Tóm tắt Luận văn thạc sĩ Quản lý công: Giải quyết khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị - Từ thực tiễn quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà nội

Chia sẻ: Hinh Duyệt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

43
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn có các nhiệm vụ nghiên cứu sau đây: Làm rõ quan niệm về khiếu nại, khiếu nại hành chính, khiếu nại về quản lý và sử dụng đất đai; các nguyên tắc, ý nghĩa, tiêu chí đánh giá hiệu quả, các yếu tố tác động đến giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. Nắm vững nội dung quy định hiện hành của pháp luật Việt Nam về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn thạc sĩ Quản lý công: Giải quyết khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị - Từ thực tiễn quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …..…/…….. ..…/….. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ THU HIỀN GI¶I QUYÕT KHIÕU N¹I HµNH CHÝNH TRONG QU¶N Lý Vµ Sö DôNG §ÊT §¤ THÞ- Tõ THùC TIÔN QUËN HAI Bµ TR¦NG, THµNH PHè Hµ NéI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:PGS.TS. NGUYỄN BÁ CHIẾN HÀ NỘI - NĂM 2017
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Bá Chiến Phản biện 1: Phản biện 2: Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Địa điểm: Phòng , Nhà A - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Số: 77 - Đường Nguyễn Chí Thanh - Quận Đống Đa - TP. Hà Nội. Thời gian: vào hồi giờ phút ngày tháng năm 2017.
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Quận Hai Bà Trưng là một quận nội thành lớn của thành phố Hà Nội, gồm 20 phường với dân số trên 35 vạn người. Kết quả kiểm kê đất đai năm 2015 và Thống kê đất đai năm 2016, tổng diện tích tự nhiên toàn quận Hai Bà Trưng thuộc trách nhiệm quản lý nhà nước của UBND quận Hai Bà Trưng là 1.008,86ha. Phân tích cơ cấu quỹ đất tự nhiên của quận Hai Bà Trưng có thể thấy trên địa bàn quận phát sinh nhiều nhóm loại đất với những quy định về chế độ quản lý, sử dụng khác nhau. Trong đó có một số loại đất đặc biệt phức tạp trong hoạt động quản lý và sử dụng, tiềm ẩn nguy cơ cao làm phát sinh khiếu nại, ảnh hưởng trực tiếp tới giải quyết khiếu nại về đất đai trên địa bàn. Đây cũng là đặc điểm chung của những khu vực đô thị, nơi mà giá trị đất rất cao, nhưng chưa ổn định về quy hoạch và sử dụng đất, tiềm ẩn những xung đột quyền lợi về đất đai. Thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai, với việc xác định khiếu nại là một trong những quyền cơ bản của công dân, được Hiến pháp và pháp luật quy định và bảo đảm, trong những năm qua, giải quyết khiếu nại về đất đai trên địa bàn quận Hai Bà Trưng – thành phố Hà Nội có những chuyển biến tích cực, góp phần bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức, nâng cao chất lượng, hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai, đồng thời góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế, xã hội của Quận. Tuy nhiên, một phần do sự khiếm khuyết trong công tác quản lý nhà nước về đất đai, quy hoạch, xây dựng, phần vì giá trị tăng cao một cách nhanh chóng của đất ở khu vực đô thị ở Hai Bà Trưng, nên tình trạng tranh chấp (pháp lý) đất nói chung, khiếu nại hành chính về đất đô thị nói riêng có xu hướng tăng với nhiều vụ việc phức tạp. 1
Đa số các khiếu nại về nguồn gốc đất, lập hồ sơ địa chính nhằm yêu cầu mức bồi thường, hỗ trợ thỏa đáng; hoặc các khiếu nại về mức bồi thường, hộ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, nhưng chưa được giải quyết thỏa đáng; hoặc người dân khiếu nại khi không đồng ý với phương án bồi thường của Chủ đầu tư khi thu hồi đất làm dự án thương mại. Bên cạnh đó, trình độ, ý thức, thái độ tham gia giải quyết khiếu nại của một số công chức có trách nhiệm còn hạn chế, cũng là nguyên nhân khiến khiếu nại về đất đai đô thị phát sinh ở quận Hai Bà Trưng. Để tìm hiểu một cách có hệ thống về giải quyết khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất ở đô thị nói chung, Luận văn tiến hành phân tích trường hợp quận Hai Bà Trưng, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại hành chính trong lĩnh vực này. Trên đây là những lý do tôi chọn đề tài “Giải quyết khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị - Từ thực tiễn quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà nội” làm Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công tại Học viện Hành chính Quốc gia. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Đến nay, đã có nhiều công trình nghiên cứu về giải quyết khiếu nại nói chung, giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai nói riêng ở những mức độ và góc độ không giống nhau. Có thể kể tới những công trình như: - Thanh tra Chính phủ, Tiếp công dân, xử lý đơn thư và giải quyết khiếu nại, tố cáo trong tình hình mới, Nhà xuất bản Hà Nội năm 2006; - ThS. Nguyễn Thế Thịnh (chủ biên), Công tác dân vận trong giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, Nhà xuất bản Tư pháp, Hà Nội năm 2007; - TS. Trần Văn Sơn, Tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo, Nhà xuất bản Tư pháp, Hà Nội năm 2007; - Viện Khoa học Thanh tra (Thanh tra Chính phủ), Khiếu nại, tố cáo hành chính và giải quyết khiếu nại, tố cáo hành chính ở Việt Nam 2
hiện nay, Nhà xuất bản Chính trị - Hành chính, Hà Nội năm 2012; - Vũ Duy Duẩn (2014), Giải quyết khiếu nại, tố cáo – phương thức đảm bảo pháp chế và kỷ luật trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay, Luận án Tiến sỹ Quản lý công. - Nguyễn Thị Thu Hằng (2011), Giải quyết khiếu nại về đất đai tại các khu công nghiệp của các cơ quan hành chính nhà nước ở tỉnh Bắc Giang hiện nay, Luận văn Thạc sỹ Luật học. - Hoàng Thị Trà My (2012), Quy trình giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại Thanh tra thành phố Vũng Tàu, Luận văn Thạc sỹ Quản lý công. - Phan Văn Vượng (2012), Giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai tại huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội, Luận văn Thạc sỹ Quản lý công. - Nguyễn Phúc Thiện (2014), Thực hiện pháp luật về thu hồi đất đối với các dự án phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam hiện nay, Luận văn Thạc sỹ Quản lý công. Khảo sát cho thấy, những vấn đề lý luận về khiếu nại, giải quyết khiếu nại, khiếu nại và giải quyết khiếu nại về đất đai đã được làm rõ. Tuy nhiên, với tính chất là hoạt động quản lý hành chính nhà nước thì hoạt động giải quyết khiếu nại về đất đai mang đặc điểm riêng của mỗi cơ quan, khu vực. Cho tới nay, chưa có công trình nghiên cứu nào dưới góc độ một luận văn thạc sĩ Quản lý công về giải quyết khiếu nại trong quản lý và sử dụng đất ở đô thị ở quận Hai Bà Trưng, để tìm ra những vấn đề có tính phổ quát, bản chất. Do vậy, việc lựa chọn đề tài luận văn đáp ứng được yêu cầu về lý luận và thực tiễn; tên đề tài không trùng lặp với các đề tài, công trình đã được công bố. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở trình bày cơ sở lý luận và pháp lý về giải quyết khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đai, Luận văn phân tích thực trạng giải quyết khiếu nại trong quản lý và sử dụng đất của các cơ quan hành chính trên địa bàn quận Hai Bà Trưng, đưa ra quan điểm, giải pháp nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu 3
nại trong quản lý và sử dụng đất của các cơ quan hành chính trên địa bàn quận, góp phần bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, lợi ích của nhà nước, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai ở Quận. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Luận văn có các nhiệm vụ nghiên cứu sau đây: - Làm rõ quan niệm về khiếu nại, khiếu nại hành chính, khiếu nại về quản lý và sử dụng đất đai; các nguyên tắc, ý nghĩa, tiêu chí đánh giá hiệu quả, các yếu tố tác động đến giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. - Nắm vững nội dung quy định hiện hành của pháp luật Việt Nam về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai: quyền, nghĩa vụ của người khiếu nại, người bị khiếu nại; các trường hợp không thụ lý giải quyết khiếu nại; thời gian, thời hiệu giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai; thẩm quyền, thủ tục giải quyết khiếu nại về đất đai. - Phân tích, đánh giá khái quát các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động giải quyết khiếu nại về đất đai trên địa bàn quận Hai Bà Trưng; thực trạng giải quyết khiếu nại về đất đai của các cơ quan hành chính nhà nước trên địa bàn quận (làm rõ ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế). - Trình bày quan điểm và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị nói chung, của các cơ quan hành chính nhà nước trên địa bàn quận Hai Bà Trưng nói riêng trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị từ thực tiễn trường hợp quận Hai Bà Trưng. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nghiên cứu về không gian: Hoạt động khiếu nại và giải quyết khiếu nại của chủ thể có thẩm quyền, trách nhiệm trên địa bàn Quận Hai Bà Trưng. - Phạm vi nghiên cứu về thời gian: từ năm 2012 - 2016. 4
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu Luận văn vận dụng các phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lê nin: phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. Đồng thời có sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như: phân tích - tổng hợp, logic, so sánh, khảo sát, thống kê, tổng kết thực tiễn trong quá trình giải quyết các vấn đề đặt ra của đề tài và kế thừa những kết quả nghiên cứu có liên quan đến đề tài của các tác giả trước đó. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài Luận văn là nguồn tư liệu tổng hợp về thực trạng giải quyết khiếu nại trong quản lý và sử dụng đất đai trên địa bàn quận Hai Bà Trưng, thành phố Hà Nội. Cung cấp thêm các luận cứ khoa học trong công tác giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị nói chung, tại Quận Hai Bà Trưng nói riêng. Luận văn có giá trị tham khảo đối với người nghiên cứu, hoặc làm tài liệu tham khảo cho những ai quan tâm đến vấn đề này. Từ các đề xuất tại Luận văn có thể là những gợi ý để tiếp tục hoàn thiện hệ thống thể chế về khiếu nại, giải quyết khiếu nại, hoàn thiện hoạt động giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ở đô thị; góp phần nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong thực hiện quyền khiếu nại và giải quyết khiếu nại. 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, Luận văn gồm 3 chương. Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH TRONG QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG ĐẤT ĐÔ THỊ 1.1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH TRONG QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG ĐẤT ĐÔ THỊ 1.1.1. Khái niệm khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị 5
Từ quan niệm chung về khiếu nại hành chính và quản lý nhà nước về đất đai, có thể hiểu, Khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị là việc công dân, cơ quan, tổ chức theo trình tự, thủ tục khiếu nại và giải quyết khiếu nại do Luật đất đai và Luật khiếu nại quy định đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai ở đô thị khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp lật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình. 1.1.2. Đặc điểm khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị Thứ nhất, chủ thể của khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị (sau đây gọi tắt là khiếu nại về đất đai ở đô thị) chỉ có thể là chủ thể của quyền quản lý và quyền sử dụng đất ở đô thị mà không phải là chủ thể của quyền sở hữu đất đai thuộc nhóm đất nào khác. Thứ hai, nội dung của khiếu nại về đất đai ở đô thị rất đa dạng và phức tạp. Thứ ba, đối tượng của khiếu nại về đất đai ở đô thị là quyền quản lý và quyền sử dụng đất. 1.1.3. Nội dung khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị Nội dung khiếu nại về đất đai ở đô thị của các tổ chức, cá nhân rất đa dạng, phức tạp, nhưng chủ yếu tập trung vào các vấn đề sau: - Khiếu nại về thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng, bố trí tái định cư. Để thực hiện chính sách phát triển kinh tế, xã hội của đất nước, Nhà nước đã tiến hành thu hồi đất, giải phóng mặt bằng phục vụ cho các dự án. Tuy nhiên, vấn đề bồi thường và hỗ trợ, tiến hành tái định cư cho những đối tượng bị thu hồi đất ở đô thị gặp không ít khó khăn, vướng mắc. - Khiếu nại về việc cấp, thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở đô thị. - Khiếu nại quyết định xử vi phạm hành chính về vi phạm chế độ quản lý, sử dụng đất đai ở đô thị. 6
1.2. GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH TRONG QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG ĐẤT ĐÔ THỊ 1.2.1. Khái niệm giải quyết khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị Từ quan niệm về giải quyết khiếu nại hành chính trên, chúng ta có thể đưa ra khái niệm về giải quyết khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đai đô thị như sau: “Giải quyết khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đai đô thị là việc cơ quan hành chính nhà nước, người đứng đầu của cơ quan hành chính nhà nước ở đô thị xem xét, đánh giá tính hợp pháp và tính hợp lý của quyết định hành chính, hành vi hành chính trong quản lý đất đai đô thị bị khiếu nại thuộc thẩm quyền của mình nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người khiếu nại.” 1.2.2. Đặc điểm của giải quyết khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị Giải quyết khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị có những đặc điểm chung của giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. Những điểm đặc thù của khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị: Thứ nhất, việc giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị có tính chất phức tạp, phương thức giải quyết được thực hiện dưới nhiều phương diện khác nhau, thông qua mối quan hệ giữa các cơ quan khác nhau. Thứ hai, theo quy định của luật đất đai, giải quyết khiếu nại đất đai ở đô thị liên quan đến thẩm quyền của nhiều cấp khác nhau, nhiều cơ quan và nhiều cán bộ, công chức được trao quyền. Thứ ba, không phải tất cả các quyết định hành chính, hành vi hành chính trong quản lý và sử dụng đất đai đều là đối tượng của giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị. Chỉ các quyết định hành chính, hành vi hành chính đặc thù liên quan tới hoạt động giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, trưng dụng đất, cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất; bồi thường, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng, tái định cư. cấp hoặc thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; quyết định gia hạn thời hạn sử dụng đất mới là đối tượng của giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị. 7
1.2.3. Nguyên tắc giải quyết khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị Thứ nhất, nguyên tắc pháp chế. Thứ hai, nguyên tắc đối thoại và đảm bảo lợi ích. Thứ ba, nguyên tắc khách quan. Thứ tư, nguyên tắc công khai, minh bạch. Thứ năm, nguyên tắc dân chủ. Thứ sáu, nguyên tắc kịp thời. 1.2.4. Thẩm quyền, thủ tục giải quyết khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị Quá trình giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai có thể chia thành ba giai đoạn như sau: Thứ nhất, giai đoạn tiếp nhận và thụ lý vụ việc khiếu nại. Thứ hai, giai đoạn xác minh, kết luận nội dung khiếu nại. Thứ ba, giai đoạn ra quyết định giải quyết khiếu nại. 1.2.5. Ý nghĩa của giải quyết khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị Trước hết, đối với người sử dụng đất (nhân dân), hoạt động giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai là biện pháp bảo đảm dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm quyền của công dân trong việc tham gia vào hoạt động quản lý nhà nước về đất đai, đồng thời là biện pháp bảo đảm cho quyền khiếu nại của người sử dụng đất. Bên cạnh đó, giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai góp phần tăng cường pháp chế trong quản lý nhà nước về đất đai, kịp thời phát hiện, xử lý hành vi vi phạm. 1.3. YẾU TỐ TÁC ĐỘNG TỚI GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH TRONG QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG ĐẤT ĐÔ THỊ 1.3.1. Hệ thống pháp luật Hệ thống pháp luật về quản lý đất đai, về khiếu nại và giải quyết khiếu nại đồng bộ, thống nhất, đầy đủ sẽ là điều kiện tiên quyết, thuận lợi, quyết định hiệu lực, hiệu quả của hoạt động giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. 8
1.3.2. Đội ngũ cán bộ, công chức giải quyết khiếu nại Giải quyết khiếu nại thực chất là hoạt động áp dụng pháp luật, do vậy, chất lượng, hiệu quả hoạt động này phụ thuộc nhiều vào trình độ, năng lực, phẩm chất đạo đức, ý chí chủ quan của đội ngũ cán bộ, công chức trực tiếp làm công tác này. 1.3.4. Mức độ giám sát của cơ quan dân cử và toàn xã hội đối với hoạt động giải quyết khiếu nại Hoạt động giải quyết khiếu nại là hoạt động khó khăn, phức tạp, do vậy cần phải huy động sự tham gia của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Thực tiễn cũng cho thấy, nơi nào và ở đâu phát huy được vai trò giám sát của các cơ quan dân cử và của xã hội đối với hoạt động giải quyết khiếu nại thì ở đó hoạt động giải quyết khiếu nại được thực hiện đúng quy định của pháp luật, đạt hiệu quả rất tốt, góp phần bảo vệ lợi ích của nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của nhân dân. 1.3.5. Mức độ công khai, dân chủ trong giải quyết khiếu nại Giải quyết khiếu nại đòi hòi phải được tiến hành một cách công khai, dân chủ. Mức độ công khai càng cao thì tính khách quan trong giải quyết khiếu nại càng cao. Pháp luật hiện hành về khiếu nại và giải quyết khiếu nại yêu cầu phải công khai từ thẩm quyền giải quyết khiếu nại cho đến việc công khai trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại… điều này sẽ góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả giải quyết khiếu nại. 1.3.6. Trình độ dân trí, ý thức pháp luật của người dân Trình độ dân trí, ý thức pháp luật của người dân cao sẽ giúp cho người dân nhận thức được các quy định của pháp luật, thấy được các quyết định hành chính, hành vi hành chính có đúng pháp luật hay không từ đó quyết định có sử dụng quyền khiếu nại hay không? Khi cần sử dụng đến quyền khiếu nại, họ sẽ thực hiện đúng quy định của pháp luật quyền, nghĩa vụ của người khiếu nại và trình tự thủ tục khiếu nại. 9
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 Giải quyết khiếu nại về đất đai là hoạt động áp dụng pháp luật, đồng thời là một nội dung thuộc về hoạt động quản lý nhà nước. Hoạt động giải quyết khiếu nại đất đai phải tuân theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định. Thực hiện có hiệu quả hoạt động giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai sẽ góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai, kịp thời bảo vệ lợi ích của nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất, qua đó góp phần ổn định tình hình kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, củng cố lòng tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý, điều hành của nhà nước. Chương 2 THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH TRONG QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG ĐẤT ĐÔ THỊ TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN HAI BÀ TRƯNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI 2.1. KHÁI QUÁT LỊCH SỬ HÌNH THÀNH, TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI VÀ TÀI NGUYÊN ĐẤT ĐAI Ở QUẬN HAI BÀ TRƯNG 2.1.1. Lịch sử hình thành, tình hình kinh tế - xã hội quận Hai Bà Trưng Về mặt lịch sử đất đai và hành chính, Quận Hai Bà Trưng đã trải qua nhiều sự thay đổi, điều chỉnh. Điều này cũng ảnh hưởng nhất định tới vấn đề quản lý đất đai. Các đơn vị hành chính của Quận Hai Bà Trưng: Quận Hai Bà Trưng hiện có 20 phường: Nguyễn Du, Lê Đại Hành, Bùi Thị Xuân, Phố Huế, Ngô Thì Nhậm, Phạm Đình Hổ, Đồng Nhân, Đống Mác, Bạch Đằng, Thanh Lương, Thanh Nhàn, Cầu Dền, Bách Khoa, Quỳnh Lôi, Bạch Mai, Quỳnh Mai, Vĩnh Tuy, Minh Khai, Trương Định, Đồng Tâm. Về tình hình kinh tế - xã hội, Hai Bà trưng là một quận khu trung tâm Thành phố Hà Nội với sự phát triển năng động, có tốc độ 10
đô thị hóa cao. 2.1.2. Tài nguyên đất đai ở quận Hai Bà Trưng Quận Hai Bà Trưng là một quận nội thành lớn của thành phố Hà Nội, gồm 20 phường với dân số trên 35 vạn người. Kết quả kiểm kê đất đai năm 2015 và Thống kê đất đai năm 2016, tổng diện tích tự nhiên toàn Quận Hai Bà Trưng thuộc trách nhiệm quản lý nhà nước của UBND Quận Hai Bà Trưng là 1.008,86ha, trong đó quỹ đất đang được sử dụng cho nông nghiệp rất lớn. Đây là nguồn quỹ đất tiềm ẩn nguy cơ có thể bị thay đổi hiện trạng để hợp thức quyền sử dụng đất, dẫn tới khả năng khiếu nại về đất đai khi có quyết định quản lý đất đai được ban hành. 2.2. TÌNH HÌNH KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH TRONG QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG ĐẤT ĐÔ THỊ Ở QUẬN HAI BÀ TRƯNG 2.2.1. Tình hình tiếp công dân, tiếp nhận và xử lý đơn thư khiếu nại Số liệu thống kê cho thấy, từ năm 2012 tới nay, tổng số cuộc tiếp công dân tới thắc mắc, khiếu nại về đất đai ở quận Hai Bà Trưng có xu hướng giảm dần ở cả hai cấp (Bảng 2.1). Ví dụ, năm 2012, đó có 908 cuộc tiếp công dân trên toàn quận có liên quan tới thắc mắc về quản lý và sử dụng đất được thực hiện, thì con số này ở năm 2016 là 523 cuộc. Đa số các thắc mắc, phản ánh, khiếu nại tập trung ở các lĩnh vực sau: Phương án bồi thường hỗ trợ tái định cư khi thực hiện việc GPMB để triển khai thực hiện dự án theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; Xét, trình, cấp GCN; Việc quản lý, sử dụng đất; Việc thu hồi đất, xử phạt vi phạm hành chính về đất để phục vụ triển khai thực hiện dự án đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Các thắc mắc, phản ánh, khiếu nại tập trung ở nội dung về phương án bồi thường giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Thống kê kết quả xử lý đơn thư tại Bảng 2.2 cho thấy, tuy có nhiều thắc mắc, khiếu nại (nói chung về đất đai), nhưng tỷ lệ vụ việc đủ điều kiện thụ lý khiếu nại thuộc thẩm quyền giải quyết của UBND phường và quận là thấp, đa số các khiếu nại được thụ lý tập trung ở nội 11
dung bồi thường, hỗ trợ GPMB; xét cấp GCN QSD đất và quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất; quản lý đất đai. Bảng 2.01: Tổng hợp số lượt tiếp công dân tới khiếu nại, phản ánh về đất đai ở quận Hai Bà Trưng (Giai đoạn 2012 - 2016) Đối tượng tiếp Năm Tổng Quận Phường 2012 375 533 908 2013 271 363 634 2014 292 305 597 2015 268 324 592 2016 221 302 523 Cộng: 1.427 1.827 3.254 (Nguồn: Thanh tra Quận Hai Bà Trưng) Bảng 2.2: Tình hình tiếp nhận đơn, vụ việc khiếu nại về đất đai ở đô thị trên địa bàn quận Hai Bà Trưng (Giai đoạn 2012 - 2016) Số vụ khiếu nại về đất đai Tổng Bồi Xét Thu hồi đất, Quản số vụ thường cấp xử lý Năm Tổng lý, sử khiếu hỗ trợ Giấy vi phạm số dụng nại tái định chứng hành chính đất cư nhận về đất đai 2012 10 05 0 03 02 0 2013 12 10 02 02 05 01 2014 15 14 09 04 0 01 2015 30 27 12 04 10 01 2016 35 28 11 09 08 0 Cộng: 102 84 34 22 25 03 (Nguồn: Thanh tra Quận Hai Bà Trưng) 2.2.2. Đặc điểm khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị ở Quận Hai Bà Trưng Thứ nhất, khiếu nại chủ yếu phát sinh ở một số phường tập trung những dự án đầu tư xây dựng lớn như dự án đường vành đai I đoạn Ô Đống Mác- Đê Nguyễn Khoái thuộc 4 phường Đống Mác, Thanh Nhàn, Thanh Lương, Bạch Đằng; dự án mở rộng đường 12
Thanh Nhàn thuộc 3 phường Thanh Nhàn, Quỳnh Lôi, Quỳnh Mai... Thứ hai, khiếu nại chủ yếu mang tính đơn lẻ. Giai đoạn 2012- 2016, chưa có vụ khiếu nại đông người nào xảy ra trên địa bàn quận. Thứ ba, khiếu nại chủ yếu tập trung vào nội dung sử dụng đất, cấp GCN QSD đất. 2.2.3. Nguyên nhân khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị ở quận Hai Bà Trưng Thứ nhất, do tính chất phức tạp của một số nhóm đất có trên địa bàn quận. Thứ hai, do sự bất cập trong công tác bồi thường giải phóng mặt bằng. Thứ ba, sự yếu kém thậm chí là vi phạm pháp luật đất đai trong công tác tổ chức thi hành pháp luật về đất đai của một số cơ quan, cá nhân có chức năng. Thứ tư, do sự bất cập trong công tác giải quyết khiếu nại Thứ năm, do sự hạn chế về ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận nhân dân 2.3. TÌNH HÌNH GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH TRONG QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG ĐẤT ĐÔ THỊ Ở QUẬN HAI BÀ TRƯNG 2.3.1. Công tác tiếp công dân Xác định hoạt động tiếp công dân, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân được quy định trong Luật khiếu nại, Luật tố cáo và Luật tiếp công dân là trách nhiệm của tất cả các cấp, các ngành. Vì vậy, trong những năm qua, công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư khiếu nại về đất đai ở đô thị của công dân trên địa bàn quận đã được cấp ủy Đảng, chính quyền quận quan tâm, chỉ đạo, xem xét xử lý kịp thời, đảm bảo ổn định tình hình, giảm khiếu nại, tố cáo. 2.3.2. Kết quả giải quyết khiếu nại Tình hình, kết quả giải quyết khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị ở Quận Hai Bà Trưng giai đoạn 2012 - 2016 được thống kê qua bảng tổng hợp sau: 13
Bảng 2.3: Tổng hợp kết quả giải quyết đơn thư khiếu nại về đất đai ở đô thị trên địa bàn quận Hai Bà Trưng (Giai đoạn 2012 - 2016) Số đơn khiếu Số đơn Năm nại về đất đai Đạt tỷ lệ (%) đã giải quyết ở đô thị 2012 05 05 100 2013 10 10 100 2014 14 14 100 2015 27 27 100 2016 28 28 100 Tổng: 84 84 100 (Nguồn: Thanh tra Quận Hai Bà Trưng) Số liệu thống kê (Bảng 2.3) cho thấy, 100% các vụ khiếu nại hành chính về đất đai ở quận Hai Bà Trưng đã được giải quyết đảm bảo thời hạn theo quy định của pháp luật về khiếu nại. UBND quận trong quá trình giải quyết các vụ việc khiếu nại về đất đai ở đô thị đã xây dựng chi tiết kế hoạch giải quyết cụ thể từng vụ việc một, chỉ đạo các cấp trong quận tiếp công dân phải gắn với giải quyết khiếu nại; đối với các vụ việc phức tạp có liên quan đến dự án giao, cho thuê đất, UBND quận đã tổ chức các cuộc họp tư vấn, báo cáo xin ý kiến chỉ đạo giải quyết của UBND thành phố Hà Nội. 2.3.3. Đánh giá tình hình giải quyết khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị ở quận Hai Bà Trưng Công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư và giải quyết khiếu nại về đất đai nói chung, giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị nói riêng trên địa bàn Quận thời gian qua đã có những chuyển biến tích cực. Lãnh đạo các cấp đã chỉ đạo giải quyết kịp thời đối với các vụ việc khiếu nại về đất đai ở đô thị có tính chất phức tạp, đông người; thực hiện tổ chức tiếp công dân theo đúng quy định, kịp thời giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo mới phát sinh, tập trung giải quyết dứt điểm từ cơ sở. 14
2.4. HẠN CHẾ VÀ NGUYÊN NHÂN CỦA HẠN CHẾ TRONG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH TRONG QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG ĐẤT ĐÔ THỊ Ở QUẬN HAI BÀ TRƯNG 2.4.1. Những hạn chế - Một số UBND phường còn coi nhẹ công tác giải quyết khiếu nại về đất đai đô thị của công dân; chưa làm tốt việc tiếp dân, nhận đơn, chưa hướng dẫn cụ thể theo pháp luật về việc nộp đơn để tình trạng người đi khiếu nại đi hết nơi này đến nơi khác, một nội dung đơn mà gửi đi rất nhiều cơ quan. - Các vụ việc khiếu nại về đất đai đô thị trên địa bàn quận đã được giải quyết nhưng việc tổ chức thực hiện chưa tốt, thiếu kiểm tra, đôn đốc kịp thời để khiếu kiện kéo dài, gây bức xúc, làm phát sinh những quan hệ khiếu nại mới phức tạp hơn. - Nhiều công chức làm nhiệm vụ tiếp dân, giải quyết khiếu nại về đất đai đô thị của công dân còn hạn chế về trình độ, năng lực chuyên môn. Đồng thời, cách giải quyết khiếu nại còn quá cứng nhắc, rập khuôn theo quy định; chưa chú ý xem xét đến tính lịch sử của các vấn đề gây khiếu nại. - Việc phối hợp giải quyết khiếu nại về đất đai đô thị giữa các cơ quan có thẩm quyền chưa được chặt chẽ và thống nhất, còn đùn đẩy trách nhiệm, có nhiều vụ việc còn có ý kiến khác nhau làm cho công dân khiếu nại dai dẳng. - Một số ủy ban nhân dân phường giải quyết khiếu nại về đất đai đô thị lần đầu chưa bảo đảm về trình tự, thủ tục. - Việc tuyên truyền phổ biến chính sách pháp luật nói chung, pháp luật về khiếu nại đất đai đô thị nói riêng trên các phương tiện thông tin đại chúng, trong cộng đồng dân cư chưa thường xuyên nên nhận thức của một bộ phận nhân dân về pháp luật còn mơ hồ. 2.4.2. Nguyên nhân của những hạn chế 15
2.4.2.1. Nguyên nhân khách quan - Sự chưa đầy đủ, thiếu đồng bộ trong toàn hệ thống pháp luật liên quan đến giải quyết khiếu nại về đất đai nói chung và đất đai đô thị nói riêng. - Cơ chế, chính sách hiện nay chưa chú ý đúng mức đến quyền lợi người dân, chưa đảm bảo cuộc sống ổn định của người dân có đất đô thị được chuyển đổi mục đích sử dụng; chưa có tiêu chí rõ ràng để xác định đất đô thị đã sử dụng ổn định; chưa phân biệt được giữa việc lấn, chiếm đất với việc khai thác đất, khai hoang, phục hóa; chưa phân biệt rõ chính sách thu hồi đất đô thị giao cho doanh nghiệp làm khu công nghiệp, trụ sở, khu du lịch, xây dựng nhà ở để kinh doanh... 2.4.2.2. Nguyên nhân chủ quan - Những tồn tại có tính lịch sử, như việc cho thuê, cho mượn, cầm cố đất đô thị trong nội bộ nhân dân không có hoặc không lưu giữ được các tài liệu, sổ sách khi trưng dụng, trưng thu, trưng mua, thu hồi đất không có quyết định, chưa bồi thường hoặc đã bồi thường nhưng không lưu giữ hồ sơ, đã gây khó khăn rất lớn cho quá trình giải quyết các vụ việc. - Công chức làm công tác giải quyết khiếu nại tại quận Hai Bà Trưng là công chức tư pháp kiêm nhiệm nên không thể giải quyết tất cả các vụ việc theo thời hạn luật định, do đó vẫn còn những vụ việc tồn đọng, kéo dài. - Ý thức pháp luật của một bộ phận người khiếu nại còn hạn chế, còn xảy ra tình trạng lợi dụng khiếu nại để gây mất trật tự. - Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật về đất đai đô thị, giải quyết địa bàn quận chưa thường xuyên, hiệu quả chưa cao, kiến thức, ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật về đất đai nói chung và đất ở đô thị nói riêng, pháp luật về khiếu nại trong lĩnh vực đất đai đô thị của các tầng lớp nhân dân còn hạn chế. 16
2.5. BÀI HỌC KINH NGHIỆM RÚT RA TRONG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH TRONG QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG ĐẤT ĐÔ THỊ Ở QUẬN HAI BÀ TRƯNG Thứ nhất, sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp có vai trò đặc biệt quan trọng trong thực hiện công tác giải quyết khiếu nại về đất đai ở đô thị. Thứ hai, cần tiếp tục nâng cao ý thức trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong việc thực hiện công vụ, giám sát thường xuyên, xử lý kịp thời, dứt điểm các sai phạm. Công khai, minh bạch trong công tác giao đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng thực hiện các dự án đầu tư trên địa bàn quận. Thứ ba, thực hiện tốt công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại về đất đai đô thị. Tăng cường sự phối họp giữa các cấp, các ngành trong công tác giải quyết khiếu nại về đất đai đô thị. Kịp thời giải quyết các vụ việc khiếu nại mới phát sinh, đồng thời, tập trung giải quyết dứt điểm các vụ việc khiếu nại kéo dài, hạn chế tình trạng khiếu nại vượt cấp. Thứ tư, tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về đất đai nói chung và đất đai đô thị nói riêng, pháp luật về khiếu nại, nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật về đất đai đô thị, pháp luật về khiếu nại của người sử dụng đất đô thị. TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 Chương 2 Luận văn đã làm rõ được các nội dung sau: - Khái quát hóa và phân tích được các yếu tố có ảnh hưởng tới tình hình sử dụng đất, những nguồn nguyên nhân phát sinh khiếu nại về quản lý và sử dụng đất; - Phân tích rõ tình hình khiếu nại về quản lý và sử dụng đất ở quận Hai Bà Trưng giai đoạn 2010-2016; chỉ ra các nguyên nhân của khiếu nại; 17
- Phân tích rõ tình hình, kết quả giải quyết khiếu nại hành chính trong quản lý và sử dụng đất đô thị ở quận Hai Bà Trưng giai đoạn 2010-2016; kết luận những kết quả đạt được, những hạn chế và chỉ ra nguyên nhân của chúng; rút ra bài học kinh nghiệm. Chương 3 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH TRONG QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG ĐẤT ĐÔ THỊ TỪ THỰC TIỄN QUẬN HAI BÀ TRƯNG, THÀNH PHỐ HÀ NỘI 3.1. QUAN ĐIỂM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI HÀNH CHÍNH TRONG QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG ĐẤT ĐÔ THỊ - TỪ THỰC TIỄN QUẬN HAI BÀ TRƯNG 3.1.1. Bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền công dân trong lĩnh vực đất đai Hiến pháp năm 2013 và Luật Đất đai năm 2013 có nhiều quy định về bảo hộ quyền sử dụng đất và các quyền tài sản liên quan đến đất. Với những căn cứ đó, có thể lập luận rằng quyền sử dụng đất là một loại quyền tài sản, vì vậy, quyền của người sử dụng đất cũng thuộc về quyền con người, quyền công dân, được Hiến pháp, pháp luật quy định và bảo đảm. 3.1.2. Tăng cường pháp chế, đồng thời xử lý hài hòa lợi ích của các bên trong quá trình giải quyết khiếu nại về đất đai Để bảo đảm quyền khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của công dân không chỉ đơn thuần là việc ghi nhận quyền đó trong các văn bản quy phạm pháp luật mà quan trọng hơn đó là sự bảo đảm bằng nhiều biện pháp hữu hiệu để giải quyết kịp thời, có hiệu quả các khiếu nại của công dân. Muốn vậy, một mặt đòi hỏi nhà nước phải xây dựng, ban hành được một hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật về khiếu nại, giải quyết khiếu nại về đất đai đồng bộ, đầy đủ, khoa học và khả thi; một mặt yêu cầu các chủ thể pháp luật, bao gồm cả các cơ 18