ ng tín d ng. - Khách hàng ph i cam k t s d ng tín d ng theo m c ñích ñã tho thu n v i NH. - Ngân hàng tài tr d a trên phương án ( ho c d án ) có hi u qu . Nh ng nguyên t c này ñã tr i qua các th i ñ i khác nhau, t n t i dư i nhi u phương th c s n xu t và ñư c ñúc k t thành chu n t c. Chúng hình thành như m t quy lu t phát tri n n i t i c a tín d ng, là “ñi u lu t” b t kh vi ph m, tư c b , tách r i trong quan h tín d ng. Các nguyên t c y t o nên cái th “chân ki ng” v ng ch c cho tín d ng. Vì v y, m t trong các nguyên t c b coi nh ho c nh n m nh s gây s m t thăng b ng c a “th chân ki ng” ñó. Và k t qu t t y u là s phá v trong quan h tín d ng làm tiêu tan d n vai trò tác d ng c a nó, tr thành v t c n kìm hãm ho c ñ y lùi s phát tri n c a n n kinh t . Ch ng h n n u nguyên t c “ khách hàng ph i hoàn tr lãi và g c theo ñúng th i h n ñã cam k t” b coi nh thì tính ch t tín d ng s b phá v . B i nguyên t c này ñ m b o th c ch t tín d ng. b. Nhóm ch tiêu ñ nh lư ng: Nhóm ch tiêu ñ nh lư ng bao g m các thông s chu n ñ ñánh giá r i ro tín d ng. (1) T l n x u Dư n x u T l n x u= x 100% T ng Dư n cho vay
11 N x u (n có v n ñ ) là các kho n cho vay có nguy cơ không th thu h i và ñây là bi u hi n c a RRTD. Trong thành ph n n x u, n quá h n là b ph n ch y u, kho n n này có th i gian t n t i c a nó vư t quá th i gian cho vay theo tho thu n. Có 2 lo i n quá h n: - N quá h n có kh năng thu h i: là kho n n mà ngư i vay v n có kh năng ti p t c tr n NH (th i gian quá h n dư i 90 ngày). Lý do c a kho n n b ch m tr vì tính th i v c a chu kỳ SXKD, KH g p r i ro thiên tai, ho ho n. - N khó có kh năng thu h i (n x u): Là kho n n mà ngư i ñi vay có r t ít kh năng tr n NH , nhi u kh năng NH b m t v n. Lý do c a kho n n này có th là khách hàng làm ăn thua l d n ñ n phá s n và không tr ñư c n NH ho c do khách hàng l a ñ o, c tình chi m d ng v n NH . Theo thông l qu c t , nh ng kho n n quá th i h n thanh toán t 90 ngày tr lên m i xem là n x u. Ch tiêu này ph n ánh t l các kho n vay khó thu h i ñ y ñ trên t ng các kho n cho vay c a khách hàng . Ch tiêu này th p bi u hi n RRTD c a NH th p và các k ho ch c a khách hàng s ñư c th c hi n t t. Ngư c l i, RRTD c a NH s cao, nó s nh hư ng ñ n chi phí, l i nhu n và thanh kho n c a NH . Do vi c phân lo i ch t lư ng tín d ng ñư c tính theo th i gian như v y, nên nh ng kho n tín d ng Vi t Nam ti m n r t nhi u r i ro. (2) T l n xóa ròng Dư n xóa ròng T l n xóa ròng = x 100% T ng Dư n cho vay Ch tiêu t l n x u chưa ph i là căn c tin c y ñ ñánh giá m c ñ r i ro mà NH ph i ñ i m t. Có nh ng h p ñ ng vay v n do nh ng nguyên nhân nào ñó không th c hi n vi c tr n k p th i (ñúng theo h p ñ ng), nhưng NH v n có th thu h i ñ y ñ s n này. Xóa n ròng là m t s kho n cho vay không còn giá tr và NH xóa kh i s sách (theo dõi ngo i b ng) ñư c g i là kho n cho vay ñư c xóa n . N u m t trong nh ng kho n cho vay ñó mà cu i cùng NH cũng thu ñư c thì kho n thu nh p ñó s kh u tr t ng các kho n xóa n t o thành kho n xóa n ròng. Kho n xóa n ròng là m c t n th t th t s , ph n nh m c RRTD trong ho t ñ ng cho vay c a NH. Do v y, ñ ñánh giá chính xác hơn v m c ñ r i ro, ngư i ta s d ng ch tiêu t l n xóa ròng. N u t l này cao cho th y ho t ñ ng tín d ng c a NH b t n th t l n, danh m c cho vay có ch t lư ng th p, ho t ñ ng kinh doanh không hi u qu và nguy có phá s n cao. Ngoài 2 ch tiêu trên ñây, NH thư ng dùng 2 ch tiêu: t l phân b d phòng t n th t tín d ng trên t ng dư n và t l trích qu d phòng t n th t tín d ng trên t ng dư n ñ nói lên s chu n b c a mình cho các kho n t n th t tín d ng thông qua vi c trích l p qu d phòng t n th t tín d ng hàng năm t thu nh p hi n t i. 1.3.3. M i quan h gi a r i ro tín d ng, chi phí và l i nhu n c a NHTM M i quan h gi a r i ro tín d ng, chi phí và l i nhu n c a NH thư ng bi u hi n qua ch tiêu ROA – T l thu nh p trên t ng tài s n, là thông s ch y u ño lư ng tính hi u qu c a qu n lý. Ch tiêu này cho bi t c m t ñ ng tài s n t o ra bao nhiêu ñ ng l i nhu n. Đây là ch tiêu ñánh giá năng l c sinh l i t tài s n c a ho t ñ ng qu n tr NH. C th nó th hi n năng
12 l c ch quan c a b ph n ñi u hành trong vi c tìm ki m m t danh m c tài s n sinh l i cao, r i ro th p, cũng như năng l c ki m soát chi phí phù h p. ROA = L i nhu n/T ng tài s n L i nhu n = Thu nh p – chi phí Thu nh p = Thu t lãi + Thu Ngoài lãi Chi phí = Chi phí tr lãi + chi phí ngoài lãi + Các kho n thu chi ñ c bi t Các kho n thu chi ñ c bi t bao g m d phòng t n th t tín d ng, thu , lãi (l ) t kinh doanh ch ng khoán và thu nh p hay l b t thư ng Khi r i ro tín d ng xu t hi n thì chi phí d phòng t n th t tín d ng s tăng, gi s các y u t khác không thay ñ i l i nhu n c a NH s gi m ñ ng nghĩa v i ROA gi m Qua ñó ta th y ñư c m t ñi u r ng r i ro tín d ng nh hư ng r t l n ñ n hi u qu ho t ñ ng kinh doanh c a NH. N u chúng ta ki m soát t t r i ro tín d ng thì chi phí d phòng t n th t tín d ng s gi m ñi ñ ng nghĩa v i ho t ñ ng kinh doanh c a NH ñ t hi u qu . K t lu n các v n ñ nghiên c u c a chương I : Ngân hàng thương m i ñóng vai trò quan tr ng, gi cho m ch máu c a n n kinh t ñư c lưu thông, là c u n i gi a các cá nhân và t ch c, ch c năng ho t ñ ng ña d ng, các s n ph m ngày càng ña d ng và phù h p hơn ñáp ng nhu c u c a khách hàng R i ro trong h at ñ ng tín d ng NH là r i ro do nh ng bi n ñ ng trong quá trình kinh doanh c a NH nguyên nhân luôn có th ñ n t nh ng y u t b t kh kháng như thiên tai, bão l t và cũng có th là nh ng nguyên nhân t phía khách hàng hay do chính b n thân NH mà h u qu không ch d n ñ n gi m thu nh p, s thua l mà còn có th gây ra nh ng thi t h i nghiêm tr ng như có th làm phá s n các NHTM. th m chí nó còn x y ra ph n ng lan truy n gây nh hư ng ñ n toàn b n n kinh t Trong ho t ñ ng kinh doanh c a NH luôn ñi li n v i r i ro, vi c không ch p nh n r i ro là không phù h p . Ch ñ ng ch p nh n và ki m sóat r i ro m c ñ nh t ñ nh trong m i quan h v i thu nh p , phân tích r i ro và th c hi n các bi n pháp ki m soát r i ro d a trên nguyên t c ñánh ñ i r i ro v i thu nh p là m i quan tâm c a NH.
13 CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH TH C TR NG R I RO TÍN D NG T I CHI NHÁNH NGÂN HÀNG NÔNG NGHI P VÀ PHÁT TRI N NÔNG THÔN T NH QU NG NAM 2.1. KHÁI QUÁT V CHI NHÁNH NHNo&PTNT T NH QU NG NAM 2.1.1. Quá trình hình thành và phát tri n c a chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam 2.1.3. Tình hình ho t ñ ng kinh doanh t i Chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam 2.1.3.1. Huy ñ ng v n Ngu n v n huy ñ ng l n cơ c u h p lý ñã t o ñ ng l c cho chi nhánh phát tri n. S li u c th ñư c th hi n b ng sau: B ng 2.1: Ngu n v n huy ñ ng phân theo tính ch t qua các năm 2006-2008 ĐVT: T ñ ng Năm 2006 Năm 2007 Năm 2008 T T T Ch tiêu S ti n tr ng S ti n tr ng S ti n tr ng (%) (%) (%) 1. Ti n g i dân cư 1.181 64,18 1.513 63,18 1.784 67,82 2. Ti n g i các T ch c 659 35,82 859 36,82 847 33,18 T ng c ng 1.840 100 2.372 100 2.631 100 T c ñ tăng trư ng (%) 28,91 10,91 (Ngu n: Báo cáo t ng k t c a Chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam) Qua b ng trên cho th y ngu n v n huy ñ ng c a NH trong nh ng năm qua v i s tăng trư ng, s tuy t ñ i năm sau luôn luôn cao hơn năm trư c. Năm 2007 ngu n v n huy ñ ng c a Chi nhánh ñ t 2.372 t ñ ng, tăng 28,91% so v i năm 2006. S dĩ ngu n v n huy ñ ng tăng trư ng m nh trong b i c nh c nh tranh gi a các NH, các ñ nh ch tài chính khác là do ngay t nh ng ngày ñ u m i ñư c thành l p, NH ñã bám sát tình hình th c t trên ñ a bàn, gây d ng ñư c uy tín ñ i v i khách hàng, ñư c khách hàng tín nhi m cao. Vì v y, ngu n v n huy ñ ng c a chi nhánh luôn ñ ng ñ u so v i các chi nhánh tr c thu c NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam. B ng 2.2. Ngu n v n huy ñ ng phân theo kỳ h n qua các năm 2006-2008 ĐVT: T ñ ng Năm 2006 Năm 2007 Năm 2008 T T T Ch tiêu S ti n tr ng S ti n tr ng S ti n tr ng (%) (%) (%) 1.Ti n g i không kỳ h n 658 35,76 677 28,57 685 26,04 2.Ti n g i có kỳ h n 1.182 64,24 1.695 71,43 1.946 73,96 - Ti n g i dư i 12 tháng 287 15,60 304 12,81 1.210 46 - Ti n g i trên 12 tháng 895 48,64 1.391 58,62 736 27,96 T ng c ng 1.840 100 2.373 100 2.631 100
14 (Ngu n: Báo cáo t ng k t c a Chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ngNam) Qua b ng trên cho th y xu hư ng ti n g i có kỳ h n tăng trư ng m nh qua các năm và ngày càng chi m t tr ng l n. S gia tăng và d ch chuy n m nh ngu n v n này trong cơ c u ngu n theo th i h n huy ñ ng là bi u hi n rõ nét c a ñ c thù công tác huy ñ ng v n năm 2008 trong b i c nh lãi su t bi n thiên theo s ñi u hành lãi su t cơ b n c a NHNN và chính sách ti n t t th t ch t nh ng tháng ñ u năm ñ n linh ho t vào nh ng tháng cu i năm. 2.1.3.2. Đ u tư tín d ng Trên cơ s huy ñ ng ngu n v n t i ch , v n ñi u chuy n t trung tâm ñi u hành và v n khác, trong các năm qua th c hi n ch trương phát tri n kinh t c a Đ ng và Nhà nư c trên ñ a bàn t nh và th c hi n k ho ch kinh doanh c a NHNo&PTNT Vi t Nam, chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam luôn ñáp ng k p th i t i m c cao nh t nhu c u v n vay c a khách hàng. 2.1.4 Th c tr ng ho t ñ ng tín d ng t i chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam Ho t ñ ng tín d ng t i chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam luôn ñ m b o ñáp ng nhu c u v n trong ho t ñ ng kinh doanh cho khách hàng trên nguyên t c hoàn tr ñ y ñ g c và lãi ñúng h n theo phương châm tín d ng là s nghi p t n t i và phát tri n b n v ng. V i ñ i ngũ cán b công nhân viên có trình ñ cao và công ngh hi n ñ i chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam ñã n l c trong vi c cơ c u l i các kho n n , chuy n d ch cơ c u tín d ng và nâng cao ch t lư ng tín d ng h n ch m t cách th p nh t r i ro tín d ng. Chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam ñã th c hi n x p lo i khách hàng h n ch vi c cho vay dàn tr i mang l i hi u qu th p, t p trung t n thu h i các kho n n ñã x lý r i ro và n t n ñ ng trong nhi u năm qua B ng 2.3: Th c tr ng cho vay qua các năm 2006-2008 ĐVT: T ñ ng Ch tiêu Năm 2006 Năm 2007 Năm 2008 T ng dư n 1.368 1.614 1.948 T c ñ tăng trư ng (%) 17,99 20,7 + Dư n phân theo th i h n 1.368 1.614 1.948 - Ng n h n 889 1.014 1.036 - Trung h n 401 433 662 - Dài h n 78 167 250 + Dư n phân theo thành ph n 1.368 1.614 1.948 - Doanh nghi p nhà nư c 138 230 76 - Doanh nghi p ngoài qu c doanh 260 247 820 - H p tác xã 12 21 8 - Dư n h gia ñình, cá nhân 958 1.116 1.044 (Ngu n: Báo cáo t ng k t c a Chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam) Qua s li u th ng kê bi u s 2.3 cho th y, dư n th i kỳ 2006-2008 ñ t t c ñ tăng trư ng khá cao. Đ n năm 2008, dư n c a chi nhánh ñ t 1.948 t ñ ng, tăng tuy t ñ i so v i
15 năm 2006 là 580 t ñ ng, v i t c ñ tăng 42,39%, so v i năm 2006, dư n c a chi nhánh tăng g n g p 2 l n. 2.2. PHÂN TÍCH TH C TR NG R I RO TÍN D NG CHI NHÁNH NGÂN HÀNG NÔNG NGHI P VÀ PHÁT TRI N NÔNG THÔN T NH QU NG NAM TH I GIAN QUA 2.2.1 Nh n th c v r i ro tín d ng Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn Qu ng Nam th i gian qua R i ro tín d ng là m t v n ñ mang tính c p thi t ñã ñư c Chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam th c hi n thư ng xuyên trong m i nghi p v ngân hàng, trong t t c các b ph n liên quan ñ n nghi p v tín d ng. Đ nâng cao ch t lư ng tín d ng gi m thi u r i ro, hàng tháng Ban Lãnh ñ o Chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam ñ u có cu c h p ñánh giá, rà soát di n bi n ho t ñ ng tín d ng c a các chi nhánh ph thu c, ñ c bi t lưu ý ñ n các d án l n v ti n ñ tri n khai d án, tình hình s n xu t kinh doanh c a khách hàng, nh ng d báo v th trư ng có liên quan ñ n ngành hàng ñ u tư ñ ñưa ra bi n pháp ng phó k p th i. Bên c nh s qu n lý c a b n thân, Chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam còn nh n ñư c s qu n lý c a NH Nhà nư c ñ a phương thông qua chương trình giám sát t xa, th c hi n vi c ki m tra ñ nh kỳ. S h tr này giúp Chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam phát hi n s m nh ng r i ro có th x y ra, ñ ng th i th c hi n t t hơn nhi m v qu n lý r i ro tín d ng do c p trên giao phó. 2.2.2 Phân tích th c tr ng r i ro tín d ng t i chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam 2.2.2.1. R i ro ñ ng v n B ng 2.4: H s s d ng v n t i NHNo&PTNT Qu ng Nam qua các năm Đơn v : T ñ ng Ch tiêu Năm 2006 Năm 2007 Năm 2008 1. Ngu n v n huy ñ ng 1.840 2.373 2.631 -T c ñ tăng trư ng (%) 35,89 28,96 68,73 2. Dư n tín d ng 1.368 1.614 1.948 -T c ñ tăng trư ng (%) 1,03 17,98 20,69 3. H s s d ng v n 74,35 68,02 74,04 (Ngu n: Báo cáo t ng k t c a Chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam) Trong nh ng năm qua Chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam ñã tri n khai nhi u hình th c huy ñ ng v n m i, phong phú, h p d n v kỳ h n, v lãi su t, v hình th c khuy n mãi v t ch t ñ thu hút ti n g i c a khách hàng. Ngu n v n huy ñ ng c a chi nhánh tăng trư ng liên t c qua 3 năm và ñ t t c ñ tăng bình quân (2006-2008) là 37,96% năm, ñi kèm v i vi c tăng trư ng ngu n v n huy ñ ng thì vi c tăng trư ng tín d ng là nhu c u c n thi t c a t ch c tín d ng. T c ñ tăng trư ng tín d ng th p hơn t c ñ tăng trư ng ngu n v n. N u ngu n v n huy ñ ng không ñ u tư h t t i ñ a phương, ñư c NHNo&PTNT Vi t Nam ñi u chuy n ñ n các chi nhánh thi u v n s d ng và tr cho chi nhánh th a v n m t kho n phí g i là phí ñi u chuy n v n n i b . Kho n phí này ch ñ ñ chi tr chi phí huy ñ ng v n nên tình tr ng th a v n cũng ñư c xem như là kho n r i ro do không có cơ h i ñ u tư ñ mang l i hi u qu cao nh t trong kinh doanh.
16 2.2.2.2. R i ro khê ñ ng v n Đây là r i ro l n nh t trong ho t ñ ng kinh doanh c a NHNo&PTNT Qu ng Nam th i gian qua. B ng 2.5: Th c tr ng n x u qua các năm Chi nhánh NHNo&PTNT Qu ng Nam Đơn v : T ñ ng Ch tiêu Năm 2006 Năm 2007 Năm 2008 1.T ng dư n 1.368 1.614 1.948 2. N x u 13,54 8,97 20,84 3. T l n x u/ t ng dư n (%) 0,99 0,56 1,06 (Ngu n:Báo cáo t ng k t c a Chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ngNam) V n ñ n x u, b t c m t NH nào khi th c hi n cho vay ñ u g p ph i v n ñ n x u, n quá h n, n khó ñòi ho c không thu ñư c n . Nh ng r i ro ñó gây t n th t cho NH trên nhi u lĩnh v c mà khó có th tránh ñư c. N x u là m t ch tiêu ph n ánh ch t lư ng tín d ng c a m t NH thương m i nhưng ñ ng th i nó cũng là m t ch tiêu ph n ánh ñ r i ro mà m t NH g p ph i. Khi doanh s cho vay tăng, dư n tăng nhưng vi c thu n l i khi n cho NH g p nhi u vư ng m c khi không thu h i ñư c n . Khi ch tiêu n quá h n vư t quá m c cho phép thì rõ ràng c hi u qu l n ch t lư ng tín d ng c a kho n vay không còn ý nghĩa gì n a. Ngân hàng thương m i, trư c h t là các NH y u kém do n tăng, nên m t kh năng chi tr , th m chí m t kh năng thanh toán. Tình hình tr nên tr m tr ng hơn khi di n bi n lây lan, có nguy cơ m t an toàn h th ng. B ng trên cho th y tình hình n x u di n bi n ph c t p, có xu hư ng tăng do các kho n n ñ n h n và NH th c hi n vi c chuy n n theo Quy t ñ nh 493 c a NHNN, nên các kho n n x u ñư c ph n ánh ñ y ñ hơn B ng 2.6: Th c tr ng n x u phân theo thành ph n kinh t NHNo&PTNT Qu ng Nam Đơn v :T ñ ng Năm 2006 Năm 2007 Năm 2008 Ch tiêu T tr ng T tr ng T tr ng S ti n S ti n S ti n (%) (%) (%) 1.T ng n x u 13,54 100 8,97 100 20,84 100 2. Doanh nghi p Nhà nư c 8,23 60.78 5,42 60.42 9,45 45.35 3. Doanh nghi p NQD 0,75 5.54 0,31 2.29 6,64 31.86 4. H cá th 4,56 33.68 3,24 23.93 4,75 20.79 (Ngu n:Báo cáo t ng k t qua c a Chi nhánh NHNo&PTNT Qu ng Nam) Qua bi u ñ , có th th y n x u các thành ph n kinh t có xu hư ng gi m t năm 2006 – 2007 và tăng lên m t cánh ñáng k trong năm 2008. Năm 2008 n x u là 20,84 t tăng so v i năm 2007 là 11,96 t , t c ñ tăng trư ng 132,3%. N x u thành ph n DNNN chi m t tr ng l n g n 50 % trong t ng n x u. Nguyên nhân ch y u c a th c tr ng này là do s t n
17 ñ ng n khó ñòi c a các năm trư c có TSĐB ch x lý nhưng gi i quy t ch m c ng thêm các kho n vay m i phát sinh n quá h n. Bên c ch ñó, nguyên nhân phát sinh n quá h n t i Chi nhánh ch y u xu t phát t vi c cho vay ñ i v i các DNNN. Các DN này v i công ngh l c h u, năng l c tài chính còn h n ch , thi u v n ñ ñ i m i công ngh , ho t ñ ng SXKD ch y u d a vào v n c a NH nên s n ph m làm ra không chi m lĩnh th trư ng, hàng hóa tiêu th ch m, m t s DN v n t có ñã ít l i còn b khách hàng chi m d ng làm ăn thua l , s d ng v n sai m c ñích. Ngoài ra, tình hình d ch cúm gia c m, lũ l t x y ra trên di n r ng ñã làm thi t h i ñ n tài s n c a Nhà nư c và nhân dân, cũng như s tăng giá c a m t s nguyên li u ñ u vào làm cho các DN vay v n không còn kh năng tr n vay NH. Chi nhánh cũng ñã có nhi u bi n pháp tích c c ñ gi m th p n quá h n t i khu v c DN nhà nư c. Đáng lưu ý là n x u khu v c kinh t ngoài qu c doanh tăng ñ t bi n. 2.2.3. Các nguyên nhân nh hư ng ñ n r i ro tín d ng t i Chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam a. Nguyên nhân khách quan. - Th nh t: Tình tr ng thiên tai n ng n nh t là trong năm 2006 ñã làm cho các h nông dân thi t h i n ng n h u qu là NH ph i gánh ch u cùng h . D ch b nh trong chăn nuôi gia súc, gia c m ñã có nh hư ng r t l n ñ n ngư i chăn nuôi. M c dù Qu ng Nam không ph i là tâm ñi m vùng d ch, nhưng d ch cúm gia c m, d ch l m m long móng cũng ñã ñ l i n quá h n lên ñ n 700 tri u ñ ng. Ngoài ra, t i Qu ng Nam, nơi có nhi u vùng nuôi tr ng thu s n, nh t là gi ng tôm sú, d ch tôm cũng là m i nguy cơ thư ng xuyên ñ i v i ngư i s n xu t và cũng là nguyên nhân d n ñ n n x u c a NH. -Th hai: Chính sách tài chính c a chính ph thông qua NHNoPTNT Vi t Nam tác ñ ng t i Chi nhánh NHNoPTNT Qu ng nam cũng là m t trong nh ng nguyên nhân d n ñ n y u kém c a NH trong công tác qu n lý r i ro tín d ng. - Th ba: Môi trư ng kinh doanh nư c ta chưa t o ñi u ki n t t cho NH qu n lý r i ro tín d ng m t cách chính t c. - Th tư: Tình tr ng thông tin c a NHNN và NHNoPTNT Vi t Nam ít có ch t lư ng chưa cao. b. Nguyên nhân thu c v Chi nhánh NHNoPTNT Qu ng Nam - Th nh t: Cơ c u t ch c qu n lý r i ro tín d ng chưa h p lý. - Th hai: H th ng cơ s v t ch t c a NH chưa phù h p và chưa t o ñi u ki n thu n l i cho áp d ng quy trình qu n lý r i ro tín d ng. - Th ba: Công tác ñào t o, b i dư ng cán b qu n lý r i ro tín d ng chưa ñi vào chi u sâu. - Th tư: S ch ñ o c a Lãnh ñ o Chi nhánh ñ i v i qu n lý r i ro tín d ng cũng chưa th t s sát sao. 2.2.4. M i quan h gi a r i ro tín d ng v i hi u qu ho t kinh doanh c a ngân hàng Nh ng kho n tín d ng g p r i ro s gây cho NHTM nh ng thi t h i r t l n v m t tài chính. B i vì r i ro không ch làm cho NHTM không có lãi, mà còn làm cho NH m t m t kho n v n r t l n, r t khó khăn ñ bù ñ p l i. Th m chí, ph n v n r i ro không sinh l i cũng
18 làm cho NH thua l ph n lãi huy ñ ng, l chi phí huy ñ ng, h u qu là làm gi m l i nhu n c a các NHTM. Khi NH lâm vào tình th m t v n, RRTD có th làm NHTM phá s n. RRTD cũng làm ch m quá trình chu chuy n v n c a các NHTM. Trong trư ng h p may m n, khi NH thu ñư c lãi hay n quá h n, thì RRTD cũng làm NH m t cơ h i ñ u tư vào nh ng d án kh thi, có kh năng mang l i l i nhu n cho NH. B ng 2.7: M t s ch tiêu liên quan ñ n RRTD ĐVT: T ñ ng Ch tiêu Năm 2006 Năm 2007 Năm 2008 1. N x u 13,54 8,97 20,84 2. T l n x u/ t ng dư n (%) 0,99 0,56 1,06 3. Chi phí 429 373 544 - Trích l p d phòng r i ro tín d ng 169 46 55 4. Thu th p 275 451 624 5. L i nhu n - 154 78 80 (Ngu n:Báo cáo t ng k t c a Chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Theo b ng s li u trên thì r i ro tín d ng quy t ñ nh ñ n k t qu ho t ñ ng kinh doanh c a Chi nhánh, Trong năm 2006, th c hi n ch trương cơ c u l i n , chi nhánh ñã ñ ngh và ñư c H i ñ ng x lý r i ro NHNo&PTNT Vi t Nam xét duy t x lý r i ro 172,70 t ñ ng dư n , t p trung vào th i ñi m quý IV (162 t ñ ng), chi phí trích l p d phòng r i ro tín d ng 169 t nên d n ñ n âm qu thu nh p. N x u tăng lên ñ ng nghĩa v i vi c tăng chi phí cho kho n trích l p d phòng r i ro tín d ng và h u qu là l i nhu n gi m tương ng. M i quan h gi a r i ro tín d ng và k t qu ho t ñ ng kinh doanh th hi n qua sơ ñ sau: 2.3. ĐÁNH GIÁ TH C TR NG PHÂN TÍCH R I RO TÍN D NG T I CHI NHÁNH NHNo&PTNT T NH QU NG NAM 2.3.1. Th c tr ng phòng ng a r i ro tín d ng Chi nhánh NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam trong th i gian qua 2.3.1.1.Th c tr ng công tác d báo r i ro Chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam Công tác d báo r i ro t i Chi nhánh NHNo&PTNT Qu ng Nam ñư c th c hi n d a vào ngu n thông tin chính c a Trung tâm thông tin tín d ng c a Ngân hàng Nhà nư c Vi t Nam. Thông tin cung c p ch y u là h sơ pháp lý c a doanh nghi p; dư n t i các t ch c tín d ng; quá trình quan h tín d ng v i các t ch c tín d ng. Tuy nhiên, s li u cung c p này chưa ñư c thu th p ñ y ñ và do chưa có cơ ch giám sát ch t ch v phân lo i ch t lư ng tín d ng c a các t ch c tín d ng nên s li u Trung tâm thu th p ñư c chưa ph n ánh ñúng th c tr ng c a doanh nghi p, các thông tin v tình hình tài chính cũng không ñư c ñ c p, do ñó hi u qu vi c tham kh o tin cũng b h n ch .
19 2.3.1.2. Th c tr ng th m ñ nh d án Chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam trong th i gian qua Hi u qu d án ñ u tư là căn c quan tr ng nh t ñ ngân hàng xem xét cho vay, vì v y vi c th m ñ nh d án ñ u tư có ý nghĩa h t s c to l n trong công tác phân tích r i ro. T i Chi nhánh NHNo&PTNT Qu ng Nam, công tác th m ñ nh d án ñư c phân c p theo m c ñ nhu c u v n vay và th i h n cho vay. M i kho n vay ph i ñư c cán b tín d ng tr c ti p th m ñ nh trư c. Nh ng d án vay v n trung, dài h n và nh ng nhu c u v n trên 2 t ñ ng, ñư c tái th m ñ nh b i phòng Th m ñ nh c a chi nhánh. Cán b th m ñ nh ñã th hi n rõ các ý ki n nh n xét, ñánh giá, quan ñi m, kh ng ñ nh hi u qu c a d án và ñ xu t cho vay hay không cho vay. Tuy nhiên, công tác th m ñ nh cũng ch ñư c th c hi n trên s li u c a khách hàng báo cáo. Hi u qu kinh t c a d án ñư c tính toán theo s li u c a khách hàng mà chưa th m ñ nh k nh ng y u t liên quan ñ n th trư ng, công ngh , chưa th m ñ nh ñư c cơ c u ngu n v n ñ u tư. 2.3.1.3. Th c tr ng th m ñ nh khách hàng Chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam trong th i gian qua Th i gian qua, khi phân tích kh năng tài chính c a khách hàng, Chi nhánh NHNo&PTNT Qu ng Nam ch y u d a trên các báo cáo tài chính do khách hàng cung c p, trong khi ñó, t t c báo cáo tài chính c a khách hàng ñ u chưa ñư c ki m toán, nên tính chính xác c a các báo cáo tài chính chưa có ñ tin c y cao. Đ i v i khách hàng là h s n xu t v i nh ng phương án s n xu t nh , ho t ñ ng t i ñ a phương, ngân hàng d dàng xác ñ nh ñư c kh năng tài chính cũng như l ch s c a ngư i vay, ñ c bi t xác ñ nh ñư c tư cách, ñ o ñ c c a ngư i vay nên ñã h n ch ñư c các r i ro ñ o ñ c. Nh ng r i ro trong nhóm ñ i tư ng này ch y u là do thiên tai b t kh kháng. Th c tr ng trên cho th y công tác th m ñ nh khách hàng Chi nhánh NHNo&PTNT Qu ng Nam chưa ñi sâu phân tích v cách th c qu n lý, t ch c ho t ñ ng c a doanh nghi p, trình ñ ngu n nhân l c, uy tín c a lãnh ñ o trong và ngoài doanh nghi p, tính cách, ñ c ñi m (s s n sàng tr n ) c a cá nhân ngư i ñ ng ñ u doanh nghi p... 2.3.2. Th c tr ng ki m soát r i ro tín d ng Chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam trong th i gian qua 2.3.2.1. Công tác ñánh giá và x lý r i ro a. Công tác ñánh giá, ño lư ng r i ro Đ ño lư ng RRTD, Chi nhánh NHNo&PTNT Qu ng Nam ch y u dùng mô hình ph n ánh b ng ñ nh lư ng. Phù h p v i tính ch t và qui mô ho t ñ ng c a ngư i vay v n, Chi nhánh NHNo&PTNT t nh Qu ng Nam th c hi n vi c phân lo i khách hàng thành 2 nhóm: nhóm khách hàng là cá nhân và nhóm khách hàng là doanh nghi p, trên cơ s hai nhóm th c hi n vi c ch m ñi m tín nhi m và x p h ng khách hàng. K t qu x p lo i khách hàng cho th y, ñ c ñi m c a ph n l n doanh nghi p là có ti m l c tài chính trung bình, có nh ng RRTD ti m n khá l n, ho t ñ ng kinh doanh t t trong hi n t i, nhưng d b t n thương b i nh ng bi n ñ ng c a th trư ng, m c ñ r i ro ñư c xác ñ nh m c trung bình và cao.
20 Đ i v i khách hàng là cá nhân, h gia ñình vay v n t i Chi nhánh NHNo&PTNT Qu ng Nam, ph n l n vay v n cho nhu c u s n xu t nông nghi p, chăn nuôi qui mô nh trong ph m vi m c v n vay không ph i ñ m b o b ng tài s n. Đ i v i nh ng nhu c u vay v n l n, ñ h n ch r i ro, Chi nhánh NHNo&PTNT Qu ng Nam thư ng áp d ng bi n pháp ñ m b o ti n vay. Vi c ch m ñi m và x p lo i khách hàng là cá nhân, h gia ñình r t ít khi ñư c th c hi n. b. Công tác x lý r i ro Khi n quá h n phát sinh, ngân hàng ti n hành phân lo i ñ xác ñ nh m c ñ r i ro c a các kho n n , xác ñ nh có kh năng thu h i, khó thu h i ho c không có kh năng thu h i ñ ñưa ra k ho ch x lý phù h p. Th c t là hi u qu thu h i n t các h sơ kh i ki n qua toà án r t th p. Sau khi b n án có hi u l c, ngư i vay không t nguy n thi hành án, cơ quan thi hành án th c thi kém hi u qu . Hi n nay, Chi nhánh NHNo&PTNT Qu ng Nam còn t n ñ ng nhi u tài s n do khách hàng th ch p chưa x lý ñư c do các b n án chưa ñư c các bên liên quan thi hành. 2.3.2.2. Chính sách và k ho ch ki m soát r i ro Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n nông thôn Qu ng Nam Chính sách qu n lý r i ro c a NHNo&PTNT Qu ng Nam ñã ñáp ng yêu c u th c hi n l trình cơ c u l i n , x lý cơ b n tình hình n x u, tăng hi u qu ñ u tư v n, gi m thi u r i ro, th c hi n m t s m c tiêu mà Chính ph và ngành ngân hàng ñ t ra cho NHNo&PTNT Vi t Nam cũng như Chi nhánh NHNo&PTNT Qu ng Nam trong ti n trình h i nh p. Đ n cu i năm 2008, chi nhánh cơ b n ñã x lý các kho n r i ro l n và th c hi n vi c ki m soát r i ro có hi u qu hơn. K t lu n các v n ñ nghiên c u c a chương II: Trong chương này ñ tài ñã khái quát ñư c th c tr ng r i ro tín d ng t i Chi nhánh NHNo&PTNT T nh Qu ng Nam qua phân tích n x u phát sinh t i chi nhánh trong th i gian qua. Đ ng th i qua quá trình phân tích r i ro tín d ng t i Chi nhánh ñã cho th y m t ñi u c n ph i hoàn thi n n i dung và phương pháp phân tích r i ro tín d ng trong và sau quá trình c p phát tín d ng nh m c nh báo nguy cơ phát sinh n x u và có hư ng ñ ñ i phó nh m h n ch t i ña r i ro tín d ng xu t hi n.