Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Phát triển đội ngũ giảng viên tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về xây dựng đội ngũ viên chức nói chung, phát triển đội ngũ giảng viên trong các trường đại học công lập và Trường Đại học Bách khoa Hà Nội từ năm 2016 đến hết năm 2021; đánh giá thực trạng về kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân khách quan, chủ quan của ưu điểm, hạn chế trong những nội dung phát triển đội ngũ giảng viên tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Phát triển đội ngũ giảng viên tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ / / HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA BÙI THỊ THU HƯƠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI Chuyên ngành: QUẢN LÝ CÔNG Mã số: 8 34 04 03 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - NĂM 2023
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. HOÀNG MAI Phản biện 1: ………………………………………………… ……………………………………………………………… Phản biện 2: ……………………………………………..… ……………………………………………………………… Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng họp…, Nhà … - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Số: 77 - Đường Nguyễn Chí Thanh - Quận Đống Đa – TP Hà Nội Thời gian: vào hồi … giờ … ngày … tháng … năm 2023 Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web Ban QLĐT, Học viện Hành chính Quốc gia
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Trong hệ thống giáo dục quốc dân ở Việt Nam, các trường đại học có nhiệm vụ chính là cung cấp nguồn nhân lực có chất lượng cho nền sản xuất để tạo ra của cải vật chất và tinh thần của xã hội, nhất là nguồn nhân lực có chất lượng cao. Các trường đại học ở Việt Nam nói chung, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội nói riêng đã có những đóng góp rất lớn cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Mặc dù vậy, trong giai đoạn đổi mới và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng hiện nay, việc xây dựng đội ngũ giảng viên các trường đại học trong cả nước nói chung và Trường Đại học Bách khoa Hà Nội nói riêng còn nhiều bất cập, hạn chế. Đó là sự thiếu hụt về số lượng, giảm sút về chất lượng, mất cân đối về cơ cấu đội ngũ giảng viên... Sự phát triển của nền kinh tế tri thức, xu thế toàn cầu hoá và tốc độ tiến nhanh như vũ bão của khoa học - công nghệ, yếu tố con người trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đã và đang đặt ra một thách thức không nhỏ trên mọi lĩnh vực và mọi ngành nghề, đặc biệt là đối với sự nghiệp giáo dục và đào tạo nước nhà. Trường Đại học Bách khoa Hà Nội cũng không nằm ngoài những cơ hội và thách thức đó. Nghị quyết số 19/NQ-TW Hội nghị Trung ương lần thứ sáu, khóa XII đã xác định “Nhà nước tập trung đầu tư chiều sâu, cơ sở vật chất, nguồn nhân lực chất lượng cao đối với các trường đại học công lập ở một số lĩnh vực mang tầm cỡ khu vực và quốc tế”. Trường Đại học Bách khoa Hà Nội là một trong số các trường đại học công lập thuộc diện này, do đó cần phải nghiên cứu để có giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên của nhà trường. Từ những lý do trên, và qua quá trình học tập hệ đào tạo cao học chuyên ngành Quản lý công tại Học viện Hành chính Quốc gia, tôi lựa chọn chủ đề: “Phát triển đội ngũ giảng viên tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội” để thực hiện đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công. 1
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Các công trình nghiên cứu tiêu biểu là: - Sách “Tự chủ đại học, nhà nước và những thay đổi xã hội ở Trung Quốc”, (SuYan Pan, Hong Kong University Press, 2009). Người dịch: Phạm Thị Ly (Thông tin Giáo dục quốc tế và so sánh của Đại học Hoa Sen, số 2-2010). - Báo cáo “University Autonomy in Twenty Countries”, (Don Anderson Richard Johnson, Centre for Continuing Education The Australian National University, April 1998). - Sách chuyên khảo “Về khuôn mặt mới của Giáo dục Đại học Việt Nam” của tác giả Phạm Phụ, phiên bản trực tuyến: http://voer.edu.vn/c/4c212f92. - Bài viết “Xây dựng một hệ thống quản trị đại học hiệu quả. Kinh nghiệm của Hoa Kỳ và khả năng vận dụng tại Việt Nam” của tác giả Phạm Thị Ly, Đổi mới giáo dục đại học Việt Nam, hai thời khắc đầu thế kỷ, 2008, Tr.211-243. - Bài viết “Một số quan điểm cơ bản của Đảng về giáo dục - đào tạo trong thời kỳ đổi mới” (Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam) của tác giả Nghiêm Đình Vỳ, 2016. - Bài viết “Đổi mới quản trị cơ sở giáo dục đại học công lập hiện nay” của tác giả Đào Ngọc Nam trên Tạp chí Quản lý giáo dục số 76, 9/2015, tr. 14. - Bài viết “Quản lý nhà nước về GDĐH thực trạng trong sự so sánh và một số đề xuất” của tác giả Trần Ngọc Giao đăng tại “Kỷ yếu Hội thảo Giáo dục 2018: Giáo dục đại học - Chuẩn hóa và Hội nhập quốc tế”. - Kỷ yếu Hội thảo cấp quốc gia “Tự chủ đại học và trách nhiệm xã hội của cơ sở giáo dục đại học”, do Hiệp hội các trường Đại học, Cao đẳng Việt Nam, tổ chức năm 2016. - Sách “Quản lý nhà nước về giáo dục - lý luận và thực tiễn” của Viện Nghiên cứu Chiến lược giáo dục, (2003). Đây là cuốn sách tập hợp của nhiều bài viết trong Đề tài nghiên cứu khoa học cấp nhà nước, 2
các bài viết đã nêu lên các vấn đề lý luận và thực tiễn trong công tác quản lý giáo dục và đào tạo ở Việt Nam. - Luận án tiến sĩ “Tăng cường quản lý giáo dục đại học ở Việt Nam từ góc độ kinh tế” của Hồ Viết Thịnh (2019). - Luận án tiến sĩ quản lý hành chính công “Quản lý nhà nước về chất lượng giáo dục đại học” của tác giả Đoàn Văn Dũng (2015). - Luận án tiến sĩ: “State management of foreign - related educational institutions” (Quản lý nhà nước các cơ sở giáo dục liên quan đến nước ngoài), của Phạm Văn Đại (Hanoi National University, 2012). - Luận án tiến sĩ chuyên ngành quản lý công “Quản lý nhà nước theo hướng đảm bảo quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các trường đại học ở Việt Nam” của Phan Huy Hùng (2011, Học viện Hành chính Quốc gia). - Luận án tiến sĩ “Quản lý đội ngũ giảng viên trong đại học đa ngành, đa lĩnh vực ở Việt Nam theo quan điểm tự chủ và trách nhiệm xã hội của Phạm Văn Thuần” [150]. - Luận án tiến sĩ “Phát triển đội ngũ giảng viên các trường đại học ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục đại học” của tác giả Nguyễn Văn Đệ. Luận văn kế thừa được rất nhiều từ kết quả của các công trình nghiên cứu này, cũng như học hỏi được nhiều điều từ xem xét những thông tin phản ánh những bất cập, hạn chế trong công tác xây dựng đội ngũ viên chức nói chung, đội ngũ giảng viên đại học nói riêng để vận dụng vào quá trình viết luận văn “Phát triển đội ngũ giảng viên tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội”. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu Luận văn nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về xây dựng đội ngũ viên chức nói chung, phát triển đội ngũ giảng viên trong các trường đại học công lập và Trường Đại học Bách khoa Hà Nội từ năm 2016 đến hết năm 2021; đánh giá thực trạng về kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân khách quan, chủ quan của ưu điểm, hạn 3
chế trong những nội dung phát triển đội ngũ giảng viên tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội. Trên cơ sở đó, luận văn đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội đáp ứng yêu cầu Đảng và Nhà nước đặt ra trong giai đoạn hiện nay. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Một là, nghiên cứu những vấn đề lý luận về xây dựng đội ngũ viên chức nói chung, phát triển đội ngũ giảng viên trong các trường đại học công lập nói riêng. Hai là, phân tích thực trạng và đưa ra đánh giá về những ưu điểm, hạn chế trong công tác phát triển đội ngũ giảng viên tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội từ năm 2016 đến hết năm 2021. Làm rõ những nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan của những ưu điểm, hạn chế trong công tác phát triển đội ngũ giảng viên tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội từ năm 2016 đến hết năm 2021. Ba là, đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội đáp ứng yêu cầu mà Đảng và Nhà nước đặt ra đối với đội ngũ giảng viên các trường đại học trong giai đoạn hiện nay. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về về xây dựng đội ngũ viên chức nói chung, phát triển đội ngũ giảng viên trong các trường đại học công lập nói riêng nói riêng; thực trạng và những giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội trong thời gian tới. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về phạm vi nội dung, luận văn chủ yếu nghiên cứu về lý luận và thực tiễn phát triển đội ngũ viên chức, đội ngũ giảng viên trong các trường đại học công lập nói chung; thực trạng và giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội nói riêng. Về phạm vi không gian, luận văn nghiên cứu về phát triển đội ngũ giảng viên trong các trường đại học công lập nói riêng; thực trạng và giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội. 4
Về thời gian: Luận văn nghiên cứu công tác phát triển đội ngũ giảng viên tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội từ năm 2016 đến hết năm 2021 (là giai đoạn triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội ĐBTQ lần thứ XII của Đảng và các văn bản quan trọng của Đảng, Nhà nước về phát triển nhân lực giai đoạn 2016-2021). 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Luận văn được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về giáo dục và đào tạo, phát triển nhân lực, phát triển đội ngũ giảng viên ở các trường đại học. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Chương 1 chủ yếu sử dụng phương pháp phân tích và phương pháp tổng hợp; Chương 2 và Chương 3 chủ yếu sử dụng các phương pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn, phương pháp lịch sử cụ thể. Phương pháp so sánh và phương pháp thống kê sử dụng ở Chương 2 để đánh giá thực trạng và đưa ra đánh giá về những ưu điểm, hạn chế; những nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan trong công tác phát triển đội ngũ giảng viên tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2021. Phương pháp hệ thống được sử dụng để đảm bảo tính nhất quán, liên thông giữa các nội dung, giữa các chương, các tiết của luận văn. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Về lý luận: kết quả nghiên cứu của luận văn có thể có những đóng góp nhất định để bổ sung cho sự phát triển của khoa học quản lý công, góp phần nâng cao nhận thức lý luận về phát triển đội ngũ viên chức ngành giáo dục và đào tạo, đội ngũ giảng viên trong các trường đại học công lập. Về thực tiễn: luận văn có thể sử dụng làm làm tài liệu tham khảo cho các nhà nghiên cứu, giảng dạy, những người làm công tác thực tế và sinh viên, học viên cơ sở đào tạo cử nhân luật, cử nhân hành chính, các trường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ của Đảng và Nhà nước. 7. Kết cấu: Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn gồm 3 chương. 5
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP Ở VIỆT NAM 1.1. Khái niệm và đặc điểm về phát triển đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập 1.1.1. Các khái niệm cơ bản 1.1.1.1. Khái niệm viên chức Theo quy định hiện hành, viên chức là những người làm việc trong các đơn vị có nhiệm vụ phục vụ cho công tác quản lý nhà nước và trong các đơn vị sự nghiệp công lập về các lĩnh vực như: giáo dục đào tạo, y tế, khoa học và công nghệ, văn hoá, thông tin, thể dục thể thao, lao động, thương binh - xã hội và các tổ chức sự nghiệp khác... nhằm cung cấp các dịch vụ cơ bản, thiết yếu cho nhân dân và xã hội. 1.1.1.2. Khái niệm phát triển Triết học Mác - Lênin quan niệm phát triển là một trường hợp của vận động. Trong quá trình phát triển, sự vật, hiện tượng chuyển hóa sang chất mới, cao hơn, phức tạp hơn, làm cho cơ cấu tổ chức, phương thức vận động và chức năng của sự vật ngày càng hoàn thiện hơn. Phát triển là quá trình biến đổi, hoặc làm cho biến đổi từ ít đến nhiều, từ hẹp đến rộng, từ thấp đến cao; là quá trình học tập, nhằm mở ra cho các nhân những công việc mới dựa trên cơ sở định hướng tương lai cho cá nhân và tổ chức... 1.1.1.3. Khái niệm trường đại học công lập Trường công lập các cấp nói chung, cấp đại học nói riêng chiếm đại đa số trường học trong hệ thống giáo dục quốc dân ở nước ta. Trường công lập được xây dựng và thành lập dựa vào những dự án đầu tư kinh tế của Nhà nước, Trung ương hoặc địa phương và là hình thức trường học trực thuộc Nhà nước, Trung ương hoặc địa phương; hoạt động chủ yếu bằng nguồn tài chính công… Luận văn sử dụng thuật ngữ “phát triển đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập” theo nghĩa tập trung vào phát triển về chất lượng là chính, đó là quá trình nâng cao năng lực của đội ngũ giảng 6
viên của các trường đại học công lập về các mặt cơ cấu, số lượng và chất lượng. 1.1.2. Đặc điểm của phát triển đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập Phát triển đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập là một quá trình được thực hiện theo quy định của nhà nước nhằm tăng lên về số lượng và nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của xã hội. Trong đó, phát triển về mặt số lượng nhằm bổ sung, thay thế đội ngũ giảng viên; phát triển về mặt chất lượng là nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng nghề nghiệp của đội ngũ giảng viên. 1.1.3. Vị trí và vai trò của đội ngũ giảng viên làm việc trong các trường đại học công lập 1.1.3.1. Vị trí của đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập Đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập giữ vị trí là nguồn lực chủ yếu, trực tiếp đào tạo ra những nhân lực có trình độ đại học và sau đại học cho đất nước (còn được gọi là nhân lực trình độ cao, nhân lực chất lượng cao), là lực lượng được xác định là một trong ba đột phá phát triển đất nước dến năm 2030 và năm 2045. Đội ngũ này còn là lực lượng trực tiếp nghiên cứu những vấn đề cơ bản về khoa học xã hội, khoa học tự nhiên và phát triển công nghệ; cung cấp luận cứ khoa học cho Đảng và Nhà nước trong việc hoạch định đường lối, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chính sách phát triển nhanh và bền vững đất nước. 1.1.3.2. Vai trò của đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập Nếu như tri thức khoa học và công nghệ là nền tảng và động lực cho phát triển kinh tế, thì đội ngũ đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập là những người tạo nên nguồn vốn tri thức đó. Nguồn lực trí tuệ này có tính chất quyết định trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở nước ta. Đội ngũ này được xác định là một bộ phận quan trọng của nhân lực khoa học và công nghệ, nhất là lực lượng giảng dạy và nghiên cứu về khoa học kỹ thuật và công nghệ (còn gọi là nhân lực R&D). 7
1.2. Nội dung cơ bản của phát triển đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập 1.2.1. Phát triển về số lượng và cơ cấu Theo số liệu của Bộ Giáo dục và Đào tạo năm 2020, trên cả nước ta hiện có 235 trường đại học. Tổng số giảng viên công tác tại các trường đại học là 74.991 người, trong đó có 20.198 giảng viên có trình độ tiến sĩ, 44.634 giảng viên trình độ thạc sĩ. Quy mô sinh viên đại học là 1.707.025, quy mô đào tạo tiến sĩ, thạc sĩ là 121.253 (đào tạo tiến sĩ 14.686, đào tạo thạc sĩ 106.567). Cơ cấu chức danh nghề nghiệp giảng viên các trường đại học công lập gồm: (1). Giảng viên cao cấp (hạng I), mã số: V.07.01.01; (2). Giảng viên chính (hạng II), mã số: V.07.01.02. (3); Giảng viên (hạng III), mã số: V.07.01.03; (4); Trợ giảng (hạng III), mã số: V.07.01.23. 1.2.2. Phát triển về chất lượng Các mục tiêu phát triển về chất lượng bao gồm: đáp ứng đầy đủ phẩm chất chính trị; có đạo đức nghề nghiệp; có năng lực chuyên môn vững vàng. 1.2.3. Công tác xây dựng chính sách phát triển Xây dựng chính sách phát triển đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập là việc ban hành cơ chế, chính sách về công tác quản lý, sử dụng đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập, qua đó tạo ra sự thống nhất, hiệu quả trong công tác quản lý, sử dụng đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập. 1.2.4. Công tác tổ chức thi hành chính sách phát triển Công tác tổ chức thi hành chính sách phát triển giảng viên các trường đại học công lập nói riêng bao gồm: (1) tuân thủ chính sách, pháp luật, (2) thi hành chính sách, pháp luật, (3) sử dụng chính sách, pháp luật, (4) áp dụng chính sách, pháp luật. 1.2.5. Công tác thanh tra, kiểm tra chính sách phát triển Hoạt động, thanh tra, kiểm tra chính sách phát triển giảng viên các trường đại học công lập chủ yếu tập trung vào việc thực hiện các quy trình nghiệp vụ trong nội bộ ngành, qua đó góp phần tích cực trong việc ngăn chặn, phòng ngừa tiêu cực, giúp cho giảng viên các trường đại học 8
công lập nâng cao tinh thần, trách nhiệmtrong quá trình thực hiện hoạt động nghề nghiệp. 1.3. Các yếu tố tác động đến phát triển đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập ở Việt Nam 1.3.1. Yếu tố thể chế và cơ chế quản lý 1.3.1.1. Pháp luật viên chức Pháp luật viên chức tạo cơ sở và căn cứ pháp lý có giá trị cao cho công tác xây dựng và quản lý đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập có đủ phẩm chất, trình độ, năng lực, phát huy được tính sáng tạo, năng động của họ đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. 1.3.1.2. Tuyển dụng giảng viên các trường đại học công lập Tuyển dụng đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập là quá trình lựa chọn đội ngũ giảng viên thông qua thi tuyển hoặc xét tuyển để nhà trường tiếp nhận và sắp xếp, bố trí vào từng vị trí việc làm phù hợp. 1.3.1.3. Sử dụng và bổ nhiệm giảng viên Sử dụng và bổ nhiệm vào chức danh nghề nghiệp đội ngũ giảng viên hợp lý sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập phát huy được khả năng, năng lực của mình đối với công việc sẽ đảm nhiệm, đúng trình độ chuyên môn được đào tạo; đồng thời trên cơ sở đó sẽ phát huy tốt nhất tính sáng tạo, tính chuyên nghiệp, tạo hứng thú, hăng say trong công việc. 1.3.1.4. Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập nhằm nâng cao năng lực và phẩm chất, tạo điều kiện cho họ nâng cao khả năng thích ứng với những yêu cầu, đòi hỏi ngày càng cao của công việc. 1.3.1.5. Lương và chế độ, chính sách đãi ngộ Tiền lương và chế độ, chính sách đãi ngộ là hình thức đầu tư trực tiếp cho đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập tạo ra các sản phẩm có tính trí tuệ cao, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên. 9
1.3.1.6. Các hình thức khen thưởng, kỷ luật, kiểm tra, giám sát Các hoạt động thi đua, khen thưởng, kỷ luật, kiểm tra, giám sát phù hợp sẽ góp phần thúc đẩy tinh thần tích cực, hăng hái của đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập trong quá trình thực hiện nhiệm vụ; chất lượng hoạt động nghề nghiệp tăng lên, chất lượng đội ngũ cũng từ đó mà được cải thiện. 1.3.2. Yếu tố cơ sở vật chất kỹ thuật Đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập về cơ bản sẽ được trang bị những điều kiện cần thiết để làm việc: phòng làm việc, các phương tiện, tài liệu cần thiết cho công việc giảng dạy, đào tạo, bồi dưỡng và nghiên cứu khoa học. 1.3.3. Tổ chức bộ máy và cơ chế tự chủ của trường đại học công lập Cơ cấu tổ chức bộ máy và cơ chế tự chủ tốt sẽ tạo môi trường thuận lợi để phát triển đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trước mắt cũng như lâu dài của nhà trường. Nếu ngược lại sẽ kìm hãm sự phát triển, cũng như cống hiến của đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập. 1.3.4. Uy tín, thương hiệu của trường đại học công lập Uy tín, thương hiệu luôn được các trường đại học công lập quan tâm, xây dựng. Uy tín, thương hiệu càng lớn, càng mạnh thì càng thu hút các đội ngũ giảng viên, đặc biệt là đội ngũ giảng viên có năng lực và tâm huyết cống hiến, từ đó công tác phát triển đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập cũng thuận lợi. 1.3.5. Môi trường làm việc Bên cạnh các yếu tố thuộc về cơ sở vật chất, các trường đại học công lập cũng cần xây dựng môi trường làm việc thân thiện, hợp tác, để giảng viên trường đại học công lập yên tâm làm việc và cống hiến. Không khí làm việc trong trường đại học công lập tốt sẽ thúc đẩy mọi hoạt động trong nhà trường, trong đó có công tác phát triển đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập. 10
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 Chương 1 luận văn trình bày, phân tích về khái niệm và đặc điểm của viên chức, giảng viên trường đại học công lập, khái niệm trường đại học công lập; vị trí và vai trò của đội ngũ giảng viên trường đại học công lập; những nội dung cơ bản của phát triển đội ngũ giảng viên trường đại học công lập; công tác xây dựng chính sách phát triển; công tác tổ chức thi hành chính sách phát triển; công tác thanh tra, kiểm tra, đánh giá chính sách phát triển. Chương 1 cũng trình bày, phân tích các yếu tố chủ quan và khách quan tác động đến phát triển đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập ở Việt Nam, như thể chế và cơ chế quản lý đội ngũ giảng viên đại học; điều kiện cơ sở vật chất, kỹ thuật; cơ cấu tổ chức bộ máy và cơ chế tự chủ của trường đại học công lập; uy tín, thương hiệu của trường đại học công lập; và yếu tố môi trường làm việc. Thông qua các nội dung nêu trên, Chương 1 cung cấp khung lý thuyết và các công cụ khái niệm để triển khai nghiên cứu, đánh giá thực trạng công tác phát triển đội ngũ giảng viên làm việc, công tác tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2021. 11
Chương 2 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 2016 - 2021 2.1. Khái quát quá trình xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội 2.1.1. Quá trình hình thành, phát triển Tháng 02 năm 1956, Bộ Chính trị, Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh thông qua quyết định thành lập một số trường đại học mới. Thực hiện chủ trương này và định hướng phát triển đại học, ngày 06/3/1956, Bộ trưởng Bộ Giáo dục Nguyễn Văn Huyên đã ký Nghị định số 147/NĐ về việc thành lập Trường Đại học chuyên nghiệp Bách khoa (nay là Trường Đại học Bách khoa Hà Nội). Trong quá trình hình thành và phát triển, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội luôn khẳng định vai trò và sự đóng góp to lớn của mình trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Ngày 02/12/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1512/QĐ-TTg về việc chuyển Trường Đại học Bách khoa Hà Nội thành Đại học Bách khoa Hà Nội. 2.1.2. Cơ cấu tổ chức của Trường Đại học Bách khoa Hà Nội Trong sự nghiệp đổi mới của đất nước, đặc biệt trong hơn một thập kỷ gần đây, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội đã tìm những hướng đi và giải pháp mới để phát triển nhà trường. Ngày 28/3/2011, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Quyết định giao cho Trường Đại học Bách khoa Hà Nội thí điểm thực hiện một số nội dung tự chủ và tự chịu trách nhiệm giai đoạn 2011-2015. Tiếp sau đó, ngày 06/10/2016, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án thí điểm tự chủ đại học của Trường Đại học Bách khoa Hà Nội. Theo đó, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội có quyền tự chủ toàn diện trong các hoạt động đào tạo, khoa học công nghệ, tổ chức bộ máy, nhân sự và tài chính. Trong giai đoạn thí điểm tự chủ này, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội đã thay đổi về mô hình tổ chức, cơ chế quản lý, đổi mới quản 12
trị, cụ thể là hoạt động theo cơ chế quản lý 3 cấp: Trường - Khoa/Viện - Bộ môn. Trong giai đoạn 2016-2021, bắt đầu thực hiện nhiệm kỳ đầu tiên của Hội đồng trường. Số lượng đơn vị cấp 2 là 52, nhưng nhìn chung cơ cấu, mô hình tổ chức của Trường ĐHBK Hà Nội vẫn còn một số hạn chế, bất cập. 2.2. Phân tích thực trạng phát triển đội ngũ giảng viên Trường Đại học Bách khoa Hà Nội giai đoạn 2016-2021 2.2.1. Về số lượng Tổng số cán bộ, viên chức của Trường Đại học Bách khoa Hà Nội tính đến ngày 10/06/2022 là 1.711 người. Trong đó số lượng giảng viên là 1052 (giảng viên nam có 687 người, nữ có 365 người). Về cơ cấu học hàm/học vị/trình độ học vấn: Giáo sư có 22 người (giáo sư nam là 20, nữ là 02). Phó giáo sư sư có 249 người (nam là 183, nữ là 66). Tiến sĩ có 538 người (nam là 368 người, nữ là 170). Thạc sĩ có 236 người (nam có 113 người, nữ có 123 người). Đại học có 07 người (nam là 03, nữ 04 người). Về cơ cấu chức danh nghề nghiệp: Giảng viên (mã ngạch V.07.01.03) có 574 người (nam 374 người, nữ 200 người). Giảng viên chính (mã ngạch V.07.01.02) có 231 người (nam có 126 người, nữ 105 người). Giảng viên cao cấp (mã ngạch V.07.01.01) có 247 người (nam 187 người, nữ 60 người). 2.2.2. Về chất lượng Về trình độ giảng viên và tỷ trọng giờ nghiên cứu: số lượng giảng viên có trình độ tiến sỹ trở lên tăng dần theo các năm và hiện đang ở tốp đầu trong các cơ sở giáo dục đại học trong nước, tuy nhiên phần thời gian dành cho công tác nghiên cứu còn thấp (tỷ trọng giữa giảng dạy - nghiên cứu - phục vụ năm 2020 là 50-35-15). Về năng lực và thành tích nghiên cứu: Tổng số công bố của đội ngũ giảng viên Trường Đại học Bách khoa Hà Nội trong 5 năm (2016- 2020) là 2.278 công bố và có xu hướng tăng dần. Năm 2020, số phát minh sáng chế, giải pháp hữu ích của các giảng viên Trường Đại học Bách khoa Hà Nội đã nộp đơn là 26, số đơn được chấp nhận là 19 và đã được cấp chứng nhận là 8. 13
Nhiều năm liên tục, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội là 5 đơn vị có số lượng công bố quốc tế nhiều nhất (04 đơn vị còn lại là Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Trường Đại học Tôn Đức Thắng, Đại học Quốc gia Hà Nội). 05 đơn vị này đóng góp trên 50% tổng số công bố quốc tế của Việt Nam. 2.2.3. Về xây dựng chính sách phát triển Để khẳng định và duy trì vị thế là một trong những cơ sở đào tạo đại học và sau đại học uy tín hàng đầu ở Việt Nam, khu vực Châu Á và quốc tế, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội luôn quan tâm xây dựng và thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giảng viên của Nhà trường đủ về số lượng và hợp lý về cơ cấu, mạnh về chất lượng. Đảng ủy và Ban Giám hiệu Nhà trường đã xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện nhiều văn bản rất quan trọng về công tác phát triển đội ngũ giảng viên của Nhà trường, như Đề án “Quy hoạch tổng thể xây dựng và phát triển Trường Đại học Bách khoa Hà Nội giai đoạn 2006-2030”; Chiến lược phát triển Trường Đại học Bách khoa Hà Nội giai đoạn 2017-2025; Nghị quyết chuyên đề của Đảng bộ Trường về chuyển đổi mô hình tổ chức, xây dựng hình mẫu Đại học Bách khoa Hà Nội tự chủ và hiện đại; Quy chế công tác cán bộ của Trường Đại học Bách khoa Hà Nội... 2.2.4. Về thi hành chính sách phát triển Về công tác quy hoạch, bổ nhiệm: hàng năm, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội đã thực hiện quy trình rà soát, bổ sung quy hoạch cán bộ quản lý các đơn vị cấp 2, đơn vị quản lý cấp 3. Năm 2021, Hiệu trưởng Trường Đại học Bách khoa Hà Nội đã ký ban hành Quyết định số 1545/QĐ-ĐHBK-TCCB và Quyết định số 1546/QĐ-ĐHBK-TCCB phê duyệt quy hoạch vị trí cấp trưởng và cấp phó trưởng các khoa, viện, phòng, ban, trung tâm của các đơn vị trong Trường. Cùng với việc thành lập 03 trường thành viên, công tác bổ nhiệm cán bộ quản lý được thực hiện đúng quy trình theo Quy chế công tác cán bộ và đúng pháp luật. 2.2.5. Về công tác đánh giá, xếp loại giảng viên Từ năm 2019 đến nay, công tác đánh giá, xếp loại giảng viên được Đảng ủy và Ban Giám hiệu Trường Đại học Bách khoa Hà Nội quan 14
tâm xây dựng và triển khai hoàn toàn mới theo bộ chỉ số đánh giá chất lượng KPI để trả lương tăng thêm. Hằng năm công tác đánh giá, xếp loại giảng viên luôn được Nhà trường cải tiến để hoàn thiện hơn. Năm học 2020-2021, đã thực hiện đánh giá chất lượng xếp loại 1725 giảng viên, trong đó 64 giảng viên xếp loại hoàn thành nhiệm vụ, 1046 giảng viên xếp loại hoàn thành tốt nhiệm vụ, 613 giảng viên xếp loại hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ và 02 giảng viên xếp loại không hoàn thành nhiệm vụ. Nhiệm kỳ 2016-2021, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội đã rà soát và sửa đổi, bổ sung Quy chế quy định liên quan tới chế độ chính sách cụ thể đối với đội ngũ giảng viên của Nhà trường. Thực hiện các chính sách về lương, bảo hiểm, thi đua, khen thưởng, kỷ luật theo đúng pháp luật của Nhà nước và các quy định của Trường. Công tác thi đua khen thưởng các đơn vị, cá nhân trong toàn Trường Đại học Bách khoa Hà Nội luôn được cải tiến, đổi mới theo định hướng thiết thực, thực chất và gắn với vị trí việc làm, chất lượng và hiệu quả công việc nhằm khen thưởng đúng người, đúng đơn vị. 2.3. Những bất cập, hạn chế trong phát triển đội ngũ giảng viên Trường Đại học Bách khoa Hà Nội giai đoạn 2016-2021 2.3.1. Về số lượng, cơ cấu Số lượng, cơ cấu đội ngũ giảng viên của Trường Đại học Bách khoa Hà Nội vẫn còn một số hạn chế, bất cập, nổi lên là hầu hết các viện đào tạo hiện tại có chuyên môn khá hẹp (do số lượng, cơ cấu đội ngũ giảng viên ở các đơn vị này chưa đủ và phù hợp nên hạn hẹp về chuyên môn), dẫn đến số sinh viên hoặc số ngành chưa đáp ứng chuẩn của Trường theo Luật Giáo dục đại học năm 2018, chưa phù hợp với thông lệ quốc tế, thiếu hợp lực giữa các lĩnh vực liên quan. 2.3.2. Về chất lượng Nhiều đơn vị nghiên cứu có chuyên môn hẹp, trùng lặp với viện đào tạo, cạnh tranh với nhau và với viện đào tạo, khiến cho phát sinh nhiều biên chế giảng viên cơ hữu, kém về chất lượng và hiệu quả hoạt động nghề nghiệp, khó hợp tác với các viện đào tạo, khó thu hút sinh viên đại học và học viên sau đại học để làm công tác nghiên cứu khoa 15
học, công tác giảng dạy, đào tạo và bồi dưỡng. Thực tế cho thấy những giảng viên là cán bộ cơ hữu rất ít tham gia công tác giảng dạy, đào tạo và bồi dưỡng, làm suy giảm động lực làm việc. 2.3.3. Trong xây dựng và tổ chức thi hành chính sách phát triển Đội ngũ trực tiếp làm công tác tham mưu về tổ chức và cán bộ của Trường Đại học Bách khoa Hà Nội và nhiều giảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý phần lớn là kiêm nhiệm nên đôi khi còn hạn chế trong việc phân bổ thời gian để thực hiện các công việc ở đơn vị được biên chế, đơn vị kiêm nhiệm cũng như công việc của tổ chức đảng và các đoàn thể, dẫn đến nhiều bất cập hạn chế trong xây dựng và tổ chức thi hành chính sách phát triển đội ngũ giảng viên của Nhà trường. 2.4. Nguyên nhân của những bất cập, hạn chế trong phát triển đội ngũ giảng viên tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội giai đoạn 2016 - 2021 2.4.1. Nguyên nhân khách quan Mô hình tổ chức quá độ của Trường Đại học Bách khoa Hà Nội hiện nay hiện tại còn bộc lộ nhiều bất cập như nhiều số đơn vị đầu mối; quy mô các đơn vị khác nhau; thiếu tính hợp lực, tính liên ngành, xuyên ngành; chồng chéo chức năng, lĩnh vực; thiếu chuyên môn/chuyên nghiệp hóa; nguồn lực phân tán, tư tưởng cát cứ; cứng nhắc, khó thích ứng với thay đổi; vẫn nặng “quản lý” và thiếu tư duy “phục vụ”. Những yếu tố khách quan này tác động không tích cực đến tất cả các mặt của công tác xây dựng đội ngũ giảng viên của Nhà trường. 2.4.2. Nguyên nhân chủ quan Cơ chế, chính sách của Nhà nước về xây dựng đội ngũ giảng viên các trường đại học công lập chưa thống nhất, đồng bộ. Trường Đại học Bách khoa Hà Nội cũng chưa có những giải pháp thực sự có tính đột phá, chiến lược dài hạn để xây dựng, phát triển đội ngũ giảng viên. Một số giảng viên cũng chưa có sự chủ động trong việc thực hiện nhiệm vụ, phát triển bản thân, vẫn còn tư tưởng ỷ lại, thụ động, trông chờ vào cấp trên, vào nhà nước. 16
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 Chương 2 của luận văn đã trình bày khái quát quá trình hình thành và phát triển của Trường Đại học Bách khoa Hà Nội; quy định về cơ cấu tổ chức và số lượng, cơ cấu trình độ, giới tính… của đội ngũ giảng viên Trường Đại học Bách khoa Hà Nội. Đây có thể xem là các yếu tố có tác động đến phát triển đội ngũ viên chức của Trường Đại học Bách khoa Hà Nội. Chương 2 cũng trình bày, phân tích, đánh giá những kết quả tích cực trong công tác phát triển đội ngũ giảng viên Trường Đại học Bách khoa Hà Nội giai đoạn 2016-2021; gắn với phân tích, đánh giá, làm rõ những bất cập, hạn chế trong phát triển đội ngũ giảng viên Trường Đại học Bách khoa Hà Nội giai đoạn 2016-2021 và các nguyên nhân chủ quan, nguyên nhân khách quan. Đó là những cơ sở, căn cứ khoa học để Chương 3 của luận văn làm rõ những yêu cầu khách quan của việc phát triển đội ngũ giảng viên và đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên Đại học Bách khoa Hà Nội trong những năm sắp tới. 17
Chương 3 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI TRONG THỜI GIAN TỚI 3.1. Quan điểm và mục tiêu phát triển đội ngũ giảng viên Trường Đại học Bách khoa Hà Nội trong thời gian tới 3.1.1. Yêu cầu chung Một là, đáp ứng yêu cầu tăng cường quản lý nhà nước đối với giáo dục đại học, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các trường đại học phát triển, tạo quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm của nhà trường trong tổ chức, hoạt động giáo dục phù hợp với đặc điểm của trường đại học công lập và thực tiễn Việt Nam. Hai là, đáp ứng yêu cầu cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho phát triển đất nước trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Ba là, đáp ứng yêu cầu đổi mới cơ bản và toàn diện giáo dục đại học Việt Nam. Đổi mới giáo dục đại học phải bảo đảm sứ mệnh của các trường đại học là đào tạo nguồn nhân lực có kiến thức, có kỹ năng và có trình độ cao cho các ngành nghề, các thành phần kinh tế thuộc tất cả các lĩnh vực kinh tế - xã hội, góp phần nâng cao tiềm năng trí tuệ của đất nước. 3.1.2. Yêu cầu từ phía Đại học Bách khoa Hà Nội Ngày 02/12/2022, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 1512/QĐ-TTg về việc chuyển Trường Đại học Bách khoa Hà Nội thành Đại học Bách khoa Hà Nội. Theo Quyết định số 1512/QĐ-TTg, Đại học Bách khoa Hà Nội sẽ có mô hình tổ chức và quản trị tiên tiến, bộ máy tinh gọn, tăng tính chủ động, sáng tạo ở các đơn vị, thực hiện phân cấp tự chủ mạnh nhưng không phân lập, không xây dựng các trường đại học thành viên, thống nhất quan điểm “Một Bách khoa Hà Nội”. Việc chuyển đổi mô hình Trường Đại học Bách khoa Hà Nội thành Đại học Bách khoa Hà Nội cũng đặt ra các yêu cầu khách quan sau đây đối với phát triển đội ngũ giảng viên của Nhà trường: 18