Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Giải quyết khiếu nại về Bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Trị

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn góp phần bổ sung làm rõ thêm các vấn đề lý luận liên quan đến tổ chức thực hiện luật trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại về BHXH nói riêng, giải quyết khiếu nại nói chung. Các giải pháp đưa ra có thể được sử dụng để làm cơ sở cho Lãnh đạo Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Trị đưa ra những chỉ đạo và hướng dẫn tổ chức giải quyết khiếu nại về BHXH hiệu quả hơn; góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên liên quan và lợi ích của nhà nước.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Giải quyết khiếu nại về Bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Trị

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ......../........ ......../........ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ......../........ HOÀNG Ý NHI GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG TRỊ TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Dương Hương Sơn Thừa Thiên Huế - Năm 2019
Công trình được hoàn chỉnh tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: TS. Dương Hương Sơn Phản biện 1:..................................................................................... Phản biện 2:..................................................................................... Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng ….., Nhà …, Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Cơ sở Học viện Hành chính khu vực Miền Trung Số: 201, đường Phan Bội Châu, thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế Thời gian, vào hồi … giờ … tháng … năm 2019 Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Cơ sở Học viện Hành chính khu vực Miền Trung hoặc trên Website Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam XHCN, công tác giải quyết khiếu nại tố cáo của công dân luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm và coi đó là một trong những nhiệm vụ quan trọng thể hiện trách nhiệm của cơ quan Nhà nước trước công dân và là một biểu hiện cụ thể về bản chất tốt đẹp của Nhà nước ta, Nhà nước của dân, do dân và vì dân. Khiếu nại, tố cáo là một trong số những quyền cơ bản của công dân có ý nghĩa chính trị và pháp lý sâu sắc. Đảm bảo cho công dân thực hiện quyền này chính là hình thức dân chủ trực tiếp để nhân dân tham gia quản lý nhà nước, quản lý xã hội, bảo vệ lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức và công dân. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề này, ngay từ những ngày đầu thành lập Ngành, lãnh đạo BHXH Việt Nam đã rất quan tâm đến công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo và tiếp công dân. Công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo về BHXH trong những năm qua đã đạt được những kết quả nhất định, tuy vậy cũng còn những thiếu sót trong công tác tiếp dân, tiếp nhận đơn thư khiếu nại, tố cáo. Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, tác giả luận văn chọn đề tài “Giải quyết khiếu nại về Bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Trị” làm luận văn tốt nghiệp cho chương trình đào tạo thạc sỹ chuyên ngành Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Nghiên cứu về hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo trên các lĩnh vực nói chung có các công trình: Võ Duy Duẫn (2007) Giải quyết khiếu nại tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương (Qua thực tiễn tại tỉnh Thái Bình), Luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Nguyễn An Huy (2010) Giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai 1
trên địa bàn thành phố Hà Nội, Luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Lê Quyết Thắng (2012) Hoàn thiện quy định về công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo và tiếp công dân của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, đề tài nghiên cứu khoa học của BHXH Việt Nam. Nguyễn Hữu Tiến (2016) Hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của thanh tra tỉnh Thừa Thiên Huế, Luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Nguyễn Thanh Tuấn (2016) Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực thi hành án dân sự ở Việt Nam hiện nay, Luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Nguyễn Thị Bảo Chi (2017) Giải quyết khiếu nại – Từ thực tiễn thành phố Quảng Ngãi, Luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia. Ngoài ra còn có các nghiên cứu được đăng tải trên các phương tiện thông tin, báo, tạp chí khoa học đã phần nào đó đề cập tới nội dung liên quan tới khiếu nại và giải quyết khiếu nại như: Thạc sỹ Lê Văn Đức với bài viết đăng trên trang thông tin điện tử của Thanh tra Chính phủ Một số vấn đề đặt ra trong việc hoàn thiện pháp luật về khiếu nại. Tính đến thời điểm hiện tại, trên địa bàn tỉnh Quảng Trị chưa có đề tài nào nghiên cứu về công tác giải quyết khiếu nại về BHXH cũng như chưa đề xuất được những giải pháp tập trung, cụ thể để thực hiện công tác này một cách có hiệu quả hơn cho địa phương. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu trên đã làm sáng tỏ những vấn đề lý luận, pháp lý và thực tiễn của tình hình khiếu nại, giải quyết khiếu nại nói chung và giải quyết khiếu nại ở lĩnh vực BHXH nói riêng. Các nghiên cứu này là những tài liệu quý giả giúp tác giả thực hiện đề tài của mình. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu 2
Mục đích nghiên cứu của luận văn là hệ thống hóa, phân tích cơ sở lý luận và thực tiễn của việc xây dựng các quy định của pháp luật về giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực BHXH thông qua việc nghiên cứu thực tế tại địa bàn tỉnh Quảng Trị. Qua đó, làm rõ một số vấn đề lý luận của giải quyết khiếu nại về BHXH, nhận diện được những hạn chế, vướng mắc trong hệ thống pháp luật cũng như thực tiễn công tác giải quyết khiếu nại về BHXH tại địa phương. Từ đó, đưa ra một số giải pháp nhằm khắc phục, giải quyết các khó khăn, vướng mắc trong công tác giải quyết khiếu nại về BHXH, góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại về BHXH. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: Với mục đích nghiên cứu trên, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài được xác định cụ thể gồm: - Phân tích làm rõ cơ sở lý luận của việc giải quyết khiếu nại nói chung và giải quyết khiếu nại về BHXH nói riêng. - Đánh giá thực trạng của việc giải quyết khiếu nại về BHXH trên địa bàn tỉnh Quảng Trị. - Đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại về BHXH trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là các quy định của pháp luật về khiếu nại và công tác giải quyết khiếu nại; thực tiễn giải quyết khiếu nại về BHXH ở tỉnh Quảng Trị. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Với mục đích nghiên cứu đã trình bày ở trên, luận văn “Giải quyết khiếu nại về BHXH trên địa bàn tỉnh Quảng Trị” có phạm vi nghiên cứu là những vấn đề lý luận và thực trạng công tác giải quyết khiếu nại về BHXH tại cơ quan BHXH tỉnh Quảng Trị trong thời gian từ năm 2014 đến năm 2018. 3
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, duy vật lịch sử, quan điểm của Đảng và Nhà nước về giải quyết khiếu nại, tố cáo. Phương pháp nghiên cứu cụ thể được sử dụng trong nghiên cứu của luận văn là: Phương pháp quan sát, phương pháp thống kê, phương pháp phân tích tổng hợp và phương pháp so sánh. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Đề tài mong muốn làm sáng tỏ giữa lý luận và thực tiễn nhằm tăng cường và nâng cao hiệu quả đối với việc giải quyết khiếu nại về BHXH. Về lý luận, luận văn góp phần bổ sung làm rõ thêm các vấn đề lý luận liên quan đến tổ chức thực hiện luật trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại về BHXH nói riêng, giải quyết khiếu nại nói chung. Về thực tiễn, các giải pháp đưa ra có thể được sử dụng để làm cơ sở cho Lãnh đạo Bảo hiểm xã hội tỉnh Quảng Trị đưa ra những chỉ đạo và hướng dẫn tổ chức giải quyết khiếu nại về BHXH hiệu quả hơn; góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên liên quan và lợi ích của nhà nước. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung chính của luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về khiếu nại và giải quyết khiếu nại Chương 2: Thực trạng công tác giải quyết khiếu nại về BHXH trên địa bàn tỉnh Quảng Trị Chương 3: Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại của cơ quan BHXH tỉnh Quảng Trị 4
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KHIẾU NẠI VÀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI 1.1. Khái niệm khiếu nại và giải quyết khiếu nại 1.1.1. Khái niệm về khiếu nại Khiếu nại là một hiện tượng phát sinh trong đời sống xã hội, như là sự phản ánh có tính tự nhiên của con người trước một quyết định, một hành vi nào đó mà người khiếu nại cho rằng quyết định, hay hành vi đó không phù hợp với các quy tắc chuẩn mực trong đời sống cộng đồng, xâm hại tới quyền, tự do, lợi ích của mình. 1.1.2. Khái niệm về giải quyết khiếu nại Theo Điều 2 Luật khiếu nại năm 2011 thì:“Giải quyết khiếu nại là việc thụ lý, xác minh, kết luận và ra quyế định giải quyết khiếu nại”. Người giải quyết khiếu nại là cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết khiếu nại. Thẩm quyền giải quyết khiếu nại được quy định tại Luật khiếu nại năm 2011 tại mục 1 chương III và Điều 51 tại luật này. Thẩm quyền giải quyết khiếu nại là vấn đề quan trọng đầu tiên trong việc xác định cơ chế giải quyêt khiếu nại. Việc xác định cơ quan có thẩm quyền giải quyết khiếu nại đối với từng vụ việc cụ thể luôn là mối quan tâm đặc biệt của pháp luật, điều đó có nhiều ý nghĩa, nó vừa tạo điều kiện cho người dân biết được cơ quan có thẩm quyền giải quyết vụ việc, vừa giúp chính bản thân cơ quan Nhà nước nắm được thẩm quyền và trách nhiệm của mình trong việc tiếp nhận và giải quyết khiếu nại. 1.2. Giải quyết khiếu nại về BHXH 1.2.1. Khái niệm khiếu nại về BHXH 5
Khiếu nại về BHXH, BHYT là việc công dân, cơ quan, tổ chức theo thủ tục do Luật Khiếu nại quy định, đề nghị hoặc yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét lại quyết định, hành vi về BHXH, BHYT khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp về BHXH, BHYT của mình”. Đối tượng của khiếu nại về BHXH, BHYT là quyết định hành chính, hành vi hành chính về BHXH, BHYT. 1.2.2. Nguyên tắc giải quyết khiếu nại về BHXH Khi giải quyết khiếu nại phải tuân thủ việc khiếu nại, giải quyết khiếu nại phải thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, giái quyết khiếu nại về BHXH phải được thực hiện theo các nguyên tắc sau: - Tôn trọng, tạo điều kiện thuận lợi cho công dân thực hiện việc khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh theo quy định của pháp luật. - Bảo đảm bình đẳng, không phân biệt đối xử trong khi tiếp công dân. - Đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục và thời hạn theo quy định pháp luật; bảo đảm khách quan, chính xác, công khai, dân chủ và kịp thời. - Bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người khiếu nại, người tố cáo, người bị khiếu nại, người bị tố cáo trong quá trình giải quyết khiếu nại, tố cáo. 1.2.3. Thẩm quyền giải quyết khiếu nại về BHXH Thẩm quyền giải quyết khiếu nại về BHXH được quy định cụ thể như sau: - Giám đốc BHXH tỉnh giải quyết khiếu nại lần đầu đối với quyết định, hành vi về BHXH của mình, của công chức, viên chức do 6
mình quản lý trực tiếp. - Giám đốc BHXH huyện giải quyết khiếu nại lần đầu theo phân cấp quản lý đối với quyết định, hành vi về BHXH của mình, của viên chức thuộc BHXH huyện. - Khiếu nại lần hai đối với quyết định, hành vi về BHXH mà Giám đốc BHXH tỉnh, Giám đốc BHXH huyện đã giải quyết lần đầu nhưng vẫn còn khiếu nại thì người khiếu nại có quyền khởi kiện tại Tòa án hoặc khiếu nại đến cơ quan quản lý nhà nước về lao động cấp tỉnh. 1.2.4. Quy trình giải quyết khiếu nại về BHXH 1.2.4.1. Hồ sơ giải quyết khiếu nại Hồ sơ giải quyết khiếu nại của BHXH Việt Nam bao gồm: - Đơn khiếu nại; - Thông báo thụ lý, quyết định thành lập Tổ xác minh; - Kế hoạch xác minh nội dung khiếu nại; - Các biên bản làm việc; - Văn bản, tài liệu, bằng chứng thu thập được; - Văn bản giải trình của người khiếu nại hoặc người đại diện, người được ủy quyền, luật sư, trợ giúp viên pháp lý của người khiếu nại; - Báo cáo kết quả xác minh nội dung khiếu nại; - Biên bản họp Hội đồng tư vấn giải quyết khiếu nại lần hai; - Quyết định giải quyết khiếu nại; - Văn bản thông báo, xử lý, kiến nghị trong quá trình giải quyết khiếu nại; - Các tài liệu khác có liên quan đến nội dung khiếu nại. 1.2.4.2. Trình tự giải quyết khiếu nại Trình tự giải quyết khiếu nại về BHXH gồm các bước như sau: 7
- Tiếp nhận thụ lý đơn khiếu nại. - Tiến hành xác minh nội dung khiếu nại về BHXH - Tổ chức đối thoại - Ban hành quyết định giải quyết khiếu nại - Gửi quyết định giải quyết khiếu nại - Công khai quyết định giải quyết khiếu nại 1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến tình hình khiếu nại về BHXH và giải quyết khiếu nại về BHXH 1.3.1. Quy định của pháp luật và các chính sách về BHXH, BHYT Quy định của pháp luật nói chung và pháp luật về chính sách BHXH, BHYT nói riêng vẫn còn bất cập, có một số chính sách chưa thực sự bao quát hết những trường hợp cụ thể, phức tạp của đời sống xã hội. Do đó khi thực hiện các chính sách về BHXH, BHYT, cơ quan BHXH thường gặp vướng mắc như việc thực hiện chính sách, pháp luật BHXH, BHYT còn thiếu thống nhất và công bằng do việc ban hành các văn bản hướng dẫn không kịp thời gây nên những thắc mắc, bất bình trong nhân dân. 1.3.2. Bộ máy và cán bộ công chức làm công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại Tổ chức bộ máy giải quyết khiếu nại thể hiện ở việc bố trí, sắp xếp nhân sự, cơ cấu tổ chức, quy định trách nhiệm, phân công, phối hợp công tác trong hoạt động giải quyết khiếu nại. Tuy nhiên, thực tế hiện nay, đội ngũ cán bộ làm công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại còn hạn chế về cả chất lượng và số lượng. Do đó, việc tổ chức một bộ phận chuyên trách tiếp nhận và tham mưu trực tiếp giải quyết khiếu nại về BHXH là yêu cầu cấp thiết. Cùng với đó là xây dựng cơ 8
chế phối hợp giữa các cơ quan nhà nước trong giải quyết khiếu nại để nâng cao hiệu quả của việc giải quyết khiếu nại về BHXH. 1.3.3. Điều kiện kinh tế xã hội và trình độ dân trí Điều kiện kinh tế xã hội và trình độ dân trí đã tác động không nhỏ đến công tác giải quyết chế độ BHXH và khiếu nại, giải quyết khiếu nại về BHXH. Đời sống khó khăn và dân trí thấp làm cho một bộ phận người dân có những đòi hỏi, yêu cầu không chính đáng hoặc vượt quá khuôn khổ quy định của pháp luật, gây áp lực đối với cơ quan BHXH. Công tác giải quyết khiếu nại còn gặp nhiều khó khăn do có nhiều trường hợp đương sự thiếu hiểu biết, đó là chưa kể những trường hợp lợi dụng quyền công dân khiếu nại nhiều lần, khiếu nại vượt cấp. Một số trường hợp nhận thức pháp luật còn hạn chế, bị một vài cá nhân có động cơ không tốt xúi giục và cùng với yếu tố lợi ích cá nhân trực tiếp liên quan đến việc hưởng chế độ chính sách BHXH, BHYT. 1.3.4. Yếu tố ứng dụng công nghệ thông tin Ứng dụng CNTT trong các hoạt động quản lý hành chính nhà nước nói chung và trong hoạt động giải quyết khiếu nại về BHXH nói riêng là một xu hướng tất yếu, bởi vì hiện nay nhà nước ta đang hướng tới xây dựng một chính phủ hiện đại và hiệu quả, là một trong những điểm trọng tâm trong quá trình xã hội hóa thông tin, phát triển dân chủ và củng cố bộ máy chính quyền các cấp. 9
Chương 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG TRỊ 2.1. Những thuận lợi, khó khăn ảnh hưởng đến tình hình khiếu nại của công dân về BHXH trên địa bàn tỉnh Quảng Trị và nguyên nhân làm phát sinh khiếu nại trong lĩnh vực BHXH 2.1.1. Đặc điểm, điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến giải quyết khiếu nại về BHXH 2.1.1.1. Điều kiện tự nhiên Quảng Trị là một tỉnh ven biển thuộc vùng cực Bắc Trung Bộ Việt Nam, nằm trên tọa độ địa lý từ 16018 đến 17010 vĩ độ Bắc, 106032 đến 107034 kinh độ Đông, Quảng Trị có tổng diện tích tự nhiên 4.739,82 km2 với 3/4 diện tích là đồi núi, có 10 đơn vị hành chính. Địa hình Quảng Trị rất phức tạp và bị chia cắt mạnh bởi mạng lưới nhiều sông, suối, đồi núi, bãi cát, cồn cát, xen kẽ nhau. Quảng Trị nằm trong vùng chịu ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới tương đối điển hình, được coi là vùng có khí hậu khá khắc nghiệt, chịu ảnh hưởng của gió Tây Nam khô nóng thổi mạnh từ tháng 3 đến tháng 9 gây nên hạn hán, từ tháng 10 đến tháng 2 năm sau chịu ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc kèm theo mưa dễ gây nên lũ lụt. 2.1.1.2. Tình hình kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng tác động đến việc giải quyết khiếu nại về BHXH Sau 30 năm đổi mới, tỉnh Quảng Trị đã từng bước phát triển về mọi mặt kinh tế, văn hóa, xã hội. Kinh tế của tỉnh trong những năm qua có sự chuyển dịch tích cực, tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt kết quả khá, lạm phát được kiểm soát, môi trường kinh doanh tiếp tục được cải thiện, sản xuất nông nghiệp tốt, an sinh xã hội được quan tâm thực hiện và đạt được những kết quả nhất định. 10
Dân số trung bình của tỉnh là 625.044 người (theo số liệu thống kê năm 2018), thuộc loại dân số thấp so với các tỉnh, thành khác trong cả nước. Dân cư phân bố không đồng đều giữa các vùng lãnh thổ, có 176.700 người là đồng bào dân tộc thiểu số, chiếm tỷ lệ 28,27% so với dân số toàn tỉnh. Tình hình an ninh chính trị - trật tự an toàn xã hội ổn định, quốc phòng - an ninh được củng cố và tăng cường. Nhiệm vụ quốc phòng, quân sự địa phương được triển khai kịp thời, đảm bảo đúng kế hoạch. Đời sống của một bộ phận khá lớn người dân còn khó khăn, nhất là dân cư vùng nông thôn và vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng căn cứ cách mạng. Chính các yếu tố trên đã tác động không nhỏ đến công tác giải quyết chế độ BHXH và khiếu nại, giải quyết khiếu nại về BHXH. 2.1.2. Tình hình khiếu nại của công dân tại cơ quan BHXH tỉnh Quảng Trị Tổng hợp tình hình tiếp công dân trong 5 năm qua (từ năm 2014 đến năm 2018) BHXH tỉnh Quảng Trị đã tiếp 470 lượt công dân, tiếp nhận 130 đơn thư. Trong đó, đơn thư có nội dung khiếu nại chiếm đa số, chiếm tỉ lệ là 93,1% (121 đơn thư có nội dung khiếu nại), đơn thư tố cáo là 9 đơn, chiếm tỉ lệ là 6,9%. Nội dung khiếu nại của công dân chủ yếu tập trung: Khiếu nại về việc giải quyết hưởng chế độ BHXH chưa thỏa đáng, việc cắt trợ cấp mất sức lao động, tính thời gian công tác để hưởng chế độ BHXH; hưởng trợ cấp hàng tháng theo Quyết định số 613/QĐ-TTg ngày 06/5/2010 của Thủ tướng Chính phủ, truy đóng BHXH, điều chỉnh lương hưu, mức hưởng BHYT, thanh toán BHYT trong trường hợp tai nạn giao thông và trường hợp cấp cứu, đối tượng khai man hồ sơ để hưởng chế độ BHXH, giả mạo chữ ký lập giấy ủy quyền nhận 11
trợ cấp tuất một lần không đúng quy định; đơn vị sử dụng lao động vi phạm pháp luật về BHXH. Thời gian qua công tác giải quyết đơn thư khiếu nại đã đạt được những kết quả nhất định, đơn thư được tiếp nhận và giải quyết dứt điểm, có hiệu quả, không có đơn thư tồn đọng, không có khiếu kiện đông người. 2.1.3. Nguyên nhân làm phát sinh khiếu nại về BHXH trên địa bàn tỉnh Quảng Trị Khiếu nại nói chung và khiếu nại về BHXH nói riêng phát sinh do nhiều nguyên nhân, trong đó có những nguyên nhân chủ yếu sau: Một là, chính sách, pháp luật của Nhà nước còn nhiều bất cập, nhiều điểm còn chưa phù hợp với thực tiễn, lại thường xuyên thay đổi, sửa đổi, bổ sung gây ra khó khăn trong quá trình thực hiện, trong đó có chế độ, chính sách về BHXH, BHYT.. Hai là, việc thực hiện chính sách, pháp luật BHXH, BHYT còn nhiều yếu kém, thiếu thống nhất và công bằng do việc ban hành các văn bản hướng dẫn không kịp thời cũng gây nên những thắc mắc, bất bình trong nhân dân. Quy định của pháp luật nói chung và pháp luật về BHXH, BHYT nói riêng chưa thực sự bao quát hết những trường hợp cụ thể, phức tạp của đời sống xã hội. Do đó khi thực hiện các chính sách về BHXH, BHYT, trong nhiều trường hợp cơ quan BHXH thường gặp nhiều vướng mắc, mất nhiều thời gian (do phải xin ý kiến của các cơ quan quản lý nhà nước về lĩnh vực liên quan), dễ gây bức xúc cho người lao động. Ba là, công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tại BHXH một số huyện chưa được quan tâm đúng mức hoặc còn xem nhẹ, chưa gắn công tác tiếp dân với việc giải quyết khiếu nại. Bốn là, kỷ cương, kỷ luật hành chính trong giải quyết khiếu nại ở BHXH một số huyện còn chưa nghiêm, nhiều vụ việc BHXH cấp 12
trên đã có ý kiến kết luận, quyết định chỉ đạo giải quyết, nhưng BHXH cấp dưới không thực hiện hoặc chậm trễ trong việc thực hiện, làm cho công dân bất bình tiếp tục khiếu nại lên cơ quan cấp trên. Năm là, sự phối hợp giữa BHXH tỉnh, thành phố với các cơ quan chức năng ở địa phương, giữa BHXH các tỉnh, thành phố với nhau trong quá trình giải quyết khiếu nại còn chưa chặt chẽ, có những vụ việc phức tạp, ý kiến giải quyết giữa các cơ quan còn khác nhau, không trao đổi, bàn bạc thấu đáo dẫn đến việc giải quyết không dứt điểm. Công tác đôn đốc, chỉ đạo kiểm tra của BHXH cấp trên đối với BHXH cấp dưới chưa thường xuyên, thiếu kiên quyết nên những thiếu sót, tồn tại trong công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại của công dân tại BHXH một số huyện chưa được phát hiện kịp thời và xử lý nghiêm minh. Sáu là, nhận thức pháp luật và ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận công dân còn hạn chế. Bảy là, công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật nói chung và Luật BHXH, Luật BHYT, Luật Khiếu nại nói riêng tuy đã được quan tâm và cải tiến về phương pháp nhưng chưa sâu rộng, chưa thường xuyên. 2.2. Công tác giải quyết khiếu nại của cơ quan BHXH tỉnh Quảng Trị 2.2.1. Những kết quả đạt được 2.2.1.1. Công tác triển khai văn bản (quy định) cấp trên Để làm tốt công tác giải quyết khiếu nại, BHXH tỉnh Quảng Trị đã bám sát vào các văn bản quy phạm pháp luật của Nhà nước và văn bản hướng dẫn chỉ đạo của BHXH Việt Nam về giải quyết đơn thư khiếu nại, hướng dẫn, chỉ đạo sâu sát đối với BHXH các huyện trong việc giải quyết khiếu nại và tiếp công dân. Luôn quan tâm công tác tiếp công dân và giải quyết đơn thư khiếu nại, đây là một trong những 13
nhiệm vụ quan trọng trong hoạt động của hệ thống BHXH tỉnh. 2.2.1.2. Công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại Tại trụ sở của BHXH tỉnh Quảng Trị cũng như BHXH các huyện, thị xã, thành phố đã bố trí được phòng tiếp dân riêng, trang trọng, lịch sự tại các vị trí thuận tiện để công dân đến làm việc, phòng tiếp dân được củng cố đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, niêm yết công khai các thủ tục hành chính về BHXH, nội quy, quy chế, lịch tiếp công dân giúp công dân tìm hiểu khi thực hiện quyền khiếu nại của mình. Đồng thời, qua công tác giải quyết đơn thư khiếu nại cơ quan BHXH đã kiểm tra, xác minh, phát hiện nhiều trường hợp hưởng sai chế độ chính sách BHXH, BHYT, góp phần xây dựng ngành BHXH trong sạch, vững mạnh. Công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong thời gian gần đây: Bảng số liệu về tình hình tiếp công dân và giải quyết đơn thư khiếu nại của BHXH tỉnh Quảng Trị từ năm 2014 năm 2018 Số đơn tiếp nhận Số Tỉ lệ đơn Số đơn Số đơn Số đơn lượt thư đã TT Năm năm trước tiếp nhận Tổng đã giải tiếp giải chuyển trong cộng quyết công quyết(%) sang năm dân 1 2014 0 16 16 16 100 92 2 2015 0 25 25 25 100 85 3 2016 0 28 28 28 100 123 4 2017 0 22 22 22 100 87 5 2018 0 30 30 30 100 83 Có thể thấy, tỷ lệ đơn thư khiếu nại tăng qua các năm (năm 2014 là 16 đơn/ năm, nhưng đến năm 2018 là 30 đơn/ năm tăng 14
87,5%; tuy nhiên tỷ lệ đơn thư khiếu nại đã giải quyết trên tổng số đơn thư phải giải quyết luôn đạt tỷ lệ 100%. Qua đó có thể thấy được các vụ việc khiếu nại đã được giải quyết dứt điểm và không có vụ việc phức tạp, kéo dài; chất lượng công tác tiếp công dân ngày càng được nâng cao. 2.2.1.3. Kết quả giải quyết khiếu nại về BHXH Nhìn chung công tác tiếp dân và giải quyết đơn thư khiếu nại tại cơ quan BHXH tỉnh Quảng Trị đã có nhiều cố gắng và đạt được những kết quả nhất định. Thông qua công tác tiếp dân để lắng nghe ý kiến, nguyện vọng của người dân, hướng dẫn pháp luật, chế độ chính sách, kịp thời giải quyết các vướng mắc ngay từ cơ sở, nắm tình hình để đề xuất phương án giải quyết thích hợp, đã giải quyết được khối lượng vụ việc phát sinh, trong đó có một số vụ việc phức tạp, các vụ việc khiếu nại đều được giải quyết đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật. 2.2.2. Những hạn chế Công tác giải quyết khiếu nại hiện nay vẫn có những hạn chế, yếu kém, cần phải được chấn chỉnh, khắc phục kịp thời trong thời gian tới, như: Thứ nhất, về cơ sở pháp luật để xây dựng quy định giải quyết khiếu nại, tố cáo của Ngành. Trước đây, quy định về giải quyết khiếu nại, tố cáo của BHXH Việt Nam được xây dựng dựa trên Luật Khiếu nại, tố cáo năm 1998, Luật BHXH và các văn bản hướng dẫn. Cho đến nay, khi Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo ra đời thì quy định của Ngành dựa trên Luật Khiếu nại, tố cáo cũ không còn phù hợp với thực tiễn. Vì vậy, yêu cầu đặt ra đối với BHXH Việt Nam là phải xây dựng quy định mới về giải quyết khiếu nại, tố cáo.. Thứ hai, công tác chỉ đạo, triển khai các quy định của Nhà 15
nước về giải quyết khiếu nại và tiếp công dân. Công tác chỉ đạo, triển khai các quy định của Nhà nước về giải quyết khiếu nại và tiếp công dân tuy đã được quan tâm nhưng nhìn chung vẫn còn nhiều hạn chế. Số lượng văn bản chỉ đạo về công tác giải quyết khiếu nại so với khối lượng văn bản chỉ đạo nghiệp vụ của BHXH Việt Nam chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ và chưa có sự đầu tư thường xuyên, chuyên sâu. Hiện nay, BHXH Việt Nam vẫn chưa có biện pháp nào thực sự hữu hiệu để xử lý các địa phương chậm triển khai các quy định, kế hoạch của Ngành về giải quyết khiếu nại, tố cáo; mới chỉ dừng lại ở việc đôn đốc, nhắc nhở, yêu cầu giải trình. Thứ ba, về công tác tiếp công dân. Đội ngũ cán bộ làm tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong cơ quan BHXH tỉnh Quảng Trị còn hạn chế về kinh nghiệm chuyên môn. Cán bộ tiếp công dân hầu hết không qua chuyên ngành đào tạo về Luật hoặc về BHXH, BHYT mà chủ yếu thuộc các khối ngành kinh tế. Vì vậy hiểu biết về pháp luật, chế độ, chính sách BHXH, BHYT còn chưa sâu, đặc biệt là đối với các cán bộ trẻ, cán bộ mới vào Ngành. Từ đó dẫn đến việc trả lời thắc mắc của công dân còn chưa thấu đáo, xử lý đơn thư còn lúng túng. Thứ tư, về công tác xử lý đơn thư khiếu nại. Việc giải quyết đơn thư khiếu nại ở BHXH một số huyện chưa được quan tâm đúng mức, chưa xem đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Ngành, còn để một số vụ việc tồn đọng, kéo dài. Chất lượng và hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại còn hạn chế, một số vụ việc giải quyết không đúng chính sách, pháp luật, chưa hợp lý, chưa xem xét đầy đủ các khía cạnh pháp lý và thực tế của vụ việc. Thứ năm, về hiệu lực thi hành quyết định giải quyết khiếu nại. Nhiều quyết định giải quyết khiếu nại của cơ quan BHXH 16
chưa được thực hiện kịp thời, triệt để. Khối lượng công việc của ngành BHXH ngày càng tăng, biên chế lại có hạn dẫn đến việc kiểm tra công tác giải quyết khiếu nại và thi hành quyết định giải quyết khiếu nại chưa được kịp thời. Số cuộc kiểm tra, phối hợp thanh tra liên ngành còn ít, chưa thường xuyên, chất lượng chưa cao, việc xử lý sau kiểm tra, thanh tra chưa được quan tâm đúng mức. Thứ sáu, về cơ chế phối kết hợp trong công tác giải quyết khiếu nại. Thẩm quyền giải quyết khiếu nại của cơ quan BHXH còn khá hạn hẹp, trong quá trình giải quyết thường xuyên phải xin ý kiến chỉ đạo và phối hợp với nhiều ngành, cơ quan chức năng như Lao động Thương binh và Xã hội, Y tế, UBND các cấp, cơ quan Cảnh sát điều tra... Tuy nhiên, pháp luật không có quy định cụ thể trong cơ chế phối hợp giữa BHXH Việt Nam và các cơ quan này, bởi vậy trong quá trình phối hợp không tránh khỏi những vướng mắc, khiến việc phối hợp, kết nối thông tin trong và ngoài Ngành để phục vụ công tác giải quyết khiếu nại còn nhiều hạn chế. Thứ bảy, về công tác thông tin tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật BHXH, BHYT, pháp luật khiếu nại. Công tác tuyền truyền, phổ biến pháp luật của cơ quan BHXH triển khai chưa thật sự chuyên sâu, chưa có nhiều biện pháp đa dạng các hình thức tuyên truyền và chưa được tổ chức thường xuyên. Cơ sở vật chất, phương tiện kỹ thuật, ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác tuyên truyền chưa được đầu tư thích đáng. Kinh phí tuyên truyền còn hạn hẹp, nên việc tổ chức các hội thi tìm hiểu về BHXH, BHYT còn rất khó khăn. 2.2.3. Nguyên nhân của những hạn chế, bất cập trong hoạt động giải quyết khiếu nại của BHXH tỉnh Quảng Trị Nguyên nhân dẫn đến tình hình khiếu nại về BHXH hiện nay 17
thì có nhiều nhưng chủ yếu là do: Thứ nhất, cơ chế, chính sách, pháp luật còn có những bất cập, chưa phù hợp thực tế. Văn bản hướng dẫn thực hiện luật ban hành chậm và thiếu tính đồng bộ, dẫn đến gặp khó khăn trong thực hiện. Thứ hai, công tác quản lý nhà nước còn có những yếu kém, sai phạm. Khi phát sinh khiếu nại, một số bộ phận làm tròn trách nhiệm của mình, thiếu quan tâm giải quyết từ cơ sở, có nhiều vụ việc giải quyết chậm, thẩm tra, xác minh sơ sài, kết luận thiếu chính xác, áp dụng pháp luật cứng nhắc, phương án giải quyết thiếu thuyết phục, người dân không đồng tình. Thứ ba, sự phối hợp giữa các cơ quan nhà nước để giải quyết khiếu nại có lúc chưa tốt, còn có hiện tượng đùn đẩy trách nhiệm, chuyển đơn lòng vòng, trả lời thiếu thống nhất. Thứ tư, nhận thức pháp luật của một bộ phận nhân dân còn hạn chế, bị một vài cá nhân có động cơ không tốt xúi giục và cùng với yếu tố lợi ích cá nhân trực tiếp liên quan đến việc hưởng chế độ chính sách BHXH, BHYT. Thứ năm, việc tuyên truyền, giáo dục, vận động, thuyết phục, hướng dẫn người khiếu nại và công tác đối thoại, tiếp công dân ở BHXH một số huyện chưa được quan tâm thực hiện đúng mức nên có những vụ việc đơn giản vẫn phát sinh đơn thư khiếu nại. Thứ sáu, đội ngũ cán bộ làm công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại còn hạn chế về cả chất lượng và số lượng. Đa số cán bộ làm công tác tiếp dân và giải quyết đơn thư khiếu nại là kiêm nhiệm và không được đào tạo đúng chuyên ngành, nên giải thích, hướng dẫn cho người dân nhiều khi còn chưa thỏa đáng, dẫn đến phát sinh đơn thư khiếu nại. 18